Wymiarowanie (2).pdf

Zasady wymiarowania w rysunku technicznym strona 1

1. Wymiarowanie.

Aby rysunek techniczny mógł stanowić podstawę do wykonania jakiegoś przedmiotu nie wystarczy

bezbłędne narysowanie go w rzutach prostokątnych. Same rzuty, bowiem informują nas o kształcie przedmiotu

i szczegółach jego wyglądu, ale nie mówią nic o jego wielkości. Konieczne zatem jest uzupełnienie takiego rysun-

ku wymiarami danego przedmiotu - czyli zwymiarowanie go ..

Wymiarowanie jest to podawanie wymiarów przedmiotów na rysunkach technicznych za pomoc ą linii,

liczb i znaków wymiarowych.

Wymiarowanie jest jedną z najwaŜniejszych czynności związanych ze sporządzeniem rysunku technicz-

nego. UmoŜliwia ono odczytanie rysunku i wykonanie przedmiotu zgodnie z wymaganiami konstruktora.

Rysunek techniczny b ę d ą cy podstaw ą wykonania przedmiotu, narysowany bez wymiarów albo

z bł ę dami i brakami w zakresie wymiarowania nie ma Ŝ adnej warto ś ci.

2. Ogólne zasady wymiarowania.

2.1. Linie wymiarowe i pomocnicze linie wymiarowe

Linia wymiarowa jest to cienka linia prosta lub łukowa zakończona grotami

(niekiedy jednym) dotykającymi ostrzem linii rysunkowych w punktach, których odle-

głość ma być na rysunku podana. Pierwsza linia wymiarowa powinna być oddalona

na odległość co najmniej 10 mm od krawędzi przedmiotu. Linie wymiarowe nie

mog ą si ę przecina ć ani ze sob ą ani z pomocniczymi liniami wymiarowymi.

Pomocnicze linie wymiarowe są to linie ciągłe cienkie, będące albo przedłu-

Ŝeniami linii rysunku albo stycznymi do nich. Linie pomocnicze wymiarowe przeciąga

się o 2-3 mm za punkt ich zetknięcia się z linią wymiarową. Pomocnicze linie wy-

miarowe mog ą si ę przecina ć.

2.2. Strzałki wymiarowe

Groty rysuje się krótkimi, cienkimi liniami tworzącymi

ostrze. Grot moŜe być otwarty, zamknięty lub zamknię-

ty i zaczerniony, natomiast ostrze grota moŜe mieć

dowolny kąt rozwarcia, zawarty w przedziale 15 - 90°.

Prawidłowy kształt grotów przedstawia Rys. 1c. Dłu-

gość grota powinna wynosić 6-8 grubości linii zarysu

przedmiotu, lecz nie mniej niŜ 2,5 mm. Groty powinny

być zaczernione. Na szkicach odręcznych dopuszcza

się stosowanie grotów niezaczernionych. Długość

grotów powinna być jednakowa dla wszystkich wymia-

rów na rysunku. Zasadniczo ostrza grotów powinny

dotykać od wewnątrz linii, między którymi wymiar po-

dajemy (Rys. 1a). Przy podawaniu małych wymiarów

groty moŜna umieszczać na zewnątrz tych linii, na

przedłuŜeniach linii wymiarowej (Rys. 1b).

Dopuszcza się zastępowanie grotów cienkimi kreskami

o długości co najmniej 3,5 mm, nachylonymi pod

kątem 45° do linii wymiarowej (Rys. 1e).

Rys.1. Linie wymiarowe i strzałki: a) ze strzałkami wewn ą trz, b) ze strzałkami na zewn ą trz, c) kształt grota, d) pocz ą tek

linii wymiarowej, e) uko ś ne kreski zast ę puj ą ce groty, f) kropka zast ę puj ą ca dwa groty.

Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Hrubieszowie

Zasady wymiarowania w rysunku technicznym strona 2

2.3. Strzałki wymiarowe.

Liczby wymiarowe pisze się nad liniami wymia-

rowymi w odległości 0,5 - 1,5 mm od nich, mniej więcej

na środku (rys. 2a). Unikać jednak naleŜy umieszczania

liczb wymiarowych dokładnie jedną nad drugą (rys. 2b)

JeŜeli linia wymiarowa jest krótka, to liczbę wymiarową

moŜna napisać nad jej przedłuŜeniem w zasadzie z pra-

wej strony (rys. 2c)

Na wszystkich rysunkach wykonanych na jed-

nym arkuszu liczby wymiarowe powinny mieć jednakową

wysokość, niezaleŜnie od wielkości rzutów i wartości

wymiarów.

Liczby wymiarowe małych wymiarów pisze się

– gdy brak jest miejsca – nad liniami odniesienia

(rys. 2d, e)

NaleŜy unikać umieszczania liczb wymiarowych

na liniach zarysu przedmiotu, osiach i liniach kreskowa-

nia przekrojów. Wymiary powinny być tak rozmieszczo-

ne, Ŝeby jak najwięcej z nich moŜna było odczytać pa-

trząc na rysunek od dołu lub od prawej strony.

Rys.2. Umieszczanie liczb wymiarowych: a), b) nad lini ą

wymiarow ą , c) nad przedłu Ŝ eniem linii wymiarowej,

d), e) cz ęś ciowo nad liniami odniesienia.

2.4. Znaki wymiarowe.

Do wymiarowania wielkości średnic i promieni krzywizn

stosujemy specjalne znaki wymiarowe. Średnice wymiarujemy

poprzedzając liczbę wymiarową znakiem Ø (fi). Promienie łuków

wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem R . Linię

wymiarową prowadzi się od środka łuku i zakańcza się grotem

tylko od strony łuku (rys. 3) Grubość płaskich przedmiotów o

nieskomplikowanych kształtach zaznaczamy poprzedzając liczbę

wymiarową znakiem X .

Rys.3. Znaki wymiarowe na rysunku technicznym.

3. Zasady wymiarowania.

Przystępując do wymiarowania rysunku technicznego naleŜy wczuć się w rolę osoby, która na jego pod-

stawie będzie wykonywać dany przedmiot. Trzeba zadbać o to, aby nie zabrakło Ŝadnego z potrzebnych wymia-

rów i aby moŜna je było jak najłatwiej odmierzyć na materiale podczas obróbki. Ułatwi to w znacznym stopniu

znajomość podstawowych zasad wymiarowania.

Podstawowe zasady wymiarowania w rysunku technicznym to:

3.1. Stawianie wszystkich wymiarów koniecznych.

Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne). Wymiary

mniejsze rysujemy bliŜej rzutu przedmiotu. Zawsze podajemy tylko tyle

i takich wymiarów, które są niezbędne do jednoznacznego określenia

wymiarowego przedmiotu.

KaŜdy wymiar na rysunku powinien dawać się odmierzyć na

przedmiocie w czasie wykonywania czynności obróbkowych.

Rys.4. Przykład rysunku z zaznaczonymi wymiarami

zewn ę trznymi (gabarytowymi).

Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Hrubieszowie

Zasady wymiarowania w rysunku technicznym strona 3

3.2. Niepowtarzanie wymiarów.

Wymiarów nie naleŜy nigdy powtarzać ani na tym samym rzucie,

ani na róŜnych rzutach tego samego przedmiotu. KaŜdy wymiar powinien

być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbar-

dziej zrozumiały, łatwy do odszukania i potrzebny ze względu na prze-

bieg obróbki.

Rys.5. Przykład rysunku z powtórzonym wymiarem.

3.3. Niezamykanie ła ń cuchów wymiarowych.

Łańcuchy wymiarowe stanowią szereg kolejnych wymiarów równo-

ległych, (tzw. łańcuchy wymiarowe proste) lub dowolnie skierowanych (tzw.

łańcuchy wymiarowe złoŜone)

W obu rodzajach łańcuchów nie naleŜy wpisywać wszystkich wy-

miarów, gdyŜ łańcuch zamknięty zawiera wymiary zbędne wynikające z

innych wymiarów. Łańcuchy wymiarowe powinny, więc pozostać otwarte,

przy czym pomija się wymiar najmniej waŜny.

Rys.6. Przykład rysunku z zamkni ę tym ła ń cuchem wymiarowym.

3.4. Pomijanie wymiarów oczywistych.

Pomijanie wymiarów oczywistych dotyczy przede wszyst-

kim wymiarów kątowych, wynoszących 0° lub 90°, tj. odnosz ących

się do linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych

Rys.7. Przykład rysunku gdzie zb ę dnie podany jest k ą t

prosty mi ę dzy dwiema kraw ę dziami.

4. Przykłady wymiarowania.

Rys.8. Rozmieszczanie wymiarów: a) bł ę dne, b) prawidłowe..

Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Hrubieszowie

Zasady wymiarowania w rysunku technicznym strona 4

Rys.9. Rozmieszczanie wymiarów równoległych: a) bł ę dne, b) prawidłowe.

Rys.10. Wymiarowanie ś rednic.

Rys.11. Wymiarowanie ś ci ęć kraw ę dzi:

a) – d) wykonywanych pod k ą tem 45°.

e), f) wykonywanych pod innym k ą tem..

Literatura:

1. Tadeusz Dobrzański – Rysunek techniczny maszynowy, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa

2004.

Zasoby internetowe

Ogólnodostępne materiały znajdujące się w sieci Internet.

Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Hrubieszowie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: