Podział układu nerwowego

1. Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie zasadnicze części. Są nimi: ośrodkowy (centralny) układ nerwowy i obwodowy układ nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz z narządami zmysłu. Obwodowy układ nerwowy służy do przenoszenia (przewodzenia) bodźców (informacji) od tkanek i narządów (w tym narządów zmysłów) do "centrum", lub z powrotem - od "centrum" do narządów i tkanek, zaś ośrodkowy układ nerwowy te informacje "centralizuje", tzn. gromadzi i przetwarza.

Podział układu nerwowego wg kryterium anatomicznego.
- Ośrodkowy (centralny) układ nerwowy: mózgowie, rdzeń kręgowy.
- Obwodowy:
- Nerwy czaszkowe (odchodzą od mózgu) – 12 par
- Nerwy rdzeniowe (odchodzą od rdzenia) – 31 par

W układzie nerwowym wyróżnia się też część autonomiczą, za pomocą której "centrum" bezpośrednio zawiaduje czynnościami narządów wewnętrznych. Jest to tzw. autonomiczny układ nerwowy, który z kolei ma bezpośrednie powiązania z innym systemem integrującym funkcje narządów złożonego żywego organizmu, tj. układem dokrewnym. Układ autonomiczny ma swoją część centralną i obwodową.

Funkcje układu nerowego:
- Odbiera i analizuje bodźce ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego.
- Reaguje na bodźce.
- Kontroluje pracę narządów wewnętrznych.
- Odpowiada za wyższe czynności nerwowe (pamięć, inteligencja)

2 Podział układu nerwowego

Centralny układ nerwowy, zaliczamy do niego:

- Kresomózgowie na obszarze, którego znajduje się kora mózgowa podzieloną na dwie półkule zbudowaną od zewnątrz z tzw. istoty szarej, zaś od wewnątrz z istoty białej;

-Śródmózgowie - mocno zredukowane, gdyż jego funkcje przejęła kora mózgowa. Na jego obszarze znajdują się struktury odpowiadające z skurcz i rozkurcz źrenic;

-Międzymózgowie - tworzy je wzgórze wraz z podwzgórzem, które posiada połączenie z przysadką mózgową

-Móżdżek - również podzielony na dwie półkule; odpowiada za koordynację ruchową i dokładność wykonywanych ruchów;

-Rdzeń przedłużony - na jego obszarze znajdują się ośrodki odruchowe oraz te odpowiedzialne za mechanizm oddychania płucnego;

3 Dokładniejsza charakterystyka mózgowia oraz pnia mózgu:

MÓZGOWIE

-Kresomózgowie: tworzą je dwie półkule mózgowe, które łączą się ze sobą za pomocą spoidła wielkiego zwanego inaczej ciałem modzelowatym. Od zewnątrz półkule kresomózgowia wykazują silnie pofałdowanie. Rzeźba jest tak wyraźna, iż pozwala ona na określenie poszczególnych jej elementów tj. zakręty czy bruzdy. Na obszarze każdej półkuli wyróżnia się tzw. płaty. Mamy zatem płaty: czołowy, skroniowy, ciemieniowy oraz potyliczny. Wysoce specyficzną budowę posiada tu kora mózgowa, która to zbudowana jest aż z sześciu 6 warstw komórek nerwowych - określa się ją mianem "kory nowej". Półkule kontaktują się między sobą za pomocą różnych dróg nerwowych.

-Międzymózgowie: jego nadrzędnym zadaniem jest koordynowanie procesów nerwowych oraz gospodarki hormonalnej organizmu. Na jego obszarze występują liczne ośrodki motywacyjne tj. ośrodek głodu i sytości, pragnienia, termoregulacyjny, agresji a także ośrodek regulujący nasz popęd płciowy. Ośrodki te mają bardzo duży wpływ na naszą motywacje. Są one kontrolowane poprzez odpowiednie ku temu struktury znajdujące się w kresomózgowiu.

-Śródmózgowie: mocno zredukowany odcinek pnia mózgu. Odpowiada on m. in. za przetwarzanie bodźców dochodzących z narządów wzroku oraz słuchu, ponad to znajdują się tu struktury odpowiedzialne za koordynację ruchów mięśni otaczających gałkę oczną.

- Móżdżek, czyli tyłomózgowie wtórne - tworzą je, podobnie jak w wypadku kresomózgowia, dwie mocno pofałdowane półkule. Pokryte są one złożoną z trzech warstw korą móżdżku na obszarze, której dochodzi do integrowania wszystkich docierających impulsów np. z ucha wewnętrznego. Pozwala to nam na zachowanie odpowiedniej pozycji ciała oraz równowagi. Ma tu również miejsce koordynacja wielu skomplikowanych ruchów ciała. Na obszarze móżdżku powstają sygnały wywołujące tzw. tonus mięśni - ich lekkie, naturalne napięcie.

- Rdzeń przedłużony - część mózgowia o najbardziej prymitywnej budowie. Jest on szlakiem na terenie którego występują dwie drogi tzw. wstępująca i zstępująca. Mimo bardzo pierwotnego charakteru jest to miejsce występowania istotnych ośrodków koordynacji nerwowej tj. ruchy wentylacyjne klatki piersiowej, po części ruchy serca, odruchy: ssanie, żucie oraz połykania.

4 RDZEŃ KRĘGOWY

·         Długość - mniej więcej 45 centymetrów;

·         Kształt: lekko spłaszczony sznur;

·         Lokalizacja: wewnętrzny kanał kręgosłupa. Początek rdzenia znajduje się na wysokości tzw. otworu wielkiego, zaś koniec w postaci stożka rdzeniowego znajduję się na poziomie drugiego kręgu odcinka lędźwiowego.

·         W przekroju poprzecznym rdzenia wyróżniamy tzw. rogi. Znajdują się one po stronie grzbietowej oraz brzusznej i odpowiednio tworzą je neurony czuciowe i ruchowe.

5 OPONY MÓZGOWO - RDZENIOWE

Są to struktury zbudowane z tkanki łącznej, które otaczają mózgowie wraz z rdzeniem kręgowym. Wyróżniamy trzy rodzaje opon:

A. Twardówkę, która zbudowana jest z dwóch blaszek. Zewnętrzna funkcjonuje jako okostna czaszki, zaś wewnętrzna jest bezpośrednio połączona z tkanką nerwową. Razem pełnią rolę osłony mechanicznej;

B. Pajęczynówka znajduję się zaraz pod twardówką. Oddziela te dwie opony tzw. jama pod twardówkowa;

C. Naczyniówka (opona miękka) w swej strukturze zawiera wiele naczyń krwionośnych (stąd nazwa). Od pajęczynówki separuje ją tzw. jama pod pajęczynówkowa, w której znajduje się płyn mózgowo - rdzeniowy pełniący funkcję buforu przeciw wstrząsowego;

6. OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

Tworzą go parzyste nerwy mózgowe oraz rdzeniowe, które to wiążą różne receptory i efektory z ośrodkami odbioru przesyłanych informacji w mózgu i rdzeniu. Zalicza się tu także zwoje mózgowe ( zbudowane z neuronów czuciowych), które są zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie mózgu oraz rdzenia kręgowego.

·        Nerwy czaszkowe

Nerw pierwszy (I) jest nerwem węchowym.

Nerw drugi (II) to nerw wzrokowy i przewodzi bodźce wzrokowe z siatkówki oka.

Nerw okoruchowy (III) unerwia mięsień dźwigacz powieki oraz prawie wszystkie mięśnie gałki ocznej (prosty górny, przyśrodkowy, dolny oraz skośny dolny).

Nerw bloczkowy (IV) zaopatruje tylko jeden mięsień gałki ocznej (skośny górny).

Nerw trójdzielny (V) unerwia m.in. spojówkę, błonę śluzową nosa, język, skórę twarzy oraz mięśnie żwacze.

Nerw odwodzący (VI) jest również nerwem gałkoruchowym zaopatrującym jeden mięsień oka (prosty boczny).

Nerw twarzowy (VII) unerwia mięśnie mimiczne twarzy, mięśnie szyi, podniebienie i gardło, ślinianki oraz smakowo język.

Nerw przedsionkowo-ślimakowy (VIII) przewodzi impulsy służące do zachowania prawidłowej równowagi oraz bodźce słuchowe.

Nerw językowo-gardłowy (IX) zaopatruje śliniankę przyuszną, mięśnie podniebienia i gardła, smakowo język.

Nerw błędny (X) unerwia mięśnie podniebienia i gardła, mięśnie i błonę śluzową krtani oraz narządy wewnętrzne klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Nerw dodatkowy (XI) prowadzi włókna ruchowe do mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego i czworobocznego (mięśnie szyi i karku).

Nerw podjęzykowy (XII) jest nerwem ruchowym języka.

·         Nerwy rdzeniowe

Powstają w wyniku połączenia się korzeni tylnego i przedniego. Poniżej tego połączenia rozdzielają się na trzy gałęzie: grzbietową, brzuszną i autonomiczną.

SPLOT SZYJNY-powstał z połączenia gałęzi brzusznych 4pierwszych nerwów szyjnych rdzeniowych. Od splotu tego odchodzą nerwy skórne(unerwiają czuciowo skórę szyi i górne okolice klp.)oraz gałęzie mięśniowe(unerwiają mięśnie szyi)najdłuższym nerwem splotu szyjnego jest nerw przeponowy(unerwia osierdzie, opłucną i otrzewną)

SPLOT RAMIENNY-jest utworzony z 4nerwów szyjnych rdzeniowych i 1piersiowego, dzieli się na cz.nadobojczykową(odchodzą od niej gałęzie krótkie,unerwiające skórę i m.barku) i cz.podobojczykową(odchodzą od niej n.mięśniowo-skórny,pochowy,łokciowy,promieniowy).

SPLOT LĘDŹWIOWY-jest utworzony z gałęzi 3pierwszych nerwów lędźwiowych rdzeniowych i cz.4.Galęzie krótkie (unerwiają mięśnie obręczy biodrowej), długie( n.biodrowo-podbrzuszny,biodrowo-pachwinowy,płciowo-udowy,skórny uda boczny i udowy.Unerwiają one częściowo m.brzucha i udo oraz skórę ok.biodrowej.

SPLOT KRZYŻOWY- powstał z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych 4 i5 lędźwiowego oraz nerwów krzyżowych. Odchodzą od niego gałęzie krótkie( unerwiają m.obręczy biodrowej) i długie (n.pośladkowy górny i dolny, n.skórny uda tylny, n.kulszowy).Nerwy te unerwiają skórę i mięśnie uda,podudzia i stopy.