Masaż to manualne oddziaływanie na ustrój w celu uzyskania zamierzonego efektu terapeutycznego.
Słowo masaż w języku polskim pochodzi od wyrazu mięsienie czyli w dzisiejszym znaczeniu ugniatanie.
Zabieg ten ma bardzo długą historię. Znany jest od tysięcy lat. Pochodzi z Indii i Chin. Na początku był stosowany w obrządkach religijnych. Stopniowo przechodził zmiany stając się zabiegiem higienicznym i uznawanym w medycynie ludowej zabiegiem korzystnym dla zdrowia. Z dzieł Hipokratesa można dowiedzieć się że był stosowany leczniczo. W Grecji i Rzymie gdzie sprawy ciała były wysoko cenione stosowano namaszczanie i nacieranie sportowców biorących udział w igrzyskach. To samo dotyczyło gladiatorów. W słynnych termach również stosowano ten zabieg ale bardziej w celach higienicznych. W średniowieczu nastąpiło przewartościowanie ideałów. Bardziej liczyło się życie wieczne, tym samym ciało traktowano jako coś gorszego, źródło grzechu. Mimo to np. w Polsce w miastach i wsiach istniały łaźnie w których łaziennicy i celulicy stosowali różnego rodzaju nacierania, wzmagania winnikami (różeczka brzozowa) w łaźniach parowych. Dopiero w XVI wieku francuski lekarz Ambroży Pare opisał swoje obserwacje i masaż zaczął stosować jako oficjalną metodę leczenia. Rozwój masażu leczniczego nastąpił na początku XIX wieku, kiedy lekarze szwedzcy opracowali nowe metody leczenia zwane jako tzw. szwedzka gimnastyka. W tym czasie w Polsce profesor Zabłudowski opracował metody masażu. Kierował uniwersyteckim zakładem masażu leczniczego. Z czasem masaż rozpowszechnił się zwłaszcza w ośrodkach sanatoryjnych. Swoją popularność zawdzięcza m. in. temu że jest zabiegiem naturalnym bez skutków ubocznych. Jest jednym z niewielu zabiegów gdzie klient ma bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem, co w świecie coraz bardziej zmechanizowanym i zdechumanizowanym ma swoje znaczenie. Obecnie w Polsce, gdzie służba zdrowia ma się jak najgorzej dostępność do zabiegów fizjoterapeutycznych w tym i masażu jest również mocno ograniczona. Rolę państwowych ośrodków w jakiejś części przejmują prywatne gabinety masażu, ośrodki odnowy biologicznej czy gabinety kosmetyczne. W sytuacji gdy wciąż panuje wielkie bezrobocie, ogólne zubożenie społeczeństwa, prywatnym ośrodkom trudno się utrzymać a potrzebującym coraz częściej brakuje pieniędzy na podstawowe leczenia.
Strój masażystki powinien być luźny, wygodny, przewiewny. Górne okrycie wyłącznie z krótkim rękawem. Obuwie musi być bardzo wygodne, łatwe w utrzymaniu czystości. Trzeba pamiętać że odpowiednie ubranie znakomicie zmniejsza uciążliwość pracy. Ponad ¾ czasu pracy to pozycja stojąca, pochylona, skręcona przy ciągłym obciążeniu grup mięśni i stawów. Do tego dochodzi wymierny wysiłek fizyczny. Trzeba dbać o skórę rąk. Wbrew pozorom ten typ pracy, gdzie ciągle myjemy ręce bardzo często powoduje wysuszenie skóry. Na palcach i na nadgarstkach nie wolno nosić jakichkolwiek ozdób ponieważ zawsze istnieje ryzyko uszkodzenia skóry osoby masowanej. Paznokcie muszą być krótko przycięte, nie ma mowy aby prawidłowo wykonać zabieg z długimi paznokciami. W stosunku do klientki masażystkę powinien cechować spokój, cierpliwość, życzliwość, umiejętność nawiązywania kontaktu. Jeżeli już klientka chce rozmawiać to należy pamiętać aby dać jej możliwość wypowiedzenia się. My mamy słuchać, nie poruszać w rozmowie drażliwych tematów. Chcemy czy nie jesteśmy czymś w rodzaju spowiedników. To jest charakterystyczne zjawisko dla pewnych zawodów jak kosmetyczka czy fryzjerka. Tego rodzaju opowieści często bywa że poruszające bolesne, bardzo osobiste pozostają w gabinecie. Tak jak każdy zawód tak i ten ma swoje gorsze strony wynikające z jego specyfiki o czym była mowa wyżej. Skutki tego są takie, że osoba masująca narażona jest na powstawanie żylaków podudzi, skrzywienie kręgosłupa, zmiany w stawach kończyn. Żeby temu w jakiejś części zaradzić trzeba od początku uczyć się pracować z każdej strony stołu, używać maksymalnie lewej ręki, wspomagać chwyt drugą ręką, wspomagać chwyt swoją masą. Jeśli jest tylko możliwe przyjmować właściwą pozycję ciała przy pracy. Unikać skręcania kręgosłupa. Przy pochyleniu podpierać się jedną ręką. Pracować w osi kręgosłupa. Stosować ugięcie w stawach kolanowych. Stosować podpórkę pod kończyny dolne, stopy opieramy zamiennie.
Gabinet.
To miejsce pracy gdzie pracownik jak i osoba korzystająca z zabiegów powinny czuć się jak najlepiej. Dlatego pomieszczenie powinno spełniać bezwzględnie pewne warunki. Powierzchnia chociaż około 10 m2, przedzielona tak aby klientka mogła bez krępowania przygotować się do zabiegu, gabinet musi mieć dobre oświetlenie światłem naturalnym. Wydajną wentylację, odpowiednią temperaturę (minimum 20 stopni). Ściany pomalowane farbami „oddychającymi” w ciepłych i jasnych kolorach. Dobrze kiedy w pomieszczeniach są kwiaty doniczkowe, obrazy i inne elementy ozdobne które wpływają na nastrój pomieszczenia. Odpowiedniej atmosferze sprzyja cicha, łagodna muzyka. W wyposażeniu musi być umywalka z ciepłą wodą, lustro i wieszaki również dla klienta. Inne przedmioty nieodzowne: stolik lub biurko, szafa na ubrania, stolik lub szafka na specyfiki potrzebne przy zabiegach, krzesła, taboret śrubowy, parawan. Z drobniejszych przedmiotów potrzebne będą: poduszki, wałki, stopień pomocny przy wchodzeniu na stół. Najważniejszym meblem jest stół do masażu i przy jego wyborze trzeba zwrócić szczególną uwagę. Ogólnie stoły można podzielić na dwa rodzaje: stacjonarne i przenośne. Do gabinetu ze względu na swoje właściwości nadaje się stół stacjonarny. Powinna to być solidna i ciężka konstrukcja z możliwością płynnej regulacji wysokości (np. przekładnia ślimakowa uruchamiana ręcznie lub elektrycznie). Długość stołu od 180 do 200cm. Szerokość 55-70cm. Nieoceniony jest regulowany zagłówek z otworem na twarz. Wierzch stołu to kilku cm długości sklejka przykręcona do ramy, przyklejona kilku cm grubości gąbka. Całość obszyta skajem. Do przykrycia używamy prześcieradła frotte z gumką.
Rodzaje masażu.
Możemy podzielić na dwie grupy:
· masaże ręczne:
- klasyczny
- segmentarny
- limfatyczny
- punktowy
- okostnowy
- sportowy
- kosmetyczny
· masaże mechaniczne
- wibracyjny
- wirowy
- igiełkowy
- podwodny
- synkardialny
- bicze szkockie
Wpływ masażu na ustrój.
Stosując różne kombinacje chwytów możemy wpływać na cały organizm powodując przyspieszenie procesów biochemicznych w tkankach – skórna, mięśniowa, aparat stawowo-więzadłowy, ; w układach – krwionośny, limfatyczny, nerwowy, oddechowy, pokarmowy, wydalniczy; i na przemianę materii.
Skóra.
Zabieg oczyszcza skórę z obumarłych komórek naskórka, przez co poprawia oddychanie skórne, usprawnia pracę gruczołów potowych i łojowych, rozszerza naczynia krwionośne co umożliwia szybsze dostarczanie tkankom substancji odżywczych i szybsze usuwanie produktów przemiany materii. Po zabiegach skóra jest bardziej elastyczna, bardziej odporna na czynniki zewnętrzne, wszystkie czynności skóry przebiegają szybciej i sprawniej. Skóra o którą dbamy stosując m. in. masaże staje się po prostu ładniejsza.
Mięśnie.
Przyspieszamy dostarczanie tkankom mięśniowym tlenu, substancji odżywczych potrzebnych do pracy mięśni tj. możliwość kurczenia się i do ich budowy. Zabieg regeneruje zmęczone mięśnie, zwiększa ich siłę, zapobiega zanikom mięśniowym, w jakiejś części zastępuje ćwiczenia.
Aparat stawowo-więzadłowy.
Zwiększa ruchomość stawów, uelastycznia i wzmacnia więzadła co w efekcie sprzyja zwiększonej możliwości pracy stawów i zwiększa również odporność na kontuzje.
Układ krążenia.
Przez wymuszenie szybszego przepływu krwi pobudza układ krwionośny i chłonny. Likwiduje objawy zastoinowe, pomaga w wchłanianiu obrzęków, ułatwia odpływ krwi żylnej. Wszystkie te czynności ułatwiają pracę serca.
Układ nerwowy.
Zabieg jako bodziec fizyczny działa na obwodowy i centralny układ nerwowy za pośrednictwem włókien czuciowych obwodowych. Masaż oddziałując na centralny układ nerwowy powoduje że on wysyła bodźce do mięśni, gruczołów wydzielania wewnętrznego i do poszczególnych narządów. Stosując delikatne techniki – głaskanie, lekkie rozcieranie i wibrację wpływają kojąco na układ nerwowy. Ugniatanie, oklepywanie, mocne rozcieranie i wibracja działają pobudzająco.
Inne układy.
Przyspieszając przepływ krwi zwiększamy ilość krwi dostarczanej do płuc gdzie następuje wzbogacenie krwi w tlen. Krew dostarcza tlen każdej tkance. Organizm bez którego żadna tkanka nie mogła by żyć. Poprawia trawienie, przyspiesza pracę jelit i tym samym szybciej wydalane są produkty niestrawione, wspomaga filtrację nerek, efektem jest szybsze wydalanie substancji przemiany materii z moczem.
WSKAZANIA DO MASAŻU CZĘŚCIOWEGO:
· skóra
- zaburzenia odżywcze skóry
- rozmiękczanie blizn i zrostów
- w odmrożeniach
- w chorobach naczyń krwionośnych
· mięśnie
- zapobieganie zanikom mięśniowym powstałym w skutek bezczynności
- zapobiega zanikom mięśniowym powstałym np. przy wylewach
- przy kontuzjach typu: rozerwanie włókien mięśniowych, wylewy krwawe sródmięśniowe
· narząd ruchu
- stłuczenia
- skręcenia
- zwichnięcia
- zmiany spowodowane przeciążeniem
- obrzęki
· układ nerwowy
- porażenia
- niedowłady
- nerwobóle
- zapalenia splotów nerwowych
- zespół wypadnięcia krążka
· układ krążenia
- obniżone ciśnienie krwi
- niewydolność układu krążenia (ułatwienie odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych)
- po przebytych stanach zapalenia żył
WSKAZANIA DO MASAŻU CAŁKOWITEGO:
- w nadwadze i otyłości
- w rekonwalescencji
- w stanach nadpobudliwości układu nerwowego
- w celu wzmocnienia ogólnej kondycji
- w celu polepszenia samopoczucia
PRZECIWWSKAZANIA:
- gorączka
- stany zapalne
- krwotoki
- nowotwory
- zmiany dermatologiczne
- przerwanie ciągłości skóry
- zakrzepy
- tętniaki
- niewyrównane wady serca
- menstruacja
- wczesne okresy o złamaniach, zwichnięciach
- choroby wrzodowe żołądka i jelit z krwawieniem
- kamica wątrobowa, nerkowa
- stany zapalne dróg żółciowych
- nadciśnienie tętnicze
- ciąża
Techniki stosowane w masażu klasycznym.
W zabiegach wykorzystujemy 5 podstawowych chwytów i ich odmiany:
- głaskanie
- rozcieranie
- ugniatanie
- oklepywanie
- wibracja
Głaskanie.
Tym chwytem zaczynamy i kończymy zabieg. Również głaskanie wplatamy między inne techniki. Głaskanie wykonujemy całą powierzchnią dłoni lub obu dłoni jednocześnie lub na przemian, opuszkami palców, kłębem i kłębnikiem, brzegami dłoni, grzbietowymi częściami palców (wymiatające), zaciśniętą pięścią. Mocniejszą odmianą jest głaskanie wyciskające. Głaskanie oczyszcza skórę polepszając działanie gruczołów potowych i łojowych. Usprawnia oddychanie skórne. Pobudza krążenie krwi w naczyniach włosowatych, przyspiesza odpływ krwi żylnej powodując napływ krwi tętniczej, podnosi temperaturę masowanej części. Delikatne głaskanie działa kojąco i przeciwbólowo. Szybkość 25 razy na minutę. Głaskanie jest najlżejszą techniką dla masażysty. Głaskanie może być jedyną techniką użytą w masażu.
Rozcieranie.
Jest mocniejszą formą oddziaływania na tkanki ustroju. Chwyt to okrężne ruchy wykonywane opuszkami palców od 2 do 5, opuszkami kciuków, nasadą dłoni. Rozcieranie pomaga w usuwaniu złogów, rozluźnia mięśnie, zwiększa ruchomość stawową, powoduje rozciąganie zrostów, blizn, skóry, ścięgien i mięśni. Szybkość ruchów 60 – 100 razy na minutę.
Ugniatanie.
To chwyty oddziałujące przede wszystkim na mięśnie. Przy ugniataniu wykorzystujemy kciuk i pierwszy palec (chwyt szczypcowy), wszystkie palce obu rąk – ugniatanie wyciskające, opuszki kciuków i pierwszych palców naprzemiennie – przełamujące, opuszkami kciuków ruch w przeciwne strony – ugniatanie przełamujące. Ugniatanie kłykciami stawów paliczkowych, ugniatanie opuszkami pierwszego i drugiego palca wspomaganymi przez nałożenie i przyciśnięcie drugą dłonią. Innymi odmianami ugniatania jest rolowanie – przesunięcie fałdu skórnego kciukami; piłowanie małe wykonywane brzegami obu dłoni naprzemiennie; piłowanie duże – kciukami i pierwszymi palcami obu rąk strony grzbietowe obu dłoni skierowane do siebie. Ugniatanie wałkujące wykonywane całymi powierzchniami dłoni stosowane wyłącznie na ramionach i udach. Ugniatanie usuwa zmęczenie mięśni, przyspiesza ich gotowość do wykonywania pracy, zapobiega zanikom mięśni, usuwa przykurcze. Ugniatanie jest bierną gimnastyką mięśni, działa pobudzająco na układ nerwowy. Szybkość 50 razy na minutę.
Oklepywanie.
Polega na bardzo szybkich około 100 razy na minutę krótkich i rytmicznych uderzeniach częściami obu dłoni naprzemiennie. W zależności od potrzeby słabszego lub silniejszego bodźca posiłkujemy się różnymi odmianami oklepywania. Oklepywanie opuszkami od 1 do 5 palców obu rąk – oklepywanie fortepianowe stosowane przy masażu głowy i twarzy. Rozłożonymi lekko palcami, gdzie każdy palec oddziałuje osobno – oklepywanie miotełkowe. Brzegami dłoni – siekające. Inne odmiany oklepywania: brzegami zwiniętych dłoni, brzegami zaciśniętych dłoni, oklepywanie szponiaste, łyżeczkowe, wymiatające. Oklepywanie jest bardzo mocną techniką masażu. Słabe oklepywanie zmniejsza napięcie mięśni i powoduje skurcz naczyń krwionośnych, działa uspakajająco. Silne oklepywanie zwiększa napięcie mięśni i rozszerza naczynia krwionośne, pobudza układ nerwowy. Podnosi temperaturę ciała, wywołuje odczyn przekrwienia, pobudza mięśnie do skurczów. Oklepywanie stosujemy zwłaszcza w zanikach mięśni i w ich osłabieniu.
Wibracja.
Jest ostatnią techniką stosowaną w masażu polegającą na przenoszeniu drgań z napiętych mięśni kończyny górnej masażysty na ciało osoby masowanej. Jest to trudna technika, najszybciej i najbardziej męcząca. Wibrację bez przerywania ruchu wykonujemy zaledwie przez kilkanaście sekund, na tyle wytrzymują wysiłek mięśnie. Wibrację przenosimy najczęściej przez powierzchnię całej dłoni, często wspomagając ją przez nałożenie i przyciśnięcie drugą dłonią. Wibrację możemy wykonywać też opuszkiem palca (palców) na mniejszej powierzchni ciała. Wibrację wykonujemy z przesunięciem dłoni (labilna) lub bez przesunięcia (stabilna). Łatwiejszymi i mniej męczącymi odmianami wibracji są wstrząsanie i roztrząsanie. Wibrację ręczną możemy zastąpić wibratorem zasilanym energię elektryczną lub wodną – aquawibron. Słaba wibracja usuwa wzmożone napięcie mięśniowe, natomiast silna wzmaga je, powoduje szybsze krążenie płynów ustrojowych.
Ogólne zasady dotyczące wykonywania zabiegu.
Masaż traktujemy jako samodzielny zabieg lub łączymy go z innymi: nagrzewanie np. sollux, emita, okłady parafinowe, borowinowe, stosujemy przed lub po ćwiczeniach gimnastycznych, kierunki ruchów zawsze w stronę dosercową lub na obwód. Masaż wykonujemy codziennie lub w przypadku osób źle znoszących zabieg, osób starszych, korzystających w między czasie z innych form leczenia, co drugi dzień. Seria zabiegów 10 –20 razy. Jeśli jest potrzeba kontynuowania robimy dwu tygodniową przerwę i wracamy do zabiegów, z tym że często zabiegi wykonujemy 2-3 razy w tygodniu. Czas wykonywania masażu częściowego 5 20 minut. Całkowity masaż 50 – 60 minut. Pierwsze zabiegi wykonujemy krócej, delikatniej, korzystając z technik mniej obciążających klientkę. Trzeba pamiętać, że zwykle od pierwszego do trzeciego zabiegu osoba masowana ma najmocniejsze odczucia w trakcie zabiegu jak i wiele godzin po nim. Objawia się to sennością, uczuciem zmęczenia, ogólnym rozbiciem (jak przy grypie), możliwe jest nawet podwyższenie temperatury całego ciała (gorączka). Reakcja może być całkiem inna: uczucie rześkości, przypływ energii, chęć do działania. W zasadzie masaż nie powinien wywoływać bólu, w praktyce jednak często przekraczamy próg odczuwania bólu zwłaszcza na początku serii. Trzeba koniecznie być obecnym przy wchodzeniu i schodzeniu klientki ze stołu. Rozpoczęty zabieg nie może być przerywany. Po skończeniu zabiegu klientka powinna odpocząć mniej więcej 20 minut w pomieszczeniu przeznaczonym do tego celu. Wszelkie stosowane techniki masażu powinny cechować się miękkością, odpowiednią szybkością i rytmicznością powtarzanych ruchów. Czas zabiegu, użytą siłę, dobieranie technik i ilość ich powtórzeń dostosowujemy do możliwości osoby masowanej. Masaż wykonujemy przy użyciu środków poślizgowych – specjalne maści do masażu, oliwkę, talk, mydliny. Środki poślizgowe dozujemy ostrożnie, ponieważ zbyt duża ilość utrudnia wykonywanie zabiegu. Specyfiki przenosimy ze swoich dłoni na masowany odcinek ciała. Masaż można też wykonać na sucho bez wspomagania środkami poślizgowymi. Zabieg można wykonać w rękawiczkach chirurgicznych jest to jednak stosowane zazwyczaj w szpitalach. Przed przystąpieniem do zabiegu koniecznie ogrzewamy swoje ręce.
MASAŻ DŁONI I STAWU NADGARSTKOWEGO
Pozycja klientki siedząca lub leżąca. Pozycja masażystki siedząca lub stojąca.
1. głaskanie dłoni strony grzbietowej wykonujemy całymi powierzchniami dłoni naprzemiennie.
2. Odwracamy dłoń i ruchem wymiatającym głaskamy stronę dłoniową
3. Głaskanie palców stron grzbietowych i dłoniowych kciukiem i palcem wskazującym
4. Głaskanie palców stron bocznych
5. Rozcieranie palców stron grzbietowych i dłoniowych kciukiem i palcem wskazującym, jednocześnie ruchem kolistym
6. Rozcieranie stron bocznych
7. Rozcieranie stawów paliczkowych
8. Ugniatanie stawów paliczkowych kciukiem i palcem wskazującym, jeden kilku sekundowy ucisk na każdym stawie
9. Przegłaskanie palców
10. Przegłaskanie sródręcza stronę grzbietową
11. Rozcieranie opuszkami palców
12. Rozcieranie przestrzeni międzykostnej chwytem szopa pracza
13. Strona dłoniowa przegłaskanie ruchem wymiatającym
14. Rozcieranie opuszkami palców sródręcza,
15. Kłąb i kłębik ugniatanie chwytem szczypcowym
16. Ugniatanie przełamujące kłębu i kłębika
17. Przegłaskanie wymiatające
18. Staw nadgarstkowy głaskanie obrączkowe
...
Sandrus92