pw 2.doc

Przygotowując się do moich pierwszych praktyk w szkole podstawowej, zastanawiałam się nad wizerunkiem moich lekcji. Doszłam do wniosku, że aby lekcje dla pierwszoklasistów były atrakcyjne, muszą być inne niż te, które pamiętam z moich szkolnych doświadczeń.

Katarzyna Ernest
Wyzwalanie aktywności u dzieci

Chciałam, aby moi uczniowie dzięki swojej naturalnej aktywności, przyswajali sobie wiedzę, jednocześnie wyśmienicie się bawiąc. Zaczęłam się interesować aktywnym uczestnictwem uczniów w lekcji. Podstawy teoretyczne znalazłam u prof. Anny Brzezińskiej, która formułuje cztery wyznaczniki pełnej aktywności dziecka:

1.       Gdy poruszaniu, mówieniu, graniu itp. towarzyszy intensywna praca myślowa, taka jak: porównanie, analiza, synteza, uogólnianie, a także gdy pojawiają się różnorodne odczucia i emocje: radość, zdziwienie, zadowolenie.

2.       Gdy coś zrobi, a wynik jego pracy jest zauważony, doceniony i szanowany przez nauczyciela, rodziców, koleżanki i kolegów.

3.       Gdy jest aktywne w sposób różnorodny, tzn. jego działania mają charakter manipulacyjno-eksploracyjny i gdy w swoich działaniach posługuje się różnymi przedmiotami, lub gdy samo produkuje coś, co dla niego stanowi nowość.

4.       Gdy korzysta ze wszystkich swoich wewnętrznych zasobów tkwiących w środowisku fizycznym oraz gdy aktywnie szuka pomocy.

Projektując okazje edukacyjne nauczyciel musi zadbać, aby u dziecka kształtowały się różne kompetencje w zakresie wiedzy i umiejętności, rozwijało się i wzmacniało poczucie własnej wartości oraz poczucie sprawstwa (przekonanie, że jest się autorem pracy, pomysłu), wzmacniała się tendencja do uczenia się metodą prób i poszukiwań, poprawiania własnych błędów. Oto treści, które ukształtowały moje lekcje w grupie uczniów klasy pierwszej:

Lekcja środowiska

Temat: Poznajemy rośliny doniczkowe.

Cele ogólne: Zaznajomienie dzieci z roślinami doniczkowymi; zapoznanie z budową roślin i warunkami ich życia; przeprowadzenie analizy warunków panujących w klasie; pielęgnowanie roślin i upiększanie klasy.

Cele szczegółowe: Uczeń rozpozna rośliny doniczkowe; wymieni podstawowe potrzeby życiowe rośliny doniczkowej; wymieni czynności związane z pielęgnacją roślin w klasie; rozumie potrzebę wietrzenia klasy i dbania o zieleń; porówna: kształt liści, łodygi, kolor, wielkość różnych roślin doniczkowych; rozróżni części roślin (łodygę, liście, kwiat, korzeń); wykryje związek między rozwojem rośliny a warunkami jej życia; dostrzeże cechy różniące rośliny doniczkowe; uświadomi sobie potrzebę pielęgnowania hodowanych roślin.

Organizacja zajęć: Klasa jest podzielona na czteroosobowe zespoły; ławki są ustawione w kształt podkowy.

Środki dydaktyczne: List odEkoludka, rośliny doniczkowe, ozdobny napis: "WITAMY NA KONFERENCJI SPECJALISTÓW DS. ROŚLIN DONICZKOWYCH", dyplomy, napisy z nazwami roślin i z warunkami pielęgnacji, identyfikatory, kredki, album z wizerunkami roślin.

1.       Przebieg lekcji

Założyłam, że dzieci mają własne wiadomości na temat roślin doniczkowych, więc zwołałam "KONFERENCJĘ SPECJALISTÓW DS. ROŚLIN DONICZKOWYCH". Była to osnowa mojej lekcji; a więc wiązało się z tym specyficzne słownictwo (konferencja, ekspert, specjalista), rozdanie identyfikatorów, szczególny sposób odnoszenia się do uczestników. Do zabawy wykorzystałam bohatera podręcznika do środowiska - Ekoludka, od którego dzieci otrzymały paczkę i list. Oto jego treść:

2.       Omówienie listu Ekoludka

Zabawa na dywanie - wsłuchiwanie się w odgłosy natury (muzyka z CD); rozmowa o wyglądzie klasy i porównanie wyglądu swojej klasy z klasą na ilustracji w podręczniku "Środowisko społeczno-przyrodnicze" Haliny Kitlińskiej-Pięty. Pytania nauczyciela: - Dlaczego Ekoludek zachwyca się tą klasą? Czy rośliny doniczkowe możemy uznać za cząstkę natury w naszych domach i szkole? Jakie rośliny z ilustracji rozpoznajecie w klasie? Po co wietrzy się klasę? Gdzie znajdują się wasze roślinki?

U: - Na parapetach, wiszą koło okien.

N: - Jak myślicie, czy Ekoludek byłby zadowolony z wyglądu naszej klasy?

Otwarcie konferencji.

Poznanie najbardziej znanych roślin doniczkowych - podarunek od Ekoludka. W paczce Ekoludek przysłał kaktusa, paproć, trzykrotkę i pelargonię.

3.       Obserwacja podarowanych roślin

N: - Po czym będziemy rozpoznawać te rośliny wśród wielu innych?

U: Oglądają, dotykają, wąchają poszczególne rośliny.

N: - Rośliny te będziemy rozpoznawać przede wszystkim po liściach i kwiatach. Każde dziecko otrzymuje próbkę łodygi z liśćmi. Obserwują i wyciągają wnioski.

N: - Jakiej części nie ma jeszcze nasza roślina?

U: - Naszej roślinie brak korzeni i kwiatów.

Demonstracja korzeni u roślin; nazwy roślin (napisy w paczce); ukazanie roślin w albumie; nazwanie grup dzieci nazwami części roślin: kwiatek, łodyżka, listek; wykonanie ćwiczeń z książki.

4.       Przerwa śródlekcyjna

Zabawa taneczna pod nazwą "Pada deszczyk"; dzieci w kole wytupują rytm piosenki:

Pada deszczyk, pada deszczyk, kapu kap, kapu kap.
A niech sobie pada, a niech sobie pada, kapu kap, kapu kap.

Powtarzamy piosenkę coraz szybciej, trzy razy.

5.       Potrzeby roślin

Przystępujemy do znalezienia naszym roślinom odpowiednich do życia miejsc.

N: - Gdzie postawimy nasze prezenty od Ekoludka?

Nauczyciel przenosi doniczki w różne miejsca (w ciemny kąt klasy, do szafy, pod biurko, na parapet itp.). Dzieci oceniają czy miejsce jest odpowiednie dla rozwoju roślin.

N: - Co jest potrzebne roślinom do życia? Jak możemy je pielęgnować?

Rozmowa.

Wykonanie ćwiczenia 5/25 jako wniosek z rozmowy. Dopasowanie karteczek z potrzebami (również w paczce) do odpowiednich roślin. Co się stanie, jeżeli nie spełnimy tych potrzeb? (ilustracja w podręczniku, strona 25).

6.       Zabawa ruchowa "Od ziarenka..."
Dzieci w tańcu ukazują etapy rozwoju roślinki.

7.       Podsumowanie lekcji
Zamknięcie konferencji; rozdanie dyplomów; wprowadzenie funkcji dyżurnego.

Uczenie przez aktywne uczestnictwo dało mi niesamowitą satysfakcję, a uczniom radosne i spontaniczne działanie. Specyficzna relacja między nauczycielem a uczniem stworzyła atmosferę bezpieczeństwa i wzajemnego zrozumienia. Dzieci miały okazję sprawdzić się, wykazać się swoją wiedzą i doświadczeniami, które w nich drzemały. I chyba o to chodziło!

(Artykuł powstał dzięki inspiracji dr H. Smolińskiej - Rębas).

Katarzyna Ernest
WSP, Bydgoszcz