18 Brama Grodzka.pdf

www.obyczaje.org.pl

ISSN 1506-8331

Zapraszamy do OBYCZAJÓW

„Czasopismo to jest interesuj¹co redagowane, odpowiada standardom czasopism wydawanych na poziomie europej-

skim, a poprzez prezentacje obyczajów ró¿nych kultur zbli¿a narody do siebie”

prof. Dorota Simonides, Senator RP

Pragniemy, aby czasopismo „Obyczaje” by³ swego rodzaju rozmow¹ Autorów i Czytelników. Mamy nadziejê, ¿e

obie strony znajd¹ w tej rozmowie coœ dla siebie, a redakcji uda siê je odnaleŸæ i skojarzyæ.

www.obyczaje.org.pl

PISZCIE DO REDAKCJI:

Oœrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”

ul. Grodzka 21, 20-112 Lublin

e-mail: redakcja @ obyczaje.org.pl

Nr 8 zima 2002

Nr 18-19; lato-jesień 2004

fot. na okładce:

Krzysztof Stępniak

czytaj też str. 24

LUDZIE

muzyków wyczulonych na nawet najdrobniejszy szmer, akord, ciszę

– bezładne granie zamienia się w uporządkowany harmoniczny kon-

cert, gdzie każdy dźwięk ma swój czas i miejsce. Nie jest to już granie

„każdy sobie”, ale prawdziwa orkiestra – ORKIESTRA CERAMICZNA.

32 ..Ekspresja artystyczna osób niewidomych,

Magdalena Bojakowska

Za czym tęskni śpiewak, gdy z gitarą wychodzi na scenę? Za owacjami

publiczności? Za sławą? Przede wszystkim marzy o tym, aby w ludz-

kich sercach odnaleźć zrozumienie...

5 ... Zaczarowana Latarnia, Aneta Nadolna

„Barbara Koterwas rozbudzała w ludziach zapał do tworzenia. Twierdzi-

ła, że w każdym z nas tkwi nieziszczony, nie zrealizowany talent aktor-

ski, a w każdym razie drzemią ambicje teatralne, które warto pobudzić

i warto umożliwić występ, choćby jeden.” (Jan Magierski)

9 ... Życie na wózku, czyli jak Rysiek Smolak

zmienia świat, Marta Kubiszyn

„Do dziś drażnią mnie pytania w stylu: Czy pogodziłeś się ze swoim

kalectwem?. Nie, nie pogodziłem się i nigdy się nie pogodzę. Nie

można się pogodzić z taką chorobą, ale można ją zaakceptować,

można zrozumieć, można się nauczyć z nią żyć.” (Ryszaed Smolak)

W SPOŁECZEŃSTWIE

36 ..Bariery w głowie – dlaczego boimy się

niepełnosprawnych?, Magdalena Wójtowicz

Niepełnosprawność, jak każde cierpienie, może wyzwalać dobro, stając

się bodźcem do tworzenia wartości przekraczających znacznie dotych-

czasowy stopień rozwoju osoby niepełnosprawnej. Choroba może

wyzwalać dobro nie tylko w chorym, lecz również w jego rodzinie

i w najbliższym otoczeniu.

39 ..Bariery w architekturze, Joanna Zętar

Bariery architektoniczne to najbardziej widoczne przeszkody do poko-

nania dla osób niepełnosprawnych. Niwelowanie barier w architekturze

i urbanistyce to umożliwienie osobom poruszającym się na wózkach

inwalidzkich wyjście z przysłowiowych czterech ścian, to pomoc w zro-

bieniu kroku w aktywne życie.

44 ..Niepełnosprawni w mediach, Anna Bieganowska

Wizerunek niepełnosprawnego jest w środkach masowego przekazu jest

nadal schematyczny i stereotypowy. Jak donosi raport „Integracji” (5/

2003) najczęściej pokazuje się niepełnosprawnych w dwóch skrajnych

wymiarach: „biednego niepełnosprawnego” lub „superinwalidy”.

47 ..Wypadki z udziałem dzieci – przyczyny i zapobieganie,

Teresa Grażyna Szymańska

Niepełnosprawność nie zawsze jest stanem, z którym człowiek zmaga

się od urodzenia. Do wypadków, którym rocznie ulega około miliona

dzieci, najczęściej dochodzi w domu lub jego pobliżu...

O SOBIE

14 ..Wyjątki z pamiętnika, Sebastian Pietrzak

Myślę, że dzięki byciu razem, trzymamy się jakoś i nie pozwalamy

smutkowi długo gościć na naszych twarzach. Nie jest tak źle, zawsze

ktoś ma gorzej, więc muszę docenić to, co mam. A mam naprawdę

dużo, bo kochającą mamę i wspaniałą dziewczynę przy boku.

18 ..Wszystko jest znakiem, Dominika Urbańska

Stoję na początku, a dalej? Mam świadomość tego, że wiele wiem,

ale o wiele więcej nie wiem – chcę iść dalej... Świat należy do mnie

– ocalonej. Ja – należę do świata. Najcudowniejsze jest jednak to, iż

moja historia trwa nadal...

SZTUKA CZY TERAPIA

20 ..Alternatywne sposoby edukacji i terapii niepełnospraw-

nych, Monika Pytlarz

U podstaw nowych form terapii i edukacji leży kształtowanie twórczej

postawy, która mogłaby lepiej pomóc rozwiązywać problemy wynikające

z niepełnosprawności. Zastosowanie w tym celu rozszerzonej koncepcji

sztuki towarzyszyć ma w różnych fazach przystosowania dziecka do jego

niepełnosprawności, począwszy od jej doświadczania po walkę z nią

24 ..Tutaj wszystko mogę – o terapeutycznej roli Pracowni

Teatralnej, Danuta Kurczab

„Nie staram się robić profesjonalnego teatru, gdzie ważny jest końcowy

efekt, również nie nastawiam się na to, że robię tylko terapię. Ta

terapia dokonuje się właśnie przez teatr. Najważniejszy jest jednak

uśmiech, radość spowodowana tym, że ktoś coś wymyśli, zaprezentuje

i tym samym pokona własne ograniczenia.” (Aneta Stodulska)

28 ..Rytmy ziemi, Aneta Szymczuk

Wreszcie czas na wypróbowanie instrumentów. Nagły harmider, chaos

tysięcy nie współgrających ze sobą dźwięków, pełna improwizacja,

eksperymentowanie ... I stopniowo, w miarę upływu czasu, pod okiem

TRADYCJE

51 ..Człowiek wśród ludzi – o niepełnosprawności w daw-

nych czasach, Anna Pachocka

Kalectwo istniało zapewne odkąd istniał człowiek, obdarzony niezwykle

skomplikowanym a przy tym kruchym ciałem. Różne były natomiast

sposoby traktowania ludzi niepełnosprawnych na przełomach wieków

i cywilizacji.

55 ..Niepełnosprawni w sieci – przydatne adresy stron www

3 3

OD REDAKCJI

Czasopismo ukazuje siê od 1998 r.

ZAŁOŻYCIEL I REDAKTOR NACZELNY

Grzegorz ¯uk

SEKRETARZ REDAKCJI

Aneta Nadolna

Drodzy Czytelnicy,

CZ£ONKOWIE REDAKCJI

Marta Kubiszyn

Joanna Zêtar

Ines Kierzkowska-Żuk

Słyszymy o NICH, widzimy ICH na ulicy, niekiedy żyją w naszych rodzinach, coraz częściej są obecni

w mediach... I wciąż nie rozumiemy ich problemów, nie wiemy jak się wobec nich zachować, jak im

pomóc, nie potrafimy zaakceptować... Mówimy o nich - NIEPEŁNOSPRAWNI, SPRAWNI INACZEJ...

A może warto podjąć refleksję nad tym, że w pewnym sensie “wszyscy jesteśmy niepełnosprawni”...

WYDAWCA

Oœrodek „Brama Grodzka - Teatr NN”

przy wspó³pracy

Stowarzyszenia „Dialog i Wspó³praca”

ADRES REDAKCJI I WYDAWCY

ul. Grodzka 21, 20-112 Lublin

tel. 081 532 58 67

http://www.obyczaje.org.pl

e-mail: redakcja@obyczaje.org.pl

A ONI pomimo własnej niepełnosprawności potrafią pokonać swoje

ograniczenia i chorobę , by bez reszty służyć tym, którzy są w potrzebie.

Życie Barbary Koterwas oraz Ryśka Smolaka pokazuje, że o wielkości człowieka

decyduje to, co robi on dla innych.

TRUDNO IM mówić o sobie i o tym, co czują, ale chcą być słuchani

i rozumiani. Sebastian Pietrzak i Dominika Urbańska poprzez swoją otwartość

i autentyczność, nie tylko ukazują nam swój świat, ale też sprawiają, że staje się

on nam dobrze znajomy i bliski.

KSZTAŁTOWANIE twórczej postawy u osoby niepełnosprawnej to zadanie,

jakie leży u podstaw nowych form terapii i edukacji. O alternatywnych

sposobach stosowania terapii poprzez sztukę pisze Monika Pytlarz.

WARSZTATY teatralne bądź muzyczne są z pewnością formą takiej terapii

dokonującą się przez sztukę , ale najważniejsza jest sama radość tworzenia

- potwierdzają instruktorzy warsztatów - Aneta Stodulska i Paweł Mikołaj

Giszczak.

TWÓRCZOŚĆ artystyczna osób niewidomych, przybliżona nam przez

artykuł Magdaleny Bojakowskiej, pokazuje , że muzyka jest czymś więcej niż

tylko formą autoterapii. Jest sztuką, a jej twórcy - artystami, których marzeniem

jest to, by w ludzkich sercach odnaleźć zrozumienie.

ZROZUMIENIE jest jednak niemożliwe, kiedy my sami nie pokonamy

pewnych barier, które tkwią w nas samych i w naszym sposobie

myślenia . Dlaczego boimy się niepełnosprawnych? Na to pytanie stara się

znaleźć odpowiedź Magdalena Wójtowicz.

BARIERY architektoniczne to przeszkody, które nie pozwalają osobom

niepełnosprawnym na pełną integrację ze społeczeństwem . Joanna Zętar

zwraca uwagę na to, że strome schody, wysokie krawężniki, których zdrowy

człowiek nawet nie zauważa, niepełnosprawnym zamykają dostęp do wielu miejsc.

OSOBY niepełnosprawne coraz częściej są obecne w mediach . Jaki jest

ich wizerunek przekazany przez środki masowego przekazu? Zastanawia się nad

tym Anna Bieganowska.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ nie zawsze jest stanem, z którym człowiek zmaga

się od urodzenia . Do wypadków, którym rocznie ulega około miliona dzieci,

najczęściej dochodzi w domu lub jego pobliżu. Teresa Grażyna Szymańska dzieli

się z nami wskazówkami, jak zapobiegać wypadkom z udziałem dzieci.

Na koniec proponujemy artykuł Anny Pachockiej, która ukazuje nam, jak na

problem niepełnosprawności patrzono w dawnych wiekach.

DYREKTOR OŒRODKA

Tomasz Pietrasiewicz

SK£AD KOMPUTEROWY

Marcin Kozio³

DRUK

„baCCarat” Zak³ad Poligraficzny s.c.

NAK£AD

1000 egz.

PRENUMERATA

Zamówienia na prenumeratê przyjmuje

wydawca.

Redakcja nie zwraca materia³ów nie zamówio-

nych, a tak¿e zastrzega sobie prawo do redago-

wania i skracania nades³anych artyku³ów i listów.

Zapraszamy do lektury i refleksji.

Redakcja

Numer współfinansowany przez:

Nr 18-19; lato-jesień 2004

LUDZIE

Jej życie było jak równo palące się światło.

Zaczarowana Latarnia

Aneta

Nadolna

„MOJE DZIECIŃSTWO BYŁO

CAŁKIEM INNE...”

Barbara Koterwas urodziła się 4 grud-

nia 1912 roku. Choroba, na którą zapadła

niespodziewanie w wieku 8 lat, odebrała

jej władzę w nogach i przykuła do łóżka.

Swoje dzieciństwo i młodość zapamiętała

więc z dość szczególnej perspektywy, jaką

był widok z okna jednoizbowego mieszka-

nia u zbiegu ulic Bronowickiej i Składowej.

Po latach Barbara Koterwas wspomina:

„Nie nudziłam się. Z pasją obserwowa-

łam ludzi. Patrzyłam. Słuchałam. Zastana-

wiałam się, jak zachowa się za chwilę czło-

wiek przeze mnie obserwowany. Budowa-

łam własny świat. Czasem ten i ów przysta-

nął, aby ze mną pogaworzyć. Nieraz usły-

szałam głośno wypowiadaną opinię: „Na-

sza Basiunia nie jest całkiem głupia”. Szu-

kałam sposobu przekonania wszystkich, że

bezwład nóg to nie zanik mózgu.”

Dzięki staraniom matki, Stefanii Ko-

terwas, która zapraszała do domu dzie-

ci w wieku szkolnym, aby u nich odrabia-

ły lekcje, Basia opanowała program sied-

miu klas szkoły powszechnej. Matka Bar-

bary uczyła córkę literatury, rachunków,

a przede wszystkim samodzielności i wy-

trwałości, gdy ta leżała unieruchomio-

na w łóżku. Ukształtowana intelektualnie

przez matkę, całe życie dużo czytała i nikt

z nią obcujący nie mógł przypuszczać, że

nie ma szkolnego wykształcenia.

Po ośmiu latach choroby, 4 lipca 1928

roku, Basia postawiła ponownie pierw-

sze kroki, pierwsze kroki w nowe życie.

Powrót do całkowitej sprawności fizycz-

nej trwał długo i nie okazał się całkowicie

możliwy - mocne skrzywienie kręgosłupa

pozostało na zawsze.

„WSZYSTKIE ROZKAZY

DOSTARCZONE BYŁY NA CZAS”

W latach wojny i okupacji Barbara Ko-

terwas była łączniczką Armii Krajowej. Od-

była szkolenie sanitarne oraz praktykę

w szpitalu Jana Bożego w Lublinie. Potem

sama prowadziła podobne szkolenia dla sa-

nitariuszek i oddziałów partyzanckich AK.

Jan Magierski wspomina: „Basia była sani-

tariuszką bez lęku, potrafiła tak wykombi-

nować, że mogła przebiec, gdy wszyscy się

bali, bo był ostrzał, ale ona zaobserwowała,

w którym miejscu pociski uderzają o bruk,

a ponieważ zaobserwowała, że pomiędzy

tymi uderzeniami a narożnikiem było 20

cm, to ona się tam zmieściła, i przebiegła,

opatrzyła kogoś. Pamiętam też, że również

rannych Niemców opatrywała, choć mówi-

Całe życie Barbary

Koterwas było podpo-

rządkowane nakazowi

służby społecznej.

Zawsze, niezależnie

od czasu i okoliczności,

kierowała się ona

wewnętrznym naka-

zem, by nieść pomoc

drugiemu człowiekowi.

Nie była to służba

łatwa. Barbara Koter-

was nigdy jednak nie

poddała się ani okru-

cieństwu wojny, ani

trudom czasów powo-

jennych, ani własnej

chorobie.

Barbara Koterwas - 1961 r.

ła, że jak nie miała czasu, to tylko rzucała

opatrunek i biegła do swojego”.

Dzięki jej zainteresowaniu ziołami i zio-

łolecznictwem udało się opanować epide-

mię czerwonki, która wybuchła w obozie

jenieckim, na terenie dawnej fabryki samo-

lotów „Plange i Laśkiewicz”. Gdy pod ko-

niec lat pięćdziesiątych w gazetach ogło-

szono: „zielarzy, znachorów i innych szar-

latanów będzie się ścigać”, spaliła wszyst-

kie zioła i zlikwidowała ramy do suszenia

roślin. Zainteresowanie ziołami pozosta-

ło jednak na zawsze. Włodzimierz Staniew-

ski wspomina: „Te zioła i to winko z dzi-

kiej róży pamiętam jako pewnego rodzaju

odczyniania osoby, która umie leczyć. Ona

była szamanką, miała chyba dar leczenia

dusz ludzkich, ale też ustawiania charakte-

rów, a zioła były świadectwem, że rozumia-

ła jak dusza związana jest z ciałem”.

Nr 18-19; lato-jesień 2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: