Racjonalność przekonań.doc

LOGIKA

Racjonalność przekonań

-         czy „nieracjonalne” znaczy: „fałszywe”?

nie; istnieją przekonania nieracjonalne i prawdziwe, jak i racjonalne i fałszywe [np. jakakolwiek odrzucona teoria naukowa]

-         przekonanie nieracjonalne wynika z przecenienia prawdopodobieństwa; sąd racjonalny jest sądem ostrożnym

przekonanie nieracjonalne:

-         do orzeczenia o nieracjonalności twierdzenia nie wystarcza ani jego źródło, ani treść, ale niezgodność tego twierdzenia z pewnymi ogólnymi prawdami

-         nie można żądać racjonalności od przekonań elementarnych; racjonalne nie są twierdzenia dyktowane przez uczucia, niektóre sądy etyczne, nieudowodnione twierdzenia

-         z przekonaniami nieracjonalnymi nie polemizuje się

-         a jednak istnieją przekonania nieracjonalne, bez których nie da się żyć; człowiek nie kieruje się racjonalizmem, a racjonalizacją – upraszcza wiele rzeczy (nie ma wyboru, zbyt wiele sądów musiałby zawiesić); przekonania nieracjonalne mogą być źródłem równowagi psychicznej; wiele spośród nich jest wynikiem myślenia życzeniowego [człowiek zdrowy ma zawyżoną samoocenę, przecenia swoją rolę na świecie]

stereotyp – często wpojony, bezpodstawny ® uogólnienie

-         problem racjonalności wierzeń religijnych (według M.Przełęckiego)

[problem racjonalności jest jednym z podstawowych zagadnień filozoficznych – dlaczego wierzenia religijne mają być od tych rozważań niezależne?]

racjonalność

              ¯              ¯

              logiczna              pragmatyczna

oparta na racjach logicznych – uzasadnionych               oparta na racjach pragmatycznych – wyborze

przekonaniach              korzystniejszej alternatywy [coś logicznie

              nieracjonalnego może być korzystniejsze od

              samych racji logicznych]

-przekonania religijne nie są racjonalne logicznie, gdyż stopień ich uzasadnienia jest znacznie za niski w stosunku do stopnia pewności tych przekonań;

-racjonalność pragmatyczna przekonań religijnych zależy od systemu wartości podmiotu (wiara może stać w tej hierarchii wyżej niż racje logiczne); za wiarą nie przemawiają ściśle określone względy, ale jej owoce;

przekonanie racjonalne – (definicja cząstkowa) – przekonanie dostatecznie uzasadnione (prawdziwe przesłanki, prawdziwość formalna (dedukcyjna))