Geografia - Wietrzenie i procesy krasowe.docx

Wietrzenie – występowanie zmian właściwości chemicznych lub fizycznych skał powodowane przez powietrze, zachodzące w nim procesy, wodę różnych stanach skupienia oraz świat organiczny. Wietrzenie przygotowuje podłoże do procesów rzeźbotwórczych. (Produkty: boksyt, kaolin).
Rodzaje wietrzenia:
*wietrzenie fizyczne
               - termiczne – rozpad skał jest wynikiem wielokrotnego nagrzewania się i ochładzania ich powierzchni w suchym i gorącym klimacie.
              Głębsze warstwy skał nie podlegają zmianom termicznym. Na granicy tych warstw, pomiędzy nimi następuje              zmniejszenie sił spójności i oddzielenie cienkich, zewnętrznych fragmentów skały, czyli łuszczenie się skał.
              Ciemne minerały pochłaniają więcej ciepła i rozszerzają się bardziej niż jasne, w wyniku tych różnic maleją siły               spójności między nimi i skała rozpada się – jest to rozpad ziarnisty.
              [suchy klimat, wysokie dobowe amplitudy]
               -mrozowe (zamróz) – rozpad skały jest skutkiem powtarzającego się zamarzania i rozmarzania wody wypełniającej szczeliny skalne. 
              Przy spadku temp. poniżej 0 zamarzająca woda zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę wzdłuż szczelin; doprowadza
              to do podziału skały na bloki – jest to rozpad blokowy.
              [klimat subpolarny/umiarkowany, pora zimowa w górach]
*wietrzenie chemiczne – przekształcenie struktury chemicznej skał pod wpływem reakcji z wodą lub powietrzem atmosferycznym.
              [klimat ciepły i wilgotny; produkt czerwona lub żółta zwietrzlina]
*wietrzenie biologiczne – zwierzęta i roślin na skały mogą oddziaływać:
              -fizycznie – kruszenie skał poprzez uderzanie kopytami, rycie zwierząt w ziemi, rozrastanie się systemu korzeniowego.
              -chemicznie – odchody i wydzieliny zwierząt, rozkład materii organicznej, kwasy wydzielane przez systemy korzeniowe roślin.
              [klimat wilgotny i ciepły]

Procesy krasowe: Kras – rodzaj wietrzenia chemicznego, który polega na rozpuszczaniu węglanu wapnia przez wodę zawierającą CO2 .
Formy krasu powierzchniowego:
               -lejki  krasowe – zaokrąglenia o przeważnie okrągłym zarysie.
               -uwały – powstają z połączenia lejków krasowych.
               -polje – rozległe doliny krasowe tworzące sięw obszarach górskich lub wyżynnych, na skutek całkowitego zniszczenia skał.
               -ostańce krasowe – pagóry wapienne o stromych zboczach, wznoszące się ponad powierzchnię zrównaną przez procesy krasowe.
               -doliny krasowe – podłużne zaglębienia o stromych ścianach z płaskim dnem, wytworzone przez okresowe lub stałe rzeki.
Formy krasu podziemnego:
               -ponory – wyloty szczelin, w których znika woda płynąca powierzchniowo.
               -jaskinie – poszerzone przez przepływającąwodęduże szczeliny.
               -korytarze – wykształcają się wzdłuż szczelin poziomych.
               -kominy i studnie – wytwarzają się wzdłuż szczelin pionowych. (kominy rozszerzają się ku dołowi).
               -wąwozy – tworzą się poprzez zapadnięcie stropu korytarzy; czterościenne.
               -komory(sale) – tworzą się w miejscach przecięcia się form poziomych i pionowych.
               -wywierzyska – źródła krasowe, które zasila woda wypływająca na powierzchnię; bardzo wydajne.
Szata naciekowa jaskiń:
               -stalaktyty – narastająod góry, przypominają sople.
               -draperia – połączenie kilku stalaktytów.
               -stalagmity – rosną na dnie jaskiń ku górze.
               -stalagnaty – kolumna naciekowa; powstaje z połączenia stalaktytu i stalagmitu.

Wietrzenie – występowanie zmian właściwości chemicznych lub fizycznych skał powodowane przez powietrze, zachodzące w nim procesy, wodę różnych stanach skupienia oraz świat organiczny. Wietrzenie przygotowuje podłoże do procesów rzeźbotwórczych. (Produkty: boksyt, kaolin).
Rodzaje wietrzenia:
*wietrzenie fizyczne
               - termiczne – rozpad skał jest wynikiem wielokrotnego nagrzewania się i ochładzania ich powierzchni w suchym i gorącym klimacie.
              Głębsze warstwy skał nie podlegają zmianom termicznym. Na granicy tych warstw, pomiędzy nimi następuje              zmniejszenie sił spójności i oddzielenie cienkich, zewnętrznych fragmentów skały, czyli łuszczenie się skał.
              Ciemne minerały pochłaniają więcej ciepła i rozszerzają się bardziej niż jasne, w wyniku tych różnic maleją siły               spójności między nimi i skała rozpada się – jest to rozpad ziarnisty.
              [suchy klimat, wysokie dobowe amplitudy]
               -mrozowe (zamróz) – rozpad skały jest skutkiem powtarzającego się zamarzania i rozmarzania wody wypełniającej szczeliny skalne. 
              Przy spadku temp. poniżej 0 zamarzająca woda zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę wzdłuż szczelin; doprowadza
              to do podziału skały na bloki – jest to rozpad blokowy.
              [klimat subpolarny/umiarkowany, pora zimowa w górach]
*wietrzenie chemiczne – przekształcenie struktury chemicznej skał pod wpływem reakcji z wodą lub powietrzem atmosferycznym.
              [klimat ciepły i wilgotny; produkt czerwona lub żółta zwietrzlina]
*wietrzenie biologiczne – zwierzęta i roślin na skały mogą oddziaływać:
              -fizycznie – kruszenie skał poprzez uderzanie kopytami, rycie zwierząt w ziemi, rozrastanie się systemu korzeniowego.
              -chemicznie – odchody i wydzieliny zwierząt, rozkład materii organicznej, kwasy wydzielane przez systemy korzeniowe roślin.
              [klimat wilgotny i ciepły]

Procesy krasowe: Kras – rodzaj wietrzenia chemicznego, który polega na rozpuszczaniu węglanu wapnia przez wodę zawierającą CO2 .
Formy krasu powierzchniowego:
               -lejki  krasowe – zaokrąglenia o przeważnie okrągłym zarysie.
               -uwały – powstają z połączenia lejków krasowych.
               -polje – rozległe doliny krasowe tworzące sięw obszarach górskich lub wyżynnych, na skutek całkowitego zniszczenia skał.
               -ostańce krasowe – pagóry wapienne o stromych zboczach, wznoszące się ponad powierzchnię zrównaną przez procesy krasowe.
               -doliny krasowe – podłużne zaglębienia o stromych ścianach z płaskim dnem, wytworzone przez okresowe lub stałe rzeki.
Formy krasu podziemnego:
               -ponory – wyloty szczelin, w których znika woda płynąca powierzchniowo.
               -jaskinie – poszerzone przez przepływającąwodęduże szczeliny.
               -korytarze – wykształcają się wzdłuż szczelin poziomych.
               -kominy i studnie – wytwarzają się wzdłuż szczelin pionowych. (kominy rozszerzają się ku dołowi).
               -wąwozy – tworzą się poprzez zapadnięcie stropu korytarzy; czterościenne.
               -komory(sale) – tworzą się w miejscach przecięcia się form poziomych i pionowych.
               -wywierzyska – źródła krasowe, które zasila woda wypływająca na powierzchnię; bardzo wydajne.
Szata naciekowa jaskiń:
               -stalaktyty – narastająod góry, przypominają sople.
               -draperia – połączenie kilku stalaktytów.
               -stalagmity – rosną na dnie jaskiń ku górze.
               -stalagnaty – kolumna naciekowa; powstaje z połączenia stalaktytu i stalagmitu.

Wietrzenie – występowanie zmian właściwości chemicznych lub fizycznych skał powodowane przez powietrze, zachodzące w nim procesy, wodę różnych stanach skupienia oraz świat organiczny. Wietrzenie przygotowuje podłoże do procesów rzeźbotwórczych. (Produkty: boksyt, kaolin).
Rodzaje wietrzenia:
*wietrzenie fizyczne
               - termiczne – rozpad skał jest wynikiem wielokrotnego nagrzewania się i ochładzania ich powierzchni w suchym i gorącym klimacie.
              Głębsze warstwy skał nie podlegają zmianom termicznym. Na granicy tych warstw, pomiędzy nimi następuje              zmniejszenie sił spójności i oddzielenie cienkich, zewnętrznych fragmentów skały, czyli łuszczenie się skał.
              Ciemne minerały pochłaniają więcej ciepła i rozszerzają się bardziej niż jasne, w wyniku tych różnic maleją siły               spójności między nimi i skała rozpada się – jest to rozpad ziarnisty.
              [suchy klimat, wysokie dobowe amplitudy]
               -mrozowe (zamróz) – rozpad skały jest skutkiem powtarzającego się zamarzania i rozmarzania wody wypełniającej szczeliny skalne. 
              Przy spadku temp. poniżej 0 zamarzająca woda zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę wzdłuż szczelin; doprowadza
              to do podziału skały na bloki – jest to rozpad blokowy.
              [klimat subpolarny/umiarkowany, pora zimowa w górach]
*wietrzenie chemiczne – przekształcenie struktury chemicznej skał pod wpływem reakcji z wodą lub powietrzem atmosferycznym.
              [klimat ciepły i wilgotny; produkt czerwona lub żółta zwietrzlina]
*wietrzenie biologiczne – zwierzęta i roślin na skały mogą oddziaływać:
              -fizycznie – kruszenie skał poprzez uderzanie kopytami, rycie zwierząt w ziemi, rozrastanie się systemu korzeniowego.
              -chemicznie – odchody i wydzieliny zwierząt, rozkład materii organicznej, kwasy wydzielane przez systemy korzeniowe roślin.
              [klimat wilgotny i ciepły]

Procesy krasowe: Kras – rodzaj wietrzenia chemicznego, który polega na rozpuszczaniu węglanu wapnia przez wodę zawierającą CO2 .
Formy krasu powierzchniowego:
               -lejki  krasowe – zaokrąglenia o przeważnie okrągłym zarysie.
               -uwały – powstają z połączenia lejków krasowych.
               -polje – rozległe doliny krasowe tworzące sięw obszarach górskich lub wyżynnych, na skutek całkowitego zniszczenia skał.
               -ostańce krasowe – pagóry wapienne o stromych zboczach, wznoszące się ponad powierzchnię zrównaną przez procesy krasowe.
               -doliny krasowe – podłużne zaglębienia o stromych ścianach z płaskim dnem, wytworzone przez okresowe lub stałe rzeki.
Formy krasu podziemnego:
               -ponory – wyloty szczelin, w których znika woda płynąca powierzchniowo.
               -jaskinie – poszerzone przez przepływającąwodęduże szczeliny.
               -korytarze – wykształcają się wzdłuż szczelin poziomych.
               -kominy i studnie – wytwarzają się wzdłuż szczelin pionowych. (kominy rozszerzają się ku dołowi).
               -wąwozy – tworzą się poprzez zapadnięcie stropu korytarzy; czterościenne.
               -komory(sale) – tworzą się w miejscach przecięcia się form poziomych i pionowych.
               -wywierzyska – źródła krasowe, które zasila woda wypływająca na powierzchnię; bardzo wydajne.
Szata naciekowa jaskiń:
               -stalaktyty – narastająod góry, przypominają sople.
               -draperia – połączenie kilku stalaktytów.
               -stalagmity – rosną na dnie jaskiń ku górze.
               -stalagnaty – kolumna naciekowa; powstaje z połączenia stalaktytu i stalagmitu.

Wietrzenie – występowanie zmian właściwości chemicznych lub fizycznych skał powodowane przez powietrze, zachodzące w nim procesy, wodę różnych stanach skupienia oraz świat organiczny. Wietrzenie przygotowuje podłoże do procesów rzeźbotwórczych. (Produkty: boksyt, kaolin).
Rodzaje wietrzenia:
*wietrzenie fizyczne
               - termiczne – rozpad skał jest wynikiem wielokrotnego nagrzewania się i ochładzania ich powierzchni w suchym i gorącym klimacie.
              Głębsze warstwy skał nie podlegają zmianom termicznym. Na granicy tych warstw, pomiędzy nimi następuje              zmniejszenie sił spójności i oddzielenie cienkich, zewnętrznych fragmentów skały, czyli łuszczenie się skał.
              Ciemne minerały pochłaniają więcej ciepła i rozszerzają się bardziej niż jasne, w wyniku tych różnic maleją siły               spójności między nimi i skała rozpada się – jest to rozpad ziarnisty.
              [suchy klimat, wysokie dobowe amplitudy]
               -mrozowe (zamróz) – rozpad skały jest skutkiem powtarzającego się zamarzania i rozmarzania wody wypełniającej szczeliny skalne. 
              Przy spadku temp. poniżej 0 zamarzająca woda zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę wzdłuż szczelin; doprowadza
              to do podziału skały na bloki – jest to rozpad blokowy.
              [klimat subpolarny/umiarkowany, pora zimowa w górach]
*wietrzenie chemiczne – przekształcenie struktury chemicznej skał pod wpływem reakcji z wodą lub powietrzem atmosferycznym.
              [klimat ciepły i wilgotny; produkt czerwona lub żółta zwietrzlina]
*wietrzenie biologiczne – zwierzęta i roślin na skały mogą oddziaływać:
              -fizycznie – kruszenie skał poprzez uderzanie kopytami, rycie zwierząt w ziemi, rozrastanie się systemu korzeniowego.
              -chemicznie – odchody i wydzieliny zwierząt, rozkład materii organicznej, kwasy wydzielane przez systemy korzeniowe roślin.
              [klimat wilgotny i ciepły]

Procesy krasowe: Kras – rodzaj wietrzenia chemicznego, który polega na rozpuszczaniu węglanu wapnia przez wodę zawierającą CO2 .
Formy krasu powierzchniowego:
               -lejki  krasowe – zaokrąglenia o przeważnie okrągłym zarysie.
               -uwały – powstają z połączenia lejków krasowych.
               -polje – rozległe doliny krasowe tworzące sięw obszarach górskich lub wyżynnych, na skutek całkowitego zniszczenia skał.
               -ostańce krasowe – pagóry wapienne o stromych zboczach, wznoszące się ponad powierzchnię zrównaną przez procesy krasowe.
               -doliny krasowe – podłużne zaglębienia o stromych ścianach z płaskim dnem, wytworzone przez okresowe lub stałe rzeki.
Formy krasu podziemnego:
               -ponory – wyloty szczelin, w których znika woda płynąca powierzchniowo.
               -jaskinie – poszerzone przez przepływającąwodęduże szczeliny.
               -korytarze – wykształcają się wzdłuż szczelin poziomych.
               -kominy i studnie – wytwarzają się wzdłuż szczelin pionowych. (kominy rozszerzają się ku dołowi).
               -wąwozy – tworzą się poprzez zapadnięcie stropu korytarzy; czterościenne.
               -komory...