Irena Liniewicz

Leonard Wach

„Jak szkolić własnego psa”

Kurs podstawowy

„Mada” 1993

Opracowanie graficzne i techniczne -MAŁGORZATA  MAKSIMCZUK

ISBN  83-86170-04-2

Wydawnictwo „Mada" 00-020 Warszawa, ul. Chmielna 6 m. tel. 27-93-47

Spis treści

Wstęp 1

Charakterystyka niektórych ras psów hodowanych w Polsce 2

Szkolenie

1. Co powinniśmy wiedzieć przed rozpoczęciem szkolenia 6

2. Akcesoria niezbędne przy szkoleniu 6

3. Cykl szkoleniowy w rozbiciu na poszczególne dni 7

Wstęp

Pies — obiekt marzeń naszych pociech, obrońca domowego mienia, a czasem opiekun mniej sprawnego właściciela - to nie tylko wierny przyjaciel, ale także domownik z  należnymi mu prawami. Tylko wtedy spełni rolę ukochanego psa towarzyszącego, bądź obronnego. Właściwy wybór rasy odpowiednia pielęgnacja, a wreszcie szkolenie doprowadzić może do realizacji marzenia o posiadaniu posłusznego i bezpiecznego psa.

Niniejsza publikacja ma na celu przekazanie podstawowych wiadomości teoretycznych i praktycznych związanych, wychowaniem i szkoleniem psów. Przedstawiona w mej metoda trzydziestodniowego cyklu szkoleniowego jest  owocem wieloletnich doświadczeń zdobytych w trakcie pracy z psami w doskonale funkcjonującym zakładzie tresury.  Można ją wykorzystać każdy hodowca amator ze skutkiem pozytywnym, czego życzą przekonani o efektywności proponowanej metody.

Autorzy

Charakterystyka niektórych ras psów hodowanych w Polsce

1. OWCZAREK NIEMIECKI

Owczarek niemiecki — często mylnie nazywany: wilkiem, wilczurem, owczarkiem alzackim—jest najbardziej rozpow­szechnionym i najchętniej hodowanym psem w Polsce. Swoją popularność zawdzięcza kilku szczególnym zaletom: harmonijnej budowie, płynnym sposobie poruszania się, budzącej respekt postawie, wysokich walorach użytkowych (uzdolnienia węchowe oraz obronne). Jest psem średniej wielkości (psy w kłębie 62 cm, suki — 57 cm) o mocnym kośćcu i doskonałym umięśnieniu. Budowa anatomiczna czyni go bardzo wytrzymałym — zwłaszcza w kłusie (stąd częste określenie „kłusak"), podczas którego można ocenić prawidłowość jego budowy oraz ruchu. Mimo dużego temperamentu nie przysparza trudności w szkoleniu, które­mu chętnie się poddaje. Można go szkolić w każdej specjal­ności. Przydatność użytkowa owczarka niemieckiego zwią­zana jest ściśle z jego dużą odpornością fizyczną (stosun­kowo długa sierść oraz gęste podszycie), co umożliwia trzymanie go w kojcu. Ważne również jest to, że z reguły nie przejawia jakichkolwiek złośliwości w stosunku do wszyst­kich domowników i bez obawy może przebywać z dziećmi. Owczarek niemiecki charakteryzuje się również odpornością nerwową, czujnością, śmiałością, bojowością i nieustęp­liwością, a także przywiązaniem do opiekunów.

Można go polecić każdemu miłośnikowi psów. Niezależnie  od kierunku, w jakim jest szkolony, zadania swoje wykonuje perfekcyjnie. Krótko mówiąc — lubi służyć człowiekowi, co jest jego główną zaletą. Wymaga jednak dobrej opieki oraz stałego nadzoru. Pozbawiony tej opieki zdradza skłonności do zmanierowania i włóczęgostwa.

2. POLSKI OWCZAREK NIZINNY

Polski owczarek nizinny (PON) należy do najstarszych psów owczarskich w Polsce. Charakteryzuje się silną, mus­kularną, krępą (pies do 52, suka do 43 cm) budową, żywym usposobieniem. Obdarzony jest zmysłem spostrzegawczości. Wykorzystywany jako pasterz jest niezwykle czujny. Przenie­siony w warunki miejskie jest doskonałym stróżem obejścia. W stosunku do obcych bywa nieprzekupny i nieufny, ale w pełni podporządkowuje się wszystkim domownikom. Jest jednak psem dość kłopotliwym w utrzymaniu z uwagi na konieczność stałych zabiegów kosmetycznych jego owłosienia i tylko osoba, dla której zabiegi te nie będą problemem, może sobie pozwolić na posiadanie psa tej rasy.

3. OWCZAREK SZKOCKI (collie)

Podobnie jak polski owczarek nizinny należy do psów pasterskich. Z uwagi na stosunkowo długie owłosienie nadaje się raczej do utrzymania w obejściu. Bywa też hodowany w domu, ale wymaga wówczas uciążliwych zabiegów higienicznych. Jako dość duży pies może być wykorzystywany do celów obronnych. Ponieważ jednak najważniej­szą cechą jego charakteru jest nieufność wobec obcych i wrodzona czujność, najbardziej nadaje się do szkolenia na stróża. Szkoli się łatwo, ponieważ z reguły bywa bardzo inteligentny (reaguje na zmianę intonacji głosu, rozpoznając karcenie i pochwały). W naszych warunkach klimatycznych collie doskonale się sprawdza.

4. OWCZAREK PODHALAŃSKI

Owczarek podhalański to kolejny pies owczarski; w Po­lsce ściśle związany z Tatrami i Podhalem. Nie nadaje się w zasadzie do hodowli na terenach nizinnych, a zwłaszcza w osiedlach miejskich. Należy do psów dużych (wysokość w kłębie 65-70 cm, suki — 60-65 cm) o mocnej, zwartej budowie. Przy ogromnej sile fizycznej jest jednak spokojny oraz pojętny. Postawa, piękny wygląd zewnętrzny powodu­ją, iż bywa wykorzystywanym jako pies towarzyszący, a wrodzone skłonności czynią z niego doskonałego psa pasterskiego i stróża.

5. BOKSER

Bokser należy do psów dogowatych, przy czym naprawdę popularny stał się dopiero po II wojnie światowej. Jest to typowy pies bojowy o muskularnej budowie, średnim wzroście (pies 57-63 cm, suka 53-59 cm). Na ogół posiada suchą i wyraźnie modelowaną muskulaturę. Poza miłym ma  wicie pozytywnych cech charakteru. Jest łagodny, pojętny, a jednocześnie czujny i nieufny wobec obcych. Nie przejawia większych problemów przy szkoleniu, ale bywa, że stawia opory przy wprowadzaniu elementów, których nie lubi. Powinna go więc szkolić osoba z pewnym już doświadczeniem. Jako pies obronny bokser może być zwierzęciem niebezpiecznym, w ataku bywa bowiem nieustępliwy i ślepo odważny. Nie nadaje się na tropiciela,, ponieważ niema predyspozycji węchowych. Decydując się na posiadanie psa tej rasy nie można kierować się wyłącznie sentymentem, ale realnie ocenić własne możliwości i potrzeby.

6. OWCZAREK KAUKASKI

W Polsce owczarek kaukaski pojawił się stosunkowo niedawno, bo przed kilkunastu laty i jest bardzo nielicznie reprezentowany. Mimo iż jest to pies typu owczarka górskiego, nadaje się do hodowli na nizinach, a nawet w warunkach miejskich. Jest bardzo wytrzymały na warunki klimatyczne. Mając wrodzoną agresywność i nieufność do osób obcych, doskonale nadaje się na psa obronno-stróżującego. Cechy te mogą być jednak nieco przytłumione, dlatego konieczne jest odpowiednie szkolenie, by je rozwinąć. Owczarek kaukaski wymaga zdecydowanego postępowania ze strony właściciela, ponieważ przy nieumiejętnym prowadzeniu jest w stanie zdominować opiekuna. Należy jednocześnie pamiętać, by nie postępować z nim zbyt brutalnie, gdyż może skierować swoją agresję nawet przeciwko najbliższemu otoczeniu. Mimo to jest łatwy w szkoleniu, a odpowiednio poprowadzony daje się całkowicie podporządkować.

7. DOBERMAN

Doberman jest psem średniej wielkości (pies — 68-70 cm, suka — 63-67 cm) o mocnej budowie. Mając krótkie owłosienie jest mało odporny i w naszym klimacie powinien być trzymany w mieszkaniu, którego doskonale pilnuje. Jest także świetnym obrońcą dzięki takim cechom, jak: bojowość, zaciętość, nieustępliwość i chęć walki. Z reguły jest to pies indywidualista, podporządkowujący się jednemu członkowi rodziny (pozostałych lekceważy).

Planując wyszkolenie dobermana pamiętać należy, iż jest to pies, z którym naukę — poprze/ odpowiednie z nim postępowanie — należy rozpocząć jak najwcześniej. Jest to bowiem pies bardzo trudny do ułożenia i absolutnie nie można dopuścić do jego dominacji. Przy nadmiernym temperamencie i oporności w wykonywaniu poleceń wymaga konsekwentnego ich egzekwowania. Szczególnie trudne w tym względzie bywają dobermany o umaszczeniu czekoladowym. Jedynie bardzo doświaczonemu hodowcy można je polecić.

8. ROTTWEILER

Rottweiler, znany i lubiany na całym świecie, w Polsce ciągle jeszcze jest mało popularny. Jest to pies o muskularnej budowie, silny, zręczny i wytrzymały. Wzrostem zaliczany jest do średnich (pies — 60-68 cm, suka — 55-63 cm). O dużej odporności nerwowej, nie wykazuje zbyt gwałtownych reakcji. Wrodzona zaciętość oraz nieufność do obcych oraz przywiązanie do opiekuna czynią z niego doskonałego psa obronnego i towarzyszącego. Mimo krótkiego owłosienia jest odporny na niesprzyjające warunki klimatyczne, dlatego może być trzymany zarówno w domu, jak i w kojcu. Może być więc wykorzystywany jako stróż. Bardzo łatwo akceptuje właściciela oraz członków jego rodziny, wobec których jest przyjacielski. Mając miłe usposobienie stwarza pozory łagodności, ale w razie konieczności zdecydowanie i odważnie staje w obronie swojego pana.

Rottweiler w zasadzie nie stwarza problemów w szkoleniu, jeśli tylko jego opiekun pamięta o konsekwencji w postępowaniu. Prawidłowo wychowany, a następnie ułożony spełni wszystkie stawiane przed nim wymagania.

9. SZNAUCER OLBRZYM

Sznaucer, nazywany inaczej brodaczem, jest psem szorstkowłosym o charakterystycznym owłosieniu pyska na brodzie i brwiach. Poza olbrzymem występują jeszcze dwie odmiany sznaucerów: średni i miniaturowy. Wzrost olbrzyma waha się w granicach: pies — 60-70 cm, suka — 45-50 cm. Mocny kościec, umięśnienie oraz wyniosła postawa budzą respekt. Pomimo dużego wzrostu i masy jest to pies bardzo zwinny, żywy, wiecznie zainteresowany tym, co się wokół niego dzieje. Oprócz tego jest uważny, spostrzegawczy, łatwo kojarzący bodźce oraz inteligentny. Wykorzystywany głównie jako pies towarzyszący może być świetnym obrońcą i stróżem. Ze względu na dość duży temperament szkolenie sznaucera powinno rozpocząć się od wieku szczenięcego poprzez przyzwyczajanie go do dyscypliny. Pozwoli to uniknąć wielu problemów podczas układania — rozproszenie, brak koncentracji, chęć zabawy.

Sznaucer najlepiej czuje się w domu, w towarzystwie właścicieli, do których jest bardzo przywiązany, przyjacielski, chętny do pieszczot. Spośród domowników wybiera sobie jedną osobę, której jest bezgranicznie posłuszny. Tylko ta osoba może sobie pozwolić na wymaganie od niego karności i prawdziwej dyscypliny, inne — mogą narazić się nawet na atak z jego strony.

10. SZNAUCER ŚREDNI

Sznaucer średni to mniejsza kopia sznaucera olbrzyma. Różnią się jedynie wzrostem (pies — 45-40 cm). Sylwetka, owłosienie i cechy charakteru są takie same. Jako pies zdecydowanie mniejszy bardziej nadaje się do polecenia amatorom, chociaż również wymaga zdecydowania w prowadzeniu.

11. DOG NIEMIECKI

Dog niemiecki jest największym przedstawicielem psów dogowatych w Polsce (pies — 80 cm, suka — 72 cm). Potężnie zbudowany, ale zgrabny, wygląda bardzo elegancko. Respekt budzi wyniosłą postawą. Z natury jest bardzo opanowany i spokojny i naprawdę trudno go wyprowadzić z równowagi. Mimo tych cech, należy go od samego po­czątku wychowywać w karności, by nie dopuścić do domina­cji nad otoczeniem. Tylko w ten sposób można go przygoto­wać do wyszkolenia na psa bojowego i to najlepszego spośród wszystkich psów obronnych.

Dog niemiecki, jako zwierzę bardzo inteligentne, łatwo poddaje się szkoleniu. Nie należy jednak wymagać pokony­wania przez niego przeszkód ze względu na dużą masę i brak predyspozycji w tym względzie.

12. NOWOFUNLAND

Nowofunland należy do psów dużych (pies — 71 cm, suka — 65 cm). Cechuje go łagodne usposobienie oraz duża inteligencja. Ze względu na brak wrodzonej agresywności nadaje się wyłącznie na psa towarzyszącego. Jako pies użytkowy może być wykorzystywany dla ratowania toną­cych oraz wyciągania przedmiotów ze zbiorników wodnych. Jest bowiem przedstawicielem wodołazów. Mając długą gęstą szerść, wymaga wielu absorbujących zabiegów kos­metycznych.

13. AIREDALE TERIER

Airedale terier jest największym przedstawicielem terie­rów (pies — 58-61 cm, suka — 56-58 cm) o mocnej budowie, silnym kośćcu. Posiadając dość duży temperament może niedoświadczonemu właścicielowi sprawić sporo kłopotów. Ma bowiem skłonności do zmanierowania. Może być wielo­stronnie szkolony, a tym samym różnorako użytkowany. Łatwo przywiązuje się do domowników, spośród których wybiera sobie przewodnika, nie przejawiając złośliwości w stosunku do pozostałych.

14. BULLTERIER

Bullterier jest kolejnym przedstawicielem terierów. Masyw­nie zbudowany, silnie umięśniony, z szeroką klatką piersiową, długą mocną głową już samym wyglądem wzbudza respekt. Poddany odpowiedniemu szkoleniu może być doskonałym stróżem i obrońcą. Tym bardziej że ma wrodzony popęd do walki, w której jest nieustraszony, zawzięty i bezwzględny. Powinien zatem od najwcześniejszego wieku być powstrzy­mywany przez właściciela przed agresją w stosunku do innych zwierząt, co mogłoby uniemożliwić jakiekolwiek szkolenie. Bullterier z zasady jest psem łagodnym w stosunku do ludzi. Trwale przywiązuje się do opiekunów. Natomiast wobec obcych jest nieufny i nieprzekupny. Ze względu na nieodpor-ność na warunki klimatyczne (krótka sierść) powinien być trzymany w mieszkaniu. To doskonały materiał do szkolenia — spokojny, zrównoważony, odważny.

15. DALMATYŃCZYK

Dalmatyńczyk, niegdyś wykorzystywany w łowiectwie, dzisiaj  najczęściej  użytkowany jest jako towarzysz lub obrońca. Elegancki z wyglądu, średniej wielkości (suka -— 50-58 cm, pies — 55-61 cm), maści białej z charakterys­tycznymi czarnymi plamami z reguły zwraca na siebie powszechną uwagę. Tylko pozornie jest to pies delikatny i łagodny. Odpowiednio szkolony bywa doskonałym psem obronnym. Bez reszty oddany swoim opiekunom bywa jednak tylko wtedy, gdy jest przez nich wychowywany od szczenięcia. W potrzebie bez najmniejszego lęku atakuje przeciwnika, stając w obronie własnej bądź opiekuna.

Dalmatyńczyk nie sprawia problemów w szkoleniu, jest bardzo pojętny, chętnie spełnia wydane polecenia.

Co powinniśmy wiedzieć przed rozpoczęciem szkolenia

Przed przystąpieniem do szkolenia psa należy znaleźć odpowiedni teren — równy, suchy, położony z dala od ruchu ulicznego. Trzeba także zarezerwować w dziennym roz­kładzie własnych zajęć stałą godzinę na pracę z psem. Na czas lekcji musi być już wybiegany po wcześniejszym posiłku. Szkoleniem psa może zająć się jedynie osoba zdolna nad nim fizycznie i psychicznie zapanować. Właściciel zdominowany przez swego pupila niepotrzebnie narazić się może na konflikty, które uniemożliwią osiągnięcie pozytywnych wy­ników. Warunkiem bowiem uzyskania pożądanych efektów są konsekwencja i systematyczność, na które nie zawsze stać właściciela otaczającego psa przesadną miłością, a także stosowany umiejętnie i z rozwagą przymus przy egzek­wowaniu wydanych poleceń.

Zachowanie oraz sposób postępowania psa warunkują odbierane przez niego przyjemne lub nieprzyjemne bodźce. O tym przede wszystkim powinien pamiętać każdy, kto chce zmienić instynktowne reakcje. Przystępując do układania psa należy wiedzieć, iż każde zachowanie zwierzęcia musi zostać zauważone nagrodą lub karą. Ich siła oraz rodzaj zależeć będą od okoliczności i indywidualnych cech psychicznych psa. Im gwałtowniejsze są odruchy psa, tym bodźce muszą być silniejsze. Nie można stosować wyłącznie kary lub wyłącznie nagrody. Muszą one być jednak stosowane w odpowiednim czasie. Nawet kilkusekundowa zwłoka może zmienić intencję szkolącego. Zajęcia z psem nie powinny przekraczać jednej godziny dziennie. Zmuszanie psa do dłuższej koncentracji mija się z celem. Połowę tego czasu należy przeznaczyć na powtórkę ćwiczeń z dni poprzednich, resztę na wprowadzenie nowego elementu.

Akcesoria niezbędne przy szkoleniu

              Obroża zwykła najlepiej skórzana z dobrym zapięciem oraz mocnym oczkiem do mocowania smyczy. Musi być tak dopasowana, aby nie powodowała zbytniego ucisku, ani nie była zbyt luźna. Służy do szkolenia psów o podwyższon...