Grzybowski Przemysław P. - Edukacja europejska - od wielokulturowości do międzykulturowości.pdf

(4138 KB) Pobierz
Przemysław Grzybowski
Przemysław Paweł Grzybowski
Edukacja europejska
-
od wielokulturowości ku międzykulturowości
(koncepcje edukacji wielokulturowej i międzykulturowej w kontekście europejskim
- ze szczególnym uwzględnieniem środowiska frankofońskiego)
wersja elektroniczna
Bydgoszcz 2005
Recenzenci:
• Prof. dr hab. Czesław Dziekanowski (Uniwersytet w Białymstoku)
• Prof. dr hab. Zenon Jasiński (Uniwersytet Opolski)
Copyright  by Przemysław Paweł Grzybowski 2005
2
Moim Najbliższym ...
3
Spis treści
Wstęp ........................................................................................................................................ 6
1. Założenia metodologiczne ................................................................................................... 9
1.1. Przedmiot i cele badań ..................................................................................................... 9
1.2. Charakterystyka procedury badawczej i problemy badawcze ........................................ 10
2. Zróżnicowanie kulturowe a edukacja ............................................................................... 14
2.1. Zróżnicowanie kulturowe ............................................................................................... 19
2.1.1. Wielokulturowość ..................................................................................................... 22
2.1.2. Międzykulturowość ................................................................................................... 24
2.1.3. Granice i pogranicza .................................................................................................. 29
2.2. Edukacja w warunkach zróżnicowania kulturowego ...................................................... 33
2.2.1. Edukacja wielokulturowa .......................................................................................... 35
2.2.2. Edukacja międzykulturowa ....................................................................................... 39
2.2.3. Edukacja regionalna .................................................................................................. 46
2.2.4. Edukacja obywatelska ............................................................................................... 52
2.2.5. Człowiek pogranicza i tożsamość międzykulturowa ................................................ 55
2.3. Pedagogika międzykulturowa - od pedagogii do poddyscypliny pedagogicznej ........... 59
3. Okoliczności powstania koncepcji edukacji europejskiej ............................................... 64
3.1. Tożsamość i kultura europejska ...................................................................................... 64
3.2. Źródła zróżnicowania społeczeństw Europy ................................................................... 66
3.3. Następstwa zróżnicowania społeczeństw Europy .......................................................... 76
3.4. Historyczne przesłanki i perspektywy społeczno-kulturowej integracji europejskiej .... 78
3.5. Szkoła w Europie wobec problemów zróżnicowania kulturowego ................................ 89
4. Zróżnicowanie kulturowe europejskiego kręgu kultury francuskiej a edukacja ......... 96
4.1. Społeczność frankofońska w Europie ............................................................................. 96
4.2. Zróżnicowanie kulturowe społeczeństwa francuskiego .................................................. 99
4.2.1. Współczesna tożsamość mieszkańców Francji ......................................................... 100
4.2.2. Społeczne następstwa zróżnicowania kulturowego .................................................. 103
4.3. Oświata francuska wobec problemów zróżnicowania kulturowego ............................... 113
4.3.1. Zasada świeckości oświaty ....................................................................................... 117
5. Problemy edukacji w działalności europejskich instytucji i organizacji międzynarodowych
.................................................................................................................................................... 123
5.1. UNESCO ......................................................................................................................... 124
5.2. Rada Europy .................................................................................................................... 127
5.3. Unia Europejska .............................................................................................................. 130
5.4. Inne instytucje i organizacje ............................................................................................ 134
5.5. Współpraca europejska w dziedzinie pedagogiki międzykulturowej ............................... 138
6. Ideologiczne i aksjologiczne podstawy koncepcji edukacji europejskiej ......................... 143
6.1. Podstawy ideologiczne - europejski wymiar edukacji ...................................................... 143
6.2. Podstawy aksjologiczne ..................................................................................................... 147
7. Typologia koncepcji edukacji europejskiej ......................................................................... 153
7.1. Kryterium I - usytuowanie w kontekście etnicznym, narodowym lub ponadnarodowym. 153
7.2. Kryterium II - usytuowanie w ideologii społecznej właściwej środowisku ...................... 154
7.3. Kryterium III - usytuowanie w określonym obszarze aktywności społecznej .................. 155
7.4. Kryterium IV - uprzywilejowanie i preferowanie określonych rozwiązań metodycznych 156
7.5. Kryterium V - aktualność, elastyczność, postępowość i zdolność dostosowania do zmieniających się
okoliczności ................................................................................................................ 156
8. Treści koncepcji edukacji europejskiej oraz cele i zadania realizujących je podmiotów
...................................................................................................................................................... 158
8.1. Koncepcje jednostkowo-rodzinne ..................................................................................... 160
8.2. Koncepcje lokalno-regionalne ........................................................................................... 162
8.3. Koncepcje narodowo-państwowe ...................................................................................... 165
8.4. Koncepcje ponadnarodowe ................................................................................................ 166
9. Formy realizacji koncepcji edukacji europejskiej .............................................................. 169
9.1. Międzynarodowe programy instytucji i organizacji europejskich ..................................... 169
9.2. Wymiany międzynarodowe osób ...................................................................................... 170
4
9.3. Współpraca przygraniczna i międzyregionalna ................................................................. 171
9.4. Języki obce i poszukiwanie języka międzynarodowego ................................................... 172
9.5. Multimedialne środki komunikowania .............................................................................. 173
9.6. Integracja z Innymi i Obcymi ............................................................................................ 176
9.7. Przeciwdziałanie wykluczaniu, marginalizacji oraz agresji wobec Innych i Obcych ....... 178
9.8. Kultura, sztuka i wspólne dziedzictwo cywilizacyjne ....................................................... 180
9.9. Inicjatywy sportowe ........................................................................................................... 182
10. Problemy realizacji i perspektywy koncepcji edukacji europejskiej .............................. 185
10.1. Niejasność idei europejskiego wymiaru edukacji ............................................................ 185
10.2. Banalizacja i folkloryzacja zróżnicowania kulturowego ................................................. 187
10.3. Nieuwzględnianie efektu pogranicza ............................................................................... 187
10.4. Napięcia w sferze religijnej i światopoglądowej ............................................................. 188
10.5. Stereotypowe treści materiałów dydaktycznych ............................................................. 189
10.6. Sprzeczności między założeniami, a realizacją koncepcji edukacji ................................ 190
10.7. Ukryty program polityki oświatowej ............................................................................... 192
10.8. Wielość paradygmatów refleksji pedagogicznej i praktyki edukacyjnej ........................ 193
10.9. Poszukiwanie wartości uniwersalnych ............................................................................ 196
10.10. Różnice w pojmowaniu obywatelskości i edukacji obywatelskiej ................................ 197
10.11. Problemy w nauczaniu języków obcych ........................................................................ 198
10.12. Dominacja języka angielskiego w polityce oświatowej i programach szkolnych ......... 199
10.13. Poszukiwanie wspólnego języka ................................................................................... 200
11. Konkluzje i wnioski ............................................................................................................. 202
Bibliografia
a) Źródła cytowane ................................................................................................................... 207
b) Źródła ujęte w przypisach tylko jako szerzej opisujące poruszane problemy ..................... 215
Aneks
Załącznik nr 1 - Wybór źródeł zwartych poświęconych edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego
oraz europejskiemu wymiarowi edukacji, wydanych w Europie w latach 1978-2003
...................................................................................................................................................... 224
Załącznik nr 2 - Najczęściej cytowani frankofońscy autorzy prac o zróżnicowaniu kulturowym i edukacji
międzykulturowej .......................................................................................................... 236
Załącznik nr 3 - Istniejące instytucje i organizacje wymienione w pracy ................................. 239
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin