BEZPIECZEŃSTWO jest to stan bez zagrożenia. Poczucie bezpieczeństwa stanowi najważniejszy warunek integralnego rozwoju człowieka, prawidłowego funkcjonowania w życiu prywatnym, zawodowym, społecznym.
O stanie bezpieczeństwa można mówić wówczas, gdy nic nam nie zagraża, a także gdy my nie stanowimy dla nikogo i dla niczego niebezpieczeństwa. Bezpieczeństwo to stan wolny od zagrożeń i niepokoju dający poczucie pewności i możliwości realizacji różnorodnych zamierzeń, planów. Ten stan pewności bezpieczeństwa odnosi się do wszystkich sfer: materialnej, fizycznej duchowej.
JEDNOSTKA OSIĄGA STAN BEZPIECZEŃSTWA kiedy zasadnie, ale również subiektywnie stwierdza, że nie grozi jej teraz i w przyszłości nieszczęście, znaczne lub trwałe pogorszenie sytuacji życiowej pod względami, które ona sama uważa za najważniejsze.
W WĘŻSZYM UJĘCIU ZAGROŻENIE odnosi się do sytuacji trudnych, gdy pojawia się uświadamiana przez jednostkę obawa.
W SZERSZYM ZNACZENIU ZAGROŻENIA obejmują także sytuacje, które nie są przez jednostkę uświadomione (dotyczą egzystencji człowieka, jego zdrowia fizycznego i psychicznego, kondycji w zakresie społecznego funkcjonowania).
ZAGROŻENIA MILITARNE I POZAMILITARNE WG KWIASOWSKIEGO
1. MILITARNE: konflikty zbrojne
2. POZAMILITARNE:
- ekologiczne: chemia w rolnictwie, toksyczne środki przemysłowe, odpady, wycinanie lasów, klęski żywiołowe, pożary, tornada, huragany, śnieżyce, gradobicia, lawiny, susze, długotrwałe opady, powodzie, burze, skrajne temperatury, awarie, wymieranie zagrożonych gatunków.
- zdrowotne: brud, uzależnienia, choroby cywilizacyjne, hałas, głód, bioterroryzm, hodowla agresywnych zwierząt.
- komunikacyjne: drogowe, wodne, lotnicze, awarie sieci bankowych, telekomunikacyjnych, informatycznych, zakorkowane miasta.
- informatyczne: hakerzy, wirusy, uzależnienia od Internetu, komputera, kradzieże danych.
- społeczne: bieda, gwałtowna perperyzacja, bezrobocie, bezdomność, brak tolerancji, brak poczucia stabilizacji, biurokracja, niekompetencja, patologie społeczne.
- demograficzne: starzenie się społeczeństwa, zbyt duży przyrost naturalny na świecie, niekontrolowane emigracje, głód na świecie, analfabetyzm.
- polityczne: spadek znaczenia organizacji międzynarodowych, niski poziom kultury politycznej, korupcja, łamanie praw człowieka, ugrupowania anarchistyczne, terroryzm, sojusze zagrażające pokojowi na świecie, obniżenie poczucia tożsamości narodowej i patriotyzmu, działalność grup nacisku politycznego, przebieg kampanii wyborczych, fanatyzm religijny, konflikty etniczne.
- porządku i bezpieczeństwa publicznego: chuligaństwo, obniżenie się się wieku przestępców, przestępczość pospolita, przestępczość nieletnich, przestępstwa komunikacyjne, przestępczość zorganizowana, brutalizacja życia, handel żywym towarem, bronią, nowoczesnymi programami, zatrudnienie na czarno, niekontrolowane procesy migracyjne, subkultury, przemoc w rodzinie, agresja, sekty.
- ekonomiczne: dysproporcja w rozwoju państwa, wyczerpanie się zasobów naturalnych, zadłużenie państwa, klęski urodzaju i nieurodzaju, inwazja kapitału zagranicznego, inflacja, brak dostępu do źródeł energii, malejąca produkcja przemysłowa.
ZAGROŻENIA MOGĄ MIEŻ CHARAKTER:
ZEWNĘTRZNY: ekologiczne społeczne, ekonomiczne.
WEWNĘTRZNY: źródło mają w samym człowieku (samobójstwa, autoagresja, choroby i różne zaburzenia psychiczne, chroniczny stres).
ZAGROŻENIE jest to stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka nie ma poczucia pewności, oparcia w drugiej osobie lub w sprawnie działającym systemie prawnym.
Lub
Postrzeganie negatywnych zjawisk i tendencji, które są oceniane jako niekorzystne dla bezpieczeństwa człowieka i wymagają określonego przeciwdziałania.
Z. RATAJCZAK ZAGROŻENIEM NAZYWA gwałtowny wzrost prawdopodobieństwa szkody lub straty, co jest równoznaczne z pogorszeniem się dotychczasowej sytuacji człowieka pod jakimkolwiek względem.
WG R. KALINY ZAGROŻENIE to w odniesieniu do określonego podmiotu uświadomione lub nieuświadomione przez niego niebezpieczeństwo utraty określonego dobra lub wartości:
- zagrożenia wewnętrzne (nagłe choroby)
- zagrożenia zewnętrzne (zagrożenia cywilizacyjne, społeczne itp)
- zagrożenia mieszane (np. narkomania).
RYZYKO I ZAGROZENIE często traktowane jako bliskoznaczne. Ryzyko i zagrożenie zawierają wspólne ale i różne komponenty semantyczne. Oba te pojęcia odnoszą się do sytuacji czy przebiegu zdarzeń, o których posiadamy niepełną wiedzę, albo wydaje się nam, że wiedza jest pełna, nie mamy jednak żadnego wpływu na czynniki wywołujące zdarzenie.
Zagrożenie także może wiązać się z działaniem człowieka, może także stworzyć zagrożenie dla siebie.
POTOCZNE POJĘCIE RYZYKO bywa rozumiane jako możliwość uzyskania negatywnego wyniku, albo jakieś działanie, które może doprowadzić do jakiejś straty.
Każda decyzja niesie za sobą ryzyko. Ryzyko należy do codzienności nowoczesnych społeczeństw, może mieć wymiar zbiorowy albo indywidualny.
W ostatnich 10 latach termin zagrożenie, ryzyko często pojawiał się w literaturze amerykańskiej z zakresu edukacji, psychologii, medycyny, psychologii.
Psychologowie, terapeuci, pracownicy socjalni używali tego terminu w opisie jednostek mające problemy przystosowawcze. Pedagodzy, wychowawcy używają go do opisu młodzieży, którym grozi wypadnięcie z systemu edukacyjnego, albo do wskazania młodzieży, które nie przyswoiły umiejętności potrzebnych do radzenia sobie po ukończeniu szkoły.
Bardzo często ten termin używany jest do opisu zespołu mechanizmów przyczynowo skutkowych przypuszczalnie narażających dzieci i młodzież na negatywne zdarzenia w przyszłości.
Termin zagrożenie, ryzyko oznacza sytuację, która nie koniecznie już zaszła ale mogła zaistnieć, ale która prawdopodobnie wystąpi, kiedy zaniecha się interwencji.
5 STOPNI RYZYKA
a) minimalne: u dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin o wysokiej pozycji społeczno – ekonomicznej, u których w niewielkim stopniu występują czynniki związane ze stresem, uczęszczających do dobrych szkół, mających bardzo bliskie, ciepłe, pełne miłości i troski relacje z rodziną i przyjaciółmi.
b) znikome: niska pozycja społeczno – ekonomiczna, zażywanie substancji psychoaktywnych w rodzinie, przynależność do mniejszości etnicznych, zaburzone stosunki emocjonalne w rodzinie, negatywne relacje w środowisku szkolnym, rówieśniczym.
c) wysokie: dysfunkcjonalna rodzina, sięganie po alkohol, złe stosunki społeczne, liczne sytuacje stresujące, lęk, prowadzi to do agresji, bark poczucia własnej wartości, nie potrafią sobie z tym radzić.
d) bezpośrednie: świadczy o bardzo dużym zagrożeniu, przestępczość nieletnich, sięganie po silniejsze substancje psychoaktywne.
e) zaktualizowane: różne formy zachowań, stan chroniczny, zachowania patologiczne, uzależnienia, rzucanie szkoły, przestępczość. Pozostają na dłuższy okres uzależnieniem.
ZAGROŻENIA:
a)EKOLOGICZNE (ekologiczno-biologiczne):
- eksploatacja przez człowieka wnętrza ziemi
- nieodpowiedzialna ingerencja w równowagę tektoniczną skorupy ziemskiej (trzęsienia ziemi)
- niekontrolowana eksploatacja węgla, gazu, ropy, rudy uranu wywołujących zagrożenia, powodzie
- zatrucia i skażenia biologiczno-ekologiczne
- rozwój przemysłu hutniczego (hodowla reaktorów atomowych)
- obecne w atmosferze spaliny, metale ciężkie (rtęć, ołów)
- ołów w środowisku powołuje zagrożenia i zatrucia u dzieci, które przejawiają się w: uszkodzenia nerek, mózgu, komórek nerwowych; zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym – zaburzenia w uczeniu, koncentracji, trudność dokonywania wyboru, niepokój, drażliwość, agresywność, bóle głowy. Ponadto niedokrwistość, brak łaknienia, wymioty, kolka ołowiowa (szczególnie aktywny ból w nocy); uszkodzenia układu moczowego (głównie nerek).
b)CYWILIZACYJNE (cywilizacyjno-techniczne)
- choroby nowotworowe, wirusowe, zawały serca, rozprzestrzenia się AIDS, choroby zakaźne, epidemie, pandemie, malaria, alergia, skażone wody pitne, żywotność pozbawiona biopierwiastków; przesadność w przyjmowaniu antybiotyków, wadliwe odżywanie się, brak ruchu, spędzenie wiele czasu przed komputerem, telewizorem.
- świat się owładnięty szczepami bakteryjnymi
- rozwój technologii informacyjnej – negatywny wpływ na rozwój dziecka, wady postawy, wady wzroku, osłabienie więzi emocjonalnej z rodzicami, zanik kontaktów interpersonalnych innymi, świat realny przegrywa ze światem wirtualnym; negatywne następstwa w sferze zachowań; rozwijanie i kształtowanie postaw konsumpcyjnych, zagrożenia w sferze moralnej, lenistwo intelektualne; zaburzenia sfery emocjonalnej, stany lękowe (strach, przerażenie, koszmary snne).
c)SPOŁECZNO-PSYCHOLOGICZNE:
W kontekście:
ZAGROŻENIA INDYWIDUALNE – związane z biopsychiczną strukturą jednostki (lęki, agresja, różnego rodzaju choroby somatyczne i psychiczne). Zalicza się również alkoholizm, narkomania, nikotynizm, komputer, telefon.
ZAGROŻENIA SPOŁECZNE – wynikają z dysfunkcji systemu organizacji życia społecznego na różnych poziomach (dezorganizacji rodziny, przestępczości, nadużycia władzy niewłaściwym systemie edukacji a wychowania).
ZAGROŻENIA ISTNIENIA GATUNKU LUDZKIEGO – powiązane z klęskami żywiołowymi: głód, cheminizacja żywotności oraz zbrojenia nuklearne.
- cywilizacja społ. w sposób patologiczny wprowadza młodzież w model życia konsumpcyjnego (lepiej mieć niż być)
- dążenie do sukcesu moralnego
- nie warte są wartości społeczne tj. uczciwość (lepiej szybko i łatwo uzyskać skutek)
- brak więzi społecznych, młodzi bardzo szybko zaczynają odczuwać samotność
- wyścig szczurów (zawsze chce więcej, nigdy nie powie dość)
- czasy rywalizacji i konkurencji – brak przygotowani dzieci i młodzieży w radzeniu sobie ze stresem (przetrwają tylko najsilniejsi)
TYPOLOGIE RODZIN:
Wg Stanisława Kawula biorąc pod uwagę niejednakowy poziom życia rodzinnego:
a)rodziny normalne (normalnie funkcjonująca):
- w sensie statystycznym – charakteryzuje w miarę możliwości cały zespół cech typowych, najczęściej występujących w rodzinach zamieszkujących określone środowiska. Rodzina taka posiada cały szereg elementów wychowawczych, który w danym środowisku występuje najczęściej (zawody rodziców, wielkość rodziny, najbardziej powszechne warunki mieszkaniowe, materialne, wykształcenie rodziców).
- rodzina funkcjonuje w ramach …….???? (brakuje tu jakiegoś wyrazu) kryteriów społ. – stwarzają warunki sprzyjające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu i fizycznemu dzieci zgodnemu z ogólno … ??? (znowu brak wyrazu) wychowania. Rodzina taka funkcjonuje wychowawczo zgodnie z oddziaływaniem wych. szkoły, realizuje w odpowiednim stopniu działalność opiekuńczą, która zapewnia należyty rozwój fiz. i psych. dzieci; kształtuje odpowiedni poziom aspiracji dzieci, współpracuje wychowawczo z innymi, instytucjami działającymi w środowisku (Domu Kultury).
- rodzina zintegrowana – poszczególne elementy składają się na działalność wych. współdziałają ze sobą. Osiągają optymalny poziom, który umożliwia rodzinie realizację funkcji bez większych zakłóceń.
b)rodziny wzorowe – stwarza dzieciom najlepsze warunki wychowawcze w stosunku do innych rodzin. Rodzina wzorowa wykazuje dążność do stałego podnoszenia poziomu wychowawczego. Działalność rodziny sprzyja stałemu polepszaniu warunków wych.
c)rodziny jeszcze wydolne:
Rodzina ta charakteryzuje się tym, że warunki wych. bywają tam niekiedy zachwiane, zaburzone. Również jej ogólne funkcjonowanie może być zaburzone. Występują odchylenia we wszystkich działalnościach wych. Mimo tych zakłóceń rodzina czyni wysiłki, aby tą niepewną, chwilową sytuację poprawić. W tej rodzinie występuje poczucie odpowiedzialności za wych. dzieci, ale niepowodzenia wychowawcze wynikają niekiedy z egoistycznych planów i poczynań rodziców nawet w stosunku do szkoły. Występują przeciętne problemy wych., które rodzina sama pokonuje.
d)rodziny niewydolne wychowawczo - dochodzi często do zaburzeń we współżyciu rodzinnym. Członkowie rodziny przeżywają jakieś niepowodzenia życiowe. Funkcjonowanie rodziny jest nieodpowiednie. Ciągły konflikt ze szkołą. Brak sprecyzowanych planów życiowych w dzisiejszej perspektywie (żyje się z dnia na dzień). Brak aspiracji w życiu rodziców i dzieci. Rodziny niekompletne (rozwód, śmierć, porzucenie). Czynniki ekonomiczne bardzo trudne. Występują przypadki rozpadu małżeństw z powodu zbyt dobrych warunków finansowych.
e)rodziny patologiczne – stanowią margines każdego społeczeństwa. Członkowie rodziny pozostają w kolizji z prawem czy moralnością (kradzieże, rozboje, uchylanie się od pracy, alkoholizm, hazard, narkotyki, prostytucja). Trwały rozpad współżycia wewnątrz rodziny, faktyczne zerwanie więzi rodzicielskiej i małżeńskiej. W trwałym konflikcie z działalnością wych. szkoły. Brak stałych podstaw czynników patologicznych. Dzieci dziedziczą schemat życia po rodzicach.
KRYTERIUM, RODZAJ GRANICY MIĘDZY RODZICAMI-DZIEĆMI wg Davida Fielda
1)rodzina chaotyczna – granica zbyt sztywna, brak więzi pomiędzy członkami rodziny, napięcia, brak poczucia bezpieczeństwa, stałe konflikty, rodzina źle zorganizowana, rozdarta, dzieci są ignorowane lub wykorzystywane, nie istnieją bliskie związki więzi pomiędzy rodzicami a dziećmi; dręczenie innych swoimi problemami, małżeństwo- brak miłości, brak więzi. Rodzice nieodpowiedzialni, znieważanie dzieci, wytykanie błędów, rodzice grożą dzieciom, używają wobec nich siły; środki surowe, niesprawiedliwe; kara ma na celu poniżenie dziecka. Dzieci czują się niekochane, zagrożone, uważają się odpowiedzialne za tę sytuację, maja poczucie wrogości. Szybko próbują „wyrwać” się z domu.
2)rodzina władzy – komunikacja polega na przekazywaniu poleceń, nakazów i zakazów dzieciom. Rodzice wymagają posłuszeństwa od dzieci. Władza należy do rodziców. Rodzice nie są zainteresowani utrzymania więzi z dziećmi, wyszukają wad. Najważniejsze są obowiązki domowe i zadania. Nie rozmawia się o uczuciach, rozlicza się z obowiązków. Dzieci wiedza czego rodzice od nich oczekują ale nie wiedzą czy są kochane przez rodziców. Rodzice nie przejawiają uczuć miedzy sobą, nie spędzają razem wolnego czasu. Rodzice mają mało cierpliwości, nie widzą postępów w dzieciach, nigdy nie są zadowolone. Dzieci traktują rodziców jako przełożonych, nie przychodzą do nich ze swoimi problemami. Dzieci starają się jak najszybciej opuścić dom rodzinny.
3)rodzina prawidłowa – kochająca się o prawidłowych granicach rodzice-dzieci. Członkowie są powiązani ale zachowują odrębność. Rodzice współpracują ze sobą i oni mają władzę. Dzieci wiedzą, że mogą na nich polegać. Szanuje się uczucia, zachęcanie do rozwoju, wszystkim zależy na rozwoju każdego członka rodziny. Związek małżeński jest prawidłowy- rodzice okazują sobie szacunek, miłość. Nie ma dominacji. Małżonkowie potrafią rozwiązywać sytuacje kryzysowe. Najlepsza postawa do wychowania dzieci. Rodzice ustalają zasady i oczekiwania. Budują autorytet nawzajem. Zapewniają poczucie bezpieczeństwa, akceptacji. Rodzice znają dobre i słabe strony dziecka, wspierają ich w rozwoju, dzieci mają odpowiednią swobodę i dużo ciepła, żeby czuć się kochani. Jeżeli dziecko przekracza normy, zostaje zdyscyplinowane. Dzieci czują się słuchane i szanowane przez rodziców. Dziecko może współdecydować w sprawach dotyczących dziecka, zachęcają dzieci do kontaktów z innymi. Dzieci mają poczucie bezpieczeństwa, stabilności. Nie muszą zajmować się problemami dorosłych, mają poczucie pewności. Wszystkie problemy są rozwiązywane. Rodzice chronią dzieci przed wszystkim co zniszczyłoby świat wartości w rodzinie. Odejście dzieci z domu nie jest dramatycznym wydarzeniem. Dzieci z przyjemnością wracają do domu rodzinnego, a rodzice starają się słuchać rad dzieci.
4)rodzina nadopiekuńcza – charakteryzuje się nadmierną opieką i wyręczaniem dziecka we wszystkim. Unikają konfliktu, rozmów o trudnych problemach. Kultywuje rodzinne tradycje. Plany dotyczące dzieci. Rodzice podporządkowują swoje plany dzieciom. Dzieci mają ważną pozycję w rodzinie, domagają się stałej pomocy ze strony rodziców. Związek małżeński schodzi na drugi plan bo uwaga rodziców schodzi na dzieci. Rodzice zachowują się tak jak gdyby potrzebowali zgody dzieci na sprawowanie funkcji rodzicielskich. Często pytają dzieci co sobie życzą by spełnić ich zachcianki. Rodzice wspominają dzieciństwo dzieci. Dzieci mają ciągłe wspomnienia, postawa roszczeniowa, ponieważ rodzice nigdy niczego nie odmawiali i nie stawiali wymagań. Rodzice nie karzą, jedynie grożą karą. Dzieci mają władzę nad rodzicami, łatwo ulegają presji rówieśników. Często nasila się postawa roszczeniowa. Dziecko stawia żądania, odmawia narzucania obowiązków. Komunikacja jest często kompromisem by nie było sytuacji konfliktowych. W sytuacjach trudnych wszyscy okazują sobie szacunek i wsparcie. Opóźnia się odejście dziecka z domu, dzieci często wolą zostać w domu, nie są przygotowane do samodzielnego życia. Kiedy opuszczą dom mają wyrzuty sumienia. Dzieci wracają często.
5)rodzina uwikłana – brak wyraźnej granicy, relacje splątane, nieprawidłowe, wykorzystywane do zaspokojenia potrzeb rodziców. Rodzice przesadnie przywiązują uwagę do zależnych relacji. Obsesyjne, zbyt silne relacje z dzieckiem. Rodzice dążą do przesadnej bliskości z dzieckiem, naruszając niekiedy prywatność dziecka. hamują rozwój dziecka. pielęgnują uzależnienie. Myślą i działają za dziecko. Rodzice są bardo oddani swoim dzieciom i bardzo zaborczy. Małżeństwo jest nieszczęśliwe, brak uczuciowej relacji. Związanie emocjonalne z dzieckiem służy tylko rodzicom. Brak relacji małżeńskich wzmaga uzależnienie od dzieci. Dzieci starają się dostosowywać do pragnień rodziców, przejawiają zaburzenia emocjonalne. W rodzinie panują napięcia. W rodzinie dominują plany życiowe dzieci. Z takich domów dzieci nie odchodzą nawet jeśli się fizycznie wyprowadzają. Dzieci nie maja prawa do samodzielnego życia, bo rodzice wciąż manipulują dziećmi. Odejście z domu jest traktowane jako nielojalność wobec rodziny.
Wczesne relacje z opiekunem są ważne do konstruowania osobowości. Jest to specyficzna więź jaka łączy z opiekunem
(matka – to więź przywiązania)
TEORIA PPRZYWIĄZANIA – J.Bowlley
Wg niego specyfika zachowań przywiązujących polega na tym, że zachowanie to jest skierowane do jednej lub większej liczby biskich osób, które pełnią funkcje opiekunów. Więź przywiązaniowa trwa przez całe życie. Obserwacje kliniczne: miłość dziecka do matki ma naturę pierwotną i niezwiązaną z faktem zaspokajania głodu jak powszechnie sądzono (zaspokajanie potrzeby bliskości, bezpieczeństwa). Związek dziecka z matką ma znaczenie dla jego przeżycia i adaptacji, a deprywacja w tym zakresie może stać się źródłem nieodwracalnych zaburzeń w rozwoju psychofiz. Dziecko, przychodząc na świat, rodzi się z potrzebą bliskości. Wyposażone w instynktowne zachowania w celu ułatwienia kontaktu z opiekunem – płacz, uśmiech, przywieranie do twarzy opiekuna.
Przywiązanie – nie wystarczy sama aktywność dziecka, konieczna jest stała obecność przy dziecku jednej większej i mądrzejszej” osoby. tzn. FIGURY PRZYWIĄZANIA., wykazującej minimum zachowań opiek. Dzięki reakcjom figury na sygnały bliskości u dziecka formuje się trwała i specyficzna więź uczuciowa (miłość), która stanowi o istocie przywiązania. Sprawia to, że figura staje się niezastąpiona. Przywiązanie trwa i nie znika (np. na skutek przyzwyczajenia), a stała rozłąka wytwarza tęsknotę, która znika opornie, powoli, niecałkowicie – nawet w sytuacji, gdy pojawiają się inni zastępczy opiekunowie. Przywiązanie wykazuje odporność na negatywne doświadczenia. Utrzymuje się nawet w sytuacji, gdy dziecko jest krzywdzone, zaniedbywane.
Najbardziej podstawową funkcją przywiązania jest zapewnienie bezpieczeństwa dziecku poprzez utrzymanie bliskości z opiekunem (fizyczne bezpieczeństwo zwiększające możliwość przetrwania). Relacja z opiekunem ma gwarantować dziecku ochronę przed zewnętrznymi zagrożeniami jak też zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Bliskość opiekuna nie tylko zwiększa szanse na przeżycie, ale otwiera je na świat – umożliwia eksplorację otoczenia, podejmowanie interakcji z innymi. Jest to tzw. efekt BEZPIECZNEJ BAZY. Bliskość jest czynnikiem determinującym rozwój poznawczy dziecka.
Zaburzone< – brak przywiązania
Harmonijnie – prowadzi do ukształtowania się wewnętrznego stałego poczucia bezpieczeństwa (ufność). Dziecko nabywa przekonania do własnych możliwości, rozwija się poczucie sprawności oraz angażowanie się w relacje z innymi. Od jakości relacji przywiązania zależy jaki wysiłek dziecko musi spełnić, aby funkcje opiekuńcze były zrealizowane.
WMO – wewnętrzne modele operacyjne
WRO – wewnętrzne robocze modele operacyjne (zawierają obraz siebie, opiekuna, znaczenie relacji opiekun-dziecko)
Modele te stanowią centralne właściwości jednostki, przez całe życie wyznaczając wiele cech osobowości.
WMO tworzy się w 4 fazach:
- orientacja i sygnały do zróżnicowania wybranej osoby (od urodzenia do 12tyg.ż. dziecka) - dzieci preferują bodźce społ. np. przestaje płakać na twarz dorosłego).
- orientacja i sygnały skierowane do jednej wybranej osoby (do 6-8 miesiąca życia), zróżnicowane reakcje. Ok. 12 tyg. przyjaźnie reaguje na opiekuna i pojawia się lęk przed osobami obcymi.
- utrzymanie bliskości z wybraną osobą dzięki przemieszczaniu się i sygnałom (do 2 r.ż.): podążanie wzrokiem za opiekunem. Matka -> bezpieczna baza, Inne bliskie osoby –> wspierający opiekun. Osoby obce –> z dystansem.
- tworzenie partnerstwa (od 3 r.ż.) – dziecko nabywa wglądu w motywy działania opiekuna, zaczyna negocjować z planami, uczuciami opiekuna
Modele wyznaczają stosunki jednostki do siebie. Jeżeli matka nie reagowała na sygnał dziecka – dziecko uważa: „jestem mało wart”.
Cechy funkcjonowania opiekuna:
- dostępność opiekuna (stała uważność na sygnały dziecka)
- wrażliwość (zdolność do postrzegania i adekwatnych interpretacji sygnałów dziecka)
- responsywność – (zdolność do niezwłocznych, przynoszących ulgę, zadowolenie reakcji dziecka)
- współdziałanie (dopasowanie do rytmu dziecka)
- akceptacja dziecka (indywidualności dziecka+ zdolność do radzenia sobie z negatywnymi reakcjami jakie mogą rodzić się w kontakcie z dzieckiem np. zmęczenie.)
- kontakt fizyczny (zdolność do przynoszącej obu stronom komfort bliskości fizycznej).
Wzorce / style przywiązania:
à dający poczucie bezpieczeństwa (styl bezpieczny)
àDwa nie nadające poczucie bezpieczeństwa:
- unikania (styl unikający)
- wzorzec ambiwalencji (styl lękowo-ambiwalentny)
à styl zdezorganizowany (więź zdezorganizowana) – ujawnia się u dziecka brakiem widocznego celu, zachowania niekompletne, cechuje je przerywane ruchy, zastyganie, bezpośredni lęk przed rodzicami, dezorientacja, stereotypie ruchowe (dzieci źle traktowane przez rodziców, dzieci wycofują się ze świata zewnętrznego; ryzyko dla prawidłowego rozwoju dziecka.
kulecka19