PRAWO.DOC

Źródła prawa          

Norma prawna - jest to ogólna reguła postępowania ustanowiona i usankcjonowana przez państwo ,której stosowanie zagwarantowane jest przepisem państwowym .Budowa normy prawnej - 1. Hipoteza - to część normy prawnej która określa stan faktyczny (sytuację) uzasadniający jej zastosowanie do konkretnego podmiotu (osoby). 2. Dyspozycja - część normy prawnej która ustala jak winien zachować się podmiot w sytuacji określonej w hipotezie . 3 . Sankcja - część normy prawnej która mówi o tym jakie konsekwencje pociągnie za sobą nie zastosowanie się do dyspozycji. Przepis prawny - to część aktu prawnego (np. ustawy) wyodrębniona przez ustawodawcę jako : artykuł , paragraf , punkt , inna postać . Zdarzenia prawne są to fakty których następstwem jest zaistnienie konkretnego stosunku społecznego , zmiana lub wygaśnięcie istniejącego stosunku prawnego. ( Jest to fakt dotyczący powstania , zmiany lub wygaśnięcia konkretnej sytuacji ). Zdarzenie prawne dzielimy na zależne od woli ludzkiej i niezależne od woli ludzkiej ,a zależne od woli na czyny dozwolone i niedozwolone . Stosunek prawny jest to więź społeczna jaka powstaje między dwiema lub więcej osobami w następstwie stworzonej przez nie sytuacji określonej w obowiązujących przepisach . Nie są stosunkami , takie stosunki społeczne z którymi prawo nie łączy żadnych skutków prawnych . Wykładnia prawna jest to interpretacja znaczenia norm zawartych w przepisach prawnych . Rodzaje wykładni ze względu na podmiot który jej dokonuje : 1. Wykładnia urzędowa : a) w. autentyczna - jest dokonywana przez ten sam organ który wydał interpretowany przepis . b) legalna - dokonywana jest przez organ państwowy któremu to zadanie zostało specjalnie powierzone z reguły w konstytucji . Organem tym może być prezydent lub Sąd Najwyższy . c) sądowa - dokonywana jest zazwyczaj przez Sąd Najwyższy . d) w. organów administracji państwowej - dokonywana przez organy administracji państwowej (Rząd). 2. Wykładnia doktrynalna (naukowa) - dokonywana przez pracowników naukowych . Stosowaniem prawa zajmują się organy państwowego przede wszystkim organy wymiaru sprawiedliwości i organy administracyjne . Przykładem stosowania prawa przez organ wymiaru sprawiedliwości jest wyrok sądu np. w sprawie cywilnej o zapłatę należności. Ustawy - w ustawach regulowane są najważniejsze sprawy polityczne , gospodarcze, kulturalne państwa. Ustawa wchodzi w życie dopiero po jej ogłoszeniu. Rozporządzenie wydawane jest na podstawie ustaw ( jest to specjalne upoważnienie) Uchwała podobnie jak rozporządzenie może być wydana na podstawie ustaw. Zarządzenie wydawane jest na podstawie Ustaw, rozporządzeń i uchwał Konstytucja - ustawa zasadnicza określająca podstawowe zasady ustroju politycznego państwa Unormowana jest w niej struktura organów państwowych i sposób ich powoływania, kompetencje tych organów jak również podstawowe prawa i obowiązki obywateli. Jest najważniejszym aktem prawym w państwie i może być zmieniona tylko w szczególnym trybie nie stosowanym  przy uchwalaniu innych ustaw . Wszystkie inne akty prawne nie mogą być sprzeczne z Konstytucją. Kadencja Sejmu trwa 4 lata  Prezydent wybierany na 5 lat. Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów. Organy Wymiaru Sprawiedliwości - organami wymiaru sprawiedliwości w Polsce są: a) Sąd Najwyższyb) sądy powszechne, c) sądy szczególne. Sąd Najwyższy jest naczelnym organem sądowym w RP sprawujenadzór nad działalnością wszystkich innych sądów w zakresie orzekania. Ponadto może opiniować projekty nadesłanych ustaw, jak również może dokonywać wykładni prawa. Sądy powszechne  zaliczamy do nich Sąd Rejonowy, Wojewódzki, Apelacyjny. Sąd Rejonowy tworzy się dla jednej lub więcej gmin w granicach tego samego województwa. Sąd Wojewódzki tworzy się dla jednego lub więcej województw. Sąd Apelacyjny dla kilku  województw. Zasadą polskiego orzecznictwa sądowego jest dwuinstancyjność - polega ona na tym że strony niezadowolone z orzeczeń sądu  mogą wnieść  środki odwoławcze: rewizje, zażalenia do sądu wyższego stopniem Sądy Szczególne - to naczelny sąd administracyjny i sądy wojskowe Kodyfikacja prawa - polega na tym że zbiera się poszczególne przepisy w jeden nowy akt prawny zwany kodeksem: pracy, karny, cywilny. Gałęzie prawa 1) prawo konstytucyjne - reguluje sprawy związane z ustrojem państwowym 2) prawo administracyjne - reguluje strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku wykonawczo zarządzającej działalności tych organów 3) prawo finansowe -  reguluje sprawy  związane z gromadzeniem środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie oraz reguluje tryb działania instytucji finansowych. 4) prawo cywilne - reguluje stosunki majątkowe i osobiste pomiędzy podmiotami prawa 5) prawo rodzinne reguluje stosunki osobiste i majątkowe miedzy małżonkami, krewnymi oraz stosunki przysposobienia opieki i kuratora 6) prawo pracy - reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy  7) prawo karne - mówi o tym jakie czyny są przestępstwami ustala za nie kary  oraz określa ogólne zasady odpowiedzialności karnej. 8) prawo procesowe - reguluje sposób postępowania  organów wymiaru sprawiedliwości  oraz osób występujących przed nimi w sprawach cywilnych i karnych. Prawo Cywilne  dzieli się na: 1) część ogólna - obejmuje przepisy mające zastosowanie wszystkich działach  prawa cywilnego 2) prawo rzeczowe - zajmuje się instytucja własności i niektórymi prawami dotyczącymi korzystania z rzeczy 3) prawo zobowiązaniowe - reguluje sprawy zachodzące pomiędzy  wierzycielami a dłużnikami 4) prawo spadkowe -  zajmuje się  przejściem spraw i obowiązków majątkowych osoby zmarłej  dla spadkobierców. Osobą fizyczną jest każdy człowiek  pozostaje nią od urodzenia aż do śmierci . Osoba fizyczna posiada zdolność prawną tj. zdolność do posiadania  określonych praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego Od zdolności prawnej należy odróżnić pojęcie zdolności  do czynów prawnych tj. możność wywoływania skutków prawnych  poprzez dokonywanie zdolności prawnych  Rozróżnia się:  1) pełną zdolność do czynności prawnych , posiada człowiek który ukończył 18 lat  oraz ten który nie zostałubezwłasnowolniony Pełnoletnią   jest też osoba która nie mając 18 lat  uzyskała zgodę sądu  na zawarcie małżeństwa 2) ograniczoną zdolność do czynności prawnych posiada osoba która ukończyła 13 lat  oraz osoba częściowo ubezwłasnowolniona . Nie mają wogóle zdolności do czynności prawnej  osoby które nie ukończyły 13 lat  oraz całkowicie ubezwłasnowolnione 3) Ubezwłasnowolnienie - jest t pozbawienie lub ograniczenie  osobie fizycznej zdolności do czynności prawnych .Wyróżniamy ubezwłasnowolnienia: a) całkowite jest to pozbawienie osoby fizycznej wszelkiej zdolności do czynności prawnej  Można orzec to w stosunku do osoby która ukończyła 13 lat  a także osoby pełnoletniej  która cierpi na chorobę psychiczna  w stosunku większym  niż te które uzyskałaby ubezwłasnowolnienie częściowe  albo jest dotknięta nałogiem narkomani. Dla osób tych Sąd ustanawia opiekunów. b) ubezwłasnowolnienie częściowe jest to ograniczenie  zdolności do czynności prawnych w stosunku do osób fizycznych  Dotyczy ono  osób pełnoletnich  i następuje w przypadku jak wyżej . Dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej  Sąd ustanawia kuratora. Osoba prawna - jest to trwałe  zespolenie grupy osób fizycznych i środków majątkowych dla osiągnięcia  określonych celów społecznych lub ekonomicznych . Rozróżniamy osoby  prawne typu : instytucjonalnego - powoływane do życia  ustawą lub aktem administracyjnym( skarb państwa, kościół,  szkoły wyższe i przedsiębiorstwa państwowe).- Zrzeszeniowego - tworzone w wyniku zgodnych oświadczeń woli  pewnej grupy osób ( związki zawodowe, spółdzielnie, zarejestrowane stowarzyszenia i spółki akcyjne). Osobowość prawna to przymiot  nadawany niektórym jednostkom organizacyjnym . Nadanie jej jest równoznaczne  ze stwierdzeniem że jednostka  której ono dotyczy może być samodzielnym podmiotem  stosunków cywilnoprawnych Warunkiem powstania osoby prawnej  jest dokonanie wpisu jej do rejestru osób prawnych  z tą chwilą nabywa ona  osobowość prawną Ustanie osoby prawnej  łączy się z wykreśleniem jej z rejestru osób prawnych . Skarb Państwa  jest właścicielem tej części majątku państwowego która nie należy do innych państwowych osób prawnych. Do Skarbu Państwa należy całe mienie administracji państwowej, wojska, policji,  szkolnictwa, służby zdrowia itp. . Użytkowanie wieczyste - może być ustanowione na rzecz osoby prawnej i fizycznej . Odnosi się do gruntów skarbu państwa i w granicach miast .Nadanie gruntu w wieczyste użytkowanie następuje na podstawie umowy  (aktu notarialnego )  między organem  administracji państwowej i użytkownikiem  podlega ono wpisowi do księgi wieczystej  jest to prawo zbywalne  czyli  można je sprzedać, podarować Umowy takie mogą być zawarte na okres  od 40 do 99 lat Po jej wygaśnięciu teren wraz z budynkami wraca we władanie Państwa Za budynki lub inne inwestycje użytkownik otrzymuje wynagrodzenie. Wygaśnięcie umowy przed upływem  terminu może nastąpić  poprzez jej rozwiązanie  gdy użytkownik nie dotrzymuje warunków przez zrzeczenie się prawa  i przez wywłaszczenie Za ten grunt użytkownik uiszcza  opłatę roczną W ciągu ostatnich kilku lat przed upływem określonego w umowie terminu użytkownik wieczysty może zażądać  jego przedłużenia   na dalszy okres  od 40 do 99 lat. Ograniczone prawa rzeczowe  to prawa przysługujące osobie fizycznej lub prawnej  względem rzeczy będących własnością innej osoby Prawami rzeczowymi ograniczonymi są: 1) użytkowanie  dotyczy użytkowania rzeczy nieruchomych i ruchomych  Jest  uprawnieniem osoby do korzystania z rzeczy cudzej i pobierania z niej  pożytków np. taksówki .Użytkownik jest zobowiązany  zachować rzecz w należytym stanie  i korzystać z niej zgodnie z przeznaczeniem .Jest to prawo nabywalne ściśle związane z osobą na rzecz której je ustanowiono W związku z tym  gaśnie ze śmiercią osoby fizycznej  lub likwidacją osoby prawnej. Ponadto użytkowanie wygasa gdy użytkownik w ciągu 10 lat  nie wykonuje swego prawa 2) Istota służebności  dotyczy nieruchomości .Polega to na tym że osoba uprawniona może korzystać z cudzej nieruchomości  najczęściej jest to prawo przejazdu pobierania wody, Służebność powstaje w drodze umowy  pomiędzy zainteresowanymi osobami lub na mocy orzeczenia Sądu Służebność  podlega wpisowi do księgi wieczystej Wyróżniamy służebności gruntowe i osobiste . 3) Zastaw dotyczy rzeczy ruchomej  stanowi zabezpieczenie wierzytelności  rzeczą ruchomą oddaną w posiadanie wierzycielowi  przez dłużnika. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa  między właścicielem a dłużnikiem  w razie gdy dłużnik nie spełni swego świadczenie wierzyciel kieruje sprawę na drogę sądową i po wyroku  wszczyna postępowanie egzekucyjne Komornik sprzedaje zastawioną rzecz na licytacji a z uzyskanej kwoty  opłaca wierzyciela i koszty sądowe a resztę zwraca dłużnikowi  4) spółdzielcze prawo do lokali  dotyczy nieruchomości prawa do lokalu mieszkalnego , domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej  Prawo to polega na rozporządzaniu daną rzeczą  może być ono również obciążone hipoteką dla zabezpieczenia  5) Hipoteka dotyczy nieruchomości  jest to zabezpieczenie  wierzytelności  pieniężnej na nieruchomość Warunkiem zaistenia hipoteki jest umowa między wierzycielem a dłużnikiem  Hipotekę  zawiera się w umowie  zawartej w formie aktu notarialnego  oraz poprzez odpowiedni wpis do księgi wieczystej .Hipoteka obciążą nieruchomość  bez względu na zmianę jej właściciela Przedstawicielstwo - czynność prawna może być dokonana osobiście lub za pośrednictwem innej osoby (przedstawiciela). Przedstawicielstwo polega na tym że czynność prawna dokonywana jest przez przedstawiciela w imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym oraz pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Są 2 rodzaje przedstawicielstwa: 1) Przedstawicielstwo ustawowe - wynika z samego przepisu ustawy. Przedstawicielami ustawowymi są rodzice w stosunku do swoich dzieci może być też opiekun lub kurator . 2) Pełnomocnictwo - jest rodzajem przedstawicielstwa w którym prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na woli osoby reprezentowanej . Mamy 3 rodzaje pełnomocnictwa. a) ogólne - jest upoważnieniem do dokonywania różnych czynności prawnych w imieniu reprezentowanego w ramach zwykłego zarządu np. stałe administrowanie budynkiem. b) rodzajowe - jest upoważnieniem do wielokrotnego dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju np. kasjer sprzedający bilety na mecz . c) szczególne - jest to upoważnienie do dokonania w imieniu reprezentowanego konkretnej czynności np. sprzedania rzeczy. Przedawnienie roszczeń - jest pojęciem związanym z upływem czasu. Polega na tym że po upływie wskazanego przez prawo terminu  dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia. Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe. Zasadniczy termin wynosi 10 lat. Jest on stosowany we wszystkich przypadkach, jeżeli przepisy nie przewidują krótszego terminu np. po 3 latach przedawniają się roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, również po upływie 3 lat  roszczenia  o świadczenia okresowe. np. z tytułu czynszu, najmu. Wzajemne roszczenia  pracodawcy i pracownika  oraz o naprawie szkody wyrządzonym czynem  niedozwolonym. Z upływem 2 lat przedawniają się roszczenia przedsiębiorstw hotelowych i gastronomicznych z tytułu świadczonych usług i po upływie 1 roku  z tytułu np. przewozu rzeczy, umowy użyczenia i składu itp. Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej która zmierza do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Przesłanki ważności czynności prawnej : czynność prawna aby być ważną powinna odpowiadać określonym wymaganiom (przesłanką) tj. ;1. osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną i zdolność do czynności prawnej. 2. czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego. 3. czynność prawna winna być dokonywana w przewidzianej formie (umowa sprzedaży wymaga aktu notarialnego). 4. czynność prawna powinna być wolna od wad. Wyróżniamy 4 wady oświadczenia woli :1. Brak świadomości i swobody - polega na tym że osoba składająca oświadczenie woli odbiega stanem psychicznym od normalnego co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenie oświadczenia w sposób świadomy i swobodny , taki stan mogą spowodować rozmaite przyczyny np. choroba psychiczna, wysoka gorączka, nadużycie alkoholu. 2. Pozorność - polega na złożeniu oświadczenia za zgodą drugiej strony dla pozoru. 3. Błąd - polega na mylnym wyobrażeniu o treści złożonego oświadczenia . 4. Groźba - oznacza przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli. Formy czynności prawnych: Czynność prawna może być dokonana w dowolnej formie np. ustnie, pisemnie. Obowiązek nadania czynności prawnej określonej formy istnieje tylko wówczas gdy to wynika z przepisów albo zawartej przez strony wcześniej umowy. Dla niektórych czynności przepisy przewidują obowiązkową formę pisemną lub szczególną ( forma aktu notarialnego ). Pojęcia ogólne do prawoznastwa. Pojęcie prawa - prawo to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym. Praworządność - jest to taki stan faktyczny w którym podstawowe dziedziny stosunków społecznych są uregulowane przepisami prawnymi i przepisy te są przez organy państwowe ściśle przestrzegane. Język prawny - język w którym wyrażone są teksty prawa obowiązującego. Prawo podmiotowe - to sfera możności postępowania osób fizycznych i prawnych w określony sposób. Unifikacja prawa - jest to ujednolicenie prawa obowiązującego. Inkorporacja - jest to np. włączenie gałęzi prawa do danego systemu prawnego. Nowelizacja - jest to częściowa zmiana lub uzupełnienie obowiązującego aktu prawnego poprzez nowy akt prawny będący tzw.nowelą poprzedniego System prawny - jest t uporządkowanie i podział obowiązujących przepisów należących do określonego systemu prawa według przyjętych kryteriów. Zobowiązania - nazywamy stosunek prawny w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika)  określonego świadczenia .Świadczenie może polegać na pewnym działaniu  lub  wstrzymaniu się od czynności do których dłużnik w innych warunkach byłby uprawniony. Wierzytelność  nazywamy  przysługujące wierzycielowi prawo, długiem nazywamy ciążący na dłużniku obowiązek. Szczególnym rozwiązaniem jest zobowiązanie solidarne, jego cechą jest to, że występuje w nim kilku dłużników lub kilku wierzycieli. Solidarność dłużników polega na tym że wierzyciel może  żądać całości lub części należnego mu świadczenia od któregokolwiek dłużnika. Zaspokojenie wierzyciela przez jednego dłużnika solidarnego  spowoduje wygaśnięcie zobowiązania i zwolnienia długu wszystkich dłużników. Solidarność wierzycieli - polega na tym że każdy z nich  może domagać się od dłużnika spłacenia świadczenia do swoich rąk .Spłacenie świadczenia  zwalnia dłużnika  z zobowiązania względem wszystkich wierzycieli .Źródłami zobowiązań są następujące rodzaje zdarzeń prawnych: czynności prawne (umowy)  1. Umowa jest to  zgodne oświadczenie woli dwóch stron mające na celu  stworzenie stosunku zobowiązaniowego. Jednym ze sposobów zawarcia umowy jest umowa przez  ofertę, jest to propozycja zawarcia umowy i jest składana w dowolnej formie ( na piśmie, ustnie ) Są też umowy tzw. przedwstępne. Stanowią one wstęp do zawarcia właściwej umowy, w tej umowie strony zobowiązują się  do zawarcia w przyszłości umowy o oznaczonej treści. Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia ścisłej umowy  oraz określać termin w którym ma być zawarta. 2. Akty administracyjne  są to indywidualne decyzje organów administracji państwowej  wydane w konkretnej sprawie  i skierowane do konkretnego adresata.  3. Czyny niedozwolone są to czyny w wyniku których powstaje szkoda i na życzenie czyjegoś prawa, takie czyny powodują powstanie stosunku  zobowiązaniowego  miedzy sprawcą a ofiarą. 4. Bezpodstawne wzbogacenie  jest to fakt  uzyskania kosztem innej osoby jakiejś korzyści majątkowej bez należytego usprawiedliwienia prawnego. Rodzajem  bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie np. nadanie przekazu  innej osobie  niż ta której powinien być wysłany. Odpowiedzialność cywilna i  jej rodzaje  w zależności od tego  jaka gałąź prawa przewiduje obowiązek ponoszenie niekorzystnych skutków zachowania własnego lub innych osób wyróżniamy odpowiedzialność karną i cywilna. Odpowiedzialność cywilna charakteryzuje się tym że ma postać wyłącznie majątkową i konsekwencje  mogą tylko dotknąć  mienia osobę odpowiedzialną.  Rodzajem odpowiedzialności cywilnej jest: 1. odpowiedzialność umowna  która jest konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania umowy 2. odpowiedzialność poza umowna  powstająca we wszystkich innych przypadkach  wyrządzenia szkody. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań. Czynnikami mającymi stanowić zabezpieczenie  są: 1. kara umowna  w przypadku nie spłacenia świadczenia niepieniężnego  dłużnik jest zobowiązany  do zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w formie kary umownej  2. Zadatek  jest to pewna suma pieniędzy  lub rzecz jaką daje jedna strona drugiej w momencie zawarcia umowy  niejako na poczet  wynikającego z tej umowy świadczenia. Sposoby wygaśnięcia zobowiązań . Zobowiązanie przestaje istnieć gdy zostaje osiągnięty cel czyli że zostaje zaspokojone roszczenie  wierzyciela . Najczęściej  zachodzącym powodem wygaśnięcia zobowiązań jest:  1. wykonanie zobowiązania ( w odpowiedni sposób w odpowiednim miejscu i terminie)  2. Potrącenie zachodzi wówczas gdy  dwie osoby są jednocześnie  względem siebie wierzycielami  i dłużnikami  a jedna z nich  zamiast pełnić swoje świadczenia  odlicza je od świadczenia które jej się należy.  3. Odnowienia polega na tym ,że strony działają zgodnie i postanawiają umorzyć dotychczasowe zobowiązania  i powołać w to miejsce nowe  4. Niemożność świadczenia  np. likwidacja przedsiębiorstwa.  5. Zwolnienie  z długu . 6. Śmierć dłużnika lub wierzyciela . 7. złożenie do depozytu sądowego jest to dopuszczalne  kiedy dłużnik  z jakiś przyczyn nie może spełnić świadczenia do rąk wierzyciela. RODZAJE UMÓW  1. Umowa sprzedaży - sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu ją a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Rękojmia - jest to odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego za jakość, stan prawny i za wady fizyczne i prawne sprzedanej rzeczy. Wady fizyczne...