Musset Alfred - Spowiedź dziecięcia wieku.pdf - Literatura europejska - Rafaello70

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Alfred de Musset

Spowiedź

dziecięcia wieku

Przełożył i wstępem opatrzył Tadeusz Żeleński (Boy)

Tytuł oryginału «Confession d'un enfant du siecle»

Tower Press 2000

Od tłumacza

Alfred de Musset, tak dobrze znany u nas z nazwiska i z legendy, a tak mało ze swoich

dzieł, jest jednym z najbardziej uroczych pisarzy francuskich; artystą, który łączy przymioty

galijskiego umysłu z rzadką w tej rasie wibracją liryzmu, czyniącą zeń harfę poezji. Ta Spo-

wiedź, która najbardziej bezpośrednio pozwala zajrzeć w duszę poety, jest zarazem jednym z

nader znamiennych dokumentów Romantyzmu. Jest ciekawa i przez to, iż dotyczy właśnie

owego epizodu życia poety, koło którego oplata się jego legenda: miłości do George Sand.

Epizodem tym zajmowano się do przesytu; jest to dosyć zrozumiałe. Miłość ta, która, jak

górnolotnie mówi jeden z jej historiografów 1 , stała się „równie sławną jak miłość Eneasza i

Dydony”, jest jedynym (chyba że postawimy obok panią de Staёl i Benjamina Constant)

przykładem namiętnego uczucia łączącego dwoje genialnych twórców, dwoje pisarzy wiel-

kiej, mimo iż bądź co bądź nierównej miary. Wycisnęła ona piętno zarówno na całym dal-

szym życiu, jak i na twórczości Musseta. Epoka, na którą przypada owa miłość, pełna fala

Romantyzmu niosąca z sobą osobliwy styl tych przeżyć, rozgłos, jaki towarzyszył im współ-

cześnie, artystyczna rama wreszcie, którą, jakby wiedziony instynktem, dramat ten obrał na

swe urzeczywistnienie – wszystko to zapewnia „epizodowi weneckiemu” miejsce wyjątkowe.

Literatura osnuta dokoła tego wydarzenia jest ogromna, a rozpoczyna się równocześnie

niemal z faktami. George Sand, „na ciepło” jeszcze, włożyła strzępy przeżyć weneckich w

swoje Listy podróżnika, pisane jakoby do Musseta i drukowane (z jego wiedzą zresztą) w

„Revue des deux Mondes”. Po zerwaniu Musset pisze Spowiedź dziecięcia wieku i Noce; w

dwa lata po jego śmierci (Musset urodził się w 1810, umarł w 1857) George Sand wydaje

powieść Ona i on 2 malującą pod przejrzystą osłoną dzieje ich stosunku; na co brat Musseta

Paweł, mściciel cierpień Alfreda i nienawidzący George Sand, odpowiedział inwektywą pt.

On i ona 3 . Wszczęła się przykra polemika, w której nawet sędziwa matka Musseta zabrała

głos. Powstawały stronnictwa mussetystów i sandystów lżące bohaterów przeciwnego obozu.

Nawet trzeciego aktora dramatu, lekarzynę włoskiego Pagello, wciągnięto do sporu: jeszcze w

r. 1896, interwiewowali skrzętni biografowie patriarchę, który dożył dziewięćdziesiątki, o

szczegóły tego chlubnego epizodu jego życia z r. 1834! Sam Pagello, w kilkanaście lat po

wypadkach, spisał pamiętnik, kreśląc w sposób więcej barwny niż ścisły dzieje swoich przy-

gód z George Sand i Mussetem. Rodzina Musseta sprzeciwiała się długo ogłoszeniu listów

kochanków; krążyły w urywkach, w odpisach; wreszcie, w r. 1904, ogłoszono je drukiem w

Brukseli, w całości: tj. o tyle o ile, niektóre bowiem zdania padły już wprzódy ofiarą noży-

czek George Sand.

1 Charles Maurras, Les amants de Venise.

2 Później George Sand wróci jeszcze do tych wspomnień w książce Historia mego życia .

3 Na ten temat napisała powieść p. Ludwika Colet, pt. On .

Jak można się domyślać, komentatorowie rzucili się na tę historię, widząc w niej łup obfity

i ponętny. Napisano całe tomy; mimo to, nie mówiąc o uczuciach, nie wyświetlono nawet

faktów w tym romantycznym epizodzie. Nadto jest załgany poezją. Literatura przeszła tędy w

dwojakim kierunku: raz, stylizując już same przeżycia bohaterów na modłę literacką o zabar-

wieniu epoki; po wtóre, stylizując je tym bardziej, w chwili gdy przelewały się na papier. W

rezultacie została garść ciekawych dokumentów, z których niektóre są klejnotami poezji, i

każdy z badaczy układa z tych kamyczków swoją mozaikę, kształtując ją wedle własnych

sympatii i poglądów.

Im bardziej wczytywać się w akta sprawy, tym bardziej wydaje się ona psychologicznie

zawiłą i złożoną. Czyż nie jest zresztą zawiłą każda kontrowersja tego rodzaju? Pojęcia nasze

o miłości, jak w ogóle o życiu, są konwencjonalne, ponieważ nim zaczniemy myśleć i pa-

trzyć, już otrzymujemy je w gotowej postaci z literatury, z pierwszej czy z drugiej ręki. Lite-

ratura, niezdolna ogarnąć życia w jego bogactwie, upraszcza je, schematyzuje (przykładem

choćby ta Spowiedź dziecięcia wieku w zestawieniu z wydarzeniami, z których się urodziła!).

Wstydliwość, lenistwo, rutyna oddalają nas od szczerości. Jeden Rousseau w swoich Wyzna-

niach chciał być szczerym za wszelką cenę; cena okazała się diabelnie wysoka. Ileż obrzy-

dliwości nam odsłonił, których mu potomność nie daruje! Ach, tak! Życie ujawnia się w ga-

binecie lekarza, przy konfesjonale (o tyle, o ile, bo i tam wciska się rutyna), przed kratkami

sądowymi pod krzyżowym ogniem pytań brutalnych i ostrych jak nóż chirurga... Ale też bia-

da człowiekowi, bodaj „najporządniejszemu”, który zahaczy się przypadkowo o straszliwą

machinę sądową i narazi się na wywlekanie na światło tajemnic jego życia. Delikatne i bole-

sne problemy egzystencji w jakże szpetnym, trywialnym, komicznym nieraz występują świe-

tle! A właśnie przedmiotem takiego śledztwa, prowadzonego przez „historię literatury”, stają

się wielcy ludzie, wielcy artyści, typem swojej psychiki, swego życia, z konieczności tak bar-

dzo oddaleni od dogmatów przeciętności. A wreszcie, gdzie jest „prawda”? Czy jest nią fakt,

czy u c z u c i e, czy jakieś X, które nie jest żadnym z nich?

Nie mam zbytniego zamiłowania do takich analiz; ograniczę się tedy do rzeczowego przy-

pomnienia faktów tej znanej historii, ponieważ są one niezbędne jako komentarz do Spowie-

dzi dziecięcia wieku; książka ta, gdybyśmy jej nie brali jako fantazję na tle istotnych przeżyć

poety, straciłaby wiele na prawdzie i kolorze. Zarazem wplotę w tok opowiadania nieco do-

kumentów, bardziej niż cokolwiek innego pozwalających czytelnikom pochwycić t o n a c j ę,

na którą były nastrojone dusze uczestników dramatu.

Zatem dwudziestodwuletni Musset, głośny już i rokujący najpiękniejszą przyszłość poeta,

oraz dwudziestodziewięcioletnia Aurora Dudevant, separowana z mężem, matka dwojga

dzieci, nie mniej głośna (pod pseudonimem literackim George Sand) autorka Indiany, Wa-

lentyny i drukującej się właśnie Lelii, spotkali się po raz pierwszy na obiedzie u redaktora

„Revue des deux Mondes”, Buloza. Stało się to w czerwcu 1833, z końcem zaś sierpnia tegoż

roku byli kochankami. Musset, smukły, nerwowy, pełen wdzięku i iskrzącej werwy z odcie-

niem dandyzmu, miał za sobą parę lat hulanki oraz światowych miłostek; George Sand, bru-

netka o typie Kreolki i ogromnych czarnych oczach, skupiona, małomówna, pochłonięta pra-

cą, miała również przeszłość miłosną, a figurowały w niej dwa nazwiska literackie: Juliusz

Sandeau (prototyp Balzakowskiego Stefana Lousteau; powieść Balzaka Muza z zaścianka

zawiera niewątpliwie wiele rysów z pożycia tej pary) oraz oschły i niewdzięczny jako amant

Prosper Mérimèe. Doświadczenia te zostawiły w jej sercu jedynie osad zawodu i goryczy.

Nowy stosunek miłosny, zrazu podjęty przez obie strony z entuzjazmem, rychło począł się

mącić; główną przyczyną był tu charakter Musseta, nierówny, szukający w miłości drama-

tycznych przeżyć, obdarzony potrzebą cierpienia i zadawania bólu. Brutalny sceptycyzm w

stosunku do kobiet i do miłości, wybuchy zazdrości o przeszłość dawały przyczynę do cią-

głych burz. Raz po raz zerwanie wisiało na włosku; ale, nazajutrz, Alfred wracał do stóp ko-

chanki, skruszony, pełen tkliwości i żalu...

Musset Alfred - Spowiedź dziecięcia wieku.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: