Elliot Aronson
Timothy D. Wilson Robin M. Akert
Psychologia społeczna
1000083856
Zysk i S-ka
Wydawnictwo
730382
Tytuł oryginału
SOCIAL PSYCHOLOGY The Heart and the Mind
Copyright © 1994 by HarperCollins College Publishers Ali rights reserved
Copyright © 1997 for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c., Poznań
Published with arrangement by HarperCollins College Publishers
Copyright © lor ihe covcr illirii..11.111 by Je.iii-P.iul Garciii/1 )i;il No. 4 \iu AXXA lnteni.ilioii.il Sp. 7. D.o., Agenci.i l-'olii!Jiutic/]i:iFn-'c
Przekładu dokonali: Anna Bezwińska (rozdz. 11, 12), Waldemar Domachowski
(Przedmowa, Wskazówki dla studentów, O autorach, rozdz. l, 5, 13,15 — s. 652-673), Mirosław Draheim (rozdz. 3, 8, 15 — s. 631-651), Elżbieta Hornowska (rozdz. 10, 14),
Marek Kowalczyk (rozdz. 4, 6), Zbigniew Kowalik (rozdz. 9), Marzena Zakrzewska (rozdz. 2, 7)
Redaktor naukowy dr hab. Waldemar Domachowski
Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Redaktor Zofia Domańska
Wydanie I
ISBN 83-7150-016-5
Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.
CZĘŚĆ PIERWSZA
Rozdział l. Wprowadzenie do psychologii społecznej
2
Rozdział 2. Metodologia: proces przeprowadzania badań 32
CZĘŚĆ DRUGA
Rozumienie siebie i świata społecznego
Rozdział 3. Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny 78
Rozdział 4. Poznanie społeczne: w jaki sposób myślimy o świecie społecznym 124
Rozdział 5. Spostrzeganie społeczne: jak dochodzimy do rozumienia innych ludzi 170
Rozdział 6. Rozumienie siebie: w jaki sposób poznajemy samych siebie 214
CZĘŚĆ TRZECIA Wpływ społeczny
Rozdział 7. Konformizm: wpływanie na zachowanie 262
Rozdział 8. Postawy i zmiana postaw: wpływanie na myśli i uczucia 310
Rozdział 9. Procesy grupowe 354
CZĘŚĆ CZWARTA Stosunki społeczne
Rozdział 10. Atrakcyjność interpersonalna: od pierwszego wrażenia do związków
uczuciowych 402
Rozdział 11. Zachowanie prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym 452
Rozdział 12. Agresja: dlaczego ranimy innych ludzi 494
Rozdział 13. Uprzedzenie: przyczyny i lekarstwa 536
CZĘŚĆ PIĄTA
Rozdział 14. Zdrowie i środowisko 590
Rozdział 15. Prawo i biznes 630
Słownik
675
Bibliografia 689
Szczegółowy spis treści
Rozdział 1
Wprowadzenie do psychologii społecznej 2
Czym jest psychologia społeczna 5
Psychologia społeczna a mądrość ludowa i filozofia 8 Psychologia społeczna a inne nauki społeczne 10 Psychologia społeczna a psychologia osobowości 11
Moc wpływu społecznego 13
Moc sytuacji subiektywnych: krótka historia idei 16
Skąd się biorą konstrukty: podstawowe motywy ludzkie 19
Podejście związane z samooceną: pragnienie, by czuć, że jest się dobrym 21
Podejście związane z poznawaniem społecznym: potrzeba bycia adekwatnym 24
Psychologia społeczna a problemy społeczne 28
Podsumowanie 30
Literatura zalecana 31
Rozdział 2
Metodologia: proces przeprowadzania badań
Formułowanie hipotez i teorii 37
Inspiracje płynące z wcześniejszych teorii i badań 37 Hipotezy oparte na osobistych obserwacjach 38
Metoda obserwacyjna: opisywanie zachowania społecznego 40 Obserwacja systematyczna 41
Obserwacja uczestnicząca 42 Analiza archiwalna 42
Ograniczenia metody obserwacyjnej 45
Metoda korelacyjna: przewidywanie zachowania społecznego 46 Pomiary 47
Korelacja nie jest tożsama z przyczynowością 50
Metoda eksperymentalna: odpowiadanie na pytania o przyczynę 53 Zmienne niezależne i zależne 56
Ustalanie trafności wewnętrznej w eksperymentach 58 Ustalanie trafności zewnętrznej w eksperymentach 62 Podstawowy dylemat psychologa społecznego 67
Badania podstawowe a badania stosowane 69 Problemy etyczne w psychologii społecznej 71 Podsumowanie 74
Literatura zalecana 75
ROZUMIENIE SIEBIE l ŚWIATA SPOŁECZNEGO
Rozdział 3
Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny 78
Teoria dysonansu poznawczego 81
Zachowanie racjonalne a racjonalizujące 83 Decyzje, decyzje, decyzje 84
Uzasadnianie wysiłku 92
Psychologia niewystarczającego uzasadnienia 96
Co rozumiemy przez „niewystarczające uzasadnienie" 103 Następstwa dobrych i złych uczynków 105
Dowody świadczące o istnieniu napięcia motywacyjnego 110
Nowe kierunki w badaniach nad podtrzymywaniem samooceny 112 Teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości 112 Teoria autoafirmacji 116
Podwyższanie poczucia własnej wartości czy samopotwierdzanie? 118 Unikanie pułapki racjonalizacji 119
Podsumowanie 121
Literatura zalecana 122
Rozdział 4
Poznanie społeczne: w jaki sposób myślimy o świecie społecznym 123
Zwykli ludzie jako teoretycy codziennej rzeczywistości: schematy i ich oddziaływanie 128
Funkcja schematów: do czego one nam służą 130
Wybór schematu: rola dostępności i zdarzeń poprzedzających 132
Zmienianie schematów: jak łatwo ludzie modyfikują swoje poglądy 136
Sprawianie, że nasze schematy stają się prawdą: samospełniające się proroctwo 143 Czy kiedykolwiek uznajemy nasze schematy za nietrafne lub zmieniamy zdanie 146
Heurystyki wydawania sądów 147
Heurystyka dostępności: co przychodzi na myśl 149
Heurystyka reprezentatywności: jak podobne jest A do B 152
Zakotwiczenie i dostosowanie: branie za dobrą monetę tego, co się pojawia 153
Posługiwanie się uproszcz. metodami myślowymi w wydawaniu sądów społecznych 155
Wnioskowanie z prób niereprezentatywnych:
uogólnianie na podstawie informacji z prób 156
Szacowanie współzmienności: przewidywanie jednej zmiennej na podstawie innej 160
Czy ludzie rzeczywiście myślą tak źle 162
Charakterystyka ludzkiego wnioskowania 163 Korygowanie ludzkiego wnioskowania 165
Podsumowanie 168
Literatura zalecana 169
Rozdział 5
Spostrzeganie społeczne: jak dochodzimy do rozumienia innych ludzi 170
Zachowanie niewerbalne 173
Mimiczne wyrazy emocji 174
Inne kanały komunikacji niewerbalnej 177
Wielokanałowa komunikacja niewerbalna 177
Różnice płciowe w komunikacji niewerbalnej 180
Ukryte teorie osobowości: zapełnianie luk 182
Atrybucja przyczyn: odpowiadanie na pytanie „dlaczego?" 186 Istota procesu atrybucyjnego 187
Teoria wnioskowania z czynników towarzyszących: od działań do dyspozycji 188 Model współzmienności: atrybucje wewnętrzne przeciw atrybucjom zewnętrznym 192
Stosowanie skrótów poznawczych podczas dokonywania atrybucji 195 Stosowanie schematów i teorii 195
Podstawowy błąd atrybucji: ludzie jako psychologowie osobowości 195 Różnica między aktorem a obserwatorem 201
Atrybucje w służbie ego 204
Na ile dokładne są nasze atrybucje i wyobrażenia 208
Dlaczego nasze wyobrażenia dotyczące innych są czasem błędne 209 Dlaczego czasem wydaje się, że wyobrażenia są dokładne 210
Podsumowanie 212
Literatura zalecana 213
Rozdział 6
Rozumienie siebie: w jaki sposób poznajemy samych siebie 214
Natura Ja 216
Definicje Ja w różnych kulturach 219
Poznawanie siebie poprzez introspekcję 221 Teoria samoświadomości 221
Ocenianie, dlaczego odczuwamy to, co odczuwamy; mówimy więcej niż wiemy 224 Konsekwencje introspekcyjnej refleksji nad przyczynami 227
Poznawanie siebie poprzez obserwację własnego zachowania 229 ...
coliberek44