Wykład, 15.11.06
WARTOŚĆ RÓŻNYCH TECHNIK FIZJOTERAPEUTYCZNYCH W LECZENIU ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCHKatedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w WarszawieKierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. J. Stelmachów
1. ANATOMIA ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH
· żyły powierzchowne (skórne; vv. cutaneae) szczególnie obficie rozwinięte na odciążonych częściach kończyny-grzbiet stopy, dookoła obu kostek, w dole podkolanowym
· żyły głębokie (podpowięziowe; vv.subfaciales) towarzyszące w przebiegu tętnicom
Żyły głębokie i powierzchowne zaopatrzone są w zastawki parzyste w zmiennej liczbie.
2. PRZEPŁYW KRWI W NACZYNIACH ŻYLNYCH KOŃCZYN DOLNYCH
· układ żył powierzchownych – 20%
· układ żył głębokich – 75%
· żyły przeszywające ( przekazujące krew z żył powierzchownych do głębokich ) – 5%
3. TRANSPORT KRWI W ŻYŁACH KOŃCZYN DOLNYCH
· pompa ssąco – tłocząca - fala tętna z tętnicy przenosi się na sąsiadujące żyły i tłoczy krew ku górze
· pompa mięśniowa przepony - przepona unosząc się wytwarza podciśnienie w jamie brzusznej i żyle głównej dolnej
· pompa mięśniowa kończyn dolnych - kurczące się mięśnie uciskają na żyły i pompują krew do serca
· „serce żylne stopy” - ucisk na znajdujące się od strony podeszwy stopy naczynia powodują wypchnięcie krwi do góry
4. ZAKRZEPICA
Przyścienne powstawanie skrzepliny wewnątrz naczynia krwionośnego
5. CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE POWSTAWANIU SKRZEPLINYTriada Virchowa
· zwolnienie prądu krwi w naczyniach
o niewydolność serca
o zwężenie naczynia
o żylaki
o unieruchomienie
· uszkodzenie ściany naczynia
o uraz lub operacja
o zapalenie naczyń
o zmiany miażdżycowe
· nieprawidłowości w samej krwi
o -trombofilie wrodzone lub nabyte (niedobór inhibitorów krzepnięcia, nadpłytkowość, hiperfibrynogenemia, zespół nerczycowy, marskość wątroby, DIC, okres pooperacyjny)
6. OBJAWY ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH
· zwiększona tkliwość i spoistość łydki
· obrzęk
· dodatni objaw Homansa
7. DIAGNOSTYKA
· badanie kliniczne
· USG żył kończyn dolnych wykorzystujące zjawisko Dopplera z barwnym obrazowaniem przepływu krwi
8. CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA ZAKRZEPICY
· wiek
· przebyty zabieg operacyjny
· brak ruchu
· choroba nowotworowa
· zakrzepica żylna w wywiadzie
· ciąża
· doustna antykoncepcja
· uraz żył
· żylaki kończyn dolnych
· zapalenie naczyń
· zwiększona krzepliwość krwi
· cukrzyca
· otyłość
9. OPERACJE GINEKOLOGICZNE
· Dostęp:
o brzuszny (laparoskopia, laparotomia)
o pochwowy – pozycja ginekologiczna
· Częstość występowania zakrzepicy żył głębokich po operacjach ginekologicznych waha się od 7 – 29%.
· U pacjentek leczonych operacyjnie z powodu choroby nowotworowej sięga 45%.
· Długotrwałe operacje w pozycji ginekologicznej wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia zakrzepicy niż z dostępu brzusznego (związane jest to z uciskiem żył podkolanowych).
10. PROFILAKTYKA PRZECIWZAKRZEPOWA
· farmakologiczna
· fizjoterapeutyczna
11. METODY FARMAKOLOGICZNE
· heparyna niefrakcjonowana
· heparyna drobnocząsteczkowa
· doustne środki przeciwkrzepliwe
12. METODY FIZJOTERAPEUTYCZNE
· kinezyterapia
· kompresoterapia
13. KINEZYTERAPIA
· uaktywnia układ krążenia
· powoduje lepsze utlenowanie i odżywienie tkanek
· zwiększa metabolizm komórkowy
· zmniejsza zastój żylny i chłonny
14. ĆWICZENIA PRZED OPERACJĄ
· droga przezpochwowa
o Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
o Nauka ćwiczeń oddechowych torem mieszanym
o Nauka efektywnego kaszlu
o Nauka wstawania z łóżka z pominięciem pozycji siadu
o Nauka ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy
o Ćwiczenia kondycyjne
· droga przezbrzuszna
o Nauka ćwiczeń oddechowych torem piersiowym
o Nauka efektywnego kaszlu- stabilizacja rany pooperacyjnej przy rozluźnionych mięśniach brzucha
o Nauka odwracania się na boki
o Nauka wstawania z łóżka przy wyłączonej pracy mięśni brzucha
15. WCZESNE URUCHAMIANIE PACJENTKI PO OPERACJI !!!
16. KOMPRESOTERAPIA (terapia uciskowa)
· pomaga w zmniejszeniu średnicy naczyń
· zapobiega obrzękom
· zwiększa prędkość odpływu krwi z kończyn dolnych
· obniża ciśnienie żylne
17. RODZAJE OPATRUNKÓW UCISKOWYCH
· opaski uciskowe
· lecznicze
o pończochy
o rajstopy
o podkolanówki
· urządzenia pneumatyczne
18. WSKAZANIA DO POSTĘPOWANIA PROFILAKTYCZNEGO W ZALEŻNOŚCI OD WYSTĘPOWANIA CZYNNIKÓW RYZYKA ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH
· Grupy małego ryzyka
o wczesne uruchamianie pacjentki
o pionizacja po 10-12 godz.
o od operacji
· Grupy ryzyka średniego
o pończochy o stopniowym ucisku sięgające do pachwiny lub pneumatyczny ucisk kończyny, założone przed zabiegiem i stosowane do chwili pełnego uruchomienia pacjentki
o heparyna niefrakcjonowana
o heparyna drobnocząsteczkowa
· Grupy dużego ryzyka
o pneumatyczny ucisk kończyny
19. LECZENIE ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH
· Etap I
o unieruchomienie w łóżku przez 7-10 dni
o uniesienie kończyny dolnej pod kątem 20° na szynie Brauna
o profilaktyka przeciwzakrzepowa
o profilaktyka przeciw zapaleniu płuc
· Etap II
o po opanowaniu stanu ostrego
o stopniowe uruchamianie pacjentki
§ statyczne napinanie mięśni kończyn dolnych
§ ruchy bierno-czynne
§ nauka świadomego oddychania
§ dynamiczne skurcze mięśni nóg
§ powolne chodzenie
o Magnetoterapia
§ terapia wykorzystująca wolnozmienne pole magnetyczne o częstotliwości mniejszej niż 100 Hz i indukcji magnetycznej rzędu 0,1 – 20 mT;
§ wykazuje działanie: przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i pobudzające krążenie.
· Rehabilitacja pozaszpitalna
o codzienne ćwiczenia fizyczne, spacery, pływanie, jazda na rowerze - około 30 min
o głębokie oddychanie wykorzystujące przeponę
o zabiegi wodne - HYDROTERAPIA
o wysokie ułożenie kończyn dolnych
o prawidłowe odżywianie – pokarmy z dużą zawartością błonnika
o leczenie uciskowe
20. POWIKŁANIA PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCH Z POWODU CHOROBY NOWOTWOROWEJ
· zakrzepica żylna
· opóźnione gojenie lub rozejście się rany pooperacyjnej
· zaburzenia odpływu limfy po wyciętych węzłach chłonnych
marcin23.14