Rola_i_zadania.pdf

auczyciele terapeuci

zapowied zmian

aa astrb

R ola i zadania

le zbdoany dom mona rozebra i zbdoa od noa, ale le ychoanego czoieka nie da

si ychoa drgi raz.

Jan adysaw Dawid

Przygotowujc wystpienie na temat roli terapeuty,

postanowiamnajpierwzwrciuwagnakilkaistot-

nychproblemwszerszejnatury.Wzwizkuztymza-

daamsobiekilkapyta:

Jaki jest stan wiedzy na temat specjalnych po-

trzeb edukacyjnych osb ze specyficznymi trudno-

ciami w uczeniu si, w tym z syndromem dysleksji

rozwojowej?

Jak ustawa z 7 wrzenia 1991 r. zobowizuje

szkoy i odpowiednie placwki opiekuczo-wycho-

wawcze do tworzenia optymalnych warunkw kszta-

cenia uczniw ze specyficznymi trudnociami

wuczeniusi?

Czy szkoy oglnodostpne potrafi ksztaci

uczniw ze specyficznymi trudnociami w uczeniu

si,zaspokajajcichspecjalnepotrzebyedukacyjne,

rozwojowe,psychiczneitrafniedostosowujcwyma-

ganiadydaktyczneiwychowawcze?

Czy szkoy oglnodostpne posiadaj formalnie

okrelonywzorzecszkolnegosytemupomocypsycho-

logiczno-pedagogicznejwodniesieniudoucz-niwze

specyficznymitrudnociamiwczytaniuipisaniu?

Kto decyduje o koniecznoci udzielenia pomocy

psychologiczno-pedagogicznej uczniom ze specy-

ficznymitrudnociamiwuczeniusi,aktojejudzie-

la,wiadczcprofesjonalneusugiterapeutyczne?

Kim jest nauczyciel terapeuta, czy i na ile moe

samrozwizywaproblemypomocypsychologiczno-

-pedagogicznej osobom ze specyficznymi trudno-

ciamiwuczeniusi?

Stan pomocy

psychologicznopedagogicznej

Pomocterapeutycznawnaszymkrajujestrozpro-

szonainstytucjonalnieizrnicowanaorganizacyjnie.

Ma dugoletni tradycj wywodzc si z poradnic-

twa, a od lat siedemdziesitych XX wieku zagocia

w szkoach, przedszkolach, wietlicach rodowisko-

wych, domach dziecka i podobnych placwkach.

Wformiezespowkorekcyjno-kompensacyjnycheg-

zystuje ze zmiennym szczciem, w zalenoci

od kondycji owiatowych finansw. Manipulowanie

opiekipomocspecjalistycznjestszkodliwe,rzu-

tuje destrukcyjnie na jednostkowe losy ludzkie bez-

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji

nauczyciela terapeuty

bronnychwtejsytuacjidzieciimodziey.Czyktry

zdecydentwzastanawiasinadsamopoczuciempo-

zbawionychopiekiuczniw?Gdyczujsiopuszcze-

ni, cierpi z tytuu swoich niepowodze szkolnych,

gdy popadaj w zwtpienie wobec swoich moliwo-

ci, wobec moliwoci szkoy wkraczaj na drog

deprywacjipsychicznej,mwiczgoryczobezsen-

sie szkoy, a take i bezsensie wasnego ycia. yj

przeciewcigymlkuprzedkolejnymniepowodze-

niem, sprzeciwiaj si reguom ycia spoecznego,

nierealizujobowizkwszkolnych,awkonsekwen-

cjidesperackoopuszczajprogiszkoy.Owidecyden-

ci s odpowiedzialni za niedostateczne zaspokajanie

specjalnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych

omawianej kategorii uczniw. Warto, by przemwiy

do nich sowa pedagoga Jana Wadysawa Dawida:

le zbudowany dom mona rozebra i zbudowa

od nowa, ale le wychowanego czowieka nie da si

wychowa drugi raz.

iwstosownychaktachwykonawczychdoniejbraku-

je stanowiska terapeuty w grupie stanowisk pracow-

nikw pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

ujtych w Rozporzdzeniu MENiS w sprawie zasad

udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-

pedagogicznej w publicznych przedszkolach,

szkoach i placwkach (Dziennik Ustaw z 2003 r.

nr 11 poz.114).Dotyczyto15.,wktrymmwisi

obszernie o stanowiskach pedagoga i psychologa

szkolnego, logopedy i doradcy zawodowego, wska-

zujc rol, cele i zadania zbiene ze spenianymi

obecnie przez kompetentnych terapeutw. W 7.

pkt.1.1.zbytoglnikowobrzmizapisokwalifikacjach

nauczyciela do prowadzenia zaj korekcyjno-kom-

pensacyjnych, skoro nie ma on dalszego rozwinicia

wewspomnianymwyej15.Natomiastw8niedo-

puszczalny jest brak zapisu o kwalifikacjach nauczy-

cieli do pracy w klasach terapeutycznych. Brak

konkretnegookreleniastanowiskaicharakterupracy

nauczycielaterapeutyuniemoliwiawypracowanieza-

oestatutowychjegodziaalnoci.Byobytorealne

tylkowwietlewytycznychprawaowiatowego.

Status prawny

nauczyciela terapeuty

Wiele osb zajmuje si prac korekcyjno-kom-

pensacyjniwyrwnawcz.Ichliczby,poziomukwa-

lifikacji oraz zasigu i charakteru dziaania nie da si

ustali. Posiadaj mniej lub bardziej profesjonalne

przygotowanie,uzyskanewrnymtrybieiwrnych

formach ksztacenia specjalistycznego. Na terenie

swoich placwek dziaaj czsto w pojedynk. Nie

wiadomo, jak radz sobie w kwestiach merytorycz-

nych, metodycznych, organizacyjnych, samokszta-

ceniowychidoskonaleniazawodowego.

Zapewne za stan taki odpowiada w pierwszej

kolejnoci: Karta Nauczyciela (Ustawa z dnia 26

stycznia 1982 z pniejszymi zmianami), ktra

w artykule 42 nie wymienia nauczyciela terapeuty

wtabelistanowisknauczycielskichidalejniewykazu-

je go wrd specjalistw zatrudnianych w szkoach

iplacwkach.Wustawieosystemieowiatyz1991r.

Uzasadnienie potrzeby udzielania

pomocy psychologicznopedago

gicznej

Bymwiorolinauczycielaterapeuty,nieodzow-

ne jest rozumienie koniecznoci zaspokajania spe-

cjalnych potrzeb edukacyjnych uczniw ze

specyficznymitrudnociamiwuczeniusi.

Uczniowie tacy wymagaj bardziej ni inni swo-

istego prowadzenia pedagogicznego. Cigle nowe,

rnorodne sytuacje dydaktyczne i wychowawcze,

przekraczajce stan aktualnych moliwoci poznaw-

czych, wydolnoci wysikowej i odpornoci na sytu-

acje trudne, wywouj u ucznia dyskomfort

poznawczy,emocjonalnyispoeczny.Pocztkowoza-

powiadaj niepowodzenia szkolne, a nieprzezwyci-

oneprowadzdoznacznegospadkuprzystosowania

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji

szkolnegoucznia.Zaawansowaneirozlegeniepowo-

dzenia w nauce szkolnej, powizane z wtrnymi na-

stpstwami pod postaci nieakceptowanych

zachowa spoecznych, spychaj uczniw na margi-

nes klasy, szkoy, staj si rwni pochy ku wyklu-

czeniu(ekskluzji).Takasytuacjarodzipytanianatemat

systemupolskiejowiaty:jakskuteczniechronidzie-

ci i modzie przed brakiem efektywnoci procesu

edukacjiijakimpomagawosiganiuoptymalnych

rezultatw?Niewystarczytuodpowied,iistniejce

przepisy to reguluj, bo cho s i ciesz, to nie wy-

starczaj, by satysfakcjonujco wyjaniay owo: jak

iktomaskutecznieksztaciipomaga?

Istotnego rozstrzygnicia wymaga odpowied

wskazujca, kto i kiedy dostrzega spadek przystoso-

wania szkolnego ucznia i docieka, z jakiego powodu

si on pojawia, chcc tej sytuacji zapobiec i chroni

wychowankaprzedjejniekorzystnymiskutkami.Kla-

syczneobjawyznanespowszechnie:uczeniewy-

konuje zada klasowych, zada domowych, stosuje

rozmaite uniki przed nimi, popada w sytuacje trudne

wychowawczo,zaskakujenieakceptowanymzachowa-

niem,apowdjegoszkolnejabsencjitowagary.Brak

waciwejinterwencjipedagogicznejtoczstodroga

do klski edukacyjnej i wychowawczej nie tylko sa-

megoucznia,aletakejegoszkoy,rodziny,rodowi-

skalokalnego.

Czsto wskazuje si na nauczycieli i rodzicw,

anawetsamegoucznia.Jednakdowiadczeniapoka-

zuj, e z wielu powodw nie zawsze tak jest. Znane

s fazy niepowodze niejawnych (ukrytych i masko-

wanych,gdyuczenakademwasnegowysikuiam-

bitnych stara pokonuje je) oraz jawnych,

dostrzeganych,boprzekraczajcychstanjegomoli-

woci,nioscyznacznybaganegatywnychskutkw.

Sprosta im moe tylko skuteczna interwencja psy-

chopedagogiczna, wsparta diagnoz eksploracyjn,

pierwotn psychoprofilaktyk i profesjonalnym do-

radztwem.Takiejroliizadaniezdoaspeninauczy-

cielprzedmiotowiec,pedagogczypsychologszkolny,

gdy kady z nich jest wystarczajco obciony na-

waem rnych zada i obowizkw dydaktycznych,

wychowawczych, doradczych i diagnostycznych

wwieluzespoachuczniowskich.

Natejpaszczyniemoezpowodzeniemdziaa

kompetentnynauczycielterapeuta,jakofachowiecod-

danysprawieudzielaniaspecjalistycznejopiekiipo-

mocy psychopedagogicznej. Chce ustrzec swoich

wychowankwprzedwykluczeniemipodnienadu-

chu,udzielajcwsparciawkadejtrudnejdlanichsy-

tuacjiedukacyjnej.Potrafidostrzegaichszczeglne

potrzebyztaktownymwyczuciem,stosowawaciwe

dziaania,utrzymujcstaninkluzji,czylinieustannego

wczaniaichzpowodzeniemwprocesedukacji.

Dr Jadwiga Jastrzb mwi o doniosoci roli nauczyciela terapeuty oraz

jego znaczeniu w procesie pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Tkontekstowdlatematuwiodcegoczmo-

jejwypowiedzimonazwieczykonkluzjwpostaci

tezy:efektywnaskutecznoksztaceniaosbzespe-

cyficznymitrudnociamiwuczeniusi,wtymzsyn-

dromem dysleksji rozwojowej, wymaga oparcia si

napomocypsychologiczno-pedagogicznejtraktowa-

nej jako jeden z trzech filarw, wspierajcych jako-

ciowo reform polskiej szkoy. Pomoc ta musi by

wiadczonaznienaruszalnkonsekwencjprzezkom-

petentnego nauczyciela terapeut. Terapeuta za to

niepodwaalnyfundamentskutecznocitejopieki,bo

jako jedyny potrafi zrealizowa jej cele i zadania. By

mg efektywnie peni swoj rol, wymaga prawnie

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji

zagwarantowanego statusu zawodowego wrd sta-

nowisknauczycielskich.

mirygoramimogydonichaplikowaosobyzkwali-

fikacjami do pracy terapeutycznej, zajmujce si ni

na co dzie przez cile okrelone lata swojej dzia-

alnoci zawodowej. Tak te powinno by wspcze-

nie. Do miana kompetentnego terapeuty mgby

pretendowatenkto:

wadaoperatywnieinterdyscyplinarn,zintegrowa-

nwiedzmerytorycznimetodycznwzakresiedia-

gnozy psychopedagogicznej, terapii pedagogicznej,

poradnictwaterapeutycznego;

wykazuje wyksztacone na przestrzeni okrelonych

lat pracy umiejtnoci: diagnozowania, organizowa-

nia dziaa terapeutycznych, konstruowania progra-

mw dziaalnoci terapeutycznej, dostosowanej

do potrzeb, moliwoci i ogranicze uczniw o spe-

cjalnychpotrzebachedukacyjnych;

posiada wasny warsztat diagnostyczny i terapeu-

tyczny oraz dorobek w praktyce psychopedagogicz-

nej, pozytywn ocen pracy w roli nauczyciela

terapeuty,adekwatnistabilnsamoocen;

posiada ewidencj, dokumentacj, wytwory pracy

przypadkwobjtychpomocpsychologiczno-peda-

gogiczn: diagnozy wyjciowe, okresowe, kocowe,

globalnewrazzanaliziinterpretacj,programytera-

peutyczne, plany ich realizacji powizane z ewentu-

alnymiweryfikacjamiimodyfikacjami;

dysponujegabinetemterapii,ktryjestodpowiednio

umeblowany,wyposaonywniezbdnesprzty,rod-

kidydaktyczne,pomocespecjalistyczne,fachowlite-

ratur,dokumentacjrnychobszarwdziaalnoci.

Terapeuta wzorzec wasny

Kim jest terapeuta, jaki tworzy wzorzec wa-

sny i na ile go bezkompromisowo realizuje ,zale-

yodjegoosobowoci,wtymodtalentuipowoania

pedagogicznego, od profilu wyksztacenia, wiedzy,

umiejtnoci, kompetencji, systemu wartoci, jaki

wyznaje,odkreatywnociiaktywnociwasnej.Takim

kontekstemoperujwczasieautorefleksji,analizyli-

teratury,atakepodczaskontaktwzinnymiterapeu-

tami,gdymyl,kims,cosobreprezentuj,czego

potrzebuj,jakznimiwsppracowa.

erapeuta to specjalista posiadajcy przygo-

towaniemerytoryczneimetodyczneorazumiejtno

organizacjiodpowiednichzajdlaosb,ktrymisi

zajmuje. Jego wyksztacenie opiera si na podsta-

wach psychopedagogiki, ktra ma cechy nauki sto-

sowanej i zajmuje si psychologicznymi aspektami

oddziaywa pedagogicznych na podmiot edukacji.

Jest wiadomy problemw szkolnych swoich

uczniw, szuka obszarw stwarzajcych szans ich

sukcesu,pobudzajcaktywno,motywacjiwytrwa-

o w przezwycianiu nadmiaru trudnoci. Jest

znawcmetoditechnikorazrodkwdiagnozyitera-

pii, ktre stosuje w taki sposb, by angaoway

uczniw w rozwizywanie okrelonych zada i wyko-

nywanie odpowiednich czynnoci, wpywajcych

naoczekiwanezmianyprzewidzianewprzyjtympro-

gramieterapeutycznym.Wswoichefektywnychdzia-

aniach wpywa na popraw ich umiejtnoci

szkolnych, sprawnoci psychomotorycznej, komuni-

kacjijzykowej,powodzeniawnauce,samopoczucia

izachowaniawszkoleorazpozani.Dzikitemuuczy

ichakceptacjiwasnychogranicze.

iano nauczyciel terapeuta powinno nosi

wsobieokrelonwarto.Swegoczasunadawayj

trzystopniespecjalizacjizawodowej.Podokrelony-

ele pomocy psychopedagogicznej

Cele oglne i szczegowe opieki i pomocy

psychologiczno-pedagogicznej, to tworzenie warun-

kw sucych zaspokojeniu specjalnych potrzeb

uczniw. Wskazuj terapeucie i jego uczniom drog

postpowania w postaci zada realizowanych przez

dobr odpowiednich czynnoci. Wypeniajc je, te-

rapeutaporuszasipornychpaszczyznach,przyj-

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji

mujc wiele rl, zgodnie z zakresem pracy, jak mu-

siwzwizkuztymwykona.

Z celu oglnego wynika kierunek i istota celw

szczegowych,operacyjnychizadapracyterapeu-

tycznej,gdyterapeutady,bydzieckonietylkolepiej

si uczyo, ale take, aby lepiej si rozwijao i byo

dobrzeprzygotowanedospenianiawymagaiocze-

kiwaspoecznych.

Cele szczegowe stanowice zadania dla

terapeuty i wyznaczajce jego role:

wyzwala u ucznia stan aktywnoci poznawczej

imotywacjidonauki,wywoujechuzyskiwaniasuk-

cesworazredukowanianegatywnychpostawwobec

szkoyisiebiesamego,

wdraauczniadozrozumieniawasnychtrudnoci

ipodjciastaraoskuteczneichpokonywanie,

rozwija w uczniu umiejtno samooceny, auto-

kontroliiautokorekty,

przygotowujeuczniadosprawnegofunkcjonowa-

nianatereniemacierzystejklasyzpoczuciemwasnej

wartoci, wiar w siebie i z zaufaniem wobec rodo-

wiskaszkolnegoidostartuwszkoachponadpodsta-

wowychwybranychwiadomieikrytyczniezuwzgld-

nieniemstanuwasnychmoliwoci,

usprawnia,korygujefunkcjeiprocesypercepcyj-

ne, motoryczne i psychiczne, zaangaowane w pro-

cesuczeniasiiprzyswajaniawiedzyszkolnej,

eliminuje lub znacznie minimalizuje zalegoci

inieprawidowociwwiedzyiumiejtnociachszkol-

nych, stanowicych baz do kontynuowania nauki

naposzczeglnychszczeblachksztaceniapodstawo-

wegoiponadpodstawowego.

ola toistotnafunkcja,wanezadanieocharakte-

rze misji w okrelonym przedsiwziciu. rzedsi-

wziciem jest w tym przypadku pomoc psycho-

logiczno-pedagogiczna w postaci terapii pedagogicz-

nej, bdcej postpowaniem leczniczym, stosujcym

rnezabiegistymulujce,usprawniajce,korygujce,

kompensujcestanipoziomrozwojupsychomotorycz-

nego oraz osigni szkolnych, ktrego efektem staje

sipowodzenieszkolneucznia. Funkcja wtymprzed-

siwziciu rozumiana jest jako og czynnoci i ich

skutkwzwizanychzwykonywaniemzadazamierzo-

nych,aleinieprzewidzianych,ubocznych,niekiedyna-

wet niepodanych. Penienie funkcji niesie ze sob

zarwno szereg dozna pozytywnych, jak i

ryzykodoznaprzykrychztytuuporaek.Toryzykojest

wkalkulowanewkosztymisji,jakjestpomocpsycho-

logiczno-pedagogiczna. adania wytyczajokrelone

zakresy czynnoci, majcych wpyw na wywoywanie

podanychskutkw. Czynnoci szkoleinajprostsz,

celowjednostkdziaania,wskadktregowchodz.

Role terapeuty wraz z zakresem

zada i realizacj celw

psychoedukator , gdy organizuje i prowadzi zajcia

korekcyjno-kompensacyjnedlaosbzespecyficzny-

mi trudnociami w pisaniu i czytaniu, pomaga im

w przezwycieniu istniejcego stanu, zabezpiecza

przedniepowodzeniamiszkolnymi,wspomagajcre-

konstrukcjwiedzyiumiejtnociprzedmiotowych

kinezyterapeuta i rehabilitant ,gdyusprawniamo-

toryk, doskonali grafomotoryk, chcc osign

optymalny poziom czynnoci manualnych i graficz-

nejstronypismaodrcznegoorazgdykorygujeposta-

wciaa

psychokreator procesw stymulacji i usprawniania

rozwojupsychomotorycznego,gdydydoosigni-

ciajegosprawnocinaoczekiwanympoziomie

reedukator , gdy w procesach korekty zaburze roz-

wojustosujezabieginaprawcze,awprocesachkom-

pensacji deficytw odkrywa i dostosowuje drogi

zastpcze,substytutydotychczasowychdrgistylw

dziaania

logoterapeuta ,jeelizajmujesiksztaceniemjzy-

kowym,wtymrozwojemmowywaspekcierozumie-

nia, artykulacji, ekspresji, rozwijaniem kompetencji

komunikacyjnych,spoecznych

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: