Wańkowicz Melchior - Ziele na kraterze.pdf - pomoce szkolne - M.o.C.a.R.n.Y

Kiełkowanie.

Wielkopolskie niemowlęctwo.

Najpierw był embrion.

Potem było w łonie matki zamknięte pulsujące życie.

Wreszcie był dziecinny pokój — świat nie do ogarnięcia w całym swoim ogromie,

całej niespożytej różnorakości. Dla opanowania tego pokoju przebyć dopiero

trzeba było całe epoki poprzez rozróżnianie poszczególnych sprzętów.

Nim się ogarnęło dziw nad dziwy — kończenie się miękkości dywanu i poczynanie

się twardości podłogi, uchylanie się jednego, z lekka poznanego świata i

ukazywanie się drugiego, absolutnie nierozpoznawalnego, którym było wnętrze

szafy po rozwarciu się drzwi, nim się opanowało wstrząs, jakim jest odbicie w

lustrze, i zupełnie przechodzące pojęcie zjawisko szyby, po której z tamtej

strony łazi mucha — dumną opoką, z której szły dzień w dzień te wspaniałe

podboje, było głębokie łóżeczko, kolebusia, obciągnięta kretonem, mieszcząca w

sobie zasiedziałe sprawy: kołderkę, przyjemnym ciepłem podpełzającą pod brodę,

ściankę kolebusi, łaskawym cieniem wstającą między oczkami, zapuchającymi na sen

a dalekim mżeniem nieznanej lampy, sztucznego kota z obcmoktanym ogonem.

To łóżeczko — ląd stały, prowincja pierwsza, z której powstaje imperium życia,

brania wypadowa w awanturę świata zewnętrznego — pozostaje przez długie lata

dziecinne czymś mającym znaczenie nadnaturalne. Jeśli w tym czymś nadnaturalnym

zdarzy się jakiś ewenement, jest on przyjmowany z maksimum wzburzenia: takim

jest zasiusianie prześcieradła, kiedy się już wyawansowało do wysadzania na

nocniczek, wetknięcie się nagłe psiej głowy za siatkę, wtargnięcie konika

polnego, spadnięcie w nocy poduszki na podłogę. Bezradność dramatycznego

powiadamiania Mamy, śpiącej obok: „Mama — paduśka zgubiła się", jest równie

alarmistyczna, jak na przykład byłby pewnego dnia komunikat, że znikły kopalnie

węgla i już odtąd będzie zimno.

Łóżko — czasem zdradzało. Matka, wróciwszy późno, zastawała dwie skostniałe

figurki śpiące na kołdrach. Położyły się tak, żeby nie zasnąć i doczekać Mamy.

Licha tam!... Zdradziło i wciągnęło łóżeczko.

Mama to rozumie — ten związek z łóżkiem. Mama jest duża — opanowała już nie

tylko dręczącą zagadkę muchy za szybą, jest nie tylko bez ceremonii z wnętrzem

szafy, ale przemierzyła lądy, od których w głowie się mąci. A i teraz jednak,

kiedy dozna krzywdy od „Olbzyma" — smyka do łóżka. „Olbzym", którego korci

własna niegodziwość, po chwili pyta dosyć niepewnym głosem:

— Co ty tam robisz?

— Siedzę sobie — odpowiada głos z łóżka-fortecy.

Jest w tym zaznaczenie skrzywdzenia, anons, że pozycje są ufortyfikowane, ale że

istnieje gotowość do pertraktacji.

To łóżeczko dziecinne — to był pierwszy cypel nowego życia, wynurzającego się z

topieli, rozpoczynanego w mieszkaniu na trzecim piętrze warszawskiej kamienicy

czynszowej na Elektoralnej. Front kamienicy zajęty był przez sklep gotowych

ubrań pana Segała; w oknach sklepu stały zabójcze brunety z wosku w tandetnych

ubraniach; w bramie pyszniły się gabloty pana Piekacza, fotografa, który miał

pracownię w podwórzu; okna naszego mieszkania wychodziły na toż samo zaplute

podwórko, na którym chrypiały zaropiałe dziady; mieszkanko to na trzecim piętrze

nie miało windy, elektryczności, łazienki, miało za to pluskwy o żelaznych

zasadach i ubikację zrujnowaną. Było zimno. Na opał nie było nas stać.

Przed urodzeniem pierwszego dziecka matka jego została porażona nieszczęściem: w

lipcu 1919 roku polegli w odstępie trzytygodniowym jej jedyni, nad wszystko

ukochani bracia. Jako starsza siostra w domu, który za ich wczesnego dzieciństwa

odumarła matka, była ich opiekunką. Teraz, kiedy powstawała Polska i zdawało

się, że rozpocznie się nowe życie, zabrakło ich.

Kiedy Krysia wreszcie przyszła na świat w tym zimnym mieszkaniu na Elektoralnej,

matka jej nie była zdolna do życia. Przenosząc dziecko do przewijania, trzymała

je kurczowo w obawie, że wypadnie... przez okno. Problemat wygotowania butelki,

ugotowania kaszy, każdy element realnego świata był skomplikowaną nad siły

czynnością.

Świat ten przesiąkał brzydotą. Na pierwsze miejsce wypychała się ohydna

wysiedziana zielona kanapa, na której trzeba było słać wieczorem pościel dla

męża. Przy mijaniu manekinów pana Segała, gablot pana Piekacza, należało wyrobić

w sobie całą skomplikowaną dyscyplinę — niewidzenia.

Ratunki nikłe były i słabe: batik zielony, ukająjący lampę... hejnał z wieży

strażackiej w koszarach Mirowskich... tani kwiatek od przekupki za pobliską

Żelazną Bramą.

I dziecko nie było zdolne do życia. Konało z przeżyć matki i nie mogło oddychać

w tym świecie. Dusiło się. lekarze mówili — „astma", mówili —

„fałszywy krup". Trzy lata gościły w domu butle z tlenem, wilgotne prześcieradła

wisiały dokoła kolebki. Dopiero pediatra, doktor Szenajch, odkrył, że te

duszności są na tle nerwowym, i z wolna wyprowadził z tego dziecko jakąś

surowicą sprowadzoną z Paryża.

Tak zapewne po wybuchu wulkanu ziele na kraterze puszcza ponownie pierwsze pędy

ze spopielałego gruntu — z trudem i niełatwo.

Pomagają mu ptaki, wiatry nanoszące, słońce, woda i bieg lat.

Pomagali koledzy chłopców, narzeczona poległego brata i także pomagał płynący

czas.

Żołnierze z- pancerki przysyłali delegacje, prezenty, krzyżyk złoty, kołderkę,

misiulka. Przyjeżdżali na urlopy, stawali spartym murem dokoła kolebki, patrząc

ponuro i bezradnie.

— Czy jednak wyżyje?...

Czy wzrośnie?...

Czy na wypalonym miejscu pójdą pędy?

Wanda, narzeczona Staśka, siedziała całe noce przy chorej Krysi. Nie zdążyła

sfotografować się na prośbę Staśka w tym krótkim narzeczeńskim okresie

przedzielonym teraz przez przepaść martwego czasu. Chciała zostawić Krysi

fotografię narzeczeńską. Poszła do fotografa w jasnej wiosennej sukience, z

bukiecikiem kwiatów, usiłowała uśmiechać się wesołym dziewczyńskim uśmiechem.

Popiół z kataklizmu dziejowego sypał się na dom, ludzie ratowali się, jak mogli.

Czy dzięki tym lekom paryskim, czy też dzięki tym lekom serc — ziele na kraterze

przechorowało wejście w życie i poczęło rosnąć.

Dwudziestokilkuletni ojciec rodziny był również nie przygotowany do życia.

Wychowano go w nabożnej obawie pokoleń przed stratą majątku. Taki, co stracił

majątek, szedł na rezydenta albo zmywał się z oczu sąsiadów w nieznany świat i

„na pewno gdzieś teraz nocuje po ławkach w parkach miejskich".

A właśnie on stracił majątek, świat otaczający był obcy, siły własne niewiadome

i wiara w możność „zarobienia czegoś" — bardzo mglista.

Tymczasem już wzburzona fala historii wygładzała się drobnym ciurkiem

napływających na wystawy sklepowe towarów.

Po latach uniesień zrobiło się w mieszkaniu na Elektoralnej szaro i bezradnie.

Z tych lat we wspomnieniu moim pozostaje — deska klozetowa. Dłu-gośmy cierpieli

jej brak, nie przypuszczając, że naszą kieszeń stać na inwestycje. Wreszcie

dowiedziałem się ze zdumieniem, że kosztuje drobną sumę, i przyniosłem ją z

triumfem. Odtąd w języku rodzinnym mówiło się: „A może to jest jak z tą deską?"

Co po Mickiewiczowsku znaczyło: „Mierz siły na zamiary".

Wsparty o to doświadczenie, postanowiłem dokończyć zaczęte przed wojną prawo, bo

posiadany dyplom Szkoły Nauk Politycznych był według

oceny teścia (który swoje Dobrogoszczyce wymienił na kamienice, a te z kolei na

błyskawicznie spadające marki) — „dobry dla dziedzica Jodańc, ale nie dla

człowieka, który musi zarabiać".

Zredagowałem więc numer kresowy „Świata" zastrzegłszy połowę dochodu z ogłoszeń

jako honorarium, kupiłem najlepszą, jaka była, lampę naftową, zapakowaliśmy w

pieluszki wciąż chorą Krysię i pojechaliśmy na pół roku mego końcowego kucia do

brata w Poznańskie, gdzie Tol, wróciwszy z kampanii pod zagończykiem Dąbrowskim,

uczepił się dzier-żawczyny.

Tam właśnie przyszła na świat następna córka, Tili. Rodząc się, z punktu

zademonstrowała, że zamierza iść przez życie w sposób lżejszy niż starsza

siostra: po prostu, wybrawszy niedzielne popołudnie, kiedy wszyscy byli w

kościele, skorzystała, że Mama przechodzi od okna, pod którym bawiła się Krysia,

na łóżko, wycelowała, gdzie miękko i wypadła głową na dywanik przy łóżku.

Domownicy otoczywszy kolebkę maleńtasa, którego znaleźli w wyśmienitym humorze,

kiwali głowami. Krysia, licząca rok i dziesięć miesięcy, zajrzawszy do kolebki

rozpromieniła się:

— Rąćki — tili... Nóziećki — tili — pokazywała rozstawionymi paluszkami —

malusieńka tili-tili...

Wobec czego nazwa „Tili", używana żartobliwie, zdawałoby się przejściowo,

przylgnęła.

Łóżeczko Tili stało więc w Jerce. Jerka była to dzierżawa domeny państwowej,

którą Tol otrzymał na osiemnaście lat. Mały domek ekonomski stał na skrzyżowaniu

szos: Leszno—Śrem i Kościan—Gostyń.

Do tego domku spłynęły jakimś cudem ocalałe rozbitki: jakieś trochę trofeów z

polowań najstarszego brata w Afryce i w Azji. Jakieś obrazy Walentego

Wańkowicza. Czechowicza, Smuglewicza, rękopisy Bartelsa, nieco portretów

rodzinnych; wszystko to — w tym domku przy skrzyżowaniu dwu szos, dwu traktów,

przy skrzyżowaniu jakichś nie w pełni nam wówczas znanych rzutów idących z głębi

dziejów w głąb przyszłości.

Sześć głowin dziecinnych znowu rosło ze stratowanego życia. Jur, Hania, Rom,

Irenka — Tolów; Krysia oraz Tili — nasze.

Naokół był pas pól buraczanych, swąd gorzelni, zgrzyt wąskotorówki, tak zwanej

„bimby", bo jechała, ostrzegając dzwonieniem w wielki dzwon. Dalszy pas —

jaśniewielmożnych sąsiedztw, połączonych wszelakim powinowactwem, które

najeżdżały rajdami gwiaździstymi domek przy zapylonym trakcie. Coś widać

emanowało z tych starych portretów i z tych ludzi startych w pierwszym ruszeniu

międzyepoki.

Spotkały się dwa ziemiańskie elementy — wschodni i zachodni. Zabawnie, oni tam w

Poznańskiem — mimo pałaców, lokai, aut — byli bliżsi ludu i bardziej

demokratyczni, a zarazem bardziej obskuranccy i bardziej prostaczkowaci, a

równocześnie więcej cywilizowani. W parafii kościańskiej, w której osiedli

Tolowie, ziemianin utytułowany przepraszał parafię ustami proboszcza z ambony za

zgorszenie, jakiego był powodem, rozstając się z żoną. Wszystko tu się wykładało

„kawę na ławę", po prostu i po Bożemu. W „Gazecie Polskiej" wychodzącej w

Kościanie ktoś bona fuk rewokował, iż nieprawdą jest, co rozgłaszał, jakoby

ksiądz proboszcz żył ze swoją gospodynią. Dzieci nieprawych omal nie było, bo

sprawcy byli za kark doprowadzani do ołtarza. t Kobiety po urodzeniu dziecka

musiały być oczyszczone przez wprowadzenie ponownie przez księdza do kościoła. W

domu żyło się cnotliwie, w Poznaniu, w Warszawie już całkiem nieźle, a w

Berlinie lub Wrocławiu— na całego.

Z tym demokratyzmem, pozwalającym na Zgodną współpracę z chłopem w kółkach

rolniczych, szła w parze zaciekła stanowczość. Pieniądz istotnie mało znaczył u

tych ludzi, ale „kto zacz^— wszystko. Najbogatszy pono człowiek w Polsce,

bankier Rotwand, który jakimś fuksem wżenił się w podupadającą ziemiankę i w

majątek ziemski, nie mógł ani rusz doczekać się rewizyt.

Tata, zarażony jakobinizmem po świecie, układał kuplety pocieszenia ziemiańskiej

kuzynce, szalejącej, że jej brat ożenił się z uroczą, ale nie herbową panną:

Damć radę na twą biedę: Wstaw jej do herbu bede, Naczynie to jest wierne,

Całkiem modernę.

Kiedy przyszła próba, ten śmieszny, solidny, zacofany świat wykazał swą wartość.

Lider poznańskiego ziemiaństwa, świętej pamięci Mieczysław Chłapowski z

Kopaszowa, prowadzony na śmierć w pierwsze dni inwazji niemieckiej, ukląkł

spokojnie z różańcem w ręku na rynku rodzinnego Kościana i zginął pod kulami z

okrzykiem:

— Niech żyje Polska, niech żyje Francja, niech żyje Anglia!...

W domku przeflancowanym z puszcz nadberezyńskich na skrzyżowanie szos mżyła

dawnym światłem Alina, panna respektowa mojej matki, która wychowała nas

wszystkich; Alina, która, będąc odcięta od Polski po traktacie ryskim,

przewędrowała przez zieloną granicę holowana przez dawną służbę i przeniosła na

łonie wiersze swego „chowańczyka", opiewające wiecznie i tymi samymi rymami

szynkę-Alinkę. Biedna stara w piętkę już nieco goniła, siedziała na kanapie i

„miała za złe".

Ileż to trzeba było wziąć za złe temu nowemu światu, tak innemu niż świat

powstańca „nieboszczyka pana Melchiora" i jego żony ze Szwoy-

nickich, z którą jako panna respektowa przywędrowała z Kowieńszczyzny na

Białoruś!

W czasie rewolucji rosyjskiej, kiedy trzeba się było schronić do Mińska, Alinka

nigdy nie zapaliła elektryczności w pokoju.

— Tfu, nie cierpię, nienawidzę tych wymysłów — oburzała się, zapalając lampę

naftową.

W Jerce elektryczności nie było, można było po dawnemu „oprawiać" lampy,

wyrównując opalone knoty i pokrzykując na służebnice. Ale gniot gleichszaltowy

zbyt uciskał duszę kresową.

Mama cieszyła się względami Aliny, która stale obiecywała, że umierając przekaże

jej tajemnicę zamawiania róży. Zaczynało się to tak oto:

Szedł Pan Jezus drogą i znalazł trzy róże, Jedna zginęła, druga przepadła,

trzecia sczezła. Tak ty zgiń, tak ty przepadnij, tak ty sczeźnij.

Ale pełną formułkę można, było zwierzyć umierając tylko jednemu człowiekowi.

Alinka zamawiać — zamawiała imieniem Boskim, żegnać kąty domu — żegnała przed

pogaszeniem świateł, ale obracając się między „państwem" i służbą w zabawny

sposób łączyła w sobie folklor z racjonalizmem. Przecież to w Kalużycach ktoś

kiedyś zobaczył babulkę przysłaną do pilnowania chorej ciotki, jak klęcząc

modliła się, czytając Żywot Chrystusa Renana. U Alinki ta pobożność dziwnie

łączyła się ze szlacheckim farmazoństwem, jak u mego chrzestnego, który „w Boga

nie wierzył", ale miał kult dla Matki Boskiej i stawiał Jej kapliczki.

— Pani Zosiu — mówiła do Mamy — jak będę umierać, to proszę do mnie żadnych

dewotek nie wpuszczać, żeby śpiewały jakieś „zimne poty". Proszę tylko Ojcze

nasz zmówić i Kto się w opiekę, moja złocista...

Mieszkając w Kalużycach, ani do kościoła odległego o dwadzieścia wiorst nie

przywykła jeździć, ani chodzić do spowiedzi.

Cnotliwe Poznańskie, które praktykowało publiczne odwoływanie grzechów,

przysłało ojca benedyktyna dla zbadania tej owieczki. Ojciec benedyktyn okazał

się zwolennikiem gry w „sześćdziesiąt sześć" i obie strony wyrażały zadowolenie

z odbytej konferencji.

Między tym wszystkim — portretami i wspominkami, burakami i gorzelnią, jaśnie

wielmożnymi i niedostatkiem — rosło sześć głowin nie podejrzewających, że

przyszły do życia na pęknięciu świata. Była to komuna tak doskonała, że kiedy

Mama pojechała na parę tygodni do Warszawy, rodzone dziatki, wzorem Toląt

(dzieci brata, Tola) zwracały się do niej po powrocie przez „ciociu".

Na powrót Mamy były przygotowane żywe obrazy. Kilkomiesięczna Tili wspaniale

odegrała rolę łątki. Leżała golutka na brzuszku na kolorowej poduszce, z

przypiętymi srebrnymi skrzydełkami. Kiedy Tata — konferansjer — doszedł do

anonsowania jej występu:

Tili — maleńka łątka — wylazła ze swego kątka, gdy cię ujrzała, mamusiu, z

radości zrobiła siusiu —

obeszła się bez suflera, zagrawszy swoją rolę „z wylaniem".

Mały Biś (Irenka), też jeszcze nie dorosły do roli mówionej, był wyspą Tahiti.

Kiedy mianowicie chór śpiewał „Księżyc nad Tahiti bladym światłem lśni", a Rom i

Krysia, udrapowani w szale, odwalali Tahitańczyków w blasku kulistej lampy

naftowej, oblepionej złotą bibułką i imitującej księżyc— Biś, stojąc na

czworakach, nakryty pledem, cierpliwie reprezentował wyspę Tahiti.

— Ciociu — dopominał się basem po przedstawieniu — czy ciocia widziała, że

byłam górą?

I tak szły dni —na niewiadome. Tata kuł przy oknie wychodzącym na podskubany

ogródek, do którego z sąsiadów ma należeć insula in flumine nuta. Przed oknem

stal kojec, w którym rezydowała Tili. s/peiul z głową wystrzyżoną przy skórze, z

ogromną pajdą chleba z masłem, którego połowa była na buzi. Już bowiem minęło

karmienie piersią, kiedy witała wchodzącą matkę smakowitym ćmoktaniem, jakby

wnoszono befsztyk.

Czasem pod oknem rozlegał się wrzask, kiedy — mimo mocowania się z kundlem —

kundel okazywał się mocniejszy i wyrywał pajdę. Połknąwszy ją, zapalał fajkę

pokoju, zlizując resztę masła z gębusi.

Powoli z tych pierwszych ptasich z kojca wygwizdów i pokrzykiwań, z tych

nieartykułowanych dźwięków — wyłaniał się język ludzki.

Pamiętam, kiedy wypłynęło pierwsze ludzkie słowo (bo „tata", „mama", „cioci",

„ensi", „papu" stoją jeszcze na pograniczu zwierzątkowych po-chrząkiwań,

pomruków i popisków).

Kiedy pochyliłem się nad głęboką kolebeczką, w głębi której malec już się nadął

do snu, otworzył w napuchniętej przedsennie buzi oczka (miał je z typową

mongolską fałdą, odziedziczoną po Tatarach Baczyż-malskich, przy czym lewe było

„dropiate", z żółtą łatką na tęczówce) i chytrze spojrzał na mnie; podniósł

pulchny paluszek i zwierzył się z ogromnego dorobku:

— Pałać...

W tym dniu nauczył się, że tak się nazywa palec. Potem słowo nikło jednak w

czeluści rozważań i obserwacji, dziecinnych przymierzań i miarkowania, aż

wreszcie kiedyś wypływało ponownie już jako prawidłowy „palec".

Krysia za to żywsza, wrażliwsza, nie czekała na ostateczne ukształtowanie słowa

i stworzyła wokabularz swoich najwłaśniejszych słów:

Przekupka była „krzepupką", papuga — „papuka", kot bury z piosenki paradował

jako „kobuły'", mordka - „mostka", zepsuty „ipsiuty", prześcieradło

„popścieradło", kubeczek — „pubeciek", placek - „klaciek". kiełbasa —

„kowbasia", punkcik — „pumcik" obrzydliwy - „uobzie-dliwy", grzeczny „gzieć",

chwila — „wchila", chwała Bogu „wchwała Bogu", rzeczywiście — „ziiście", gwizdać

— „gwiździe"; domagała się nie chleba, tylko „laba", a to, na czym się siedzi,

nazywała najprzód „drugim brzuszkiem", aż ochrzciła celnym neologizmem

„siądźka".

I zaraz, ledwo ten język dziecinny począł się sklejać w dwa słówka, na krzyż

przepasane trzecim, już ta ebrionalna mowa poszła w służbę walki o prawa, którą

dotąd wspierały tylko gesty i pokrzykiwania.

Kiedy przyszła pierwsza butla, Tili — dzieciak przyzwyczajony do piersi, mógł

tylko wrzasnąć zdecydowanym protestem. Nagle strzyknął mu do gębki pierwszy łyk

- przypięła się rączkami i dla pewności dwiema pulchnymi nóżkami i poczęła

dudlić do ostatniej kropli.

Teraz ma półtora roku. już z gaworzenia wchodzi w mówienie i nagle, kiedy jej

matka zwraca uwagę, by nie rozrzucała kaszy, powiada: „Wciale". Tego wyrazu

gdzieś się nauczyła i nadużywała do wszystkich protestów. Spać? — „wciale". Nie

rozrzucać kaszy? — „wciale". Co tu robić z półtorarocznym skrzatem?

— Nie będę ci „wciale" kaszy dawać — konkluduje matka.

— Pazofia będzie da-a-a-ć...

— Nie będę — replikuje panna Zofia. bona.

— Ikcia będzie da-a-a-ć...

Ale Wikcia przyłącza się do akcji pedagogicznej:

— Nie będę. jesteś „uobziedliwa".

— Ciocia Maieta będzie da-a-a-ć...

Sprowadzona specjalnie Marietta z oburzeniem odparła ofertę. Dzieciak nie dał za

wygraną, aż przeskrutynizował wszystkich domowników aż do garbatej Walerci od

świń — bez skutku. Dopiero ryknął wielkim głosem.

Warszawskie dzieciństwo

Wraz z powrotem do mieszkania na Elektoralnej skończyła się, choć tak ubożuchna

w Jerce, wieś, skończyły się, choć tak nieliczne, cudem z topieli wojennej

ocalałe portrety rodzinne. I atmosfera, którą stwarzali tolowie. Był pan Piekacz

ze swymi wyrobami fotograficznymi w bramie, pan Segał z manekinami, na których

wisiały tandetne płaszcze, podwórko zaplute i szare rozlazłe sprawy na jego

asfalcie.

A przecież przez tę szarość wlewało się kolorowe życie oczkami, uszami,

powonieniem, wrażeniami, asocjacjami — wszystkimi porami duchowego organizmu.

Coraz nowe obrazy osaczały dziecinne istnienie wzburzoną, szturmującą falą.

Przychodziły zewsząd, choćby przez tę niewinną loteryjkę obrazkową. Co kwadrat

kolorowy — to inny przedmiot. Krysia zna już wszystkie kwadraty. Tili siedzi

naburmuszona w dziecinnym krzesełku, z którego zwisają jej nóżki w powietrzu.

Ambit ją boli. Matka za nią kładzie obrazki na odpowiedni kwadracik, ale

dzieciak czyha na ten jeden, który zna:

— Kota głowa!... — woła triumfalnie.

I odtąd przez jakiś czas — sama się zwie „Kota głowa".

Jeśli przez loteryjki życie sączyło się strumykami, to przez Agnieszkę chlustało

szerokim potokiem. Agnieszka, pierwsza służąca, na jaką zdobyliśmy się — dla

taniości ospowata i przychodnia wdowa — wypływała z jakichś najgłębszych

lumpenproletariackich dołów Warszawy.

Ta „kobieta", bo tak ją dzieci nazywały, uczyła je jakichś pioseneczek, nie

znanych dzieciństwu Taty i Mamy.

W dziecinnych usteczkach te piosenki nabierały świeżości:

gołąbeczku, leć w drogę, leć do mojej mamusi, lecieć z tobą nie mogę, mimo

wielkiej pokusi.

Bardzo wzruszająca była piosenka o Helence:

Za mostem, za wodą, gdzie łączka zielona, Stojała Helenka bardzo zadumiona.

Ku zachwytowi Taty latorośle produkowały się też piosenką wywiezioną z

Poznańskiego, w której on ją pyta, czy ona już jest jego, ona zaś do końca nie

kapituluje, nawet przy ołtarzu:

Gdy pójdziemy do ołtarza, czy będziesz moja?

Oj, nie, jesce nie, jesce jestem swobodna, pannom podobna...

Zabawnie było patrzeć na „pannom podobną" z szurpatą mordką, z łepetyną

wystrzyżoną na kulę i bardzo „przywiteczną" (też neologizm). Ale wreszcie z tą

Wańkowicz Melchior - Ziele na kraterze.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: