22.
Aemulatio (emulacja) – kategoria w literaturze określająca współzawodnictwo, prześciganie wzorów. Poszukiwanie innego sposobu wyrażania innych myśli poety.
· Emulacja wiąże się ścisłe z parafrazowaniem i sztuką przekładu.
o Wypowiedzi Cycerona i Horacego – tłumaczenie tekstu nie może być przekładem „słowo w słowo”, ale musi bardziej nawiązywać do sensu dzieła i starać się o zachowanie jego spójności.
o Ma na celu pokazanie warsztatowych umiejętności parafrazującego/tłumaczącego
· Każdą myśl można wypowiedzieć w inny sposób (można wypowiedzieć ją lepiej lub gorzej)
· Emulacja gra szczególna rolę w powieści w XVIII i XIX wieku
Ingenium INGENIUM (łac. „rzecz wrodzona, naturalna zdolność twórcza”)
· w antycznych teoriach estetycznych: określenie wrodzonych dyspozycji i zdolności twórczych artysty; w estetyce baroku: główne pojęcie oznaczające właściwości umysłu artysty uznane za podstawowe i niezbędne w procesie twórczym (talent, intuicja twórcza, przenikliwość, pomysłowość), jak i cechy dzieła dzięki nim osiągnięte (nowość, oryginalność, wdzięk). Pozostawało w związku z kategoriami konceptu, wyobraźni i natchnienia.
o Retoryka dzieliła proces twórczy na: INGENIUM – ARS – EXERCITATIO.
o Przymioty samej władzy ingenium: szybkość, bystrość, przenikliwość, subtelność, obfitość, abstrakcyjność, intuicja, lotność, oryginalność, wynalazczość, poszukiwanie nowości, łatwe chwytanie i łączenie pojęć przeciwstawnych, zdolność szybkiego kojarzenia, chęć wywołania podziwu, pewnego rodzaju niezależność.
o Wypowiedzi metapoetyckie poszerzają znaczenie retoryczne, a nawet psychologiczny zakres znaczeniowy.
Cudowność
· występowanie w obrębie świata przedstawionego utworu literackiego zjawisk nadnaturalnych, fantastycznych, postaci z wierzeń religijnych oraz motywacji wykraczającej poza sferę doświadczeń zmysłowych i pojęć zdroworozsądkowych.
· Kategoria ta łączy się nierozerwalnie z niektórymi gatunkami, np. z baśnią. Występowała również w antyku, przede wszystkim w eposie, gdzie bóstwa aktywnie uczestniczą w akcji.
· Tę konwencję przejął epos nowożytny, zastępując bogów mitologicznych chrześcijańskimi, np. Jerozolima wyzwolona T. Tassa.
· Rozważania o cudowności były jednym z głównych założeń dyskusji teoretycznoliterackich okresu klasycyzmu. Dotyczyły wtedy głównie Raju utraconego J. Miltona. Romantyzm ponownie dopuścił cudowność do literatury, np. duchy w balladach.
heaen