WYCHOWANIE ZDROWOTNE I OCHRONA ŚRODOWISKA
Zdrowie wg WHO to stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub niedomagania.
Czynniki determinujące stan zdrowia:
- styl życia – 60%
- środowisko – 20%
- genetyczne – 10%
- służba zdrowia – 10%
SOMA – ciało
ZDROWIE wg WHO
- jest wartością dzięki której jednostka lub grupa może zrealizować swoje aspiracje i potrzeby osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko i radzić sobie w nim
- jest zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa (…). Tylko zdrowe społeczeństwo może tworzyć dobro materialne, kulturowe, rozwijać się, osiągać odpowiednią jakość życia
- jest środkiem do osiągnięcia lepszej jakości życia
Zdrowie to stan dynamiczny. Przez całe życie należy:
- chronić je czyli zapobiegać chorobom (profilaktyka)
- doskonalić je, pomnażać, zwiększać jego potencjał – promocja zdrowia
- przywracać je gdy pojawi się choroba (leczenie i rehabilitacja)
Według WHO:
Styl życia to taki sposób życia, który jest wypadkową indywidualnych preferencji i wzorów zachowań a warunkami życia zdeterminowanymi warunkami psychologicznymi, społeczno-ekonomicznymi i kulturowymi.
Idea dobrego zdrowia wg HIPOKRATESA oparta jest na wzajemnych interakcjach między genetyką (wiedzą o podstawowej kondycji człowieka), dietą a aktywnością fizyczną
CHOROBY CYWILIZACYJNE:
- choroba niedokrwienia serca
- choroba nadciśnieniowa
- udary mózgu
- nowotwory
- otyłość i choroby z nią związane
- cukrzyca
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- choroby narządów ruchu (choroby zwyrodnieniowe – przeciążeniowe głównie kręgosłupa)
- przewlekłe nieswoiste choroby układu oddechowego
- nerwice i zaburzenia psychiczne
- urazy, wypadki, zatrucia
- choroby jatrogenne – zależą od służby zdrowia
- uzależnienia lekowe i narkomania
POLIMAGRAZJA – nadmierne branie leków
Zdrowie to takie zdolności i umiejętności pełnienia ról społecznych, adaptacji do zmian środowiska i radzenia sobie z tymi zmianami
Do czynników środowiskowych wpływających na stan zdrowia i samopoczucia jednostki zalicza się:
- czynniki fizyczne – klimat, pogoda, położenie geograficzne, natężenie oświetlenia i promieniowania, hałas, praca mechaniczna, urazy mechaniczne, transport, wypadki
- czynniki chemiczne – zanieczyszczenia powietrza gazami i pyłami, w tym alergenami roślinnymi
- czynniki biologiczne – zarazki (bakterie, wirusy i pierwotniaki) i większe pasożyty.
- czynniki psychiczne – stresogenne działanie masowego przekazu, niewłaściwe stosunki między ludzkie, zagrożenie utratą pracy, pogoń za wysokimi zarobkami
DETERMINTY WARUNKUJĄCE ZDROWIE
1. Stan zdrowotny społeczeństwa w kontekście jego sytuacji demograficznej
2. Stan odżywienia i zaopatrzenia w żywność
3. Warunki mieszkaniowe
4. Zaopatrzenie w odzież
5. Poziom wykształcenia
6. Sytuacja na rynku pracy (zagrożenia bezrobociem)
7. Warunki pracy
8. Możliwości korzystania ze środków łączności i komunikacji
9. Czas wolny oraz możliwości rekreacji i wypoczynku
10. Zbiorowe spożycie i możliwości oszczędzania
11. System zabezpieczenia społecznego
12. Praca i swobody obywatelskie
SCHORZENIA I RYZYKA ZWIĄZANE Z NADWAGĄ
· Przedwczesna śmierć
· Cukrzyca typu II
· Nadciśnienie tętnicze
· Miażdżyca naczyń
· Choroba niedokrwienia serca
· Udary mózgowe
· Choroby płuc
· Przepukliny
· Kamica żółciowa
· Rak sutka
· Żylaki i zapalenie żył
· Nasilenie bólów reumatycznych
· Przewlekłe choroby reumatyczne
· Podrażnienia skóry w obrębie fałdów tłuszczu
· Zwiększone ryzyko w czasie zabiegu operacyjnego
· Zaburzenia miesiączkowania
· Powikłania w czasie ciąży
PROMOCJA ZDROWIA jest to proces umożliwiający ludziom:
- zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych)
- poprawę zdrowia poprzez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowanie potrzeby i kompetencji w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych i zwiększenia potencjału zdrowia.
Promocja zdrowia obejmuje pięć obszarów działania:
- Badanie zdrowotnej polityki publicznej
- Tworzenie środowiska życia i pracy sprzyjającego zdrowiu
- Zachęcenie całego społeczeństwa działalności na rzecz zdrowia
- Rozwijanie indywidualnych umiejętności służących zdrowiu
- Reorientacja służby zdrowia
ZDROWIE PUBLICZNE jest to troska (Health care) o zachowanie i umacnianie zdrowia w wymiarze makrospołecznym, lokalnym i środowiskowym polegającym na naukowym rozpoznaniu stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych zbiorowości oraz inicjowaniu i organizowaniu skoordynowanych wysiłków instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych w celu osiągania pożądanych standardów zdrowia
PODSTAWĄ NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA (NPZ) JEST KONCEPCJA PROMOCJI ZDOWIA
Zgodnie z kartą Ottawską promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom:
· Zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikowanie własnych problemów zdrowotnych, w celu poprawy zdrowia – poprzez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu (DOCZYTAĆ!!!)
Integralnymi składnikami promocji zdrowia są
· Edukacja zdrowotna
· Zapobieganie chorobom
· Lokalna polityka zdrowotna
NIEZBĘDNE SKŁADNIKI ODŻYWCZE – ok. 60
· 10 egzogennych aminokwasów: fenyloalnina, izoleucyna, metionina, lizyna, leucyna, treonina, tryptofan, walina, arginina, histydyna
· Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (NNKT): kwas linolowy, kwas linolenowy, kwas arachidowy
· Cukrowce: glukoza, fruktoza, galaktoza
· Makroelementy: wapń Ca, fosfor P,
(DOCZYTAĆ!!!)
WARTOŚĆ ENERGETYCZNA POŻYWIENIA
1g Tłuszczu 9 kcal
1g Białka 4 kcal
1g Węglowodanów 4 kcal
ILOŚĆ DOSTARCZANEJ ENERGII
Białko 12-14%
Tłuszcze do 30%
Węglowodany do 60%
MIERNIK ZDROWIA – parametr służący do określenia w sposób obiektywny stanu zdrowia
Pozytywne mierniki zdrowia dla jednostki
1. wysokość i masa ciała
2. prawidłowość odżywiania
3. pojemność płuc
4. parametry krwi
5. zdolność do wysiłku
6. stan uzębienia
Dla populacji;
1. długość życia kobiet i mężczyzn
2. płodność kobiet
3. przyrost naturalny
NEGATYWNE MIERNIKI ZDROWIA
1) ZAPADALNOŚĆ/ ZACHOROWALNOŚĆ
Wz = L/C x K
gdzie:
L – liczba przypadków zachorowań
C – liczba populacji zarażonej
K – stała
2) CHOROBOWOŚĆ
Chorobowość = zapadalność x czas trwania choroby
Wch = L/C x K
L – liczba osób chorych
C – liczba osób narażonych na choroby
3) UMIERALNOŚĆ
Wu = L/c x K
L – liczba zgonów w drugiej populacji
C – liczebność badanej populacji
4) ŚMIERTELNOŚĆ
Ws = L/C x 100%
L – liczba zgonów z powodu danej choroby
C – liczba chorych na tę chorobę
GŁÓWNE ZAGROŻENIA ZDROWIA W POLSCE
- mała aktywność fizyczna
- nieprawidłowe żywienie
- palenie tytoniu
- nadmierne spożycie alkoholu
- używanie substancji psychotropowych
- środowisko społeczne
- środowisko fizyczne
STAN ŚRODOWISKA I JEGO ZMIANY ATROPOGENICZNE
ZANIECZYSZCZENIE
· Naturalne
· Antropogeniczne – wynikające z działalności człowieka
Biosfera – obszar w którym istnieje życie
Czynniki biologiczne
Do najważniejszych chorób przenoszonych przez drobnoustroje znajdujące się w powietrzu należą:
- grupa ostrych chorób wieku dziecięcego: odra, płonica, ospa wietrzna, nagminne zapalenie opon mózgowych, epidemiczne zapalenie mózgu, nagminne zapalenie przyusznicy
- grupa chorób płucnych: gruźlica, grypa, zapalenie płuc płatowe, zapalenie płuc odoskrzelowe, zapalenie oskrzeli, krztusiec
- grupa chorób zlokalizowana na błonach śluzowych jamy ustno-gardłowej oraz innych (ostry zakaźny nieżyt nosa, błonica zapalenie migdałów)
PETTENKOFER – ojciec higieny
Zanieczyszczenia pyłowe
Pyły mogą działać na organizm ludzki trzema drogami:
- przez skórę
- przez układ pokarmowy
- przez układ oddechowy
Na stopień szkodliwości pyłów wchłanianych przez układ oddechowy mogą wpływać:
- rodzaj pyłu (pochodzenie, skład chemiczny)
- wymiary i kształt ziaren
- stężenie w powietrzu
- czas oddziaływania
- wrażliwość osobnicza narażonego
Choroby, które mogą szerzyć się przez glebę zaliczamy do czterech grup:
- spowodowane drobnoustrojami
- niektóre antropozoonozy
- pasożyty wewnętrzne człowieka, których formy inwazyjne mogą być w glebie, np. glista ludzka, owsiki, glista psia, włosogłówka, toksoplazmoza
Oceniając stan higieniczny gleby posługujemy się wskaźnikami, które:
- charakteryzują rozkład substancji ograniczonej w glebie
- świadczą o odczynie gleby (prawidłowy odczyn gleby powinien się mieścić w przedziale pH 6,6-7,2)
- dotyczą zanieczyszczenia
WODY dzielimy na:
· Opadowe – do podlewania ogródka, do mycia samochodu
· Powierzchniowe – rzeki, jeziora
· Podziemne – zaskórne, gruntowe, wgłębne
Skład mineralny wód przeznaczony do picia:
- bez barwna, klarowna, bez zapachu, o orzeźwiającym smaku i temperaturze 7-11C
- być wolną od wszelkich zanieczyszczeń toksycznych i drobnoustrojów, powodujących
choroby zakaźne, szczególnie układu pokarmowego
- być w dostatecznej ilości i łatwo dostępną
- zawierać dostateczne ilości mikro i makroelementów
- być zabezpieczoną przed zanieczyszczeniem z zewnątrz
Zużycie wody
· Różne 8L
· Picie i gotowanie 2,5L
· Pielęgnacja samochodu 2,8L
· Pielęgnacja ogródka 5,6L
· Zmywanie naczyń 8,4L
· &#...
AWFLICENCJAT