Traby_historia.pdf

LOKALIZACJA

Informacje o mieście – Białoruś / Гродзенская вобласць (obwód grodzieński)

Autor tłumaczenia: ewelina_m

Traby położone są w północno-zachodniej części obwodu grodzieńskiego. Osada znajduje się nad

rzeką Klewą, dopływem rzeki Gawij, króra z kolei jest prawym dopływem rzeki Niemen. Odległość do

Lidy – 55 km na północny wschód. W tym miejscu zaczyna się Wyżyna Oszmiańska. Traby od połowy

XVI wieku wchodziły w skład powiatu oszmiańskiego województwa wileńskiego, następnie stały się

centrum gminy w powiecie wołożyńskim województwa nowogrodzkieg o [1.1] . Po rozbiorze

Rzeczypospolitej (po podziale) w 1795 roku Traby stały się centrum obwodu w Oszmiańskim

powiecie Wileńskiej (1795 – 1797 r.), Litewskiej (1797 – 1801 r.), a następnie ponownie Wileńskiej

Guberni (1801–1917 r. ) [1.1] . Od marca 1918 roku weszły w skład powstałej Białoruskiej Republiki

Ludowej. W latach 1920-1922 wchodziły w skład Republiki Litewskiej, po podpisaniu traktatu ryskiego

w latach 1922-1939 – przeszły do Polski i stały się centrum gminy powiatu wołożyńskiego

województwa nowogrodzkiego. Od września 1939 roku wchodząc w skład Białoruskiej Socjalistycznej

Republiki Radzieckiej od 15.01.1940 r. były centrum sielsowieta juraciszskiego rejonu. W czasie

Wielkiej Wojny Ojczyźnianej miasteczko było okupowane od 26 czerwca 1941 r. do 7 lipca 1944,

częściowo spalon e [1.3] . Od 20.01.1960 r. i po dzień dzisiejszy Traby – to wioska w położona w

iwiejskim rejonie obwodu grodzieńskiego, centrum trabskiego sielsowieta.

Przypisy

[1.1] Батвіннік, М. Трабы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Кн. 1. – Мінск, "БелЭн", 1996. –

С. 517.

[1.2] Батвіннік, М. Трабы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Кн. 1. – Мінск, "БелЭн", 1996. –

С. 517.

[1.3]

Памяць: Гіст.-дакум хроніка Іўеўскага р-на Гродзенскай вобл. — Мн., 2002. – С. 481.

HISTORIA MIEJSCOWOŚCI

Informacje o mieście – Białoruś / Гродзенская вобласць (obwód grodzieński)

Autor tłumaczenia: Jaroslawa

Pierwsze osady pojawiły sie w miasteczku Traby na początku epoki żelaza. W uroczysku Góra

Zamkowa na lewym brzegu rzeki Klewa istnieje starożytny gród, który wykonywał funkcje obronne już

w późnym średniowieczu [1.1] . Grodzisko ma kształt prostokąta, znajdują się tam pozostałości po

murze obronnym, który z północy, południa i zachodu otaczają wąwozy. Historia głosi że budowa

murów obronnych była związana z księciem Trabusem lub Trybasem. Wedle podań zapisanych w "

Kronice Wielkiego Księstwa Litewskiego", to Litewski książę był założycielem Trabów i inicjatorem

budowy zamku. Można się domyślić, że miasteczko obronne w późnym

średniowieczu odbudował któryś z książąt bałtyckich. Oprócz osady, w okolicach Trabów, zachowały

się kurhany (w uroczysku "Szwedy Drugie" 1,5 km na wschód od Trabów), można się domyślać, że w

miejscu kurhanów w miasteczku zbudowano kośció ł [1.2] . Pierwsze pisemne wspomnienie o Trabach

datuje sie na XV wiek. Na początku Traby były własnością rodu Holszańskich. Pod koniec XVI wieku

wdowa po Szymonie Trabskim Maria Szymonowa przekazała w testamencie Traby swojemu

siostrzeńcowi, synowi siostry Elżbiety - wojewodzie Trockiemu Albrehtowi Gasztołdowi [1.3] . W czasie

istnienia Wielkiego Księstwa Litewskiego Rzeczy Pospolitej Obojga Narodów, Traby były jak

prywatnym, tak i państwowym miasteczkiem [1.4] . W 1543 roku po śmierci Stanisława Gasztołda, który

nie zostawił potomków, Traby stały się własnością Wielkiego Księcia Zygmunta Starego, który z kolei

podarował je swojemu synowi Zygmuntowi Augustowi. W Trabach znajdowała się królewska

rezydencja, w której odbywały się różnorodne zjazdy. W 1558 Traby stały się centrum starostwa,

pierwszy znany starosta to Stanisław Pac. W 1690 roku Traby należały do E. Szyszki. Potem

właścicielami miasteczka były rody szlacheckie Frąckowiczów i Zieniewiczów, od 1774 właścicielem

był Dominik Narbu t [1.5] . W 1699 mieszkańcy Trabów płacili 10 złotych na utrzymanie stacji

pocztowyc h [1.6] . W roku 1794 w Trabach mieszkało 31 chrześcijańskich mieszkańców i 17

żydowskic h [1.7] . W roku 1794 w Trabach dfW dcW składzie Imperium Rosyjskiego Traby były

centrum starostwa powiatu oszmiańskiego wileńskiej guberni. W pierwszej połowie XIX wieku

mieszkańcy, w tym też żydowskiego pochodzenia, trudnili się garncarstwem, sukiennictwem i innymi

rzemiosłami oraz drobnym handlem. W drugiej połowie XIX wieku Traby były miasteczkiem

skarbowym [1.8] . W końcuroku1860 Traby liczyły 777 mieszkańcó w [1.9] . Narodowościowo- wyznaniowy

skład mieszkańców był bardzo różnorodny, mieszkali tam Żydzi, Białorusini, Polacy, prawdopodobnie

również Rosjani e [1.10] . Charakterystyczną cechą Trabów była duża liczba prawosławnych

mieszkańców, co ciekawe, że w miasteczkach zachodniej części Białorusi przeważała ludność

katolicka. Na przełomie XIX i XX stulecia ilość mieszkańców zaczęła się stopniowo obniżać. W 1882

roku w Traby liczyły 1238 mieszkańców w 1897- 1183 mieszkańcy, a w 1905 r. - 108 0 [1.11] . Wśród

innych miasteczek oszmiańskiego powiatu Traby wyróżniały się bardzo dobrze rozwiniętym

przemysłem; w pierwszej połowie XIX wieku była tam manufaktura sukiennicza (1813 r. - 156

zatrudnionych, 1823 r. - 221 zatrudnionych) i warsztat obróbki miedzi (1813 r. - 5 zatrudnionych). W

Trabach był również browa r [1.12] , pod koniec XIX wieku było 5 sklepów z wyrobami tytoniowymi, 15

sklepów z drobnymi towarami, 4 karczmy i młyn wodny, 4 razy w roku odbywały sie kiermasze, co

tydzień w niedzielę odbywał się targ. Kiermasze odbywały się 13 czerwca (dzień św. Antoniego), w

Szkaplerzny Dzień ( 16 lipca), na Zmartwychwstanie (6 sierpnia), Narodzenie Maryi (8 września).

Głównymi przedmiotami handlu był len i siemię lniane, gdyż była to roślina najczęściej uprawiana

przez mieszkańców miasteczk a [1.13] . Rozwój edukacji w miasteczku zaczął się już w XVI wieku. W

roku 1534 w Trabach otworzono prywatną szkołę świeck ą [1.14] . W 1851 w miasteczku została założona

uczelnia ludowa, w 1861 roku było tam 45 uczniów i 1 wykładowc a [1.15] . W roku 1897 w trabskiej

szkole naukę pobierało 67 chłopców i 16 dziewcząt, w 1903- 93 chłopców i 7 dziewczą t [1.14] . Na

początku XX wieku parafia prawosławna Trabów należała do oszmiańskiego dekanatu w składzie

Litowskiej Prawosławnej Diecezj i [1.17] . Traby podlegały jurysdykcji wileńskiego prawosławnego bractwa

Świętego Ducha, przy którym w roku 1865 powstała Komisja ds. organizacji religijno-moralnych

odczytów ludowych. Na początku XX wieku Komisja organizowała w całej wileńskiej guberni odczyty

religijno-moralne. W Trabach członkiem tej komisji był parafialny ksiądz Cerkwi św. Piotra i Pawła - W.

Dałamanow. W grudniu 1909 zorganizował 3 wystąpienia na temat życia świętych, które zgromadziły

ponad 300 osó b [1.18] . Trabska parafia katolicka ma swój początek w 1410 roku, kiedy to w Trabach

zbudowano kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Pann y [1.19] . W 1534 został

wybudowany nowy drewniany budynek kościoła i otwarta prywatna szkoła świecka. W roku 1860 w

miasteczku powstała pierwsza cerkiew unicka, a w roku 1784 zbudowano drewnianą cerkiew św.

Piotra i Pawła, przebudowano ją na przełomie XIX i XX wiek u [1.20] . W roku 1897 w Trabach

funkcjonowały więc Cerkiew św. Piotra i Pawła, drewniany kościół Narodzenia NMP, kaplica i

synagoga. W roku 1905 zbudowano nowy ceglany dwuwieżowy kościół Narodzenia NMP [1.21] . W

latach 1915-1918 Traby znalazły się pod okupacją Cesarstwa Niemieckieg o [1.22] . Na początku lat 20

XX wieku ilość mieszkańców miasteczka trochę się zmniejszyła i wynosiła 981 mieszkańców [1.23] . W

1940 Traby liczyły 275 gospodarstw domowych, 1340 mieszkańców, większość z nich to byli Żydzi. W

miasteczku istniał młyn, maszyna gręplująca, 7-letnia szkoła, sklep y [1.14] .

Przypisy

[1.1] Побаль, Л.Д. Першабытныя помнікі Іўеўшчыны / Л.Д. Побаль // З гісторыі вякоў і пакаленняў

Іўеўскага краю : матэрыялы навук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г., г.п. Іўе / Гродзен. дзярж.

ун-т; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 33.

[1.2]

Звяруга, Я.Г. Сярэдневяковыя археалагічныя помнікі Іўеўшчыны / Я.Г. Звяруга // З гісторыі

вякоў і пакаленняў Іўеўскага краю : матэрыялы навук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г., г.п.

Іўе / Гродзен. дзярж. ун-т; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 46 – 47.

[1.3] Трабы // http://be-x-old.wikipedia.7val.com/wiki/Трабы ; Traby // Słownik geograficzny Królestwa

Polskiego i innych krajów słowiańskich / pod red. B. Chlebowskiego. Т. ХІІ. – Warszawa, 1892. – S.

441.

[1.4] Батвіннік, М. Трабы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Кн. 1. – Мінск, "БелЭн", 1996. –

С. 517.

[1.5] Трабы // http://be-x-old.wikipedia.7val.com/wiki/Трабы

[1.6] АктыВиленскойархеографическойкомисии. Т.8. АктыВиленскогогродскогосуда. – Вильна,

1875. – С. 290.

[1.7] Jankowski, C. Powiat oszmiański : materjały do dziejów ziemi i ludzi. Cz. 3. – Peterburg, 1898. – S.

40.

[1.8] Корева, А.С. МатериалыдлягеографииистатистикиРоссии. Виленскаягуберния. – СПб., 1861.

– С. 732.

[1.9] Материалы, относящиеся к новому общественному устройству в городах империи

(городовое положение 16 июня 1870 г.). – Т. V. – СПб., 1879. – С. 86.

[1.10] Соркіна, І.В. Мястэчкі Іўеўшчыны ў ХІХ ст. / І.В. Соркіна // // З гісторыі вякоў і пакаленняў

Іўеўскага краю : матэрыялы навук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г., г.п. Іўе / Гродзен. дзярж.

ун-т; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 81.

[1.11] Батвіннік, М. Трабы// ЭнцыклапедыягісторыіБеларусі. Т.6. Кн. 1. – Мінск, "БелЭн", 1996. – С.

517; Первая всеобщая перепись населения Российской империи, 1897. Т. IV. Виленская

губерния. / Под ред. Н.А. Тройницкого. – С. 20–21; Traby // Słownik geograficzny Królestwa

Polskiego i innych krajów słowiańskich / pod red. B. Chlebowskiego. Т. ХІІ. – Warszawa, 1892. – S.

441.

[1.12] Соркіна, І.В. Мястэчкі Іўеўшчыны ў ХІХ ст. / І.В. Соркіна // // З гісторыі вякоў і пакаленняў

Іўеўскага краю : матэрыялы навук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г., г.п. Іўе / Гродзен. дзярж.

ун-т; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 84.

[1.13] Соркіна, І.В. Мястэчкі Іўеўшчыны ў ХІХ ст. / І.В. Соркіна // // З гісторыі вякоў і пакаленняў

Іўеўскага краю : матэрыялы навук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г., г.п. Іўе / Гродзен. дзярж.

ун-т; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 83.

[1.14] Памяць: Гіст.-дакумхронікаІўеўскагар-наГродзенскайвобл. — Мн., 2002. – С. 482.

[1.15] Корева, А.С. МатериалыдлягеографииистатистикиРоссии. Виленскаягуберния. – СПб.,

1861. – С. 583.

[1.16]

Памяць: Гіст.-дакумхронікаІўеўскагар-наГродзенскайвобл. — Мн., 2002. – С. 482.

[1.17] Донскіх, Т.А. Культурно-

просветительскаядеятельностьВиленскогобратстванаИвьевщинывначалеХХв. / Т.А. Донскіх//

ЗгісторыівякоўіпакаленняўІўеўскагакраю: матэрыялынавук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г.,

г.п. Іўе/ Гродзен. дзярж. ун-т; падрэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 99.

[1.18] Донскіх, Т.А. Культурно-

просветительскаядеятельностьВиленскогобратстванаИвьевщинывначалеХХв. / Т.А. Донскіх//

ЗгісторыівякоўіпакаленняўІўеўскагакраю: матэрыялынавук.-практ. краяз. канф., 15 лют. 1998 г.,

г.п. Іўе/ Гродзен. дзярж. ун-т; падрэд. І.П. Крэня. – Гродна: ГрДУ, 1999. – С. 100 – 101.

[1.19] Трабы— парафіяНараджэнняНайсвяцейшайПанныМарыі//

http://www.catholic.by/2/belarus/dioceses/grodnensis/100636.html

[1.20] Zabytki – Traby // http://www.bialorus.pl/bialoruskie-szlaki?areaid=10&objid=179

[1.21] КаляндаргістарычныхпадзейІўеўшчынына2010 год//

http://ivye.ru/news/kaljandar_gistarychnykh_padzej_iwewshchyny_na_2010_god/2010-01-13-195

[1.22] Памяць: Гіст.-дакумхронікаІўеўскагар-наГродзенскайвобл. — Мн.: Белта, 2002. – С. 482.

[1.23] Батвіннік, М. Трабы// ЭнцыклапедыягісторыіБеларусі. Т.6. Кн. 1. – Мінск, "БелЭн", 1996. – С.

517.

[1.24] Памяць: Гіст.-дакумхронікаІўеўскагар-наГродзенскайвобл. — Мн., 2002. – С. 482.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: