PRACA SAMOKSZTAŁCENIOWA
Z ANATOMII
TEMAT: Opis wybranych mięśni powierzchownych działających na stawy głowy, tułowia i kończyn.
Rok I, semestr I
2012/2013
Ilość godzin samokształcenia: 15
Mięsień czworoboczny grzbietu- ma kształt dużego trójkąta, jego długi bok leży linii wyrostków kolczystych. W tym miejscu mięsień przyczepia się do kości potylicznej, więzadła karkowego oraz wyrostków kolczystych kręgów piersiowych. Włókna mięśniowe zbierają się w kierunku łopatki i przyczepiają się do bocznej 1/3 części obojczyka, wyrostka barkowego i do grzebienia łopatki. Czynność mięśnia czworobocznego grzbietu jest bardzo ważna. Działa na obręcz kończyny górnej. Część górna mięśnia dźwiga staw ramienny, np. w ruchu powątpiewania, oraz dźwiga ciężary w stawie ramiennym. Część górna mięśnia zgina również głowę ku tyłowi przy ustalonym stawie ramiennym. Zadaniem części środkowej jest zbliżenie łopatki do kręgosłupa. Czynnością części dolnej jest opuszczanie stawu ramiennego oraz unoszenie tułowia ku górze. Wszystkie części mięśnia obracają łopatkę poprzez zbliżenie jej końca górnego w kierunku kręgosłupa. Cały mięsień cofa staw ramienny.
Mięsień najszerszy grzbietu- największy z mięśni grzbietu z jego powierzchownej warstwy. Rozpoczyna się na wyrostkach kolczystych 6 dolnych kręgów piersiowych, wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych, kości krzyżowej i grzebieniu biodrowym. Włókna mięśnia biegną zbieżnie i przyczepiają się do grzbietu guzka mniejszego kości ramiennej.
Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy- leży na bocznej stronie szyi. Przyczep początkowy mięśnia składa się z dwóch głów. Głowa przyśrodkowa przyczepia się na powierzchni przedniej rękojeści mostka, a głowa boczna na powierzchni górnej końca mostkowego obojczyka. Miedzy głowami występuje trójkątna szczelina, która na skórze tworzy dół nadobojczykowy mniejszy. Obie głowy łączą się w połowie szyi. Przyczep końcowy mięśnia znajduje się na powierzchni bocznej wyrostka sutkowa tego kości skroniowej oraz na odcinku bocznym kresy karkowej górnej. Czynność mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego jest złożona. Mięsień jednostronnie zgina głowę ku bokowi i obraca w stronę przeciwległą. Działając obustronnie zgina głowę do tyłu, przez co wzmaga lordozę szyjną. Dodatkowo mięsień może pociągać głowę do przodu, podczas gdy człowiek leży na łóżku. Mięsień jest również mięśniem wdechowym, gdy głowa jest ustalona.
Mięsień piersiowy większy- położony jest najbardziej zewnętrznie ze wszystkich mięśni grupy powierzchownej. Kształtem swym zbliżony jest do trójkąta. Rozpoczyna się na przyśrodkowej części obojczyka, mostku i chrząstkach żeber od II do VI oraz pochewce mięśnia prostego brzucha. Wszystkie włókna łączą się w jedno ścięgno biegnące od strony przyśrodkowej do boku i kończące się na grzebieniu guzka większego kości ramiennej. Mięsień piersiowy większy odpowiada za opuszczenie podniesionego ramienia, obracanie go do wewnątrz, przywodzenie ramienia do przodu i przyśrodkowo. Przy wspinaniu się po linie podciąga klatkę piersiową do góry.
Mięsień piersiowy mniejszy- przyczepy przyśrodkowe znajdują się w części przymostkowej na powierzchniach zewnętrznych kostnych fragmentów żeber II, III, IV i V. Boczna część kończy się silnym ścięgnem przyczepionym do wyrostka kruczego łopatki. Obniżanie i przywodzenie obręczy kończyny górnej. Obraca łopatkę co skutkuje obniżeniem panewki stawu ramiennego. Jest pomocniczym mięśniem wdechowym.
Mięsień zębaty przedni- przykrywa boczną powierzchnię klatki piersiowej. Poszczególne przyczepy mające kształt zębów znajdują się na żebrach. Mięsień kończy się na dolnym kącie i przyśrodkowym brzegu łopatki. Mięsień przesuwa łopatkę do przodu i obraca ją skierowując wydrążenie panewkowe ku górze.
Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne- są położone w przestrzeniach międzyżebrowych począwszy od okolicy kątów żeber aż do mostka. rozpoczynają się na brzegu dolnym wyżej leżącego żebra do wewnątrz od bruzdy żebra; włókna biegną równolegle ku dołowi i w stronę kręgosłupa i kończą się na brzegu górnym niżej leżącego żebra. Funkcją mięśni międzyżebrowych wewnętrznych jest pomoc przy wydechu.
Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne- są położone w przestrzeniach międzyżebrowych począwszy od guzków żeber aż do bocznych końców chrząstek żebrowych. Mm. międzyżebrowe zewnętrzne rozpoczynają się na dolnym brzegu wyżej leżącego żebra, na zewnątrz od bruzdy żebra; włókna biegną równolegle ku dołowi oraz domostkowo i kończą się na brzegu górnym niżej lezącego żebra. Czynność mięśni międzyżebrowych zewnętrznych polega na unoszeniu żeber oraz na pomaganiu przy wdechu.
Przepona- jest najważniejszym mięśniem oddechowym stanowiącym zarazem granicę pomiędzy klatką piersiową a jamą brzuszną. Bocznymi brzegami przepona przytwierdzona jest do ściany klatki piersiowej, stąd podział na część lędźwiową, żebrową i mostkową. Część lędźwiowa rozpoczyna się na wysokości dwóch pierwszych kręgów lędźwiowych. W tym miejscu przepona rozpoczyna się dwoma odnogami (prawą i lewą) oraz więzadłami łukowatymi przyśrodkowym, pośrodkowym i bocznym. Na wysokości XII kręgu piersiowego jedna odnoga przechodzi w drugą tworząc rozwór aortowy, czyli otwór dla przejścia aorty i przewodu piersiowego. Do przodu i nieco na lewo od rozworu aortowego znajduje się rozwór przełykowy dla przełyku. Część żebrową stanowią wiązki włókien biegnące zbieżnie od żeber (VII-XII). Część mostkową tworzą włókna biegnące od wewnętrznej powierzchni mostka, a dokładniej wyrostka mieczykowatego do środka przepony, zwanego środkiem ścięgnistym, w którym kończą się wszystkie trzy części przepony. Funkcja przepony polega na powiększaniu objętości klatki piersiowej kosztem jamy brzusznej. Dzięki skurczowi mięsień spłaszcza się i obniża. Dochodzi do spadku panującego ciśnienia w obrębie jamy klatki piersiowej a w rezultacie zassania powietrza do płuc. Podczas wydechu ulega rozluźnieniu i wraca do pierwotnego kopulastego położenia. Podczas skurczu przepona obniża się o około 2 cm przy spokojnym wdechu, zaś przy głębszym wdechu może obniżać się do 4 cm. Przepona bierze również czynny udział podczas wydawania głosu.
Mięsień skośny zewnętrzny brzucha- jest płaskim, czworokątnym, szerokim, z przodu znacznie dłuższym niż z tyłu mięśniem, biegnącym od zewnętrznych powierzchni V-XII żeber ku dołowi i przyśrodkowo. Przyczep końcowy mięśnia znajduje się na grzebieniu biodrowym, wiązadle pachwinowym i kresie białej. M. skośny zewnętrzny brzucha kurcząc się jednostronnie zgina kręgosłup i klatkę piersiową w stronę boczną i obraca tułów w stronę przeciwległą.
Mięsień skośny wewnętrzny brzucha- przebieg jego włókien jest odmienny. Mianowicie przebiega on od powięzi piersiowo-lędźwiowej (powięź obejmująca mięśnie głębokie grzbietu), grzebienia kości biodrowej i bocznej części więzadła pachwinowego ku górze i przyśrodkowo a kończy na brzegach dolnych żeber. Obustronny skurcz m. skośnego wewnętrznego brzucha zgina tułów do przodu, a równocześnie pociąga klatkę piersiową ku dołowi (wydech). Skurcz jednostronny obraca tułów w tę samą stronę, cofa staw ramienny tejże strony. W ruchu tym współpracuje on z mięśniem skośnym zewnętrznym strony przeciwległej. Współpracując z m. skośnym zewnętrznym tej samej strony powoduje on zgięcie boczne tułowia.
Mięsień poprzeczny brzucha- poprzeczny kierunek włókien, Przyczepy początkowe mięśnia znajdują się na wewnętrznej powierzchni żeber (VII-XII), powięzi piersiowo-lędźwiowej (powięź obejmująca mięśnie głębokie grzbietu), grzebieniu biodrowym oraz więzadle pachwinowym. Dzięki skurczowi mięsień poprzeczny brzucha uczestniczy w fazie wydechu i wytwarza tłocznię brzuszną, zbliża żebra do płaszczyzny pośrodkowej, od dolnego brzegu mięśnia odczepia się wiązka włókien, która z podobną wiązką mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha tworzy mięsień dźwigacz jądra.
Mięsień prosty brzucha- biegnie od zewnętrznej powierzchni chrząstek V-VII żebra do spojenia łonowego. Na przebiegu włókien mięśniowych znajduje się szereg wstawek łącznotkankowych, zwanych smugami ścięgnistymi. Mięśnie proste są silnymi zginaczami tułowia.
Mięsień naramienny- rozpoczyna się włóknami mięśniowymi na końcu barkowym obojczyka (część przednia albo obojczykowa) i na wyrostku barkowym łopatki (część środkowa albo barkowa), włóknami ścięgnistymi zaś na dolnym brzegu grzebienia łopatki (część tylna albo grzebieniowa), łącząc się z powięzią pokrywającą m. podgrzebieniowy. Włókna części przedniej i tylnej biegną równolegle, prawie w linii prostej ku dołowi i do boku, włókna części środkowej przebiegają łukowato nad guzkiem większym kości ramiennej; ta część mięśnia jest pierzasta, ma więc stosunkowo bardzo znaczną liczbę włókien i duży przekrój fizjologiczny. Wszystkie włókna zstępując ku dołowi kończą się silnym ścięgnem na guzowatości naramiennej kości ramiennej, do boku i nieco niżej od m. piersiowego większego. Działanie poszczególnych części m. naramiennego jest różne. Część barkowa podnosi ramię w stawie ramiennym (odwodzi). Uniesione ramię nie przekracza poziomu, wtedy bowiem kość ramienna styka się z wyrostkiem barkowym, który ruch ten zatrzymuje. Ruch unoszenia ramienia powyżej poziomu odbywa się w stawach obojczykowych. Pracą odwodzenia mięsień szybko się męczy, gdyż dźwiga wówczas całą masę kończyny. Część obojczykowa mięśnia obraca ramię do wewnątrz i przywodzi do przodu; część grzebieniowa obraca ramię na zewnątrz i przywodzi do tyłu.
Mięsień dwugłowy ramienia jest grubym mięśniem złożonym z dwóch głów: głowy długiej i krótkiej. Głowa długa rozpoczyna się na łopatce, w okolicy nad panewką stawu ramiennego, a głowa krótka na wyrostku kruczym łopatki. Obie głowy łączą się następnie ze sobą w jeden mięsień biegnący ku dołowi i do przodu kończący się na kości promieniowej przedramienia. Wynika stąd, że mięsień swym przebiegiem obejmuje dwa stawy (ramienny i łokciowy). Funkcją mięśnia jest podnoszenie ramienia do przodu, odwodzenie i rotacja do wewnątrz. W przypadku stawu łokciowego dochodzi tu do zgięcia oraz odwrócenia przedramienia.
Mięsień trójgłowy ramienia- głowa długa tego mięśnia rozpoczyna się na guzku podpanewkowym łopatki, głowa boczna ma przyczep na tylnej powierzchni kości ramiennej w górnej części trzonu, głowa przyśrodkowa przymocowuje się na dolnej części powierzchni tylnej trzonu kości ramiennej. Wszystkie 3 głowy mięśnia trójgłowego kończą się wspólnym ścięgnem na wyrostku łokciowym kości łokciowej. Mięsień ten jest bardzo silnym prostownikiem stawu łokciowego.
Mięsień nawrotny obły- biegnie on skośnie od nadkłykcia przyśrodkowego do kości promieniowej. Mięsień ten ma dwie głowy. Głowa ramienna jest przyczepiona do przegrody międzymięśniowej przyśrodkowej ramienia oraz do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Głowa łokciowa rozpoczyna się na wyrostku dziobiastym kości łokciowej. Mięsień kończy się jednym ścięgnem, które znajduje się na powierzchni bocznej części środkowej kości promieniowej. Czynnością mięśnia jest nawracanie ramienia w stawach promieniowo-łokciowych, dodatkowo mięsień zgina kość promieniową.
Zginacz promieniowy nadgarstka- biegnie skośnie od nadkłykcia przyśrodkowego do II kości śródręcza. Mięsień rozpoczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na powięzi przedramienia. Jego czynność polega na nieznacznym zginaniu stawu łokciowego. Mięsień zajmuje się głównie zginaniem ręki oraz jej odwodzeniu w stronę promieniową. Dodatkowo mięsień nawraca przedramię.
Zginacz łokciowy nadgarstka- posiada dwie głowy. Głowa ramienna rozpoczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym oraz powięzi przedramienia. Głowa łokciowa ma swój początek na blaszce ścięgnistej łączącej się z powierzchnią przedramienia oraz na powierzchni wyrostka łokciowego i brzegu tylnym kości łokciowej. Koniec mięśnia znajduje się na kości grochowatej. Zginacz łokciowy nadgarstka zgina i przywodzi rękę.
Zginacz powierzchowny palców- kończy się na podstawach paliczków środkowych II, III, IV, V palca. W drodze do palców ścięgna przechodzą przez kanał nadgarstka pod łącznotkankowym troczkiem zginaczy. Na wysokości bliższego paliczka każde ze ścięgien rozdwaja się tworząc strzelinę, przez stawy śródręczno-palcowe i między paliczkowe bliższe. Czynnością mięśnia jest zginanie ręki i palców. Dodatkowo pomaga przywodzić palce do palca środkowego.
Mięsień ramienno-promieniowy- rozpoczyna się na brzegu bocznym kości ramiennej, nieco poniżej połowy jej długości, oraz na przegrodzie międzymięśniowej bocznej ramienia. Kończy się na dalszej części trzonu kości promieniowej. Zajmuje się on zginaniem łokcia.
Prostownik palców- rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej, na więzadle pobocznym promieniowym, na więzadle pierścieniowatym i na powięzi przedramienia. Włókna kończą się na podstawach dalszych palców. Prostownik prostuje palce w stawach śródręczno-paliczkowych. Jest on także odwodzicielem palców. Czynność jego polega również na prostowaniu ręki.
Mięsień pośladkowy wielki- przebiega od bocznego brzegu kości krzyżowej i guzicznej, kości biodrowej w kierunku kości udowej, gdzie też posiada swój przyczep końcowy. Podczas stania całkowicie zasłania guz kulszowy, a w pozycji siedzącej odsłania go przesuwając się w bok. Jego zadanie polega na utrzymywaniu pionowej postawy ciała podczas stania czy chodzenia, odwodzi lub przywodzi oraz odwraca kończynę na zewnątrz. Włókna jego biegną prawie równolegle i skośnie ku dołowi oraz do boku.
Mięsień krawiecki- to najdłuższy mięsień uda. Owija się wokół przedniej oraz przyśrodkowej jego powierzchni. Rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym. Włókna biegną równolegle i skośnie ku dołowi oraz przyśrodkowo. Przyczep końcowy znajduje się poniżej guzowatości piszczeli oraz na powięzi goleni. Mięsień zgina staw biodrowy oraz staw kolanowy. Dodatkowo odwodzi udo i nieznacznie obraca na zewnątrz. W zgiętym położeniu kolana obraca goleń do wewnątrz.
Mięsień dwugłowy uda- mieści się na zewnętrznej powierzchni tylnej uda między guzem kulszowym a głową strzałki. Głowa długa obejmuje swym przebiegiem oba stawy, krótka wyłącznie staw kolanowy.
Mięsień piszczelowy przedni- to mięsień trójgraniasty, duży. Rozpoczyna się na kłykciu bocznym oraz na powierzchni bocznej kości piszczelowej, na błonie międzykostnej oraz na powięzi goleni. Włókna kierują się zbieżnie ku dołowi, kończą się na powierzchni podeszwowej kości klinowatej przyśrodkowej oraz na podstawie pierwszej kości śródstopia. Czynność mięśnia polega na silnym zgięciu grzbietowym stopy.
Mięsień prostownik długi palców- rozpoczyna się na kłykciu bocznym kości piszczelowej, na głowie i brzegu przednim strzałki, na przegrodzie międzymięśniowej goleni, na błonie międzykostnej oraz na powierzchni wewnętrznej powięzi goleni. Włókna biegną ku dołowi oraz do przodu. Włókna przechodzą w rozcięgna grzbietowe od drugiego do piątego palca. Mięsień jest silnym zginaczem grzbietowym stopy.
Prostownik długi palucha- rozpoczyna się na środkowej części powierzchni przyśrodkowej strzałki oraz na błonie międzykostnej. Włókna biegną równolegle ku dołowi oraz do przodu. Przyczep końcowy znajduje się na powierzchni grzbietowej podstawy dalszego paliczka palucha. Mięsień jest silnym prostownikiem palucha, zgina grzbietowo stopę. Może też nawracać lub odwracać stopę.
Mięsień brzuchaty łydki- jest mięśniem dwugłowym. Jego przyczep początkowy znajduje się na powierzchni podkolanowej kości udowej i na torebce stawowej. Głowa przyśrodkowa przyczepia się powyżej kłykcia przyśrodkowego, a głowa boczna - kłykcia bocznego. Głowy łączą się ze sobą pośrodku goleni. Tam wspólny brzusiec wytwarza ścięgno, którego przyczep końcowy znajduje się na guzie piętowym.
Mięsień strzałkowy długi- rozpoczyna się na kłykciu bocznym kości piszczelowej, torebce stawu piszczelowo-strzałkowego, głowie strzałki, powierzchni bocznej strzałki, przegrodzie międzymięśniowej goleni oraz powięzi goleni. Włókna mięśniowe, o układzie pierzastym, kierują się ku dołowi, kończą się na kości klinowatej przyśrodkowej oraz na guzowatości pierwszej kości śródstopia. Czynność mięśnia polega na nawracaniu stopy.
Mięsień strzałkowy krótki- rozpoczyna się na powierzchni bocznej strzałki oraz przegrodach międzymięśniowych. Włókna kończą się na guzowatości kości piątej śródstopia. Działanie mięśnia polega na zginaniu stopy w kierunku podeszwowym, nawracaniu jej i odwodzeniu.
BIBLIOGRAFIA:
1. Michajlik A., Ramotowski W. ; Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd.III, Warszawa 1998;
2. Portal Edukteka, www.eduteka.pl;
3. Portal Anatomia 24, www.anatomia24.pl;
4. www.anatomia.net.pl
10
Elunsia