55.Szoa-KL Auschwitz i podobozy.pdf

KL Auschwitz i podobozy

KL Auschwitz od powstania w czerwcu 1940 roku do listopada 1943 roku, pod

kierownictwem komendanta Rudolfa Hoessa, rozrósł się do ogromnych rozmiarów.

W jego skład wchodziły: Stammlager (obóz macierzysty) w Auschwitz (Oświęcim), obóz

męski, obóz kwarantanny dla mężczyzn, obóz szpitalny dla mężczyzn, obóz żeński, obóz

familijny dla Cyganów, obóz familijny dla Żydów z Terezina, ośrodek zagłady obejmujący

cztery krematoria z komorami gazowymi, wszystkie w Birkenau (Brzezinka), obozy

filialne przy gospodarstwach rolno-hodowalnych w Babitz (Babice koło Oświęcimia),

Budy (Budy), Harmense (Harmęże koło Oświęcimia) i Raisko (Rajsko koło Oświęcimia),

obozy filialne przy zakładach przemysłowych w Monowitz (Monowice), Neu-Dachs

(Jaworzno), Eintrachthuette (Świętochłowice), Lagischa (Łagisza), Fuerstengrube

(Wesoła koło Mysłowic), Golleschau (Goleszów), Janinagrube (Libiąż), Sosnowitz

(Sosnowiec) i Bruenn (Brno, obecnie Republika Czeska). Władzę nad całością

sprawował Hoess poprzez podległych mu kierowników poszczególnych obozów.

Odwołanie Rudolfa Hoessa ze stanowiska komendanta doprowadziło do decentralizacji

władzy w KL Auschwitz. Jesienią 1943 roku na wniosek szefa Głównego Urzędu

Administracyjno-Gospodarczego SS Oswalda Pohla obóz podzielono na trzy obozy.

Nastąpiła także zmiana na kierowniczych stanowiskach. 11 listopada 1943 roku Hoessa

zastąpił Obersturmfuehrer SS Artur Liebehenschel, który rozkazem z dnia 22 listopada

wprowadził następujący podział obozu:

- Konzentrationslager Auschwitz I - obejmujący Stammlager (obóz macierzysty). Na jego

czele stał Liebehenschel, który - jako dowódca garnizonu oświęcimskiego SS - był

zwierzchnikiem komendantów Auschwitz II i Auschwitz III.

- Konzentrationslager Auschwitz II - Birkenau, obejmujący wszystkie wspomniane wyżej

obozy w Birkenau oraz obozy filialne przy gospodarstwach rolno-hodowlanych.

Komendantami obozu byli: Sturmbanfuehrer SS Friedrich Hatjenstein (od listopada 1943

do maja 1944 roku) oraz Hauptsturmfuehrer SS Josef Kramer (od 8 maja do 25 listopada

1944 roku).

- Konzentrationslager Auschwitz III, obejmujący pozostałe podobozy (Aussenlager).

Komendantem od listopada 1943 do stycznia 1945 roku był Hauptsturmfuehrer SS

Heinrich Schwartz.

11 maja 1944 roku Liebehenschla na stanowisku komendanta KL Auschwitz I zastąpił

Sturmbannfuehrer SS Richard Baer. W czasie jego komendantury doszło do kolejnej

zmiany struktury. Na polecenie Oswalda Pohla 25 listopada 1944 roku Baer wprowadził

nowy podział obozu. Połączone zostały dotychczasowe Auschwitz I i Auschwitz II.

Przywrócona dla nich została dawna nazwa - KL Auschwitz. Jednocześnie rozwiązana

została komendantura Auschwitz II. Dotychczasowy Auschwitz III otrzymał nazwę KL

Monowitz. W jego skład weszły wszystkie podobozy. Baer - jako komendant KL

Auschwitz - praktycznie zachował zwierzchność nad całością - KL Auschwitz i KL

Monowitz. Obóz w tej strukturze istniał do wyzwolenia w styczniu 1945 roku.

Podobozy

Komendantura KL Auschwitz, realizując politykę zwierzchników, którzy nakazywali

zatrudniać więźniów również poza obszarem obozów koncentracyjnych, założyła w

latach wojny ponad 40 obozów filialnych, zwanych podobozami. Otrzymywały nazwy:

Arbeitslager, Nebenlager, Ausselnlager, Zweiglager, Arbietskommando i

Aussenkommando. Nazwy te nie wiązały się z odrębną strukturą organizacyjną.

Nieżyjący już historyk Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Danuta Czech

napisała, że część podobozów służyła bezpośrednio gospodarce SS, przykładowo

gospodarstwa rolno-hodowlane. Większość pracowała jednak na rzecz fabryk, kopalń i

hut wielkich koncernów niemieckich, jak IG Farbenindustrie, Berghuette, Siemens-

Schuckert, Hermann Goering-Werke, czy dla niemieckich kolei państwowych.

Danuta Czech podała, że spośród podobozów 28 utworzono przy zakładach związanych

bezpośrednio lub pośrednio z przemysłem zbrojeniowym: 9 przy zakładach przemysłu

hutniczego i metalowego, 6 przy kopalniach węgla kamiennego, 6 przy zakładach

przemysłu chemicznego, 3 przy zakładach przemysłu lekkiego, 2 przy budowie

elektrowni, a po jednym przy zakładzie przemysłu materiałów budowlanych i zakładzie

przemysłu spożywczego. W pozostałych więźniowie pracowali przy remontach i budowie

różnych obiektów, w leśnictwie, gospodarstwach rolno-hodowlanych, stacjach

doświadczalnych, itp.

Alfabetyczna lista podobozów:

1. Altdorf w Starej Wsi koło Pszczyny. Istniał w latach 1942-1943. Kilkuset

więźniów zajmowało się pracami leśnymi. Najemcą było Oberforstamt Pless

(Nadleśnictwo Pszczyna).

2. Althammer w Starej Kuźni koło Halemby. Istniał od września 1944 do stycznia

1945. Budowa elektrowni cieplnej. 486 więźniów.

3. Babitz w Babicach koło Oświęcimia. Istniał od marca 1943 do stycznia 1945.

Praca w gospodarstwie rolnym SS. 159 więźniów i około 180 więźniarek.

4. Birkenau w Brzezince. Istniał od 1943 do stycznia 1945. Praca w gospodarstwie

rolnym SS. 204 więźniów.

5. Bismarckhütte w Chorzowie. Istniał od września 1944 do stycznia 1945. Praca w

hucie Bismarck przy produkcji armat i samochodów pancernych firmy Berghütte -

Königs und Bismarckhütte AG. 192 więźniów.

6. Blechhammer w Sławięcicach koło Blachowni Śląskiej. Istniał od kwietnia 1944

do stycznia 1945. Budowa zakładów chemicznych. Firma O/S Hydrierwerke AG.

3958 więźniów i 157 więźniarek.

7. Bobrek w Bobrku koło Oświęcimia. Istniał od kwietnia-maja 1944 do stycznia

1945, choć więźniów zatrudniano od grudnia 1943. Praca w fabryce przy produkcji

aparatury elektrycznej do samolotów i łodzi podwodnych. Firma Siemens-

Schuckerwerke AG. 213 więźniów i 38 więźniarek.

8. Brünn w Brnie (obecnie Republika Czeska). Istniał od października 1943 do

stycznia 1945. Praca przy wykańczaniu budowy gmachu Technicznej Akademii SS

i Policji. Najemcą był Urząd C w SS-WVHA - Bauleitung Brünn. 250 więźniów w

październiku 1943. 36 więźniów w styczniu 1945 roku.

9. Budy w Budach koło Oświęcimia. Istniał od kwietnia 1943 do jesieni 1944. Praca

w gospodarstwie rolnym SS. Zatrudniano kilkaset więźniarek.

10. Budy w Budach koło Oświęcimia. Istniał od kwietnia 1942 do stycznia 1945 z

przerwą na jesień i zimę na przełomie 1942-43 roku. Praca w gospodarstwie rolnym

SS. 313 więźniów.

11. Budy w Budach koło Oświęcimia. Od czerwca 1942 do wiosny 1943. Praca w

gospodarstwach rolnych SS przy melioracjach oraz przy oczyszczaniu i

pogłębianiu stawów rybnych. 400 więźniarek karnej kompanii.

12. Charlottegrube w Rydułtowach. Od września 1944 do stycznia 1945. Praca w

kopalni "Charlotte" przy wydobyciu węgla i rozbudowie kopalni. Firma Hermann

Göring Werke. 833 więźniów.

13. Chełmek w Chełmku Od października 1942 do grudnia 1942. Praca na rzecz

fabryki obuwia przy pogłębianiu i oczyszczaniu zbiornika wody. Firma Ota

Schlesische Schuh-werke, dawniej "Bata". Około 150 więźniów.

14. Eintrachthütte w Świętochłowicach. Od maja 1943 do stycznia 1945. Praca w

hucie "Eintracht", przy produkcji dział przeciwlotniczych. Firma Berghütte-OSMAG

i Ost-Maschinenbau. 1297 więźniów.

15. Freudenthal w Bruntalu (obecnie Republika Czeska). Istniał od 1944 do

stycznia 1945. Przetwórnia owoców firmy Emmerich Machold. 301 więźniarek.

16. Fürstengrube w Wesołej koło Mysłowic. Od września 1943 do stycznia 1945.

Praca w kopalni "Fürsten" przy wydobyciu węgla i budowie nowej kopalni. Firma

Fürstengrube GmbH. 1283 więźniów.

17. Gleiwitz I w Gliwicach. Od marca 1944 do stycznia 1945. Naprawa taboru

kolejowego. Firma Reichsbahnausbesserungswerk. 1336 więźniów.

18. Glewitz II w Gliwicach. Od maja 1944 do stycznia 1945. Praca przy produkcji

sadzy (kobiety), naprawa i konserwacja maszyn, rozbudowa fabryki (mężczyźni).

Firma Deutsche Gasrusswerke GmbH. 740 więźniów i 371 więźniarek (30 XII 1944).

19. Glewitz III w Gliwicach. Istniał od lipca 1944 do stycznia 1945. Praca w

Glewitzer Hütte przy remoncie hal, a następnie przy produkcji broni, amunicji i kół

kolejowych. Firma Zieleniewski-Maschinen und Waggonbau GmbH, Krakau. 609

więźniów.

20. Glewitz IV w Gliwicach. Istniał czerwca 1944 do stycznia 1945. Praca przy

rozbudowie koszar oraz przy naprawie i przeróbce samochodów wojskowych. 444

więźniów.

21. Golleschau w Goleszowie. Istniał od lipca 1942 do stycznia 1945. Praca w

cementowni SS. Firma Ostdeutsche Baustoffwerke GmbH-Goleschauer Portland

Zement AG. 1008 więźniów.

22. Günthergrube w Lędzinach. Istniał od lutego 1944 do stycznia 1945. Praca w

kopalni współcześnie zwanej "Piast" przy wydobyciu węgla i budowie kopalni

"Günther". Firma Fürstlich Plessische Bergwerks AG. 586 więźniów.

23. Harmense w Harmężach koło Oświęcimia. Od grudnia 1941 do lata 1943. Praca

w gospodarstwie rolnym SS - hodowla drobiu, królików i ryb. Około 70 więźniów.

24. Harmense w Harmężach koło Oświęcimia. Od czerwca 1942 do stycznia 1945.

Praca w gospodarstwie rolnym SS - hodowla drobiu i królików. Około 50

więźniarek.

25. Hindenburg w Zabrzu. Od sierpnia 1944 do stycznia 1945. Praca w hucie

"Donnersmark" przy produkcji uzbrojenia i amunicji. Firma Vereinigte

Oberschlesische Hüttenwerke AG. 50 więźniów i 470 więźniarek.

26. Hubertshütte w Łagiewnikach. Od grudnia 1944 do stycznia 1945. Praca w

hucie "Huberts". Firma Berghütte Königs und Bismarckhütte AG. 202 więźniów.

27. Janinagrube w Libiążu. Od września 1943 do stycznia 1945. Praca w kopalni

"Janina" przy wydobyciu węgla. Firma Fürstengrube GmbH. 853 więźniów.

28. Jawischowitz w Jawiszowicach. Od lipca 1942 do stycznia 1945. Praca w

kopalni "Brzeszcze-Jawischowitz" przy wydobyciu węgla oraz pracach

budowlanych na powierzchni. Firma Reichswerke Hermann Göring. 1988 więźniów.

29. Kobior w Kobiórze. Od 1942 do 1943. Prace leśne. Najemca Oberforstamt Pless

(Nadleśnictwo Pszczyna). 158 więźniów.

30. Lagischa w Łagiszy. Od września 1943 do września 1944. Budowa elektrowni

cieplnej "Walter". Firma Energie-Versorgung Oberschlesien AG. Około 1000

więźniów.

31. Laurahütte w Siemianowicach. Od kwietnia 1944 do stycznia 1945. Praca w

hucie "Laura" przy produkcji dział przeciwlotniczych firmy Berghütte - Königs und

Bismarckhütte. 937 więźniów.

32. Lichtewerden w Sv'tlá (obecnie republika Czeska). Od listopada 1944 do

stycznia 1945. Praca w fabryce nici firmy G.A. Buhl und Sohn. 300 więźniarek.

33. Monowitz (do listopada 1943 roku nazwa brzmiała - Lager Buna) w Monowicach

koło Oświęcimia. Od października 1942 do stycznia 1945. Więźniów zatrudniano

tam od marca-kwietnia 1941 roku. Budowa kombinatu chemicznego firmy IG

Farbenindustrie AG. 10223 więźniów.

34. Neu-Dachs w Jaworznie. Istniał od czerwca 1943 do stycznia 1945. Praca w

jaworznickich kopalniach węgla kamiennego oraz przy budowie elektrowni

"Wilhelm". Firma Energie Versorgung Oberschlesien AG. 3664 więźniów.

35. Neustadt w Prudniku. Od września 1944 do stycznia 1945. Praca w fabryce

włókienniczej, w tkalni firmy Schlesische Feinweberei AG. 399 więźniarek.

36. Plawy w Pławach koło Oświęcimia. Prawdopodobnie od 1944 do stycznia 1945.

Praca w gospodarstwie rolnym SS. 138 więźniów i około 200 więźniarek.

37. Radostowitz w Radostowicach koło Pszczyny. Od 1942 do 1943 z przerwą w

okresie zimy 1942-43. Prace leśne. Najemca Oberforstamt Pless (Nadleśnictwo

Pszczyna). Około 20 więźniów.

38. Raisko w Rajsku. Od czerwca 1943 do stycznia 1945. Praca w gospodarstwie

rolnym SS - ogrodnictwo, doświadczalna uprawa kok-sagizu. Około 300 więźniarek

według stanu w 1944 roku.

39. Sonderkommando Kattowitz w Katowicach. Od stycznia 1944 do stycznia 1945.

budowa schronu i baraku dla Gestapo. 10 więźniów.

40. Sosnowitz (I) w Sosnowcu. Od sierpnia 1943 do lutego 1944. Remont biurowca.

100 więźniów.

41. Sosnowitz (II) w Sosnowcu. Od maja 1944 do stycznia 1945, praca w hucie w

odlewni luf do dział przeciwlotniczych oraz przy produkcji pocisków firmy

Berghütte-Ost-Maschinenbau GmbH. 863 więźniów.

42. Sośnica koło Gliwic. Od lipca do sierpnia 1940. Rozbiórka obiektów po obozie

jeńców wojennych. Około 30 więźniów.

43. SS Hütte Porombka w Międzybrodziu. Od października-listopada 1940 do

stycznia 1945. Budowa, a następnie obsługa domu wypoczynkowego SS. W

okresie budowy - kilkudziesięciu więźniów, przy obsłudze - kilka więźniarek.

44. SS Bauzug w Karlsruhe. Od września 1944 do października 1944.

Odgruzowywanie miasta i naprawa linii kolejowych. Najemną był Urząd C w SS-

WVHA. Około 500 więźniów, którzy byli zakwaterowani w pociągu towarowym.

45. Trzebinia w Trzebini. Od sierpnia 1944 do stycznia 1945. Rozbudowa rafinerii.

Firma Erdöl Raffinerie GmbH. 641 więźniów.

46. Tschechowitz (I) - Bombensucherkommando w Czechowicach Dziedzicach. Od

sierpnia do września 1944 roku. Usuwanie niewypałów z terenu rafinerii i okolicy.

Firma Vacuum Oil Company. Około 100 więźniów.

47. Tschechowitz (II) - Vacuum w Czechowicach Dziedzicach. Od września 1944 do

stycznia 1945. Odgruzowywanie i zabezpieczanie rafinerii. Firma Vacuum Oil

Company. 561 więźniów

PAP

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: