Społeczeństwo – to historycznie ukształtowany kompleks zbiorowości i grup społecznych.
Społeczeństwo to kompleks:
« zbiorowości – to ten typ skupienia ludzi, gdzie występuje więź społ. W tej zbiorowości występuje:
û styczność przestrzenna,
û styczność psychiczna,
û styczność społeczna,
û wzajemne oddziaływania,
û wzory,
û stosunki społ.,
û zależności społ.,
û instytucje,
û kontrola społ.,
û organizacja.
« grup społ. – przynajmniej 2,3 osoby:
û występuje organizacja,
û system wartości,
û zasada odrębności,
û zasada my-oni.
Społeczeństwo – to zbiór osób o wspólnej:
ü kulturze – stworzenie własnej kultury charakterystycznej dla danego społeczeństwa;
ü terytorium – zajmuje konkretne, zaznaczone terytorium;
ü tożsamości - przejawia się w specyficznym zachowaniu, wartości, stereotypie.
Czynniki rozwoju społ. (zmiany społ.):
© wynalazki, odkrycia – przyspieszają zmiany społ., rozwój;
© dyfuzja kulturowa – inaczej zapożyczenia – od innych państw, narodów;
© ruchy społ. – najistotniejsze są: rewolucje, tłum.
Etapy zmiany społ.:
Ø dzikość – zamierzchłe, wczesne czasy naszych dziejów; człowiek niewiele różnił się od zwierząt; na tym etapie został odkryty ogień, łuk i strzała, co pozwoliło szybciej upolować zwierzę;
Ø barbarzyństwo – początek barbarzyństwa to opanowanie umiejętności lepienia garnków; koniec barbarzyństwa to opanowanie umiejętności wypalania, wytopienia żelaza;
Ø cywilizacja – początek cywilizacji to wynalezienie pisma (ok. 4000 lat p.n.e., pismo Sumerów, pismo klinowe).
Kwalifikacje typu społeczeństwa/etapy (Norman Goodman):
« zbieractwo – ludzkość przeżywa dzięki temu co przyroda stworzy, co zdoła zebrać; zbiera się owoce, orzechy, jagody; je się pędy roślin, drobne gryzonie;
« myślistwo – podstawą przeżycia jest polowanie i rybołówstwo;
« kopieniactwo (typ społeczeństwa pasterskiego)– pierwsza forma rolnictwa, polegało na tym, że gromada ludzi zajmowała teren, wypalała i siała zboże (jęczmień, pszenicę); pasterstwo – kozy, owce;
« rolnictwo (społeczeństwo rolnicze) – było to 10000 lat p.n.e., 6-7 tys. lat p.n.e.; 2/3 ludności utrzymuje się z uprawy roli; zaczynają się tworzyć pierwsze osady, są one centrami handlowymi; pojawił się pierwszy zawód kobiet – kramarka (ekspedientka);
« przemysł (społeczeństwo industrialne) – ponad 50% ludności zajmuje się pracą w przemyśle, fabrykach;
« społ. poprzemysłowe (społeczeństwo postindustrialne) – ten typ społeczeństwa pojawił się 4 X 1956 r. (Daniel Bell) [moment wysłania pierwszego sputnika w kosmos przez Związek Radziecki, świat stał się wtedy globalną wioską].
¨ społeczeństwo myśliwskie, zbierackie – roczny dochód na osobę 50 $;
¨ społeczeństwo agrarne (rolnicze) – 51 – 500 $;
¨ społeczeństwo industrialne – 501 – 5000 $;
¨ społeczeństwo postindustrialne – powyżej 5000 $.
Schemat linearny – społeczeństwa rozwijają się według pewnej linii, ta linia to linia rozwojowa społeczeństw. Cechą charakterystyczną jest wstępowanie na coraz wyższe poziomy.
Podstawowe cechy społeczeństwa – to struktury jakie w nim występują:
« struktura:
û klasowa (klasa wyższa, średnia, niższa),
û zawodowa;
« system gospodarczy:
û wolnorynkowy,
û scentralizowany;
« system polityczny:
û społ. monocentryczne – to społ. totalitarne, lub gdzie obowiązuje 1 system partyjny, np. społeczeństwo polskie po II wojnie światowej,
û społ. policentryczne – to współczesne społeczeństwo polskie, wielość partii;
« system idei i norm – to co obowiązuje lub jest narzucane, normą jest:
û zasada zróżnicowania społ.,
û zasada sprawiedliwości społ.,
û zasada wkładu pracy jednostek i grup;
« system cywilizacyjny;
« system władzy – związany z systemem politycznym;
« struktura etniczna społeczeństwa;
« struktura wyznaniowa;
« system pokrewieństwa – rodzina nuklearna.
Pikus-5