STRESZCZENIE- ROZWOJÓWKA: Z. Pietrasiński, rozdział 11, 12, 13:
Rozdział 11: WIEDZA AUTOKREACYJNA
Na kompetencje jednostki w tworzeniu własnej drogi i rozwoju składa się:
-wiedza autokreacyjna,
-myślenie nacechowane mądrością.
Wiedza autokreacyjna to informacje ułatwiające stawanie się ekspertem w kierowaniu własnym życiem i rozwojem.
ŹRÓDŁA tej wiedzy: 1.osoby znaczące, 2.instytucje i ideologie.
Źródła pisane pozwalają rozszerzać wiedzę na własną rękę, taka wiedza jest najb. osobista.
Pułapki na drodze rozwoju osobowości:
- pokusy i zachęty,
-niewłaściwa organizacja celów,
-zwichnięcie korzystnych proporcji między staraniem o cele zewnętrzne a rozwój własnej osoby,
-uznawanie wybujałego „ideału ja” za rzeczywistość.
Wiedzy autokreacyjnej szuka się przeważnie pod presją sytuacji trudnych i natarczywych problemów.
Mądrość:
-przychodzi nieraz po szkodzie- jest to tzw. „reaktywny” przyrost wiedzy,
-może jej sprzyjać wielofunkcyjność naszego działania i świadomość współformowania siebie poprzez wszystko- tzw. „gorąca wiedza”.
Wielofunkcyjność mówi, że rozwój lub regres jest tylko zamierzonym lub nie- efektem ubocznym praktyki życiowej.
Zmiany osobotwórcze są to zmiany naszego organizmu, psychiczne i zachowania. Najczęściej ich nie postrzegamy bezpośrednio ani łatwo.
Prawidłowość ludzkiego działania: od skuteczności osiągania głównego celu przez wydajność do niezawodności, ekonomiczności i braku skutków ubocznych.
Klasyfikacja aktywności człowieka:
I Działania (czynności) przedmiotowe, mające za główny cel uzyskiwanie wyniku zlokalizowanego poza podmiotem działania, w jego otoczeniu.
II Działania podmiotowe, skierowane na podmiot działania:
a)eudajmoniczne (hedonistyczne)- najwcześniejsze, zgodnie z tezą Zawadzkiego, że wszystkie cele, które jednostka chce osiągnąć są przyjemne, a których chce uniknąć są przykre (tzw. ALGOHEDONIZM) są to wszystkie w zasadzie działania zmierzające do przyjemności,
b)osobotwórcze, które polegają na dokonywaniu względnie trwałych zmian we własnej osobie z zachowaniu,
c)wspomagające: utrzymywanie higieny, sen, ubieranie się, wydalanie, przemieszczanie.
NIE MA UCIECZKI PRZED AUTOKREACJĄ!!!
Dwie postacie autokreacji (współformowania się) jednostki:
a) intencjonalna- świadome i celowe wpływanie na drogę życiową i rozwój. Podstawą jest układ racjonalizacyjno-wolincjonalny regulacji zachowania,
b) spontaniczna- bezwiedne oddziaływanie na rozwój przez właściwości indywidualne i preferencje pod ich wpływem pewnych zachowań.
Autokreacja jest zjawiskiem w wieku dojrzałym powszechnym i nieuniknionym.
Tradycja każe łączyć powodzenie działań autokreacyjnych z przymiotami woli, zaś pomija dostępne zmiany polegające na intelektualizacji zachowań.
Badania autorskie ( co chciałbyś zmienić w zachowaniu, charakterze, itp., przeprowadzone na ludziach z wyższym wykształceniem) prowadzą do wniosków:
1. Zmiany wyrażane głównie w języku podmiotowym i dotyczące cech osobowościowych i przebiegu procesów psychologicznych deklarowało 52% badanych,
2. Zmiany w języku czynności zewn. dotyczących repertuaru, ukierunkowania i czasu trwania czynności deklarowało 48%.
Wniosek: bezkonkurencyjnym podmiotem aspiracji okazały się przymioty woli ( czyli te, które nie są ukierunkowane na zmiany wewnętrzne, ale na zmiany w sposobie życia. To źle wg autora, że tak jest w rzeczywistości, bo najważniejsze są zmiany wewnętrzne.
Rozdział 12: REFLEKSYJNOŚĆ A ROZWÓJ KOMPETENCJI BIOGRAFICZNEJ
Warunkiem mądrości nie jest tylko długość życia i obfitość doświadczeń, ale też intelektualizacja czynności, która zaczyna się już w dzieciństwie. Prowadzi do sprawniejszego myślenia o świecie i podmiocie myślenia.
Kompetencja biograficzna ułatwia podejmowanie problemów z wyprzedzeniem, zwiększa prawdopodobieństwo realizacji istotnych wartości, a także pomaga nadać celom i czynnościom najbardziej korzystną do rozwoju strukturę.
Jakie zmiany repertuaru czynności człowieka mogą oznaczać rozwój i zwiększanie jego zdolności do dalszego rozwoju lub kierowania swym rozwojem?
- wg autora wystarczy do tego przyjęcie podejmowania refleksji nad życiem jako niepowtarzalną całością dobrowolnie, a nie pod presją problemów.
Dwa warianty autorefleksji:
1. B-C: czyli od refleksji biograficznej przechodzi się do refleksji codziennej, czynnościowej (do konkretnych działań),
2. C-B (czynnościowo- biograficzna), odwrotna do poprzedniej. Zarazem trudniejsza i rzadsza.
Założenia autorefleksji:
I Każda (lub niemal każda) czynność czł. przynosi efekty osobotwórcze. Są to najczęściej nie zamierzone i niekontrolowane efekty uboczne,
II Każda czynność może być obserwowana i sterowana dwojako:
a) jako odrębna całość, stanowi element teraźniejszości, z perspektywy C- czynnościowej,
b) z perspektywy biograficznej (B) jako integralna część biografii, zależna od jej poprzednich fragmentów i znacząca dla następnych.
Przyjmowanie perspektywy B jest łatwe tylko w niektórych zdarzeniach życiowych i niektórych działaniach ukierunkowanych na mierzalne cele odległe. W drugim przypadku sterowanie spada najczęściej na regulację czynnościową, doraźną.
C ma przewagę nad B i dominuje. Trudno jest pogodzić obie regulacje. Mimo to potrzebna jest refleksja dwubiegunowa C-B i jej uprawianie wymaga doskonalenia w składających się na nią czynnościach pomocniczych, np.
1) ocena i prognoza wartości osobotwórcze poszczególnych czynności składających się na teraźniejszość,
2) projektowanie zmian zwiększających wartość, np. osobotwórcze wykonywanych czynności.
Są to tzw. metaczynności, które wpływają na optymalizację efektów przedmiotowych, eudajmonicznych lub osobotwórczych
Metaczynności osobotwórcze polegają na poddawaniu czynności ocenie, analizie, modyfikacji, itp. Służą nadaniu rozwojowi osobowemu wyższej rangi w hierarchii uznawanych wartości.0 a także zwiększeniu wrażliwości na aspekty osobotwórcze każdej czynności.
Wartość osobotwórcza codzienności:
- niska wartość rozwojowa wzajemnych kontaktów jest symptomem nie rozwiązania problemów. Poszczególne jednostki mogą czuć się lub być niedoceniane i niezadowolone.
- żyjąc wśród ludzi działa się na nich wielorako, w tym wzorotwórczo, nawet gdy się o tym nie myśli.
Efekt osobotwórczy: przyrost, reorganizacja lub ubytek pewnych sprawności, a czasem blokowanie potencjalnie korzystnych lub nie zmian w imię czerpania korzyści z utrwalonych zachowań lub oszczędzania sobie kosztu zmian.
Określone sposoby wypełniania czasu mogą wskazywać na ucieczkę od nierozwiązanych problemów, w tym rozwojowych.
Analiza służy samopoznaniu i korzystnej modyfikacji.
Rola rodziców w rozwiązywaniu kompetencji biograficznej dzieci:
- naśladowanie rodziców,
- wymiana doświadczeń.
Powody ograniczeń w obiegu doświadczeń między pokoleniem bliskich osób:
a) część doświadczeń rodziców jest już nieużyteczna z powodu dynamicznych przemian społecznych jakie się dokonują,
b) w wyniku zmian warunków życia, unikalności zadań biograficznych- własny przykład rodziców i recepty postępowania nie są aktualne i pożyteczne,
c) rodzice są stronniczy w radach, bo forsują własną koncepcje interesu dziecka,
d) rodzice mają zahamowania w przekazywaniu niektórych doświadczeń z powodu wstydu i obaw o własny prestiż.
Maniera traktowania dzieci jako mniej dojrzałych obniża ich motywację do słuchania starszych. Przeszkodą we współpracy rodziców i dzieci jest odwieczny model sprawowania władzy (autorytarny).
Strategia S-Z-S:
S jak samodzielne rozwiązywanie,
Z jak zapożyczanie, czyli korzystanie z cudzej wiedzy, rady, opinii, z dyskusji,
S jak samodzielne ustosunkowanie do fazy Z i ewentualna modyfikacja poprzedniego rozwiązania.
Strategia ta głównie dotyczy problemów otwartych mających wiele potencjalnych rozwiązań.
Zalety:
1. intensywne pobudzenie samodzielności dziecka,
2. uczenie samodzielnego poszukiwania cudzych rad i robienia z nich użytku.
Partycypacyjny styl kierowania rodziną jest najlepszy.
Rozdział 13: STRATEGIE ROZWOJU PRZEZ DZIAŁANIE
I Zmiany w makrostrukturze aktywności ( czyli repertuarze czynności danej osoby w danym odcinku czasu) – składają się na niego czynności powtarzalne o rytmie codziennym, tygodniowym, innym lub bez porządku. Mogą być to zmiany jakościowe i ilościowe. Tu uwzględniono jakościowe.
Zmiany te mogą być wymuszone przez okoliczności lub być wynikiem decyzji własnej.
II Zmiany mikrostruktury: nie wymagające wprowadzania lub rugowania określonych czynności i mogą zachodzić w ramach danej makrostruktury. Polegają na tym, że jeden lub więcej dotychczasowych czynności zaczyna przebiegać inaczej.
W obu przypadkach uruchomiony zostaje proces uczenia się nowych i wyzbywania starych zachowań.
Przy zmianach makro- bodźcem jest nowa sytuacja, a przy zmianach mikro są to zachowania w ramach tych samych sytuacji i zadań dzięki zwiększaniu standardów wykonania.
Mechanizm zmiany mikrostruktury polega na przywróceniu zredukowanej strukturze jakiejś rutynowej czynności jej fazy preparacyjnej i kontrolnej.
Związki miedzy zmianami makro i mikrostruktury aktywności:
gdy zmiany zachodzą z wyboru jednostki mówimy o strategii zmian. Zmiana mikrostruktury jest mniej zależna od ograniczeń zewnętrznych, więcej od czynników wew.
Obuchowski: najważniejszym warunkiem rozwoju czł. jest podjęcie ważnych i trudnych zadań długofalowych o wartości ponadosobistej.
Czynnością hamującą dalszy rozwój może być to, że zmianom makrostruktury nie towarzyszą te w mikrostrukturze lub osobotwórcze, które są niezbędne w danej sytuacji.
Zmiany makro i mikro uzupełniają się i wspierają, dlatego pokonanie dysharmonii między nimi jest jednym z warunków intensyfikacji rozwoju dorosłych.
Harris: 4 podstawowe nastawienia formujące się w dzieciństwie i wywierające wpływ na zachowania dorosłych:
a) ja nie jestem ok.- wy jesteście ok.
b) ja nie jestem ok.- wy nie jesteście ok.
c) ja jestem ok.- wy nie jesteście ok.
d) ja jestem ok.- wy jesteście ok.
Trzy pierwsze są spontaniczne i są podstawowym rozwiązaniem problemów ja- inni.
Czwarte jest natomiast najdojrzalsze i powstaje w wyniku świadomej pracy jednostki nad sobą.
„Ukryte” przed samoświadomością zadania rozwojowe zaliczamy do „zaległych”. Często rozwiązują się one „same” w wyniku koncentracji na celach przedmiotowych i codziennych interakcjach z ludźmi.
Podsumowanie książki:
Intensyfikacja rozwoju człowieka dorosłego przez codzienną praktykę wymaga odzyskania dziecięcej otwartości umysłu i nabycia sokratejskiej postawy wątpienia w niepodważalność przeświadczeń, osiągnięć, przyzwyczajeń. Wymaga także uwolnienia się od przyziemnego utylitaryzmu.
~FIN~
IMAMAE