1. Definicja narkomanii
Narkomania według Encyklopedii Powszechnej jest to „stan zależności fizycznych i psychicznych od środków działających depresyjnie na układ nerwowy”[1]. Według tejże Encyklopedii narkomania charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego i stałego zwiększania jego dawki oraz występowaniem dolegliwości abstynencyjnych przy próbie zaprzestania stosowania środka.
2. Definicja narkotyków
W powyższej definicji użyto słowa „środek odurzający”. Jak wiadomo jest to narkotyk. Przez definicję słowa „narkotyk” rozumie się substancję chemiczną zarówno naturalną, jak i syntetyczną, powodującą zmiany fizjologiczne i/lub psychiczne w organizmie.
Istnieją trzy sposoby przyjmowania środków odurzających:
× doustnie,
× dożylnie,
× poprzez wdychanie.
3. Uzależnienie, grupy oraz przyczyny uzależnień
Narkotyki poprzez stałe zwiększanie dawki powodują uzależnienie. Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia z 1969 roku przyjął, że przez ten termin określa się stan psychiczny (a czasem i fizyczny), który jest spowodowany interakcją pomiędzy lekiem a żywym organizmem. Charakterystyczne są zmiany zachowania i innych reakcji, do których można zaliczyć ciągłe, bądź okresowe, przyjmowanie narkotyku w celu doświadczenia na jego psychikę lub uniknięcia przykrych objawów towarzyszących brakowi środka odurzającego. Istotne jest to, że jednostka może być uzależniona od większej substancji niż jedna.
Istnieją trzy grupy uzależnienia:
1. fizyczne: zachodzi ono wówczas, gdy w wyniku systematycznego stosowania substancji, zostaje ona włączona w metabolizm organizmu. Ma to swój przekład w rozwój biologicznych relacji przystosowawczych w odniesieniu do skutków działania danego środka w organizmie. Z tym typem uzależnienia związane są dwa zjawiska:
a) tolerancja: konieczność stosowania coraz większych dawek środka narkotycznego w celu uzyskania lub utrzymania podobnego efektu;
b) zespół abstynencyjny (inaczej głód): pojawia się poprzez zaprzestania (przerwania) środka przeciwstawnego. Charakterystyczne są zaburzenia układu oddechowego, neuroenokrynologicznego, krążenia, trawiennego. Nasilenie zespołu abstynencyjnego stanowi trudności między środkiem odurzającym, ilością przyjmowanego narkotyku oraz cechami osobowościowymi jednostki zażywającej narkotyki.
2. psychiczne: to forma wewnętrznego przymusu, który jest ukierunkowany na użycie środka odurzającego w celu podniesienia stanu emocjonalnego (euforii) oraz do redukcji napięcia, stresu, lęku;
3. społeczne: grupowe zażywanie narkotyków, powodujące silne uzależnienie jednostki od grupy. Związany jest z tym fakt przejęcia przez jednostkę zasad i obyczajów panujących w grupie. Grupa narzuca swoim członkom między innymi rodzaj i sposób przyjmowania narkotyku.
Co skłania ludzi do zażywania narkotyków? Paweł Karpowicz w swojej książce pt.: „Narkotyki – Jak pomóc człowiekowi i jego rodzinie? Duchowe aspekty leczenia uzależnienia”[2] podaje uwarunkowania uzależnienia od narkotyków według Marka Kotańskiego. Są one następujące:
® bezwzględna pogoń za sukcesem w społeczeństwie współczesnym („wyścig szczurów”), który powoduje odpadanie i marginalizację słabszych jednostek;
® rosnący stres życia codziennego;
® pogardę społeczną wobec osób nieprzystosowanych, nadwrażliwych i słabszych fizycznie;
® brak przestrzegania norm moralnych przez zdecydowaną większość społeczeństwa;
® niedostatek pozytywnych modeli i wzorców zachowań wśród starszego pokolenia, które mogą być przekazane młodzieży;
® niedostatek miłości do drugiego człowieka i uwrażliwienia na jego dobro.
Czesław Cekiera[3] podaje trzy główne grupy przyczyn uzależnienia:
a) społeczne: najnowsze badania wykazują, iż narkomania występuje w trzech grupach społecznych – społecznie zaniedbanych, zamożnej młodzieży oraz młodzieży „normalnej” (przez to określenie można rozumieć młodzież nie sprawiających kłopotów wychowawczych, chcących zaimponować innym). Członkowie poszczególnych grup mają różnorodne powody do zażywania różnych rodzajów narkotyków. Reprezentanci środowisk społecznie zaniedbanych stosują narkotyki z grupy opiatów za pomocą klejów i leków wziewnych. Osoby zamożniejsze przemycają środki odurzające z innych części świata; są to na ogół: LSD, ekstazy, kokaina, heroina. Młodzież „normalna” zażywa następujące narkotyki: haszysz, marihuana, amfetamina (środki popularne). Innym czynnikiem, który ma znaczący wpływ społeczny na jednostkę sięgającą po narkotyki jest jej przynależność do określonej grupy rówieśniczej. Anonimowość i brak tożsamości z daną grupą mieszkańców wspólnego bloku, osiedla, ulicy sprzyja zażywaniu środków odurzających. Badania wykazują, że w 94 % narkomania dotyczy ludności miejskiej. Cekiera podaje także za jeden z najważniejszych czynników dysfunkcjonalność rodziny. Dziecko nie ma oparcia w rodzicach, rodzice nie mają czasu dla dziecka, jest traktowane przedmiotowo, nie rozwija się u niego „pozytywna” samodzielność. Dziecko w ramach buntu sięga po narkotyki, gdyż wówczas ma poczucie siły i mocy;
b) psychologiczne: wśród nich zaliczamy:
- niedojrzałość emocjonalną,
- lęk,
- deprywację poczucia bezpieczeństwa,
- niską odporność na frustrację,
- zachwianie równowagi emocjonalnej,
- oczekiwanie natychmiastowej gratyfikacji działania,
- nieumiejętność adekwatnego odreagowania na stany emocjonalne.
Zauważono, że wczesna diagnoza i interwencja przy wyżej wymienionych deficytach osobowościowych może prowadzić do zmniejszenia liczby potencjalnych narkomanów. W przypadku eksperymentowania ze środkami odurzającymi cechy osobowościowe, stają się mocniejsze i bardziej utrwalone, powodując zaburzenia osobowości. Młodzież zażywa narkotyki, aby zredukować lęk i napięcie psychotyczne;
c) biologiczne: są to uwarunkowania genetyczne. Oznacza to, że niektóre jednostki są bardziej podatne na narkotyki i jest większe prawdopodobieństwo uzależnienia się od nich w przypadku tychże jednostek. Mechanizm uwarunkowania genetycznego.
Na podstawie powyższych przyczyn można dojść do wniosku, że uzależnienie od środków odurzających jest wynikiem interakcji między warunkami środowiskowymi, cechami osobowościowymi oraz predyspozycjami biologicznymi.
Według Pawła Karpowicza, zjawisko narkomanii ma wielopoziomowe i wieloczynnikowe uwarunkowania. Autor pisze, że „uwzględnienie całości tych uwarunkowań umożliwia lepsze zrozumienie procesu uzależnienia. Dzięki temu jesteśmy w stanie dobrać adekwatne i skuteczne metody interwencji terapeutycznej, jak też działań profilaktycznych” (patrz następna strona).[4]
Główne cechy i objawy zespołu uzależnienia są następujące:
a) przymus stosowania substancji psychoaktywnej,
b) utrata kontroli nad użyciem środka odurzającego,
c) używanie narkotyku w celu redukcji lub zniesienia objawów abstynencyjnych,
d) wzrost tolerancji,
e) spadek zainteresowania funkcjonowaniem w dotychczasowych rolach społecznych (głównie na rzecz zdobycia narkotyku).
Istnieje przebieg uzależnienia narkotycznego [5]. Jest on opracowany przez S. Achillesa, K. Heila, W. Strassera. Został on nazwany modelem „sprzężenia zwrotnego”, który traktuj organizm jako system sterujący tym sprzężeniem. Organizm, który wszedł w kontakt z narkotykiem i odczuwa brak środka odurzającego „włącza” mechanizm w celu usunięcia tego braku. Istnieją dwa rozwiązania: zażycie narkotyku lub nie przyjęci go. Według tego modelu proces nałogu można wyjaśnić za pomocą różnorodnych czynników. Główną jego zaletą jest modyfikacja i poszerzanie o inne czynniki.
CYWILIZACJA KONSUMPCYJNO - PRZEMYSŁOWA
UWARUNKOWANIA
MAKROSTRUKTURALNE
WSPÓŁCZESNE TRENDY KULTUROWE I EKONOMICZNE
WZORCE KULTURY MASOWEJ
N
A
R
K
O
M
I
INDYWIDUALNE
RODZINNE
MIKROSTRUKTURALNE
NIEDOSTATEK UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH
NEGATYWNE PRZEKONANIA
BRAK OPORNOŚCI NA STRES I CIERPIENIE
NISKA SAMOOCENA
NIEDOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA
WADLIWE KOMPETENCJE WYCHOWAWCZE
UBOGA KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA
TRAUMY, URAZY, CHOROBY SOMATYCZNE I PSYCHICZNE
PRZEMOC, ZANIEDBANIA, ROZWODY, PORZUCENIA
UZALEŻNIENIA W POKOLENIU DZIADKÓW I RODZICÓW
ŚRODOWISKO PRACY
ŚRODOWISKO SZKOLNE
ŚRODOWISKO RÓWIEŚNICZE
ŚRODOWISKO SĄSIEDZKIE
4. Grupy narkotyków
Aby mówić o skutkach działania poszczególnych narkotyków, należy przedstawić podział i krótką charakterystykę środków odurzających. Komitet Ekspertów w 1974 roku wyróżnił osiem grup środków odurzających. Do nich można zaliczyć:
a) typ morfiny: opium i opiaty oraz ich podobne, takie jak: heroina, morfina, kodeina, opioidy, domowe przetwory pochodzące z produkcji ze słomy makowej;
b) typ alkoholu i barbiturantów: barbituranty, pochodne beznodiazepin, leki o charakterze nasennym i tonizującym oraz alkohol etylowy;
c) typ amfetaminy: amfetaminy oraz środki działająco pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy (psychostymulanty) oraz hamująco na łaknienie (leki z grupy „anorexis”);
d) typ kokainy: liście z drzewa coca zawierające kokainę;
e) typ konopi indyjskich: różne przetwory konopi („canabis indica”) w zależności od stężenia tetrahydrocannabinoli (à substancji psychoaktywnej) określane są jako haszysz, olej haszyszowy lub marihuana;
f) typ halucynogenów: LSD, meskalina, psylocybina;
g) typ khat: przetwory z rośliny catha edulis forrsk, zawierające między innymi katynę;
h) typ rozpuszczalników lotnych: aceton, butapren, toluen, benzyna oraz inne substancje, które powszechnie stosowane są jako kleje lub rozpuszczalniki.
5. Zdrowotne i społeczne skutki uzależnienia od środków psychoaktywnych.
Zdrowotne i społeczne skutki używania substancji psychoaktywnych są następujące:
RODZAJ NARKOTYKU
SKUTKI
ZDROWOTNE
SPOŁECZNE
Opioidy
- &#...
HomikHouse