16kwkj_miejsce.pdf

(752 KB) Pobierz

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

3. W miejsce prospektów.

Przez czas 75-iu lat istnienia Kurjer ani razu nie wydał swojego pro

spektu.

Zmieniali się redaktorzy, zmieniali wydawcy, lecz każdy z nich miał to

przeświadczenie, że najlepszym prospektem jest staranne kierownictwo pi

sma, że Kwjer swoją wewnętrzną wartością tak przemawiać powinien do

czytającego ogółu na swoją korzyść, aby to codzienne zetknięcie się z publicz

nością wszelkie prospekty zastąpiło.

Unikając jednak zapowiedzi przedkwartalnych lub przednoworocznych,

Kwier niemniej dość często przemawiał o sobie—do czytelnika. A przemó

wień tych były trzy formy: najpierw odzywało się pismo do swoich przyja

ciół i zwolenników z powodu dorocznego zwyczaju powinszowali na rok

nowy; powtóre, z wprowadzeniem sprawozdań całorocznych, ogólno-krajo-

wych — Kurjer zamieszczał w nich ustępy własnej działalności dotyczące;

wreszcie — redakcja zwracała się do prenumeratorów z treściwem przypo

mnieniem terminów odnowienia przedpłaty.

Trzem tym formom odezw redakcyjnych, które w Kurjerze prospekty

zastępowały, przyjrzyjmy się bliżej.

a) Numery noworoczne.

Jak wiadomo, Kurjer początkowo wychodził codziennie, oprócz soboty

(potem środy), ukazywał się więc i w dzień nowego roku. Wprawdzie nu

mery te niczem się nie odznaczały od wydawanych każdodziennie, z uwagi

jednak na ich treść, przeważnie będącą odbiciem chwili, można je uważać

za okolicznościowe.

Naturalnie,, w pierwszych latach istnienia redakcja nie mogła tu jesz

cze przemawiać od siebie, poprzestawała więc na przytoczeniu wiersza „pe-

221

757872930.137.png

757872930.148.png

757872930.159.png

757872930.170.png

757872930.001.png

757872930.012.png

757872930.023.png

757872930.034.png

757872930.045.png

757872930.056.png

757872930.067.png

757872930.078.png

757872930.089.png

757872930.096.png

757872930.097.png

757872930.098.png

757872930.099.png

757872930.100.png

757872930.101.png

757872930.102.png

757872930.103.png

757872930.104.png

757872930.105.png

757872930.106.png

757872930.107.png

757872930.108.png

757872930.109.png

757872930.110.png

757872930.111.png

757872930.112.png

757872930.113.png

757872930.114.png

757872930.115.png

'Kurjer "Warszawski.

wnego ojca" na kolędę, córce ofiarowanego, obok wiersza „małżonki tego

obywatela" synowi na nowy rok (1826 r.), opisów zabaw, maskarad i t d.,

tudzież strof okolicznościowych, śpiewanych w teatrze na wieczorze maska

radowym o 12-ej w nocy (1827), wiersze Stanisława Augusta z powinszowa

niem 1761 r., wyjęte „z jednego z almanachów tegorocznych paryskich"

(1828) i t. d.

Stopniowo tylko ośmielony powodzeniem, Kurjer zaczyna przemawiać

od siebie:

Na Nowy Rok

1825.

A chociaż się to wydarzy,

Nie zmieni się targ Piekarzy.

Ci co chciwie na nowiny

Czekają z obcej krainy,

Niech zamiast nowin o wojnie

Czytają, że już spokojnie,

Ludy nie dręczą się bojem;

Świat obdarzony pokojem.

Jeśli zaś z wyroków Nieba

Jeszcze gdzie walczyć potrzeba,

Niech ten ma zwycięstwo, sławę,

Kto walczy za dobrą sprawę.

(1825, Nr. 1.)

Życzym z serca, życzym szczerze,

By w Gazetach i w Kurjerze

Nasi zacni Czytelnicy,

Wszelkich nauk Lubownicy,

Wśród różnych nowości tłoku,

Da BÓG w całym Nowym roku

Czytali, że po złem, przecie

Dobrze dzieje się na świecie.

Że już nie słychać o szkodzie,

Którą zrządziły powodzie.

Rolnik ma niwę obfitą,

Omija go ciągła strata,

Podniosło się w cenie Żyto

Z Talara aż do Dukata,

albo:

W codziennej nowin podruży (sic!)

Z życzeniem prośbę przynosiem: (sic!)

Niech Wam jeszcze Kurjer służy,

Tak jak służył przez lat osiem.

(1829, Nr. 1.)

.to znowu:

Czytelników zyskać względy,

To Kurjera głównym celem;

Nikomu nie przypiąć łatki,

Ogłaszać wszelkie nowinki,

Czasami smutne wypadki

Lecz chętniej dobre uczynki;

W codziennej pisma podróży —

Te były jego zamiary;

Sprzyjał mu dosyć rok stary,

Niech więc i nowy posłuży.

(1830, Nr. 1.)

222

757872930.116.png

757872930.117.png

757872930.118.png

757872930.119.png

757872930.120.png

757872930.121.png

757872930.122.png

757872930.123.png

757872930.124.png

757872930.125.png

757872930.126.png

757872930.127.png

757872930.128.png

757872930.129.png

757872930.130.png

757872930.131.png

757872930.132.png

757872930.133.png

757872930.134.png

757872930.135.png

757872930.136.png

757872930.138.png

757872930.139.png

757872930.140.png

757872930.141.png

757872930.142.png

757872930.143.png

757872930.144.png

757872930.145.png

757872930.146.png

757872930.147.png

757872930.149.png

757872930.150.png

757872930.151.png

757872930.152.png

757872930.153.png

757872930.154.png

757872930.155.png

757872930.156.png

757872930.157.png

757872930.158.png

757872930.160.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

albo (1834, Nr. 1):

A gdyś w Kurjerku miewał do gniewu przyczyny,

Czytaj w nim odtąd same przyjemne nowiny.

Innym razem zapewnia, że życzeniom Kurjera stanie się zadość, „jeżeli

jego wezwanie, cierpiącym pomoc przyniesie" (1835); innem znowu — dość

często powtarzanem, życzeniem było: „odtąd czytajcie w Kurjerze, że się

wznosi cena żyta" (1836), wreszcie coraz częściej zamieszcza dłuższe wier

szyki okolicznościowe, jak djalog alegoryczny p. t. „Kurjer i dziecko" (1839)

lub „Pierwszy stycznia 1846" (1846), albo takie niefortunne zresztą poró

wnanie z Figarem (1840):

Czemże jednak Figaro przy Kurjerka znoju,

Co prawdą codzień żyje, prawdę musi głosić?

Który skłamać nie może, a wszystko donosić,

Wiedzieć o ślubach, zejściach, wojnie i pokoju?

Usilnie się też poleca względom płci nadobnej: „Niestety, półarkusza

papieru, garstka czcionek, wałek drukarskiego czernidła, są całym materja-

łem Kurjerka. Póki iednak ćwiartka papieru znajdzie się, póki literjstarczy,

Kurjerek zawsze głosić będzie pochwały Płci pięknej Warszawskiej, która

z tylu cnót, z tylu powabów, z tylu zalet tak słusznie ma do tego prawo

(1843)".

Rozpoczynając rok 25-ty istnienia, Kurjer prawie nic o tym pierwszym

swoim jubileuszu nie wspomina, tylko w wierszu z życzeniami nazywa siebie

„ Kurjer stary" (1845).

We wszystkich tych przemówieniach uderza pewna dobroduszność

i niejako familjarność w stosunkach z czytelnikami. Są to życzenia przyja

ciela domu, w przyjacielskiem kółku wyrażane. Typowym w tej mierze

jest wiersz L. A. Dmuszewskiego (1847), kończący się w ten sposób:

To dość będzie (spełnienia życzeń) każdy powie,

By to było z Bożej łaski,

Tego życzy wam panowie

L. A. D. Kurjer Warszawski.

I następcy Dmuszewskiego obracali się w podobnem kole żądań i ży

czeń, z tą tylko różnicą, że po zgonie twórcy dziennika coraz częściej opiece

•czytelników Kurjera polecają.

W r. 1865 redakcja chełpi się, iż prospektów nie wydaje:

223

757872930.161.png

757872930.162.png

757872930.163.png

757872930.164.png

757872930.165.png

757872930.166.png

757872930.167.png

757872930.168.png

757872930.169.png

757872930.171.png

757872930.172.png

757872930.173.png

757872930.174.png

757872930.175.png

757872930.176.png

757872930.177.png

757872930.178.png

757872930.179.png

757872930.180.png

757872930.002.png

757872930.003.png

757872930.004.png

757872930.005.png

757872930.006.png

757872930.007.png

757872930.008.png

757872930.009.png

757872930.010.png

757872930.011.png

757872930.013.png

757872930.014.png

757872930.015.png

Kurjer

Warszawski.

Kurjer, drucli (sic!) stary, dawnym obyczajem,

Pomija wszelkie słówka błyskotliwe,

Któremi ludzie uwodzą się wzajem,

Puszczając fałsze za uczucie żywe,

Kurjer druch stary, obcy tym wybrykom,

A przytem zawsze sumienny w tej mierze,

Palnie słów kilka swoim Czytelnikom,

Ot, tak po prostu otwarcie i szczerze.

Zaś w r. 1866-ym, w roku zapasów konkurencyjnych, zamieszcza

taką apostrofę do Nowego roku:

Ty co wszystko masz w dłoni, za czem człowiek tu goni,

Nie bądźże skąpy jak sknera,

Syp nam pieniądz w szkatuły, a dobre artykuły

Dla czytelników Kurjera.

i

iNiech sięgając pamięcią, przed lat czterdziestu pięcia (sic!)

Wszystkie te chwile policzą,

Jakie mieli z tej daty z jego prenumeraty

I niech sto lat mu dziś życzą.

Jest to pierwszy wiersz w Kurjerze, od redakcji, napisany już z preten

sją do poezji...

A przecież, mimo całej prostoduszności tych przemówień okolicznościo

wych, ogół zżył się z niemi i gdy w r. 1862-im, w myśl uchwały wszystkich

redakcyj warszawskich, co do święcenia niedzieli, numer noworoczny się nie

ukazał, sypnęły się zażalenia, których echo znajdujemy w odpowiedzi „Panu

A. R." (1862,Nr.2), udzielonej w tych słowach: „Na słuszne uwagi jego, uczy

nione w imieniu Prenumeratorów Kurjera, oświadczamy, iż Redakcja dla

tego tylko nie wydała na Nowy Rok pisma, ażeby się nie odróżniać od in

nych swoich współtowarzyszek. Może jednak Redakcja zapewnić swych

Czytelników, że wypadek ten pierwszy i ostatni raz miał miejsce w tym

roku". Pomimo tego zapewnia Kurjer przez wiele lat w dzień nowego roku

nie wychodził, usprawiedliwiając się wspomnianą w powyższej odpowiedzi

solidarnością koleżeńską: „Z powodu, iż żadne z pism codziennych, w dniu

jutrzejszym nie wyjdzie, Kurjer Warszawski przeto, składa w dniu dzisiej

szym zwyczajem corocznym, szczere Czytelnikom swoim i Czytelniczkom

życzenia na nadchodzący RokNowy" (1862,Nr. 298 itożsamo 1863,Nr. 298).

Odtąd Kurjer przez lat szereg na Nowy rok się nie ukazywał, przeno

sząc swoje tradycją uświęcone powinszowania do numerów z ostatniego

dnia grudnia lub pierwszych styczniowych.

Nie były to już wierszyki, ani

224

757872930.016.png

757872930.017.png

757872930.018.png

757872930.019.png

757872930.020.png

757872930.021.png

757872930.022.png

757872930.024.png

757872930.025.png

757872930.026.png

757872930.027.png

757872930.028.png

757872930.029.png

757872930.030.png

757872930.031.png

757872930.032.png

757872930.033.png

757872930.035.png

757872930.036.png

757872930.037.png

757872930.038.png

757872930.039.png

757872930.040.png

757872930.041.png

757872930.042.png

757872930.043.png

757872930.044.png

757872930.046.png

757872930.047.png

757872930.048.png

757872930.049.png

757872930.050.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

apostrofy osobiste, lecz zwiezie życzenia, w rodzaju np. takiej (1875, N 1 . 1)

karty wizytowej:

Redaktorowi*, Współpracownicy

i Reporterzy

Kurjera Warszawskiego

Z Po w i n s z owa n i e m

Noweyo Roku.

Przewrót formalny w wydawnictwie Noworoczników dokonany został

w r. 1881-ym, kiedy w d. 1-ym stycznia ukazał się zeszyt o kilkunastu stro

nicach, zawierający wiązankę prac stałych współpracowników pisma.

W od

różnieniu od zwykłych numerów, zeszyt ten miał okładkę.

Pierwsza okładka Kurjera miała wygląd taki:

KURJER WARSZAWSKI. •

TOM

r.

Styczeń, Luty, Marzec, Rwiecień, Maj i Czerwiec.

w WARSZAWIE,

w DRUKARNI przy' ULICY %o. JERZEGO pod Nr; 1782.

1821.

późniejsze zaś karty tytułowe tak się przedstawiały:

225

Książka jubileuszowa.

15

757872930.051.png

757872930.052.png

757872930.053.png

757872930.054.png

757872930.055.png

757872930.057.png

757872930.058.png

757872930.059.png

757872930.060.png

757872930.061.png

757872930.062.png

757872930.063.png

757872930.064.png

757872930.065.png

757872930.066.png

757872930.068.png

757872930.069.png

757872930.070.png

757872930.071.png

757872930.072.png

757872930.073.png

757872930.074.png

757872930.075.png

757872930.076.png

757872930.077.png

757872930.079.png

757872930.080.png

757872930.081.png

757872930.082.png

757872930.083.png

757872930.084.png

757872930.085.png

757872930.086.png

757872930.087.png

757872930.088.png

757872930.090.png

757872930.091.png

757872930.092.png

757872930.093.png

757872930.094.png

757872930.095.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

AiB

Zgłoś jeśli naruszono regulamin