15kwkj_autobiografja.pdf

(1318 KB) Pobierz

KSIĄŻKA JUBILEUSZOWA.

CZĘŚĆ

II.

Autobiografja „Kurjera Warszawskiego.

W pierwszej części naszej książki mówiliśmy o— ludziach, t. j. o reda

ktorach, wydawcach i współpracownikach Kurjera, w części drugiej z kolei

wypada nam mówić o ich — czynach. Z uwagi zaś na glowny cel naszej pu

blikacji jubileuszowej, za czyny te poczytujemy 75 roczników Kurjera, które

w rozmaitych fazach rozwoju pisma poniżej odtworzyć zamierzamy. Będzie

to więc próbka „autobiograf] i dziennika": na dalszych stronicach tej książ

ki Kurjer sam o sobie powie, od czego zaczął, w jaki sposób się rozwijał

i ulepszał i do jakich ostatecznie doszedł rezultatów...

1. Rodowód ,,Kurjera Warszawskiego".

Kurjer nasz przyszedł na świat w d. 1-ym stycznia 1821-go r. i od tej

też daty historję swoją wywodzi. Wzrastając w popularność, sam się nazy

wa Kurjerkiem; z czasem powiada, że już jest „dwudziesto-letnim młodzień

cem", doszedłszy zaś do roku 1850, uważa się za poważnego Kurjera.

Zawsze jednak, czy to w wierszyku noworocznym, czy w przeglądach za rok

ubiegły, czy wogóle przy nadarzonej sposobności, powołuje się na metrykę

swoją z d. 1/1 1821.

Dwa razy tylko wspomniał, raz pierwszy nawiasem, drugi bardziej

pretensjonalnie, o swoim antenacie z zeszłego stulecia, lecz po tej próbie he

raldycznej, do niczego zresztą nie obowiązującej, o koligacjach dawnych

milczał uparcie.

Książka jubileuszowa.

209

1-1

757873090.146.png

757873090.157.png

757873090.168.png

757873090.179.png

757873090.001.png

757873090.012.png

757873090.023.png

757873090.034.png

757873090.045.png

757873090.056.png

757873090.067.png

757873090.078.png

757873090.089.png

757873090.100.png

757873090.106.png

757873090.107.png

757873090.108.png

757873090.109.png

757873090.110.png

757873090.111.png

757873090.112.png

757873090.113.png

757873090.114.png

757873090.115.png

757873090.116.png

757873090.117.png

757873090.118.png

757873090.119.png

757873090.120.png

757873090.121.png

757873090.122.png

757873090.123.png

757873090.124.png

757873090.125.png

757873090.126.png

757873090.127.png

757873090.128.png

Kurjer "Warszawski.

Było to w r. 1837-ym.

Ówczesna Gazeta Warszawska, chełpiąc się już wtedy swoją przeszło

ścią, zaczęła przytaczać wyjątki z dawnych swoich roczników, co dało po

wód Kurjerowi do takiego wystąpienia (1837, N. 135):

„W zeszły Poniedziałek doniosła Gazeta Warszawska, że przypadkiem

dostał się w jej ręce exemplarz Gazety Warszawskiej z r. 1785; umieściła

z tejże owoczesne nowiny, i dodała, że Gazeta Warszawska jest najdawniej

szą z pism polskich. Jeśli tak sądzi o pismach czasowych, tedy donosimy,

iż posiadamy znaczną ilość exemplarzy pism czasowych wychodzących

w Warszawie nie równie dawniej, bo w r. 1730 i następnych, jako to: Ku

rjer, oraz Uprzywilejowane wiadomości. Bentkowski w historji literatury

mniema, że Gazeta Warszawska, wydawana przez Łuskinę, zaczęła wycho

dzić około r. 1770. Umieszczamy także parę wyjątków z r. 1730, z owych

Uprzywilejowanych Wiadomości i Kurjera, nawiasem wziętych."

Tu następują wspomniane wyjątki,

zupełnie obojętne, zamknięte

uwagą:

„Podobne exemplarze ciekawym w Redakcji Kurjera okazane być

mogą."

Jak wspomnieliśmy, było to nawiasowe wystąpienie. I słusznie bardzo,

bo niedość ścisłe. Ów Kurjer z 1730-go r. nie był Warszawskim, lecz

Polskim, wychodzącym od d. 1 grudnia 1729 r. do 1799 r.; w latach

1730—1767 dodawano doń Wiadomości uprzywilejowane z obcych krajów.

Ale i nasz Kurjer miał współimiennika w ubiegłem stuleciu. Od r.

1761 (Nr. 1-y d. 3 stycznia) do r. 1764 wychodził w 4-ce Kurjer Warszawski

(od 2 listopada 1763 r. co środa i sobota). Dodatkami do niego były Wia

domości uprzywilejowane warszawskie (od 7 stycznia 1761—1763), co środa

wychodzące, i Suplement do wiadomości warszawskich, co sobota. W r. 1763-im

od N. 88 Kurjer Warszawski wychodził sam co środę.

Z Wiadomości uprzywilejowanych w r. 1765 powstały Wiadomości war

szawskie, wydawane to r. 1772 przez Bohomolca, zaś od 1773 przez Łu

skinę. Te to Wiadomości warszawskie, od N. 2 w r. 1774 zmienione na Ga

zetą Warszawską, dały początek dziennikowi dotąd istniejącemu.

Jako zabytek bibljograficzny podajemy podobiznę jednej z kart ty

tułowych tego z przed 130-tu lat Kurjera, w zmniejszeniu, wyjętą z roczni

ka, zachowanego w archiwum redakcji.

757873090.129.png

757873090.130.png

757873090.131.png

757873090.132.png

757873090.133.png

757873090.134.png

757873090.135.png

757873090.136.png

757873090.137.png

757873090.138.png

757873090.139.png

757873090.140.png

757873090.141.png

757873090.142.png

757873090.143.png

757873090.144.png

757873090.145.png

757873090.147.png

757873090.148.png

757873090.149.png

757873090.150.png

757873090.151.png

757873090.152.png

757873090.153.png

757873090.154.png

757873090.155.png

757873090.156.png

757873090.158.png

757873090.159.png

757873090.160.png

757873090.161.png

757873090.162.png

757873090.163.png

757873090.164.png

757873090.165.png

757873090.166.png

757873090.167.png

757873090.169.png

757873090.170.png

757873090.171.png

757873090.172.png

757873090.173.png

757873090.174.png

757873090.175.png

757873090.176.png

757873090.177.png

757873090.178.png

757873090.180.png

757873090.181.png

757873090.182.png

757873090.183.png

KSIĄŻKA JUBILEUSZOWA.

K. U Rl~£ R WARSZAWSKI.

WE SRZODĘ DNIA u. STYCZNIA ROKU 1764.

Z WŁOCH. Z Wmuyi d. JJ). liHopata.

Z Wlniąji d. 26. Lifwpąia. Syn ('.via Corimro nowo uro-

Wielka Kommenderya Cypryi- dzony ,kti ,r Ł u la cddanabyja Kom

fta do familii Carmiro it San l-olo menderya wielka Cypryiflta trzj

należąca, a od roku wakuiaca.iui tylko uiii iył.

do dyipozycyi Zakonu Kawale. Z Genui d. 2$. Łifiopcda.

rów Malfi-iiŁlch należeć mlala. Lt Centurion okręt woienny

kiedyOfula 7. domu 1'tnitri Mai- Anpieliki tu przybył zXiaicciem

żonka Jmci Pana Jana Cornaro it 1 04 i Br.telli Ktdla Jtrci An-

Syna powiła doin iz. tego mie- glelfltiego, który m cceiiitó tu zo-

fi.-)ci, który ziraz po urodzeniu fiawać będzie pod tytułem Hnbl

wiaaaim Kemnwndorcm Cypryi- dt Ulfitr. Dnia jutrreylzrgo

ikttabyl ogłof/ony. Hrabia Lud- imieniem R^epltey powitał,ie od*

wik Marin Sędzia w Brr;cia dnia bierze. Dnia 23. tego- miefiąea

tS. tego micfiica obrany iefł Pro- przybył z Bejliu ftatek,który d'a

kur&tctrtrn S.Marka, 2 którey Re^encyi tuteyfzey różne bity

oBazyl przez trzy dnipubiiezoey przynieff. Mamy wiadomość, iź

^tiości ośffiadcaoaia trwały.

J/aicai Pmli całemu woylu fwo-

W późniejszych wzmiankach wspomina Kurjer o tem wydawnictwie

lecz już bez uroszczeń rodowodowych, jak np. w r. 1845 (N. 278) w suchej

notatce bibljograficznej lub w r. 1859 (str. 1147), gdy wprost zaznacza, iż

.„nasz Kurjer dopiero od r. 1821 zaczął wychodzić".

Bardziej pretensjonalne było drugie występienie, w r. 1877.

Ówczesna redakcja, zajrzawszy do swego archiwum i znalazłszy

w niem roczniki z 18-go stulecia, zamieściła szereg artykułów p. t. „Historja

Kurjera Warszawskiego". Monografja ta, wielce pobieżnie kreślona (1877 r.

N. N. 284, 286 i 288; 1878 r. N. N. 3 i 23). Pierwsze artykuły poświęcone

są szczegółowemu opisowi Kurjerów z lat 1760—1765, następne charaktery

styce kolejno Dmuszewskiego, Yidala, Kucza, Odyńca i St. Bogusławskiego.

Otóż w pierwszym zaraz z tych artykułów redakcja tak się dała unieść od

kryciu archiwalnemu, iż zapowiada szumnie, że odtąd rodowód Kurjera od r.

1760 wyprowadzać będzie i że „od nowego roku zamierza zmienić liczbę

dat, która stoi zapisana na naszym tytule".

I tym razem jednak w porę snadź przyszła refleksja, zapowiedź bowiem

•w czyn nie została wprowadzona...

211

14'

757873090.184.png

757873090.185.png

757873090.186.png

757873090.187.png

757873090.188.png

757873090.189.png

757873090.002.png

757873090.003.png

757873090.004.png

757873090.005.png

757873090.006.png

757873090.007.png

757873090.008.png

757873090.009.png

757873090.010.png

757873090.011.png

757873090.013.png

757873090.014.png

757873090.015.png

757873090.016.png

757873090.017.png

757873090.018.png

757873090.019.png

757873090.020.png

757873090.021.png

757873090.022.png

757873090.024.png

757873090.025.png

757873090.026.png

757873090.027.png

757873090.028.png

757873090.029.png

757873090.030.png

757873090.031.png

Kurjer 'Warszawski.

2. Prospekt. — Unmer pierwszy. — Rocznik pierwszy.

•

^

'

•

•

Kurjer Warszawski ukazał się po raz pierwszy w d. 1-ym stycznia

1821-go roku, jako kartka perjodyczna, której format w załączonej obok

kliszy w drobnem zmniejszeniu przedstawiono. Numer dziennika zawie

rał tedy dwie stronice, podzielone każda na trzy szpalty.

Skutkiem tak drobnego formatu komplet Kurjera z tego pierwszego

1821-go roku tworzy zaledwie książkę jednotomową.

Drukowany był na papierze bibulastym, grubym, zwykle podówczas

w księgarstwie używanym.

Prospekt Kurjera ukazał się w d. 1-ym grudnia 1820-go roku w for

macie całego numeru. Redakcja zakreślała w nim sobie dość szerokie ramy

działalności. „Każda znaczniejsza stolica w Europie — czytamy tu —ma pi

smo perjodyczne, jego dogodności i zabawie szczególniej poświęcone. Warszawa

nie miała go dotąd: lecz gdy teraz jej ludność coraz bardziej wzrasta, gdy

wznoszą się prawie codziennie gmachy, które jej dalszy postęp wróżą, oka

zuje się potrzeba takiego pisma." I zaraz dalej redakcja jeszcze dodaje,

że „nie dla samych tylko mieszkańców Warszawy byłoby takie pismo uży-

tecznem, ale dla wielu innych osób, których interes, ciekawość lub chęć

zabawy do Warszawy sprowadza. Pismo, wykładające najmniejsze szcze

góły zdarzone w stolicy, oswaja z nią każdego tak, iż, przybywszy

do niej,

łatwo z nią obeznać się może".

Usprawiedliwiwszy w ten, tak ogólnikowy, sposób potrzeby swojego

istnienia, ówczesna redakcja Kurjera tak dalej w prospekcie przemawia:

„Kurjer Warszawski dogodność publiczności (ostatnie dwa wyrazy pod

kreślone) obrawszy sobie za cel, postanowił nie mieszać się nigdy do nauki

(sic!), nie udzielać nigdzie zdania swego, ale tylko o to starać się będzie,

ażeby umieszczać jak najwięcej nowości, opisywać zdarzenia prosto i bez

żadnego postrzeżenia, a że ważną bezwątpienia dla publiczności dogodnością

212

757873090.032.png

757873090.033.png

757873090.035.png

757873090.036.png

757873090.037.png

757873090.038.png

757873090.039.png

757873090.040.png

757873090.041.png

757873090.042.png

757873090.043.png

757873090.044.png

757873090.046.png

757873090.047.png

757873090.048.png

757873090.049.png

757873090.050.png

757873090.051.png

757873090.052.png

757873090.053.png

757873090.054.png

757873090.055.png

757873090.057.png

757873090.058.png

757873090.059.png

757873090.060.png

757873090.061.png

757873090.062.png

757873090.063.png

757873090.064.png

757873090.065.png

757873090.066.png

757873090.068.png

KSIĄŻKA

JUBILEUSZOWA.

jest częste wydawanie i taniość, Kurjer Warszawski wychodzić więc będzie

sześć razy w tydzień, to jest: w niedzielę, poniedziałek, wtorek, środę,

czwartek i piątek; opuszcza się sobota dla tego, że w tym dniu oprócz gazet

krajowych, wychodzą trzy pisma perjodyczne, t. j. Wanda, Momus i Tygo

dnik muzyczny. Cena prenumeraty wynosić będzie w Warszawie na kwartał

cały zł. 8, z przesełaniem pocztowem zł. 9. Cena numeru oddzielnego gr. 4.

Każdy numer składać się będzie z ćwiartki drukowanej na pięknym papie

rze w formacie i drukiem niniejszego prospektu."

Prospekt ten najzupełniej odpowiadał potrzebom ówczesnego życia

umysłowego, towarzyskiego i społecznego Warszawy. Pismo, będące dziec

kiem tego miasta, ściśle z jego sprawami związane, nie mogło dawać więcej

nad to, czego od niego żądano, a że żądano mało — najlepszym dowodem

przytoczony prospekt, wybornie charakteryzujący pierwociny dziennikarstwa

warszawskiego.

Prospekt zamyka wykaz „główniejszych przedmiotów (rubryk, dzia

łów) Kurjera", który to wykaz w całości powtarzamy:

PROSPEKT

do Nowego Pisma Perjodyoznego pod tytuftuu

KURJER WARSZAWSKI.

1. Wiadomości warszawskie. Pod tym tytułem umieszczać się będą wszelkie zda

rzenia, zaszłe w Warszawie, przypadki ciekawsze, ważniejsze sprawy sądowe, wiadomo

ści i doniesienia o teatrze polskim i francuskim w Warszawie, doniesienia kupieckie,

jarmarczne, loteryjne, ceny targowe warszawskie i praskie, kurs pieniędzy, wyjazd znacz

niejszych osób i ich zamieszkania, doniesienia o nowych zakładach w Warszawie, jako

to: magazynach, sklepach, restauracjach, kawiarniach, domach zajezdnych, cukierniach

i t. p., wiadomość o nowych gmachach, domach i innych ozdobach miasta: doniesienia

o nowo wyszlych dziełach, nutach, rysunkach, kopersztycbaeh; wiadomości o zabawach,

0 modach, o nowoprzybyłych towarach; o zmianach mieszkania kupców, przedsiębiorców

1 innych osób publiczneini obowiązkami trudniących się; o pogłoskach biegających w mie

ście; o temperaturze dziennej powietrza, wysokości Wisły i t. p.

2. Wiadomości z prowincji. Drukarnia Kurjera Warszawskiego uzyskała obie

tnice koreapondencyj z prowincji, stosownych do celów Kurjera.

3. Nowości zagraniczne. Pod tym napisem udzielać się będzie treść główniejszych

zdarzeń w innych krajach bez czynienia uwag nad niemi. Pod każdą wiadomością donie-

sionom będzie pierwszemi literami, z którego pisma perjodycznego wiadomość rzeczona

Jest wyjęta; naprzykład, jeżeli będzie wyjęta z Gazety Hamburskiej, podpisanem będzie

213

757873090.069.png

757873090.070.png

757873090.071.png

757873090.072.png

757873090.073.png

757873090.074.png

757873090.075.png

757873090.076.png

757873090.077.png

757873090.079.png

757873090.080.png

757873090.081.png

757873090.082.png

757873090.083.png

757873090.084.png

757873090.085.png

757873090.086.png

757873090.087.png

757873090.088.png

757873090.090.png

757873090.091.png

757873090.092.png

757873090.093.png

757873090.094.png

757873090.095.png

757873090.096.png

757873090.097.png

757873090.098.png

757873090.099.png

757873090.101.png

757873090.102.png

757873090.103.png

757873090.104.png

757873090.105.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

AiB

Zgłoś jeśli naruszono regulamin