materiały do budowy oczek wodnych.doc

Z czego zbudować oczko wodne?

Od kilku lat bardzo popularne stało się urz±dzanie w naszych ogródkach oczek wodnych, stawów, fontann i kaskad. W sklepach dostępnych jest wiele materiałów służ±cych do wykładania i uszczelniania zbiorników wodnych. Kłopot w tym, że często nie wiemy, czym się od siebie różni±, jak± maj± wytrzymało¶ć i które z nich zastosować, aby najlepiej odpowiadały naszym potrzebom i możliwo¶ciom finansowym.
Poniżej przedstawiamy różnego rodzaju materiały - ich wady i zalety, a także orientacyjny koszt pokrycia 1m2 powierzchni zbiornika.

Przed rozpoczęciem robót ziemnych powinni¶my wybrać, jaki materiał zastosujemy do wyłożenia oczka wodnego.

1. Folia polietylenowa (PE - polietylen wysokoci¶nieniowy)

Folia polietylenowa jest jedn± z najtańszych, ale jednocze¶nie najmniej trwałych wykładzin. Zastosowana w oczku wodnym zwykle wytrzymuje nie więcej niż 2-3 sezony, a w niskich temperaturach staje się sztywna i krucha. Na obrzeżach zbiornika pęka pod wpływem ¶wiatła (promieni UV) i tlenu z powietrza. Łatwo też bywa rozdzierana i niszczona przez korzenie ro¶lin. Materiał ten nie nadaje się do uszczelniania zbiorników. Specjalna czarna folia PE przeznaczona do wykładania jeziorek jest, niestety, trudno dostępna w Polsce. Folia PE sprzedawana jest na metry z beli w szeroko¶ci 3, 6 lub 9 m. Koszt wyłożenia 1 m2 zbiornika przezroczyst± foli± grubo¶ci 0,5 mm wynosi od 6 do 10 zł.
Przezroczysta folia polietylenowa budowlana lub ogrodnicza (paroszczelna, do tuneli, ochronna, opakowaniowa) nadaje się jedynie jako podkład pod wła¶ciwy materiał uszczelniaj±cy.
Zalety:

·         Niska cena

Wady:

·         Brak odporno¶ci na mróz i promieniowanie słoneczne

·         bardzo krótka trwało¶ć

·         Nie da się kleić żadnymi klejami

·         Konieczno¶ć maskowania obrzeży zbiornika

2. Folia z PVC (PVC - polichlorek winylu)

Jeżeli zależy nam na trwałym i estetycznym wykończeniu oczka wodnego, powinni¶my użyć folii PVC. Folia taka, wykonana ze zmiękczonego polichlorku winylu, jest trwalsza niż polietylen, bardziej odporna na mróz, działanie zwi±zków chemicznych, elastyczna i łatwa do reperacji. W zależno¶ci od potrzeb możemy zastosować materiał grubo¶ci od 0,4mm do 1,0mm, a nawet 1,5mm. Niektóre folie przeznaczone do oczek wodnych wykonuje się dwuwarstwowo lub wzmacnia metalow± siatk±, co zwiększa ich wytrzymało¶ć. W centrach ogrodniczych można je kupić w różnych kolorach - czarnym, zielono-czarnym, niebieskim (na baseny k±pielowe)lub z nadrukiem imituj±cym naturalne kamienie. Wytrzymało¶ć folii PVC szacuje się na około 25 lat. Folia PVC sprzedawana jest na metry z beli szeroko¶ci 2, 4, 6, 8 a nawet 12m albo w gotowych płachtach wykonywanych na zamówienie pod wymiar oczka (jeżeli mniejszy bok płachty jest dłuższy niż 12m). Koszt wyłożenia 1m2 zbiornika foli± PVC grubo¶ci 0,6mm wynosi około 13 zł, natomiast grubo¶ci 1,0mm – od 21 do 25zł.
Zalety:

·         duża elastyczno¶ć

·         odporno¶ć na mróz i promieniowanie UV

·         możliwo¶ć łatwego klejenia

·         trwało¶ć około 25 lał

·         możliwo¶ć zamówienia gotowej płachty na wymiar (na bazie prostok±ta)

Wady:

·         konieczno¶ć maskowania obrzeży zbiornika

3. Wykładzina EPDM (syntetyczny kauczuk)

Należy do najtrwalszych spo¶ród wszystkich dostępnych materiałów na naszym rynku. Folie te wykonane s± z syntetycznego kauczuku (tzn. biopolimeru etylenu, propylenu i składników dienowych - w skrócie EPDM) i produkowane s± w kolorze czarnym. Charakteryzuj± się duż± trwało¶ci±, elastyczno¶ci± i rozci±gliwo¶ci±. Nie łami± się i nie krusz± pod wpływem promieniowania słonecznego (UV) i nie pękaj± na mrozie. Można zamówić w sklepie płachtę dopasowan± do oczka wodnego o dowolnym kształcie, w zakładzie produkcyjnym zostanie ona przycięta do odpowiednich rozmiarów i sklejona na gor±co. Tak przygotowan± płachtę wystarczy rozłożyć w wykopie. Jej trwało¶ć szacowana jest na około 20-30 lat. Wykładzinę EPDM sprowadzaj± niektóre firmy ogrodnicze i sklepy z materiałami budowlanymi. Sprzedawana jest z beli szeroko¶ci od 1,70 do 7,60 m. Koszt wyłożenia 1m2 zbiornika wykładzin± o grubo¶ci 0,75mm, przygotowan± na wymiar, wynosi od 40 zł, a grubo¶ci 1mm około 60 zł.
Wykładzina EPDM jest odporna na promieniowanie UV i nie ulega zniszczeniu nawet wtedy, gdy obrzeża zbiornika pozostaj± odsłonięte.
Zalety:

·         duża elastyczno¶ć, nawet w czasie chłodów

·         duża odporno¶ć na mróz i promienie UV

·         możliwo¶ć reperacji

·         duża trwało¶ć (20-30 lat)

·         możliwo¶ć zamówienia gotowej płachty na wymiar (na bazie prostok±ta)

Wady:

·         wysoka cena

·         do¶ć duży ciężar

·         konieczno¶ć maskowania obrzeży

Kupuj±c wykładziny z syntetycznego kauczuku EPDM lub folii PVC, musimy sprawdzić, czy s± one przeznaczone do zbiorników wodnych - tj. czy maj± atest producenta, pozwalaj±cy na ich stosowanie w oczkach wodnych i stawach. W sklepach można znaleĽć bardzo podobne wykładziny z chlorowanej folii PVC lub gumy, wykorzystywane w budownictwie do uszczelniania dachów, fundamentów lub tarasów. Tego rodzaju materiały zwykle zawieraj± zwi±zki chloru, mangan i ołów toksyczny dla ryb i ro¶lin.

4. Butyl (syntetyczna guma)

Jest to najnowszy rodzaj wykładziny gumowej przeznaczonej do budowy oczek wodnych. Materiał ten wytwarza się z syntetycznego butylowego kauczuku (swoim wygl±dem przypomina czarn± dętkę samochodow±). Jest jeszcze bardziej elastyczny od folii PVC i EPDM. Jego trwało¶ć wynosi około 50 lat. Dopiero niedawno zaczęto używać butyl w USA i niektórych krajach Europy Zachodniej. W naszym kraju nie jest na razie dostępny.

5. Gotowe formy basenowe z żywic i polietylenu

Je¶li chcemy do¶ć szybko mieć niewielkie oczko wodne i nie mamy chęci na układanie folii i formowanie obrzeża, to powinni¶my pomy¶leć o kupnie gotowej wypraski. Tego typu prefabrykaty produkuje się w kilku kolorach - czarnym, zielonym i niebieskim (na baseniki k±pielowe) w bardzo wielu rozmiarach i wzorach. Ich zalet± jest stosunkowo łatwy montaż oraz to, że maj± półki pozwalaj±ce sadzić lub ustawiać ro¶liny w doniczkach, wad± natomiast wyprofilowane obrzeże, do¶ć trudne do ukrycia. Ponieważ głęboko¶ć tych zbiorników najczę¶ciej wynosi do 60 cm, nie można w nich zim± przetrzymywać ryb. Gotowe wytłoczki wykonane s± z żywic poliestrowych, ale s± stosunkowo ciężkie i podatne na pęknięcie. Inny rodzaj to formy wykonane z grubego polietylenu, które zachowuj± elastyczno¶ć i w pewnym stopniu mog± dopasować się do nierówno¶ci wykopu. Tak± wypraskę umieszcza się w odpowiednio przygotowanym wykopie i wlewa do niej wodę. W sklepach znajduj± się zbiorniki o pojemno¶ci od 58 litrów (77 x 70 x 27 cm) w cenie 79 zł, do 1725 litrów (185 x 287 x 61 cm) w cenie 2000 zł.
Zalety:

·         duża trwało¶ć (kilkana¶cie lat)

·         do¶ć łatwy i szybki montaż

·         możliwo¶ć usytuowania zbiornika ponad poziomem gruntu (konieczne jest wykonanie fundamentu i obudowy)

·         niska cena wykonania oczka wodnego - dotyczy małych oczek

Wady:

·         niewygodny transport zwłaszcza większych form

·         ograniczona głęboko¶ć wytłoczek

·         konieczno¶ć maskowania obrzeży

·         możliwo¶ć pękania niefachowo ułożonego lub zbytnio obci±żonego zbiornika

·         konieczno¶ć odławiania ryb na zimę

6. Laminowane zbiorniki wykonywane ręcznie

Jeżeli marzy nam się nieduży staw, w którym chcieliby¶my także popływać, to najlepszym rozwi±zaniem wydaje się użycie techniki laminowania. Dno i ¶cianki całego zbiornika wylewa się z betonu, a potem cał± jego powierzchnię pokrywa mat± szklan± i nasyca żywicami, np. poliestrowymi lub epoksydowymi. Trzeba nałożyć kilka warstw (ostatni± można zabarwić - od ciemnej zieleni do szafiru). Żywice s± zwi±zkami chemoutwardzalnymi, więc powstała z nich powłoka charakteryzuje się duż± odporno¶ci± na uszkodzenia mechaniczne i ujemne temperatury. Łatwo j± także oczy¶cić z glonów oraz reperować. Najczę¶ciej budowę zbiornika z laminatu zleca się specjalistycznej firmie. Dzięki laminowaniu istnieje możliwo¶ć nadania zbiornikowi dowolnego kształtu oraz zaprojektowania schodków czy półek na ro¶liny wodne. Koszt budowy zbiornika z laminatu ustalany jest każdorazowo przez firmę wykonawcz± (wynosi około 240 zł za 1m2).
Zalety:

·         bardzo duża trwało¶ć (kilkadziesi±t lat)

·         odporno¶ć na uszkodzenia mechaniczne i ujemne temperatury

·         możliwo¶ć uformowania dowolnego kształtu

·         prosta reperacja

Wady:

·         potrzeba zatrudnienia ekipy do wykonania zbiornika

·         duża pracochłonno¶ć

·         do¶ć wysoki koszt

7. Bentonit

Ten materiał używa się do budowy zbiorników od niedawna. Sam surowiec jest skał± osadow±, maj±c± ¶wietne wła¶ciwo¶ci wchłaniania wody i pęcznienia. W czasie tego procesu bentonit zwiększa swoj± objęto¶ć aż 12-krotnie. Mata bentonitowa składa się z warstwy tkaniny i włókniny. Między nimi znajduje się granulat bentonitowy, który w momencie kontaktu z wod± pęcznieje i staje się nieprzepuszczalny. Bentonit zalicza się do materiałów naturalnych, a jego wytrzymało¶ć szacowana jest na kilkadziesi±t lat.
Bentonit na naszym rynku sprzedawany jest w postaci mat zwiniętych w rolki. Maty bentonitowe układa się „na zakładkę", uszczelniaj±c je sproszkowanym bentonitem. Ponieważ rolki bentonitu s± ciężkie to do wyłożenia większego stawu należy zatrudnić fachow± ekipę oraz użyć odpowiedni sprzęt. Wykładziny bentonitowe sprzedawane s± w rolkach szeroko¶ci 3,5m lub 4,5m, waż±cych odpowiednio 980kg lub 1260 kg i zawieraj±cych około 40mb materiału. Cena 1m2 wykładziny o grubo¶ci 6,4mm wynosi około 20 złotych.
Zalety:

- naturalny wygl±d zbiornika

·         możliwo¶ć ładnego ukształtowania brzegu

·         możliwo¶ć wykorzystania materiału ekologicznego

·         bardzo duża trwało¶ć (kilkadziesi±t lat)

Wady:

·         duży ciężar materiału

·         ciężki transport i układanie

·         konieczno¶ć użycia odpowiedniego sprzętu i zatrudnienia specjalistycznej ekipy

8. Beton

Wykonanie zbiornika wodnego z betonu wymaga dużego nakładu pracy i staranno¶ci. Beton w zbiornikach, w których umieszczone będ± ro¶liny lub ryby, powinno się zneutralizować specjalnym ¶rodkiem w celu usunięcia alkalicznych składników. Zbiornik można także pokryć żywicami, farbami poliuretanowymi lub bitumicznymi, które uszczelniaj± beton oraz sprawiaj±, że do wody nie dostan± się toksyczne zwi±zki. Koszt budowy zbiornika z betonu jest ustalany każdorazowo przez firmę wykonawcz±.
Zalety:

·         możliwo¶ć formowania dowolnych kształtów

·         bardzo duża trwało¶ć (ok. 50 lat)

·         stosunkowo niska cena materiału

Wady:

·         pracochłonna i skomplikowana technologia wykonania – beton musi być wylany w ci±gu jednego dnia

·         konieczno¶ć zneutralizowania betonu

9. GLINA

Uszczelnianie stawu glin± to najstarsza metoda budowy sztucznych zbiorników. Najbardziej opłacalna jest wtedy, gdy wykonujemy duży zbiornik. Do budowy wykorzystuje się bloczki tłustej gliny lub odpadow± niewypalon± cegłę. Przed ułożeniem glinianych bloczków wykop należy przygotować wysypuj±c cienk± warstwę piasku, a następnie ułożyć pasy z folii polietylenowej. Nachylenie brzegów w oczku nie powinno być większe niż 20-30°. Kostki gliny powinny mieć odpowiedni± grubo¶ć (około 25 cm). Glinę należy układać warstwami starannie ubijaj±c (za pomoc± ubijarki wibracyjnej lub ubijaka ręcznego). Na wierzch należy ułożyć pasy włókniny Hydrotex (gramatura 250g), która zapobiegnie zapadaniu się żwiru w glinę i przysypać to wszystko około 20-centymetrow± warstw± żwiru. Zabezpiecza on glinę przed wypłukiwaniem się i pozwala po niej stąpać. Po nasyceniu wodą glina nabiera właściwości samouszczelniających. Materiał ten praktycznie nie ulega zniszczeniu. Cena budowy zbiornika z gliny jest ustalana każdorazowo przez firmę wykonawczą±.
Zalety:

·         możliwość nadania dowolnego kształtu

·         możliwość ładnego uformowania brzegu

·         możliwość wykorzystania ekologicznego materiału

·         bardzo duża trwałość (kilkadziesiąt lat)

·         stosunkowo niski koszt materiału

Wady:

·         bardzo pracochłonne wykonanie warstwy uszczelniającej

·         duże koszty transportu i robocizny