LEKI PSYCHOTROPOWE.

Lekami psychotropowymi nazywamy leki, wpływające względnie wybiórczo na czynności psychiczne:

·        Na procesy kojarzeniowe (intelektualne),

·        Na stany emocjonalne,

Podział:

1.      Leki psychodepresyjne – hamujące:

a.      Neuroleptyki ,

b.      Leki kojące, anksjolityczne,

2.      Leki psychoanaleptyczne – pobudzające:

a.      Leki psychotoniczne,

b.      Leki przeciwdepresyjne,

3.      Leki psychodysleptyczne:

Działanie:

·        Wpływają na czynność mózgu, głównie pośrednio – poprzez neuroprzekaźniki (neuromediatory): (inoradrenalinę, dopaminę, serotoninę, acetylocholinę, kwas gamma – aminomasłowy GABA),

·        Mogą wpływać na biosyntezę tych neuroprzekaźników, na ich wydzielanie z zakończeń neuronalnych,

·        Interferują też z modulatorem czynności neuronów, z aktywnymi peptydami obecnymi w OUN,

·        Wpływają bezpośrednio na stan receptorów OUN, powodując pobudzenie lub hamowanie,

Na pograniczu leków psychotropowych znajdują się leki uspokajające o mniej wybiórczym działaniu na procesy psychiczne.

LEKI USPOKAJAJĄCE.

Działanie:

·        Zmniejszają pobudliwość OUN – hamują jego czynność,

·        Działają równocześnie hamująco na sferę ruchową kory mózgu (p/padaczkowo), niekiedy ograniczają świadomość; utrudniają pracę umysłową i wywołują senność,

·        Stosowane w stanach podniecenia psychicznego, w nerwicach,

Preparaty:

1.      Związki bromu.

2.      Związki zawarte w roślinach:

o     Kozłek lekarski (Tincura Valerianae, Neospasmina, Validol),

o     Rumianek pospolity,

o     Męczennica,

o     Róg dwuszyjkowy,

NEUROLEPTYKI.

Działanie:

·        Uspokajająco i antyemocjonalnie (zobojętnienie wobec otocznia),

·        p/psychotycznie (hamują objawy takich chorób psychicznych jak autyzm, urojenia, halucynacje, stany maniakalne),

·        Hamująco na ośrodki autonomiczne (termoregulacji, oddechowy i naczynioruchowy),

·        Na układ pozapiramidowy (parkinsonizm),

·        Na układ piramidowy (katalepsja po większych dawkach),

·        Blokują receptory dopaminoergiczne,

·        Blokują receptory alfa – adrenergiczne,

·        Działają presynaptycznie (hamują uwalnianie amin katecholowych, zwłaszcza dopaminy),

·        Hamują wychwyt zwrotny noradrenaliny i dopaminy,

·        Blokują raceptory muskarynowe, wywołując zaparcia, tachykardię, suchość w ustach,

Działanie niepożądane:

·        Ze strony OUN:

o     Zespół parkinsonowski, napadowe dyskinezy, senność, apatię, mataczenie, rozdrażnienie, depresja polekowa, napady padaczkowe, zaburzenia, termoregulacji,

·        Ze strony układu krążenia:

o     Tachykardia, hipotermia ortostatyczna,

·        Ze strony układu krwiotwórczego:

o     Aezynofilia, pancytopenia, plamica małopłytkowa,

·        Ze strony układu endokrynnego:

o     Mlekotok, spadek libido, zaburzenia miesiączkowania, kiper – i hipoglikemia,

·        Ze strony układu pokarmowego:

o     Żółtaczka cholestatyczna, zaparcia,

·        Ze strony skóry:

o     Reakcje alergiczne, nadwrażliwość na światło słoneczne,

Preparaty:

1.      Pochodne fenotiazyny:

a.   Chlorpromazyna,

o       Fenactil (drażetki- 0,01; 0,025 i 0,1g, krople 4 %, ampułki im. 0,025 g/ 5 ml oraz iv. 0,05 g/ 2 ml; doustnie zazwyczaj 0,025 – 0,05 g 3 x dziennie, oraz im 0,25 – 0,05 1 – 4 x dziennie, i iv 0,1g w powolnym wlewie kroplowym w 500 ml/ 5 % glukozy),

b.   Lewomepromazyna,

o       Tisercin (drażetki 0,025 g oraz amp., 0,025 g/ 1 ml, stos. Doustnie 0,025 – 0,05 g/dobę w dawkach podzielonych),

c.    Promazyna,

o       Promazin (drażetki 0,025; 0,05 i 0,1g, ampułki 0,1 g/ 2 ml; zazwyczaj doustnie 0,1­0,9 g/dobę w 3 – 4 dawkach powielanych oraz im., iv. 0,1 – 0,5 g),

d.   Pernazyna,

o       Pernazinum / Taxilan (tatbl. 0,025 i 0,1 g, amp., 0,05 g/ 2 ml; doustnie 0,05 – 0,1, 2 – 3 x dziennie, im),

e.    Chlorpernazinum – Prochlorperazyna; p.o. w psychiatrii, leczenie wymiotów,

2.      Pochodne tioksantenu:

a.                 Chlorprotyksen,

o       Chlorprotixen (tabl. powlekane 0,015 i 0,05 g, doustnie 0,05 – 0,6 g/dobę w dawkach podzielonych,

b.   Flupentyksol:

o       Fluanxol (tabl. 0,5 i 3,0 mg, amp. 0,02 g/ 1 ml; doustnie, im),

c.    Klopentyksol:

o       Clopixol (tabl., amp., doustnie, im),

3.      Pochodne butyrofenonu:

a.   Haloperydol:

o       Haloperidol /Apo-Haloperidol, Decaldol (tabl., krople, płyn, amp., doustnie, im jednorazowo w 4 tyg.),

b.   Droperydol

o       Droperidol (amp., im, iv lub w premedykacji oraz we wstrząsie),

4.      Pochodne benzamidu:

a.   Sulpiryd:

o       Sulpiryd /Egloryl, Meresa, Sulpiryl (kaps., tabl., syrop 2,0 g/ 100 ml, amp. 0,1 / 2 ml, doustnie 0,1 – 0,3 g/dobę, im 0,4 – 0,6 g/dobę)

LEKI KOJĄCE P/LĘKOWE, ANKSJOLITYCZNE.

Działanie:

·        Antyemocjonalne, p/lękowe, p/agresyjne przy stosunkowo słabym działaniu uspokajająco – nasennym,

·        Wiele z nich działa ośrodkowo zwiotczająco na mięśnie prążkowane,

·        Stosowane w leczeniu nerwic, w stanach nadmiernego podniecenia, pobudzenia, napięcia emocjonalnego, lęków,

Preparaty:

·        Pochodne benzodiazepiny,

1.   Elenium /Valium – chlordiazepoksyd (draż., amp., 0,1 g, doustnie 2 – 4 x dziennie, iv 0,05...