Kryzys psychologiczny – to stan psychiczny o pewnej dynamice, który pojawia się w sytuacji stresowej : konfliktowej lub frustrującej. konflikt to sprzeczność wewnętrznych motywów jednostki lub naszych interesów i interesów innych ludzi(w przypadku konfliktu zewnętrznego). Typy konfliktów : 1/ przyciąganie –przyciąganie - najprostszy typ konf. dwie miłe alternatywy do wybrania - najmniej groźny. 2/ unikanie-unikanie- dwie negatywne alternatywy do wyboru. 3/ unikowo – przyciągający - najgroźniejszy - w miarę zbliżania się do celu rośnie tendencja odpychająca a w miarę oddalania się od celu rośnie tendencja przyciągająca. Punkt krytyczny jest gdy następuje skrzyżowanie tych obu tendencji. stres- trudna sytuacja, która wydaje nam się niemożliwa do rozwiązania. frustracja to stan gdy jakaś nasza potrzeba nie została zaspokojona. Największe skutki ma nie zaspokojenie potrzeby miłości we wczesnym okresie życia gdyż wywiera to wpływ na rozwój osobowości.
Def. kryzysu wg. Allporta :
KRYZYS sytuacja emocjonalnego i umysłowego stresu wymagająca zmiany perspektywy w ciągu krótkiego okresu czasu. Zmiana perspektywy wywołuje poważne zmiany poczucia własnej wartości. Nie potrafi posłużyć się prostymi, nawykowymi sposobami przystosowania. Trudna sytuacja pojawia się nieoczekiwanie i wymaga dużych zmian osobowości.
Pojęcie kryzysu wywodzi się od Lindemana . Lindeman wyodrębnił zarówno patologiczne jak i normalne objawy, które pojawiły się po śmierci osoby.
1/ Do objawów normalnych zaliczył poczucie winy najsilniejsze w przypadku osób które zmarły samobójczą śmiercią lub bliski został zamordowany. 2/ poczucie dławienia w gardle - chęć uniknięcia miejsc związanych z bliskim zmarłym oraz 3) poczucie zmęczenia, wyczerpania.
Do objawów patologicznych zaliczył : 1/ chęć upodobnienia się do osoby zmarłej 2/ dostrzeganie u siebie objawów ostatniej choroby zmarłego (w przypadku rodzin osoby zmarłej na chorobę somatyczną).
Koncepcja kryzysu psychologicznego Caplan. Zarówno Caplan jak i Lindeman stwierdzili, że kryzys psychologiczny powstaje gdy zostaje zagrożona jakaś wartość.
Caplan stwierdza, że kryzys psychologiczny trwa 6 tygodni - etapy :
Etap 1 – pojawia się trudne doświadczenie i człowiek stara się rozwiązać problem, który pojawił się w związku z tym doświadczeniem dotychczas stosowanymi metodami. Czuje się zagubiony gdyż stare metody już zawodzą i nie odnoszą skutku. Etap 2 – Napięcie wzrasta i jednostka zaczyna miotać się i metodą prób i błędów usiłuje rozwiązać sytuację trudną. Etap 3 – Maksymalna mobilizacja energii. Napięcie osiąga już bardzo wysoki pułap.
Etap 4 – Obniżenie napięcia bo np. problem został już rozwiązany albo rezygnacja. Pojawia się duże wyczerpanie fizyczne i psychiczne niezależnie od wyniku.
Te 4 fazy nie muszą się rozwinąć bo problem może zostać rozwiązany na wcześniejszym etapie.
Caplan podzielił kryzysy na rozwojowe i losowe . Rozwojowe łączą się z pewnym okresem życia: z okresem, najczęściej kończą się one tragicznie.
Przyczyny kryzysu najczęściej powtarzające się w okresie dorastania : 1/ Sens życia –to pytanie często pojawia się u młodych :”jaki to ma sens ”,”po co to wszystko”. 2/ Pęd do niezależności i samodzielności. Kępiński stwierdził ,że młodzi za wszelką cenę chcą się wydostać ze struktur rodziny wyjściowej .Rodzi to konflikt, który może zakończyć się kryzysem.
O innych konfliktach pisał Jung (psychologia wschodu) W pierwszym okresie życia (dzieciństwo) dominuje motyw przyjemności –dziecko robi to co sprawia mu przyjemność .Niektórzy ludzie nigdy z tej fazy nie wyrastają. Drugi to motyw sukcesu – to lata 20 –te życia .Człowiek dąży do zajęcia jakiegoś miejsca w społeczeństwie- wybiera zawód czy zawiera związek małżeński.
Trzeci to motyw obowiązku –to lata 40 –te życia .To okres gdy człowiek ma przeważnie dorastające dzieci i starzejących się rodziców więc dużo obowiązków.
Po 50 – tym roku życia przychodzi chęć wyzwolenia się od tego cyklu przyjemność, sukces, obowiązek i oparcia życia na jakiejś religijnej czy filozoficznej podstawie.
W drugiej połowie życia typowy kryzys to kryzys wypalenia, który występuje u osób ze zbyt silną potrzebą osiągnięć. Ten zespół wypalenia jest charakterystyczny u osób uzależnionych od pracy i dotyczy tak zwanego typu A. Typ A – o niezwykłych ambicjach ,oddaje się pracy ,wszystko szybko robi. Ten kryzys to także choroba menedżerska.
Kryzysy losowe wywołane są przez tragiczne doświadczenia.
Ptuźeź podzieliła te kryzysy na : rozwojowe, środowiskowe - dom i szkoła, osobiste. Jeśli chodzi o dom to przyczyną kryzysu psychologicznego może stać się - nadmierna dyscyplina- zupełny brak dyscypliny- nadmierne zainteresowanie się - brak zainteresowania dzieckiem- konflikty pomiędzy rodzicami - mogą też być zbyt bliskie kontakty pomiędzy rodzicami -rywalizacja z rodzeństwem gdy np. rodzice nie kochają jednakowo dzieci, stawianie dziecku zbyt wysokich wymagań niezgodnych z możliwościami, delegacja czyli spełnianie poprzez dziecko swoich niezrealizowanych marzeń. Jeżeli chodzi o przyczyny osobiste to są to zwykle zawody miłosne, niemożliwość znalezienia sensu życia, celu. Przyczyny środowiskowe kryzysu : - wybór szkoły niezgodny z zainteresowaniami - zbyt duże wymagania , - szkoła niedorastająca do możliwości intelektualnych dziecka , - postępowanie nauczycieli.
Kryzys psychologiczny może zakończyć się kryzysem suicidalnym ale może też zakończyć się pozytywnie.
Kryzys suicidalny – to kryzys naznaczony myślami samobójczymi ,który może się przekształcić w sytuację wymagającą natychmiastowej pomocy. Sytuacja wymagająca natychmiastowej pomocy - stan który grozi albo samobójstwem albo zabójstwem.
Durlcheim i Mopselli wyodrębnili kilka typów samobójstw ze względu na stopień i integrację społeczną: altruistyczne występuje gdy jest silna integracja społeczna i człowiek przekłada dobro grupy nad swoje własne życie np. kamikadze. Gdy integracja społeczna jest słabsza i jest przedkładanie własnego interesu to samobójstwo egoistyczne. W przypadku samobójstw egoistycznych więź ze społeczeństwem jest osłabiona.
Freud samobójstwo łączył z działaniem dwóch instynktów : Eros (instynkt życia ) i Tanatos (instynkt śmierci). Freud stwierdził ,że agresja jest instynktem i ma to ogromne konsekwencje psychologiczne. Wg. Freuda każdy z nas jest potencjalnym zabójcą ,kazirodcą ,kanibalem ,potencjalnym samobójcą. Jest zabójcą – bo każdy jest w stanie zabić w obronie życia swojego lub innych. Jest kazirodcą –nawiązanie do kompleksu Edypa i Elektry. Jest kanibalem –przykład obozy koncentracyjne. Freud wskazał jako pierwszy na skutki tłumienia agresji - zmienia się w depresję , a ta z kolei prowadzi do tendencji autodestrukcyjnych. Człowiek traci całkowicie kontrolę nad tą tłumioną agresją. Może ona wybuchać z niespodziewaną siłą w postaci samobójstwa lub zabójstwa. Freud samobójstwo porównał do miłości .Człowiek zakochany jest pochłonięty obiektem miłości i tak samo myślący o samobójstwie jest pochłonięty samobójstwem. Zarówno do samobójcy jak i do osoby zakochanej nie trafiają racjonalne argumenty. F. silnie wiązał samobójstwo z melancholią ,która powstaje po stracie bliskiej osoby. Strata ukochanej osoby zagraża szczęściu ,osoba ukochana staje się częścią naszego ja. Ma to niepoślednie znaczenie w samobójstwie gdyż zabijając siebie człowiek zabija też tą osobę. W każdym samobójstwie jest bardzo silna doza agresji do innego człowieka ,agresji, która nie została wyrażona.
Psychoanalitycy nazywali samobójstwo odwróconym zabójstwem - zabijam tez kogoś, zemsta .Samobójstwo poprzedza nienawiść do drugiej osoby ,która nie została wyrażona bezpośrednio.
Litman w każdym akcie samobójstwa wyróżnia 3 składniki :
1.Chęć zabijania –wyrasta z prymitywnej agresji ,która nie znalazła ujścia, jest tamowana.
Chęć zabijania związana jest też z pewnym typem miłości. Symbiotyczna miłość prowadzi do samobójstwa - człowiek jest niezbędny do dalszego funkcjonowania..Istnieją jednostki szczególnie predysponowane do samobójstw –miłość i nienawiść występują u nich razem, są niedojrzałe osobowościowo, emocjonalnie. Utrata obiektu wywołuje u nich nienawiść do siebie samego . 2.Chęć bycia zabitym –wiąże się z sumieniem .W sumieniu bowiem mieszczą się zarówno elementy świadome jak i nieświadome .Jak mówił Freud superego jest pojazdem dla sumienia. W skrajnych przypadkach do samobójstwa doprowadza nas też poczucie winy .Jest to stan ,który wiąże się z pogwałceniem zasad moralnych jednostki . 3. Pragnienie śmierci –to trzeci element aktu samobójczego - jest hipotezą gdyż do ostatniej chwili toczy się w człowieku walka pomiędzy siłami autodestrukcyjnymi a samozachowawczymi .Drobne wydarzenie może tu pchnąć zatem człowieka w stronę życia lub śmierci.
Poglądy na samobójstwo: -samobójstwo jest dziedziczne,- jest brutalnym przerwaniem depresji, jest więc zaraźliwe- jedyny sposób na rozwiązanie problemów w rodzinie,-zjawisko demokratyczne pojawia się zarówno wśród biednych i bogatych,-gdy minie największa depresja to zażegnana zostaje groźba samobójstwa-nieprawda,-statystycznie samobójstwa popełniają częściej osoby samotne, żonaci częściej padają ofiarą zabójstw, popełniają emigranci niż rdzenna ludność, nagła strata majątku pociąga do samobójstwa, w grupach bezrobotnych
Podział samobójstw : W każdym samobójstwie pragnienie śmierci ma charakter ambiwalentny .Ze względu na siłę ambiwalencji wyróżnia się różne typy samobójstw ;
1/ Samobójstwa prawdziwe - pragnienie śmierci jest najsilniejsze aczkolwiek podlega wahaniom i do ostatniej chwili osoba oczekuje ,że ktoś ją uratuje .Są to samobójstwa zaplanowane bardzo starannie np. testament. Tutaj bardzo silnie dochodzi do głosu element agresji do kogoś innego, chęć zabicia kogoś.
2/ Samobójstwa rzekome - przeważa motyw ucieczki –zasnąć, zapomnieć o wszystkim.
3/ Samobójstwa demonstracyjne - mają często na celu manipulowanie otoczeniem. Często występuje ten typ u osob. histerycznej.
Zasady postępowania z osobami po próbach samobójczych:
-Pierwszy kontakt jest bardzo ważny. Ma często miejsce w rozmowie telefonicznej, jeżeli dzwoniący zgłasza, że myśli o samobójstwie i ryzyko popełnienia samobójstwa jest duże to wtedy należy umówić się jak najszybciej na spotkanie, - nie może ona doznać odrzucenia ze strony profesjonalisty, należy podkreślić, że pragniemy zrozumieć co wydarzyło się w życiu klienta ale musi mieć pewien czas aby to ustalić, -pozwolić aby zaprezentowała swoją historię,- Wybór miejsca jest ważny :spokojne, ciche miejsce gdzie nikt nie zakłóca i nie przerywa nam rozmowy,- zadawać pytania pośrednie
Stopień zamachów samobójczych :
-Aby określić stopień zamiaru samobójczego potrzebne są bardziej bezpośrednie pytania. – należy w wywiadzie dociekać jaka była rola osób znaczących w podjęciu decyzji samobójstwa czy w tym, że czł. pragnie odebrać sobie życie bo myśli o samobójstwie i zachowania zazwyczaj koncentrują się wokół relacji interpersonalnych,- pytać o przebieg planu samobójczego,-ocenić także stopień izolacji osoby. -Jeśli nie występuje choroba psychiczna np. depresja endogenna czy schizofrenia to działania autodestrukcyjne doprowadziły do pozytywnych zmian w relacjach interpersonalnych i dalsze kontakty interweniujące nie są już konieczne. Aczkolwiek możliwość dalszych spotkań powinna być otwarta szczególnie jeśli poparcie społeczne nie jest wystarczające. -Dla niektórych pacjentów konieczna jest hospitalizacja, która w wielu przypadkach chroni życie. Należy wtedy podkreślić pacjentowi, że celem hospitalizacji nie jest ukaranie za jego zamach samobójczy ale jest to ochrona jego życia. -włączyć osoby znaczące dla pacjenta gdyż każde uczucie człowieka ma charakter ambiwalentny, by negatywne uczucia zostały wyrażone w sposób akceptowany społecznie,- wykazać iż osoba musi ponosić odpowiedzialność za swoje postępowanie, -razem z interweniującym dojść do innych sposobów rozwiązywania trudnych syt. niż poprzez zamach na swoje życie,- Pod koniec terapii zaufanie osoby do siebie powinno wzrosnąć, osoba powinna znać cel życia już bez pomocy profesjonalisty.
Leczenie Farmakologiczne : niesie za sobą pewne niebezpieczeństwo iż pacjent pozbiera leki i potem wykorzysta je do zamachu samobójczego, w niektórych jednak przypadkach np. depresji uwarunkowanej biologicznie nie ma możliwości powrotu do równowagi psychicznej bez leczenia farmakologicznego.
Osoby szczególnie narażone wg WHO na ryzyko popełnienia samobójstwa :
1grupa : Są to osoby, które już w przeszłości próbowały popełnić samobójstwo. 1% tych osób popełni samobójstwo dokonane. Ryzyko jest szczególnie duże w pierwszym roku po popełnieniu próby samobójstwa. Szczególnie krytyczny okres jak mówi SHNEIDMAN to 3 miesiące po wydobyciu się z największej depresji. 2 grupa : Są to osoby uzależnione od alkoholu i innych substancji. 3 grupa: Są to młodzi mężczyźni. Kobiety statystycznie popełniają częściej samobójstwa usiłowane, a mężczyźni dokonane. 4 grupa : Są to młode kobiety. Dotyczy to Indii i Chin co jest związane z pozycją społeczną. 5 grupa : Są to starsi. 6 grupa ryzyka – to osoby w żałobie. Są to osoby, które doświadczyły śmierci kogoś bliskiego, szczególnie samobójczej śmierci. 7 grupa – to pierwotni mieszkańcy kraju np. Indianie w USA. Grupy te doznały psychologicznej i społecznej deprywacji, 8 grupa – to osoby mające konflikty z tożsamością seksualną - uwarunkowane kulturowo. 9 grupa – to emigranci. Mówi się tu nie tylko o emigrantach z kraju do kraju ale też ze wsi do miasta. Bardzo ważne jest tu dostarczenie wsparcia społecznego. 10 grupa – to ruchy działające w okręgach wiejskich. Gdy małe farmy przekształciły się duże, poginęły PGRy to pojawiło się bezrobocie, na wsi jest gorszy dostęp do wszelkiej opieki zdrowotnej.
11 grupa – więźniowie w więzieniu. Jest tu wyraźne powiązanie pomiędzy antyspołecznym i impulsywnym działaniem a tendencjami autodestrukcyjnymi i agresją . 11 grupa – osoby z chorobami fizycznymi.
Samobójstwo w asyście to koncepcja autorstwa DIEHSTRA i SPEER. Powstała na początku lat 90- tych w Holandii i nawiązuje ona do koncepcji samobójstwa racjonalnego. Samobójstwo racjonalne wiąże się z koncepcją P. BUTTIN, która uważa, że nie należy w każdym przypadku stosować interwencji kryzysowej zapobiegającej samobójstwu. Są przypadki wg Peggy Buttin, w których samobójstwo jest racjonalnym rozwiązaniem i trzeba pomóc człowiekowi popełnić samobójstwo.: - nieodwracalne kalectwo- nieodwracalna choroba- starszy wiek.
Ocena(ryzyka) powagi zamiaru samobójczego
Wg LENTAXA u samobójców występują działania przygotowujące np. wyjęcie pieniędzy z banku, wybranie momentu próby samobójczej np. gdy nie ma nikogo w domu , po dokonaniu próby osoba nie szuka pomocy.
Metody dodatkowe- zamachy samobójcze w przeszłości- depresja lub mania- alkoholizm- osobowość antyspołeczna.
Dodać należy osbow. borden line najbardziej koreluje z tendencjami samobójstwa. Czynniki społeczne:-bezrobotny
-osamotniony. Czynniki medyczne : -poważna choroba fizyczna np. nowotwór
MALTSIER - sygnały niebezpieczeństwa - świadczą o tym, że samobójstwo może nastąpić gdy jest :
1/ Nagła zmiana przyzwyczajeń np. ktoś kto cenił porządek nagle staje się niechlujny . 2/ Może nastąpić zmiana orientacji seksualnej. 3/ Izolacja –osoba mająca wiele kontaktów towarzyskich nagle zaczyna się izolować. 4/ Niskie poczucie własnej wartości. 5/ Niestałość, niedojrzała osobowość, która przejawia się w niechęci do pracy, alkoholizmie, narkotykach, zmianie partnerów życiowych - to cechy osobowości antyspołecznej. 6/ Narzekanie, skargi dotyczące własnego ciała i nie mające podstaw organicznych. 7/ Identyfikacja z kimś kto popełnił samobójstwo. Osoby, które mają samobójcę w rodzinie lub najbliższym otoczeniu, ujawniają wyższe ryzyko popełnienia samobójstwa. 8/ Depresja. Jeżeli wiąże się ona z alkoholizmem, to na 30% będzie popełnione samobójstwo. 9/ Ujawnianie swoich samobójczych planów, groźby samobójcze. Najważniejszy czynnik ryzyka samobójczego to brak nadziei na pomyślne rozwiązanie problemów ( Beck ). Celem interwencji kryzysowej jest wzbudzenie nadziei a kryzys suicidalny jest przemijający i można się z niego wydobyć.
Interwencja kryzysowa u ludzi młodych :
Wg OTTINO są trzy podst. warunki do zapobiegnięcia ponownej próbie samobójczej :
1/ Przezwyciężenie wewnętrznych oporów do leczenia 2/ Zwiększenie oczekiwanej długości życia 3/ Zwiększenie osobom dorastającym, możliwości poprawienia jakości życia.
- najpierw trzeba pomóc w przezwyciężeniu kryzysu samobójczego, przyczyny dla których młodzi ludzie unikają pomocy : wstyd, lęk, że człowiek zostanie uznany za psychicznie chorego. W innych przypadkach pojawia się rozpacz, że jest się wciąż żywym. interwencja kryzysowa wg Ottino polega na wytworzeniu terapeutycznego sojuszu silnego dostatecznie aby przezwyciężyć skłonność do odrzucenia pomocy, sojusz w idealnej wersji doprowadza do długotrwałego leczenia.- Niektórzy suicydolodzy twierdzą, że powinien być okres gdzie nie ma kontaktu z rodziną, przyjaciółmi jeśli pacjent sobie tego nie życzy. -Czynnik, który najbardziej powstrzymuje pacjentów od leczenia się jest nieznajomość przyczyn, które pchnęły go do samobójstwa. -Interwencja kryzysowa powinna być agresywna aby pacjenci stali się świadomi łańcucha podświadomych skojarzeń, które doprowadziły do autodestrukcyjnego rozwiązania problemu.
Zasady kryzysu, sposoby postępowania w kryzysie suicydalnym :
-ocena stopnia zagrożenia życia. Kienhorst zaleca zadanie bezpośredniego pytania: „Powiedziałeś mi o swoich problemach i uczuciach, zastanawiam się czy czasem nie przychodzą ci myśli aby odebrać sobie życie. Gdy zadajemy to pytanie, pacjent zda sobie sprawę , że można dyskutować o wszystkich sprawach i spowoduje to wzrost bliskości, – zadawać pytania o plan samobójczy, - skupic się na problemach, które doprowadziły do próby samob., mobilizowanie osób znaczących ze środowiska osoby dotkniętej kryzysem suicydalnym aby udzielały wsparcia, osoby dorastające o tendencjach samobójczych mają poczucie winy, czują się często zawstydzeni, jest im trudno ujawnić swoje myśli do innych osób. Otwarty i nie potępiający przebieg wywiadu pozwala im na powiedzenie prawdy.
PODSTAWOWE INFORMACJE DO ZEBRANIA DLA INTERWENIUJĄCEGO TO :
1/ ryzyko popełnienia samobójstwa 2/ powody dla których chciał popełnić samobójstwo 3/ historia poprzednich zamachów samobójczych. Samobójstwo może być traktowane jako reakcja na sytuacje dla której nie można znaleźć żadnego innego rozwiązania. Dlatego trzeba pomóc w znalezieniu jakiś alternatyw i wtedy kryzys zostaje przejściowo rozwiązany. Litman twierdzi, że w przypadku osoby o tendencjach autodestrukcyjnych powinno być dwóch terapeutów gdyż odpowiedzialność musi zostać podzielona.
D. Wolh- Wasserman wskazała najważniejsze błędy popełniane w pracy z samobójcami:
1/ Niedocenianie zagrożenia samobójstwa. 2/ Nie prowadzenie dyskusji po próbie samobójczej w czasie terapii. 3/ Pozwalanie sobie na wejście fałszywego poczucia bezpieczeństwa czyli na podst. obietnicy pacjenta, że nie podejmie się następnej próby samobójczej. 4/ Zła interpretacja zamachu samobójczego, nie traktowanie go jako krzyku o pomoc. 5/ Wyolbrzymienie prowokacyjnych, agresywnych i niedojrzałych stron osobowości pacjenta. 6/ Zaprzeczenie ważności własnej osoby dla pacjenta czyli niedocenianie, że jest się osobą ważna dla pacjenta stąd te samobójstwa podczas wyjazdów terapeuty na wakacje. 7/ Niepowodzenie w zachęcaniu pacjenta do podjęcia dalszego leczenia. 8/ Uczucie, że nie stanowi się dla pacjenta terapeutycznego wsparcia. 9/ Własne wyolbrzymione poczucie beznadziejności dotyczące efektów terapii pacjenta dodatkowo uwikłanego w alkoholizm lub narkomanię. 10/ „Bycie zadowolonym” gdy pacjent po kilku spotkaniach oświadcza, że czuje się już lepiej, bez głębszego wniknięcia w przyczyny tego zachowania. 11/ „Bycie zmartwionym” gdy są niewystarczające efekty w terapii.
W przypadku osób o tendencjach autodestrukcyjnych terapeuta musi zmagać się z tym, że pacjent stosuje: mechanizm zaprzeczania rzeczywistości , tłumi agresję oraz ma silną ambiwalencję uczuć. Są też przypadki idealizowania terapeuty jak i pomniejszania jego wartości –testuje się w ten sposób wytrzymałość terapeuty.
Ważne jest by terapeuta: -stanowił dla pacjenta źródło oparcia, -aby przeciwdziałał rozpaczy pacjenta i ukazał, że jest ktoś kto się o niego troszczy,Najważniejsze jest ciepło i wsparcie.
Berman i Jobes wyodrębnili w młodocianej grupie osoby, które są narażone na większe ryzyko popełnienia samobójstwa :
1/ Dorastający, który jest w depresji. U dorastających depresja może przyjmować różne nietypowe się objawy i może przejawiać zachowaniem buntowniczym 2/ Grupy nadużywające alkoholu lub narkotyków. Alkohol i narkotyki bowiem mogą służyć jako sposób zmagania się z depresją. 3/ Młodociani z osobowością border line lub schizotymiczną, w których historii życia były wybuchy złości. 4/ Dorastający w zaburzonym zachowaniu mającym cechy osobowości antyspołecznej. 5/ Osoba izolowana żyjąca na poboczu grupy. 6/ Sztywny perfekcjonista „gwiazda” zagrożony gdy nie osiąga zamierzonego progu osiągnięć. 7/ Osoba mająca psychozę –urojenia. Wiemy, że część samobójstw jest u psychotyków i czasem samobójstwo rozpoczyna proces psychotyczny. 8/ Dorastający w czasie kryzysu, który może przekształcić się w kryzys suicydalny –występuje tu impulsywność.
Podstawowe założenie terapii kryzysowej opiera się na przekonaniu , że kryzys jest przemijający i trwa tylko przez pewien czas. Pierwsze zadanie terapeuty to utrzymanie pacjenta przy życiu. Samobójstwu można zapobiec jeżeli terapeuta wie, że pacjent planuje rozstać się z życiem. Niekiedy w interwencji kryzysowej ważne jest podpisanie kontraktu między pacjentem i terapeutą. Pacjent wtedy zobowiązuje się, że przez jakiś czas samobójstwa nie popełni. Wtedy jest nadzieja iż nie popełni samobójstwa. Kontrakt spisany na piśmie daje terapeucie poczucie komfortu psychicznego. Pacjent może natomiast zinterpretować kontrakt jako dowód zaangażowania i troski.
Drugi model – model leczenia ciągłego, który zakłada, że nawet najlepsza interwencja kryzysowa i najlepsza terapia nie jest w stanie zapobiec samobójstwu, samobójstwo jest sprawą decyzji pacjenta, że muszą uszanować wolność i niezależność pacjenta.
zasady interwencji kryzysowej według k. Achte: - są pewne sytuacje kryzysu, którym towarzyszy zwiększone ryzyko samobójcze. Ta sytuacja kryzysowa została doprowadzona poprzez jakieś tragiczne doświadczenie losowe. W jednym z takich kryzysów może nastąpić ostry stan psychicznej dekompensacji i regresji..W tej sytuacji, w której nastąpił upadek ducha należy wzmocnić mechanizmy obronne pacjenta- te które są konstruktywne-, - konieczna zmiana warunków życia, które były źródłem dotkliwego stresu. -pozwolenie pacjentowi aby na chwilę wycofał się z aktywnego życia. Celem terapii kryzysowej (czyli krótkoterminowej)jest: pomoc pacjentowi aby powrócił do stanu poprzedniego, zapobieganie samobójstwu pacjenta poprzez osłabienie idealizacji aktu samobójczego, podnieść poziom poczucia własnej wartości i aby poprawił się wgląd we własną osobowość, poprawa zewnętrznych warunków jak i umiejętności zmagania się z trudnymi problemami.
Achte mówi o jeszcze jednej grupie ryzyka (wcześniej pani zapomniała o tym powiedzieć)- są to osoby pomiędzy 50 a 60 rokiem życia ,które są pasywne i zależne i utraciły kogoś ważnego dla siebie i poczucie własnej wartości wiązało się z tą osobą. Utrata pozycji społecznej lub materialnej jest też ważna gdy pacjent ma niskie poczucie własnej wartości.
-Terapeuta powinien unikać krytycyzmu i okazać zrozumienie dla pacjenta, musi w subtelny sposób okazać swoją stanowczość,- pacjent powinien mieć możliwość ujawnienia swojej agresji w sposób społecznie akceptowany co osłabia poczucie bezradności i wzmaga szansę, że samobójstwa nie popełni, -Trzeba zmagać się z poczuciem winy -Ter terapeuta powinien starać się zrozumieć pacjenta i skoncentrować się na problemie, z którym się pacjent zmaga, skupić się jak ten problem rozwiązać., terapeuta powinien tworzyć związek oparty na: zaufaniu, empatii.
Zasady interwencji przy kryzysie samobójczym wg LESSE :
Lesse podobnie jak Achte mówi, że zasadniczym celem jest utrzymanie pacjenta przy życiu w interwencji kryzysowej. –by osoba nie koncentrowała się na samobójstwie i zwiększyć jej zainteresowania społeczne, droga do osłabienia ryzyka samobójstwa poprowadzi poprzez częściowe rozwiązanie problemu. -Najw. nie ma uniwersalnej reguły dotyczącej samobójstwa należy stosować wszystkie dostępne techniki, każdą terapię, zwrócić się o pomoc nie tylko do profesjonalistów ale też do: księży, nauczycieli, rodziny tak aby był jak największy krąg wspierający,- musi być pomoc podzielona tym bardziej iż część samobójców jak np. część osób z osobowością border line popełnia samobójstwo jak terapeuta udaje się na urlop, więc musi być jakieś zastępstwo. -Terapeuta musi współpracować z różnymi osobami- rodziną pracownikami telefonów zaufania.
Istnieją dwa modele terapii samobójstw: model interwencji kryzysowej samobójstw i model terapii ciągłej. Podstawowe założenia modelu interwencji kryzysowej to przekonanie, że kryzys samobójczy mija i myśli i pragnienia samobójcze są przemijalne. Konsekwencją przyjęcia tego modelu interwencji kryzysowej, jest przekonanie iż samobójstwu można zapobiegać jeżeli terapeuta jest świadomy zagrożenia samobójstwem.
Litman mówi, że są osoby u których kryzys trwa całe życie, ma charakter chroniczny i interwencja kryzysowa nie jest korzystna. Dla tej grupy znamienne są zaburzenia osobowości, które najwięcej korelują z tendencjami samobójczymi i są to szczególnie zaburzenia typu border line. W border line zasadniczym rysem jest nienawiść i wstręt do siebie oraz stan nieustannej nudy. Interwencja kryzysowa u osób z chronicznym kryzysem wymaga silnej motywacji i wiary, że należy dążyć do ocalenia życia jednostki. Podsumowanie: są dwie koncepcje - koncepcja łącząca się z koncepcją P. Buttin i mówi iż że są trzy rodzaje osób mogących popełnić samobójstwo(nieuleczalnie chorzy, starsi i kaleki) i tu zalicza się też koncepcja samobójstwa w asyście, ten nurt sprzeciwia się interwencji kryzysowej. Uważają, że terapia kryzysowa zmusza człowieka do życia ingerując w jego podst. prawa. Drugi nurt - to nurt interwencji kryzysowej polega gł. na podtrzymaniu przy życiu i koncentracji na rozwiązaniu problemu.
Przykład zalecanej terapii w przypadku samobójstw: Terapia MORITA. Jest ona oparta na założeniu, że nasze emocje nie podlegają kontroli i nie jesteśmy za nie odpowiedzialni Terapeuta nie jest odpowiedzialny za samobójstwo pacjenta. Wg Morita, nie należy przywiązywać uwagi do naszych myśli są one źródłem zła. Jedną z metod wyzwolenia się od tych myśli jest medytacja. Jedna z technik polega na koncentracji na danej chwili. Do koncentracji na danej chwili należy wykorzystać różne czynności np. zaleca sprzątanie kuchni czy łazienki. Produktem ubocznym dobrze wykonanej pracy jest poczucie zadowolenia i fakt główny-że oderwaliśmy się od przykrej myśli. Oprócz tego - poczucie zaufania do siebie, tendencja do opierania się na sobie - jako produkty uboczne. Zaufanie do siebie nie poprze...
sweetizu