METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH -
19.02.2001
Kroki do badań socjologicznych:
1.Wstępne określenie problemu badawczego
2. Eksplikacja ( zdefiniowanie, pojęcia, def.)
3. Hipotezy – jest to próbna, przypuszczalna odpowiedź na jakieś pytanie
q żeby postawić przypuszczalną odpowiedź trzeba mieć pewne informacje np. z literatury, obserwacji
q nie każde badanie musi mieć hipotezę
q ale każde badanie musi mieć pytania badawcze np. dlaczego coś zachodzi, kiedy zachodzi, jakie będą tego konsekwencje
q postawienie hipotezy nakłada obowiązek WERYFIKACJI hipotezy – konsekwencją weryfikacji jest odrzucenie bądź przyjęcie hipotezy
q obok hipotezy musi być podane kryterium weryfikacji, która pozwala przyjąć bądź odrzucić hipotezę. Kryterium to inaczej warunki przyjęcia lub odrzucenia, jest to proces statystyczny
q muszą być pewne reguły statystyczne dotyczące kryteriów hipotezy
q pytania badawcze – nie może ich być za dużo, nie ilość, ale jakość ich ranga, najpierw jest pytanie nadrzędne, później podrzędne. Są np. 2,3,4 pyt. Nadrzędne i nich wyciągamy pyt. Podrzędne
q równolegle trzeba definiować pojęcia podczas procesu, podczas pytań.
q konsekwencja przyjęcia jakiejś definicji rzutuje w dalszym badaniu na wnioski. Ma konsekwencje badawcze, trzeba umieć uzasadnić wybór definicji
4. Operacjonalizacja – poszukiwanie objawów np. agresji wśród kiboli na stadionach
q trzeba napisać wskaźniki do każdego zjawiska które będziemy badać np. ilość bójek na stadionach, ilość interwencji policji
q między wskaźnikiem a badanym zjawiskiem musi zachodzić ZWIĄZEK oparty na „zawsze” np. Jeśli A to B, mamy zawsze związek stochastyczny ( prawdopodobnie) jeśli A to prawdopodobnie B
q o tym, że jest związek mówi nam np. doświadczenie i zdefiniowanie (umowa)
q związek jest związkiem rzeczywistym lub umownym (jeżeli coś to coś)
5. Określamy zmienne (mają wpływ na wskaźniki) – zmienne – kryterium podziału. To jakie wyróżniamy zmienne zależy od kryterium podziału.
Kryterium podziału jest funkcją w badaniu. Są zmienne zależne i niezależne.
q zmienne niezależne – (inaczej wyjaśniające) płeć, wiek, te które nabywamy przy urodzeniu, rodzina, miejsce urodzenia
q zmienne zależne – np. zawód wykształcenie.
O tym czy zmienne są zależne czy nie zależne decyduje problem badawczy
/całość w wersji do ściągnięcia/
05.03.2001 c.d.
6. Problematyka badawcza – kogo chcemy badać, gdzie chcemy badać. Określamy też sprawy organizacyjne (np. finansowanie)
7. Metody i techniki badań.
Wyróżniamy METODE, TECHNIKĘ I NARZĘDZIE
Typ zadań różni się od metody. Metoda zawiera fragment teorii odnoszący się do badanej rzeczywistości. Teoria decyduje o wyborze metody. Typ badań nie opiera się na teorii np. eksperyment, panelowe badanie.
8. Do metod trzeba dopasować konkretne techniki, następnie sprawdzamy narzędzia – PILOTARZ (próbne badanie)
9. Ustalamy jakąś część zbiorowości badanej (małe zbiorowości badamy całe). Następnie ustala się dobór próby : losowy (decyduje los) i celowy (ja celowo decyduję kogo wybrać – ale musi być jakieś konkretne kryterium doboru)
10. Metody badawcze:
q z teorii wypływają metody
q technika – instrukcja porządkowania. Do każdej techniki dobieramy metody
METODA « TECHNIKA « NARZĘDZIE
TYPY BADAŃ:
a) Badania Panelowe ( 1940, wybory w Ohio)
b) Badania Pollingowe
Odp.
a) analiza zmian zjawisk w jakimś okresie czasu. Cechą tych badań jest to że przeprowadzane są 2 razy. Inną cech jest to że : badania są robione na poziomie jednostek – przeprowadzamy 2 badania w różnym czasie, ale na tych samych jednostkach. Dowiadujemy się w ten sposób kto zmieniał zdanie i dlaczego – badania te umożliwiają analizę zmian. Są to badania nie anonimowe. Techniki badań nie-anonimowych: wywiad. Kolejną cechą badań panelowych jest możliwość niedostępności jednostek np. w wyniku śmierci zwłaszcza podczas 2 badania (wada tej metody) – wówczas można przebadać ludzi o podobnych cechach społeczno – demograficznych, szukamy tzw. zastępcy.
b) Też badanie przeprowadza się 2 krotnie, ale robione jest ono na poziomie zbiorowym. Polling – sondaże gazetowe na jakiejś reprezentatywnej grupie. Bada się grupę a za miesiąc też grupę ale już inną.
W badaniach panelowych nie wiemy kiedy się one skończą, są droższe niż pollingowe, są bardziej trudne do przeprowadzenia, są długotrwałe, jest niepewność co do ich wyników
Panel służy do analizy postaw, opinii, preferencji, cech psychicznych np. ruchliwości społecznej, znakomicie nadaje się do badań struktury nieformalnych grup małych np. klasa szkolna.
12.03.2001
Temat: Badanie Korupcji
Korupcja – muszą być 2 strony: Korumpujący i Korumpowany, opiera się to na korzyści finansowej dla jednej ze stron
Nepotyzm – faworyzowanie swoich znajomych w procesie zatrudniania na stanowisko „poza kolejnością”, „plecy”
Kazimierz Dobrowolski, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego z Krakowa wprowadził pojęcie : POLIHISTO – człowiek o wielkiej wiedzy z wielu dziedzin, twórcze uprawianie wielu dziedzin. Dobrowolski uważał że na przestrzeni rozwoju wiedzy następowała specjalizacja czyli rozczłonkowanie wiedzy na nauki szczegółowe. Protestował on przeciwko temu zjawisku. Dobrowolski wprowadził podejście badawcze tzw. METODY INTEGRALNEJ – Wszelka rzeczywistość w trakcie badań winna być odzwierciedlana, wolna od pozornych problemów, które są wytworem wyobraźni badaczy. Celem badań winno być oddanie rzeczywistości bez nakładania na nią naszych stereotypów. Rzeczywistość to układ spójnych elementów tzn. że izolowanie jakiegoś elementu jest niedopuszczalne. Dobrowolski pisał : że elementy są wzajemnie zależne i nie wolno odrywać pojedynczych elementów z rzeczywistości.
WSKAŹNIKI o charakterze cheurystycznym:
1. Źródła badania – badając coś trzeba sięgnąć do wszystkich źródeł na dany temat co pozwoli rozszerzyć wiedzę na jej temat. Dobrowolski zakłada podział źródeł :
a) źr. zastane – w momencie podjęcia badań te źródła już były np. wcześniejsze badania, źródła archiwalne, historyczne
Współczesne (teraźniejsze) np. w urzędach
Stanu cywilnego, wyniki badań, statystyki
Policyjne
Historyczne (świadectwa działań
Minionych pokoleń)
b) Źr. wywoływane, czyli powstałe z woli badacza
Bezpośrednia działalność
(własne badania)
inicjatywa badacza np. zlecenie badań komuś
innemu i korzystanie z nich
Dobrowolski mówi też, że powinno się wykorzystywać metody badawcze z różnych nauk, pozwala to rzetelnie zbadać i w pełni zrozumieć dane zjawisko.
Badając jakąś rzecz nie wolno zapominać o tym, że ma ona :
1.swoją historyczną przeszłość
2. postulat holistyczny ( holizm – społeczeństwo to całość, która składa się z elementów powiązanych pewną siecią zależności). Nie można rozpatrywać rzeczywistości bez 1-ego elementu.
3. postulat funkcjonalny – jest w rzeczywistości tak, że każdy element pełni funkcję w badanej rzeczywistości i odwrotnie czyli otoczenie względem elementu’
METODA INTEGRALNA ma duże zastosowanie w badaniach rynkowych, korzysta się tu z wielu nauk i dziedzin np. badania rynkowe czerpią z ekonomii, filozofii, prawa, socjologii.
Wykład 26.03.2001
¾ Zasięg: 3 tys. gospodarstw domowych, 6,5 tys. osób indywidualnych
¾ Data: luty, marzec w zeszłym roku
¾ Średni dochód netto wynosił 561 zł./osobę, (woj. Śląskie 589 zł., Mazowieckie – 675, najmniej Podkarpackie 426 zł.)
1. PROCENT GOSPODARSTW KTÓRE OKREŚLIŁY ŻE „LEDWO WIĄŻĄ KONIEC Z KOŃCEM” :
a) z wielką trudnością – 30
b) z trudnością – 26
c) z pewną trudnością – 30
2. STAŁE DOCHODY NIE POZWALAJĄ IM NA ZASPOKOJENIE BIERZĄCYCH POTRZEB – 45%
3. PORÓWNANIE SYTUACJI BIERZĄCEJ DO SYTUACJI Z PRZED ROKU
a) pogorszyło się – 47%
b) poprawiło – 7%
c) bez zmian – 46%
4. ZASPOKOJENIE POTRZEB ŻYWNOŚCIOWYCH
a) pogorszyło się – 35%
b) poprawiło – 3%
c) bez zmian – 63%
5. 85% LUDZI NIE MA OSZCZĘDNOŚCI ( 5% MA „ZASKÓRNIAKI )
6. ZASOBNOŚĆ MATERIALNA
a) pogorszyło się – 43%
b) poprawiło – 6%
c) bez zmian – 51%
7. MIN. SOCJALNE DLA 1 – OSOBOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH
¾ min. Socjalne luty 2000 – 508 zł. wg ekspertów
¾ wg ludzi powinno to wynosić ok. 1070 zł.
8. GRNICA NIEDOSTATKU – w Polsce to 30% wszystkich gosp. – wg ekspertów
¾ 65% wg opinii ludzi
Te badania to badania o charakterze SARWEJOWYM – jest to studium życia oparte na ilościowej charakterystyce zjawisk społecznych oraz na interrogatywnym zbieraniu informacji od wytypowanych w tym celu jednostek.
1909 – Początek Sarweju w Pitsburgu w USA, 19 lat później wydano bibliografię sarweju.
OKRESY SARWEJU:
I okres:
a) XIX w. – do końca lat 20-stych pojawiają się pierwsze formy wywiadu, pierwsze próby losowego doboru jednostek do próby
b) 1925 – pojawiają się narzędzia: skala dystansu społecznego Pogardusa ( pokazuje jaki jest dystans pomiędzy grupami narodowościowymi. Stawia się hipotetyczne sytuacje przed respondentami, ustala się je w sposób malejący ).
1927 – skala do pomiaru Ferstona tzw. równych interwałów, równe są odcinki pomiędzy np. opiniamii
II okres:
a) lata 30-ste i 40-ste to rozkwit sarweju, pojawiają się podręczniki do nauki. Pojawia się komercja oraz Instytut Galuba. Pojawia się skala LIKERTA ( np. raczej się zgadzam, trochę się zgadzam, nie zgadzam się itp. )
III okres:
Następuje zmatematyzowanie Sarweju, zwrócono uwagę na Emila Durkheima ( socjolog powinien badać to co jest zauważalne poprzez wskaźniki )
IV okres:
Od początku lat 70-tych wykorzystuje się do badań narzędzi – komputery
SARWEJ oparty jest na prostym schemacie:
a) Błędy
Pytanie
Badacz Respondent
Odpowiedź b) Tu mogą się pojawić błędy
a) Błędy mogą powstawać w pytaniach źle sformułowanych, niejasnych ale też w postawie badacza i w źle zdefiniowanych pojęciach badawczych
b) Źle zrozumiane pyt. przez respondenta, kłamliwe odpowiedzi – musi być prawda obiektywna ( sprawdzalna )
Prawda psychologiczna – to co ludzie myślą
U fundamentów SARWEJU leży zaufanie że respondent będzie przekazywał prawdę subiektywną i obiektywną.
Są to badania niewyczerpywalne, są to badania jednostek a nie zbiorowości. W badaniach tych człowiek jest nośnikiem informacji, człowiek jako taki nas nie interesuje.
W badaniach tych liczymy wskaźniki, mierniki itp. Poprzez narzędzia matematyczne i statystyczne. Sarwej to krótkotrwały kontakt. Techniki badań:
- wywiad – kontakt bezpośredni
- ankieta – kontakt pośredni
Nie każde badanie (wywiad i ankieta) jest sarwejem !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Sarwej opiera się na działaniu np. ankieterów, studentów, potrzebne jest zaufanie do respondentów, ale też do ankieterów.
Wykład 02.03.01
W Polsce jest tendencja do „uśredniania” (wyjątek to sprawy finansowe np. zarobki)
I Badania zadowolenia z życia:
1.bardzo zadowolony
2. średnia zadowolenia
3.
4.
5. średnia niezadowolenia
6.bardzo niezadowolony
1.Dzieci
Tak – średnia 1.9 (duża liczba zadowolonych wg skali powyżej)
2.Małżeństwo – 2.1
3.Finanse – 4.0 (3 lata temu było 3.5)
4.Normy moralne w otoczeniu 3.56
5.Zdrowie
6.Wykształcenie 3.4
7.Życie sexualne 2.8 ( 3 lata wcześniej było 2.62)
Badania na 6.5 tys. osób:
1.Podział administracyjny:
...
Piffony