TEMAT 2.docx

TEMAT 2 – PRZEMIANY GOSPODARCZO – SPOŁECZNE W EUROPIE

DUALIZM GOSPODARCZY

Napływ szlachetnych kruszców spowodował spadek realnej wartości pieniądza, czyli doprowadził do pierwszej w dziejach nowożytnej Europy poważnej inflacji.  Szlachta w Europie, utrzymująca się głównie z danin czynszowych, musiała zatem szukać sposobów zwiększania swoich dochodów. Dążenia te doprowadziły do pojawienia się och odmiennych tendencji rozwoju gospodarczego Europy i wytworzenia się systemu zwanego dualizmem gospodarczym. Rozwój gospodarczy terenów leżących na wschód od Łaby przebiegał odmiennie niż w Europie Zachodniej. Tutaj szlachta dążyła do zwiększenia swoich dochodów przez powiększanie powierzchni prywatnych gospodarstw - folwarków. Ubóstwo chłopów spowodowało zanik wymiany handlowej między wsią a miastem, co wywołało stagnację w gospodarce, a później wpłynęło na zacofanie gospodarcze wschodniej Europy.

ZMIANY W GOSPODARCE ROLNEJ

W XVI w. największe zmiany w rolnictwie dokonywały się w Niderlandach. Wprowadzono tam m.in. udoskonalony głęboko orzący pług, nazywany brabanckim. W Niderlandach zastosowano też po raz pierwszy nowy sposób uprawy ziemi - płodozmian. Rozwijała się również hodowla wyspecjalizowanych ras zwierząt uzyski­wanych przez krzyżowanie innych. W Anglii właściciele ziemscy zaobserwowali, że duże zyski przynosi sprzedaż wełny owczej. Zaczęli więc usuwać dzierżawców, zabierać grunty gminne, łączyć je i otaczać płotami. Przemiany te określa się mianem procesu grodzeń. Chłopi usunięci z gospodarstw migrowali do miast w poszukiwaniu pracy. W XVI w. na czoło Europy pod względem ekonomicznym wysunęły się północne Włochy, Lombardia, kantony Szwajcarii, rejony nadreńskie i Niderlandy.

ROZWÓJ PRODUKCJI RZEMIŚLNICZEJ

W XVI w. ponad 75% ludności Europy mieszkało i pracowało na wsi, ale postęp cywilizacyjny dokonywał się głównie dzięki miastom. Polityka cechowa miała na celu utrzymanie wysokiej jakości towarów, ale w praktyce uniemożliwiła wręcz istnienie konkurencji, co spowodowało zastój w rzemiośle i handlu. W XVII w. pojawiły się manufaktury. Były to przedsiębiorstwa, w których proces produkcji podzielono na szereg czynności. Aby obniżyć koszty, w manufakturach wykorzystywano pracę więźniów, włóczęgów czy żołnierzy. W XVI w. upowszechnił się kołowrotek oraz poziomy warsztat tkacki, które umożliwiły wydajniejszą produkcję. Postęp techniczny wpłynął na rozwój sztuki wojennej. Na początku XVI w. do po­wszechnego użytku weszła wszelkiego rodzaju broń palna zarówno ręczna, jak i artyleria, co spowodowało rozwój piechoty i artylerii oraz przewrót w całej sztuce wojennej.

POCZĄTKI GOSPODARKI KAPITALISTYCZNEJ

Rozwój gospodarczy w XVI w. zapoczątkował nową epokę w dziedzinie ekonomicz­nej - kapitalizm, inaczej zwany gospodarką wolnorynkową. Największymi miastami europejskimi były głównie porty, dlatego że przewóz towarów w handlu międzynarodowym odbywał się drogą morską. Kupcy łączyli się w spółki, które obracały kapitałem powierzonym przez wielu przedsiębior­ców. Z czasem towarzy­stwa te przekształcały się w kompanie handlowe. Jako pierwsze powstały kompanie angielskie, m.in. Kompania Lewantyńska w 1518 r., czy najsłynniejsza - Kompania Wschodnioindyjska z 1600 r. W XVI w. rozkwit przeżywały wielkie domy kupiecko - bankierskie. Jednym z naj­większych potentatów stała się dynastia kupców - bankierów Fuggerów z Augsburga.