ZATRUCIA
1. Uwagi ogólne:
· zatrucia są bardzo częste
· w niektórych szpitalach do 10% przyjęć w trybie pilnym wiąże się z zatruciami
· niekiedy zatrucie następuje przypadkowo w pracy podczas ekspozycji na substancje trujące, np. cyjanek lub fosforoorganiczne preparaty owadobójcze
· najczęściej jednak ludzie zatruwają się sami, zażywając środki łatwo dostępne w domu należą do nich leki sprzedawane bez recepty (aspiryna, paracetamol) oraz powszechnie przepisywane leki (uspokajające, nasenne i psychotropowe) spożywane z alkoholem lub bez
· rzadziej zdarzają się, zwłaszcza u dzieci, zatrucia przechowywanymi w domu środkami wybielającymi i czyszczącymi, rozpuszczalnikami lub preparatami owadobójczymi
· czynniki motywujące ludzi do otrucia się są różne, najczęściej jednak nie są to prawdziwe próby samobójcze
· wszyscy pacjenci, u których stwierdzono w wywiadzie zatrucie, powinni być ocenieni pod względem stopnia zagrożenia samobójstwem
· najczęstszymi środkami powodującymi zatrucia ze skutkiem śmiertelnym są leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne i uspokajające
2. Postępowanie z chorym
· przy przyjęciu do szpitala > 80% pacjentów jest przytomnych, dzięki czemu można uzyskać od nich pełny wywiad chorobowy, który powinien zawierać następujące informacje:
o Jaka trucizna i w jakiej ilości została użyta? Należy zwrócić uwagę, że wielu pacjentów zażywa więcej niż jeden środek i/lub alkohol.
o Kiedy i w jaki sposób nastąpiła ekspozycja na daną truciznę? Czy np. została ona podana drogą pokarmową, oddechową czy wstrzyknięta.
o Jakie objawy wystąpiły od czasu ekspozycji?
o Znaczące fakty z wywiadu dotyczące chorób psychicznych, uczuleń i regularnie przyjmowanych leków.
o Czy istnieje możliwość samobójstwa?
· krewni, koledzy z pracy (a czasami policja) powinni na miejscu zdarzenia zebrać różne dane dotyczące trucizn, z którymi pacjent mógł mieć kontakt
· pewnych wskazówek mogą dostarczyć puste i pozbawione etykiet opakowania po lekach
· u ok. 20% pacjentów występują zaburzenia świadomości - od umiarkowanej senności do utraty przytomności
· u wszystkich pacjentów przywiezionych do szpitala z zaburzeniami świadomości lub śpiączką powinno być zawsze brane pod uwagę zatrucie
· jeśli nie można zebrać wywiadu, a podejrzewane jest zatrucie, na rodzaj trucizny mogą wskazywać objawy kliniczne
3. Czynniki zagrożenia samobójstwem:
· izolacja społeczna
· uzależnienie od alkoholu/leków
· bezrobocie
· samotność lub rozwód
· bezdomność
· wcześniejsze próby samobójstwa
· wybór miejsca i czasu utrudniający interwencję
· przebyte choroby psychiczne
· wiek średni i starszy
4. Skutki działania różnych trucizn
· śpiączka:
o benzodiazepiny
o etanol
o opioidy
o trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
o środki przeciwcholinergiczne
o pochodne fenotiazyny
· zaburzenia zachowania:
o środki psychotropowe
o rozpuszczalniki
o odstawienie leków
o LSD
· źrenice zwężone:
o związki fosforoorganiczne
· źrenice rozszerzone:
o amfetamina
· tachykardia:
o środki sympatomimetyczne
· bradykardia:
o β-blokery
o werapamil
o digoksyna
· zatrzymanie moczu:
· pocenie się:
o salicylany
o inhibitory monoaminooksydazy
· drgawki:
USUWANIE TRUCIZN
1. Opróżnianie żołądka
a) dzieci:
· u dzieci leczeniem z wyboru jest podanie syropu z ipekakuany, który jest bardzo efektywny i powoduje wymioty u > 90% pacjentów w ciągu 30 minut
· przeciwwskazaniami do wywoływania wymiotów są:
o zaburzenia świadomości
o spożycie środków żrących lub pochodnych ropy naftowej
b) dorośli:
· u osób dorosłych płukanie żołądka jest leczeniem z wyboru przy poważnych zatruciach
· aby osiągnąć skuteczność, musi być jednak zastosowane tak szybko, jak to tylko
· możliwe jest prawdopodobnie, że niewiele daje płukanie żołądka po upływie 4 h od spożycia środków, które opóźniają opróżnianie się żołądka (np. aspiryny, leków trójcyklicznych) i po 2 h od połknięcia innych środków
2. Technika płukania żołądka:
· należy:
o uzyskać zgodę pacjenta
o wykonywać zabieg przy pomocy doświadczonej pielęgniarki
o u pacjenta w śpiączce zabezpieczyć drogi oddechowe rurką dotchawiczą z mankietem
o ułożyć pacjenta na lewym boku głową w dół
o wprowadzić do żołądka dobrze zwilżoną szeroką rurkę lub zgłębnik żołądkowy
o potwierdzić pozycję zgłębnika, badając aspirat za pomocą papierka lakmusowego i pobrać 10 ml aspiratu do analizy
o wlewać do żołądka po 500 ml ciepłej wody, umożliwiając następnie jej wypłynięcie
o kontynuować wlew do czasu, aż aspirat będzie przejrzysty
o przed usunięciem zgłębnika podać węgiel drzewny
· absorbenty:
o węgiel drzewny jest jedynym zalecanym absorbentem
o w celu uzyskania największej skuteczności należy użyć 10 części węgla drzewnego na jedną część trucizny
· powtarzane dawki aktywowanego węgla drzewnego mogą być pomocne w zatruciach:
o aminofiliną
o karbamazepiną
o fenobarbitalem (luminalem)
o chinidyną
o salicylanami
o teofiliną
o digoksyną
o fenytoiną
· węgiel drzewny jest przeciwwskazany w zatruciach:
o cyjankami
o mocnymi kwasami lub ługami
o destylatami ropy naftowej
o solami żelaza i litu
3. Przyspieszone wydalanie:
a) wymuszona diureza zasadowa:
· zabieg ten może być śmiertelny
· wskazania do jego przeprowadzenia są nieliczne - głównie ciężkie zatrucia aspiryną i fenobarbitalem
· przed podjęciem decyzji o zastosowaniu wymuszonej diurezy alkalicznej należy oznaczyć stężenie trucizny w surowicy krwi i uzyskać pewne potwierdzenie ciężkiego zatrucia
b) hemodializa:
· jest niekiedy konieczna przy niektórych zatruciach (np. litem), zagrażających śmiercią
4. Problemy leczenia ogólnego w zatruciach:
a) niedotlenienie:
· u nieprzytomnego pacjenta zasadnicze znaczenie ma kontrolowanie dróg oddechowych i wentylacji
· badanie gazometryczne krwi tętniczej powinno być wykonane odpowiednio wcześnie, by ułatwić podjęcie decyzji w sprawie leczenia
b) niedociśnienie:
· u pacjentów często występuje normowolemia
· niedociśnienie tętnicze jest spowodowane rozszerzeniem naczyń lub ujemnym efektem inotropowym wywołanym lekami:
o przy RR skurczowym > 90 mm Hg wskazana jest obserwacja
o przy RR skurczowym < 90 mm Hg pomocne jest podawanie odpowiedniej ilości płynów przy dokładnym kontrolowaniu ośrodkowego ciśnienia żylnego
c) arytmie:
· zaburzenia rytmu serca wpływające niekorzystnie na jego pracę powinny być leczone zgodnie z przyjętymi zasadami
· w innych niezagrażających życiu arytmiach należy najpierw unormować zaburzenia metabolizmu, gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej
d) drgawki:
· lekiem z wyboru jest Diazepam (Relanium) podawany dożylnie
· należy unormować leżące u podłoża drgawek niedotlenienie i hipoglikemię
e) hipotermia:
· obniżenie temperatury ciała do < 35°C nie jest rzadkością u pacjentów z zatruciami
· najczęściej przyczyną są środki zmieniające termoregulację, np. trójcykliczne leki przeciwdepresyjne lub alkohol, a także długotrwały wpływ niskiej temperatury otoczenia na pacjenta osłabionego przyjętą trucizną
POSTĘPOWANIE W ZATRUCIACH SPOWODOWANYCH NAJCZĘŚCIEJ ZAŻYWANYMI ŚRODKAMI
1. Aspiryna:
· dawka śmiertelna dla dorosłych wynosi 20-25 g
· sposób działania aspiryny na organizm jest złożony, dotyczy gospodarki kwasowo-zasadowej, fosforylacji oksydacyjnej i metabolizmu glukozy
· objawy kliniczne:
o najczęstszymi objawami początkowymi są nudności, wymioty, ból w nadbrzuszu, szum w uszach, rozdrażnienie, pobudzenie i nadmierna potliwość
o występująca hiperwentylacja prowadzi dość szybko do alkalozy oddechowej, nieco wolniej natomiast rozwija się ciężka kwasica metaboliczna
o przy przyjęciu do szpitala pacjenci są zazwyczaj przytomni, pojawienie się zaburzeń świadomości lub śpiączki wskazuje na bardzo ciężkie zatrucie aspiryną lub innymi jeszcze środkami
o wymioty, poty i hiperwentylacja powodują odwodnienie i zaburzenia równowagi elektrolitowej
· postępowanie:
o płukanie żołądka do 4 h od przedawkowania leku
o węgiel drzewny należy podać po płukaniu żołądka, a następnie co 4 h
o należy uzupełniać niedobory płynów i elektrolitów, co jest pomocne w uregulowaniu niewielkich zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej
o przy poważnej kwasicy z pH < 7,0 konieczne jest jednak dożylne podanie dwuwęglanu, ponieważ trzeba się liczyć z wystąpieniem hipoglikemii
o należy regularnie oznaczać stężenie glukozy we krwi
o przedłużony czas protrombinowy jest korygowany iniekcjami witaminy K
o takie postępowanie jest z reguły wystarczające, jeśli stężenie salicylanów w surowicy wynosi 250-500 mg/l (łagodne zatrucie)
o przy stężeniach 500-750 mg/l (umiarkowane zatrucie) należy rozważyć zastosowanie wymuszonej diurezy alkalicznej lub hemodializy
o zabiegi te są natomiast bezwzględnie konieczne w przypadkach ciężkich zatruć (> 750 mg/l)
2. Paracetamol:
· dawka > 15 g może być śmiertelna
· ...
www.google.pl