{\rtf1\ansi\deff0\deftab720{\fonttbl{\f0\fnil MS Sans Serif;}{\f1\froman\fcharset2{\*\fname Symbol;}MT Symbol;}{\f2\fmodern\fcharset238{\*\fname Courier New;}Courier New CE;}{\f3\froman\fcharset238{\*\fname Times New Roman;}Times New Roman CE;}} {\colortbl\red0\green0\blue0;} \deflang1045\pard\plain\f2\fs20 WYDAWNICTWO NAUKOWE TOWARZYSTWA PEDAGOGICZNEGO \par DR- MARJA GRZEGORZEWSKA \par PSYCHOLOGJA \par NIEWIDOMYCH \par TOM I \par NAK\'a3ADEM NAUKOWEGO TOWARZYSTWA PEDAGOGICZNEGO \par SK\'a3AD G\'a3\'d3WNY W KSIFGARNIACH S. A. KSI\'a5\'afNICA-ATLAS \par W A R S Z A W A, NOWY \'8cWIAT 59 L W \'d3 W, CZARNIECKIEGO 12 \par \par Spis rzeczy \par \par \par Przedmowa\tab st~. \par Wst~p\tab 1 \par \bullet Rozdzfax I. Zmys~ty sk\'f3rne.\tab \par 1. Dotyk i ucisk, ciep\'b3o i zimno .\tab 18 \par 2. Pr\'f3g przestrzenny i pr\'f3g uciskowy u niewidomych .\tab 17 \par 3. Fizjologiczne i psychiczne warunki progu przestrzennego .\tab 29 \par 4. Wp\'b3yw \'e6wiczenia na pr\'f3g Webera .\tab 40 \par 5. Charakter postaciowy progu przestrzennego u niewidomych\tab 42 \par 6. Rzekome rozr\'f3\'bfnianie barw przez niewidomych zapomoc&\tab \par dotyku\tab 56 \par 7. Tak zw. zmys\'b3 lokalizacji dotykowej .\tab 58 \par 8. Zmys\'b3y termic\'bfne\tab 59 \par Rozdzia\'b3 II. Inne zmys\'b3p u niewidomych.\tab \par 1. Zmys\'b3 mi\'ea\'a7niowy .\tab 61 \par 2. Zmys\'b3 po\'b3o\'bfenia (zmys\'b3 statyczny) .\tab 63 \par 3. S\'b3uch .\tab 64 \par 4. W\'each .\tab 88 \par 5. Smak .\tab 69 \par 6. Tak zw. zmys\'b3 przeszk\'f3d niewidomych i jego struktura psy-\tab \par chiczna\tab 89 \par 7. Pozosta\'b3o\'9cci wzrokowe .\tab 98 \par Rozdzfa\'b3 III. Teorja wikarjatu (zast\'eapstwa) zmys\'b3\'f3w u\tab nie- \par widomych.\tab \par 1. Rys historyczny . 99 \par 2. Struktura wikarjatu 105 \par 3. Przyczyny ni\'bfszo\'a7ci sonsorycznej niekt\'f3rych niewidomych . 128 \par Rozdzia\'b3 IV. Percepcja dotykowa u niewidomych. \par 1. Percepcja w og\'f3lno\'a7ci . 134 \par 2. Teorja T. Hellera . . 144 \par 3. Teorja W. Steinberg`a . 188 \par 348 \par 4. Postaciowe ujmowanie form przestrzennych zapomoc~ dotyku \par S. Dotyk przy ruchach chodzenia i dotykanie zapomoc\'b9 warg \par i j\'eazyka . \par 6. Czytanie Braille`a \par 7. Iluzje dotykowo-mi\'ea\'9cniowe u niewidomych \par Rozdzia\'b3 V. Wyobra\'bfenia u niewidomych. \par 1. Wyobra\'bfenia i asocjacja na tle psychologji postaci \par 2. Wyobra\'bfenia wzrokowe u niewidomych \par ' 3. Surogaty wyobra\'bfe\'f1 u niewidomych \par 4. Wyobra\'bfenia s\'b3uchowe u niewidomych . \par 5. Schematy dotykowe u niewidomych \par 6. Wywo\'b3ywanie wyobra\'bfe\'f1 dotykowych u niewidomych . \par 7. Wyobr~e~enie przestrzeni u niewidomych . \par 8. znaczenie wra\'bfe\'f1 s\'b3uchowych dla wyobra~enia. przestrzeni \par u niewidomych . \par 9. Orjentowanie si\'ea niewidomych w przestrzeni . \par 10. Wvobra~enia czasu \par Rozdzia\'b3 VI. \par 1. Niewidomi, kt\'f3rzy przewidzieli po operacji \par 2. Uwagi o strukturze psychicznej niewidomych od urodzenia \par Unr 2k! \par J,f~IW~,I'd \par ~ \'b3~ \par w \bullet at\bullet ~: \par O \par Str. \par 177 \par 193 \par 196 \par 215 \par 224 \par 226 \par 241, \par 261 \par 265 \par 275 \par 286 \par 299 \par 311 \par 320 \par 323 \par 336 \par \par \par PRZEDMOWA') \par Niniejsza ksi\'b9\'bfka powsta\'b3a z \'bfywego zainteresowania \par si\'ea \'9cwiatem niewidomych oraz zagadnieniem kszta\'b3cenia \par nauczycieli-wychowawc\'f3w dla niewidomych: W pracy tej \par bior\'ea bezpo\'9crednio udzia\'b3 jako dyrektor Pa\'f1stwowego In- \par stytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, jedynej pla- \par j c\'f3wki w Polsce, kszta\'b3c\'b9cej nauczycieli-wychowawc\'f3w dla \par rozmaitych kategoryj dzieci anormalnych (g\'b3uchoniemych, \par niewidomych, upo\'9cledzonych umys\'b3owo i upo\'9cledzonych \par moralnie) - instytucji, maj\'b9cej by\'e6 jednocze\'9cnie warszta- \par tem prac naukowych i praktycznych w tej dziedzinie. Wy- \par chodz\'b9c z za\'b3o\'bfenia, \'bfe podstaw\'ea, pedagogiki niewidomych \par jest ich psychologja, podj\'ea\'b3am prac\'ea zestawienia obrazu \par psychicznego tej kategorji anormalnych, opieraj\'b9c si\'ea na \par wielostronnych \'9fr\'f3d\'b3ach, zar\'f3wno dawniejszych, jak i naj- \par nowszych oraz na w\'b3asnych obserwacjach i wyja\'9cnieniach, \par co pozwoli\'b3o na zaj\'eacie stanowiska w wielu kwestjach \par spornych i na nowe posuni\'eacia. W naszem pi\'9cmiennictwie, \par opr\'f3cz kilku przek\'b3ad\'f3w prac popularnych, ju\'bf zreszt\'b9, \par przedawnionych, brak zupe\'b3nie obszerniejszego studjum \par nad niewidomymi. W literaturze zagranicznej, pomimo nie- \par s\'b3ychanego bogactwa r\'f3\'bfnych przyczynk\'f3w, ma\'b3o jest ksi\'b9- \par \'bfek obejmuj\'b9cych ca\'b3o\'9c\'e6 zagadnienia, te za\'9c, kt\'f3re istniej\'b9, \par s\'b9 raczej zbiorem materja\'b3\'f3w, ni\'bf psychologicznie umoty- \par wowanem wyja\'9cnieniem. \par Ksi\'b9\'bfka ta po\'9cwi\'eacona jest czuciom, postrze\'bfeniom \par i wyobra\'bfeniom u niewidomych, a wi\'eac dzia\'b3owi o zasad- \par niczem znaczeniu w ca\'b3okszta\'b3cie \'bfycia psychicznego; jak- \par 1) R\'eakopis tego tomu zosta\'b3 wyko\'f1czony do druku w pa\'9fdzierniku \par 1926 roku. \par kolwiek nie wyczerpuje zag\'b9dnienia, mo\'bfe by\'e6 uwa\'bfana \par jako ca\'b3o\'9c\'e6 w sobie. Wszystkie rozdzia\'b3y \'b3\'ea,cz~, si\'ea ze sob\'b9 \par organicznie, co jest konieczno\'9cci\'ea, w celu zbli\'bfenia si\'ea do \par istotnych warunk\'f3w \'bfycia niewidomych. W nast\'eapnym \par tomie zajmiemy si\'ea pami\'eaci,, wyobra\'9fni\'b9, asocjacjami, in- \par teligencj\'b9, my\'9cleniem, poj\'eaciami; uczuciami, wola, charak- \par terem, osobowo\'9ccie, i zachowaniem si\'ea niewidomych w \'bfy- \par ciu. Obszerniejsze studjum po\'9cwi\'eacimy tak\'bfe g\'b3uchociem- \par nym, t. j. istotom, kt\'f3rych natura pozbawi\'b3a wzroku i s\'b3u- \par chu. Psychologja bowiem tych istot mo\'bfe w du\'bfym stop- \par niu przyczyni\'e6 si\'ea do wy\'9cwietlenia \'9clepoty i psychicznej \par struktury niewidomych, dlatego te\'bf i w obecnej pracy nie- \par jednokrotnie powo\'b3ujemy si\'ea na nie. Ale obserwacje do- \par konane nad g\'b3uchociemnymi nie mog~, by\'e6 rozcz\'b3onko- \par wane; tutaj wi\'eacej ni\'bf gdziekolwiek ukazuje si\'ea koniecz- \par no\'9c\'e6 uzale\'bfnienia jednych przejaw\'f3w od drugich. \par Wielka trudno\'9c\'e6 w opracowaniu wi\'eakszych ca\'b3o\'9cci \par psychologicznych stanowi w dzisiejszej chwili przetwa- \par rzanie si\'ea metod psychologji i jej warto\'9cci. Zaznaczy\'b3o si\'ea \par to w niniejszej pracy konieczno\'9ccia bli\'bfszego przenikni\'eacia \par do niekt\'f3rych dzia\'b3\'f3w psychologji normalnej i ich krytycz- \par nego om\'f3wienia w celu zdobycia og\'f3lniejszych podstaw dla \par psychologji \'9clepoty. Dzisiaj jeszcze nie mo\'bfna struktural- \par nie wyja\'9cni\'e6 ca\'b3ej psychologji niewidomych ze wzgl\'eadu na \par brak materja\'b3\'f3w. Uwa\'bfali\'9cmy za mo\'bfliwe tylko og\'f3lne uj\'ea- \par cie psychologji z tego punktu widzenia i bli\'bfsze okre\'9clenie \par niekt\'f3rych, najbardziej charakterystycznych struktur psy- \par chicznych u niewidomych. \par Wbrew utartemu zwyczajowi przyjmujemy termin \'84nie- \par widomy" zamiast \'84ociemnia\'b3y", nadajac pierwszemu \par z nich szersze znaczenie. Ociemnia\'b3ym nazwiemy osob- \par nika, kt\'f3ry wzrok utraci\'b3, ociemnia\'b3, co wskazuje na to, \'bfe \par niegdy\'9c by\'b3 widz\'b9cym. Niewidomym za\'9c jest zar\'f3wno ten, \par kt\'f3ry wzrok utraci\'b3 jak i ten, kt\'f3ry nigdy nie widzia\'b3. \par Piszcie o warunkach pracy niniejszej sktadam najgt\'eabszy \par hotel dzi\'eakczynny pami\'eaci P r o f . D r. J \'f3 z e f y J o t e y k o, \par kt\'f3ra byty i pozostanie zawsze Przewodnikiem pracy mojej. \par WST\'caP \par Niewidomi maj\'b9, bardzo ciekaw\'b9, wielowiekow\'b9, histo- \par rj\'ea, poniewa\'bf od najdawniejszych czas\'f3w bywali przed- \par miotem zainteresowania i obserwacji. Im dalej si\'eagniemy \par w g\'b3\'b9b dziej\'f3w ludzko\'9cci, tem wi\'eaksz\'b9, mamy ilo\'9c\'e6 niewi- \par domych wzgl\'eadem widz\'b9cych i odwrotnie, z post\'eapem kul- \par tury i rozwojem nauki ilo\'9c\'e6 ich stosunkowo maleje. \par W staro\'bfytno\'9cci i \'9credniowieczu wi\'eakszo\'9c\'e6 niewido- \par mych \'bfy\'b3a z ja\'b3mu\'bfny, grupuj\'b9c si\'ea po drogach publicz- \par nych, go\'9cci\'f1cach, ulicach, ko\'b3o \'9cwi\'b9ty\'f1 i u bram cmen- \par tarnych.l) Ju\'bf od pierwszych wiek\'f3w chrze\'9ccija\'f1stwa \par stopniowo ilo\'9c\'e6 tych, tu\'b3aj\'b9cych si\'ea pod opiek\'b9 losu, istot \par zaczyna si\'ea nieco zmniejsza\'e6; w my\'9cl hase\'b3 mi\'b3osierdzia \par bowiem, zwolna zaczynaj\'b9 powstawa\'e6 dla nich przytu\'b3ki. \par Opieka nad niewidomymi prawie a\'bf do ko\'f1ca XVIII wieku \par polega jedynie na dorywczej, przypadkowej akcji organi- \par _"J..~ .. ... ...m...~. .....,.........~.~... ..~.y .m \par kalectwo to eliminuje wszelka mo\'bfli \par W jaskrawem przeciwie\'f1stwie do tego pogl\'b9du by\'b3y tu \par i \'f3wdzie przenikaj\'b9ce wiadomo\'9cci o nadzwyczaj\'f1yc\'f1-"\'bfdol- \par no\'9cciach niekt\'f3rych jednostek niewidomych,\'84.'.Cicero m\'f3wi, \par \'bfe filozof Demokrytes z Abdery sam siebie o\'9clepi\'b3, aby, jak \par twierdzi\'b3, ducha swego pog\'b3\'eabi\'e6, kt\'f3ry nie odrywany przez \par \'9cwietlne podniety, mo\'bfe bada\'e6 i docieka\'e6 g\'b3\'eabiej i grun- \par towniej. Znano niewidomych m\'eadrc\'f3w, poet\'f3w, lirnik\'f3w, \par 1) W Biblji cz\'easto spotykamy \'a7lepca-\'bfebraka; stosunek do niego \par zarysowuje si\'ea w powiedzeniu: \'84Przekl\'eaty niech b\'eadzie ten, kto zmyli \par \'a7lepca w drodze". \par g\'ea\'a7larzy, w p\'f3\'9fniejszych za\'a7 czasach bywa\'b3y wypadki, \'bfe \par niewidomy od urodzenia zdobywa...
wiedym