Sylwia Lipowicz gr.8
ZAWIERANIE I ROZWIĄZYWANIE UMÓW O PRACĘ.
RODZAJE UMÓW O PRACĘ.
Stosunek pracy powstaje na mocy oświadczeń woli stron lub innych zdarzeń, z którymi ustawa łączy jego powstanie (w szczególności orzeczenia sądowego zastępującego oświadczenie woli stron).
Podstawą nawiązania stosunku pracy może być:
a) umowa o pracę
b) powołanie
c)wybór na stanowisko (jeżeli z wyboru wynika obowiązek pracy w charakterze pracownika)
d) mianowanie (w przypadkach uzasadnionych szczególnym charakterem pracy)
Nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Zostaje ono złożone przez zawarcie umowy o pracę albo towarzyszy jednostronnym aktom powołania, wyboru czy mianowania.
Nawiązanie stosunku pracy zależy od:
a) swobodnej decyzji (aktu woli) pracownika w myśl zasady wolności pracy, która stanowi, że stosunek pracy z reguły nie może powstać bez zgody osoby mającej świadczyć pracę.
b) uznania pracodawcy. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy starosta wskazuje do pracy inwalidę wojennego i wojskowego. Wtedy pracodawca jest obowiązany do nawiązania stosunku pracy.
Nawiązanie stosunku pracy następuje bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy, jeżeli tylko pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy strony nie zawarły żadnej umowy jak i gdy zawarły pozorną umowę cywilnoprawną, której treścią jest świadczenia pracy odpowiadające tym właściwościom.
Zawarcie umowy cywilnoprawnej, pomimo, iż świadczenia pracy tworzy stosunek pracy zagrożone jest karą grzywny. Ponadto pracownik lub inspektor pracy mogą wnosić o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek pracy wbrew nazwie nadanej umowie przez strony, ma cechy stosunku pracy.
Pracodawca może zbierać tylko takie informacje o osobie ubiegającej się o zatrudnienie lub o pracowniku, na które zezwalają przepisy prawa, są konieczne do realizacji umowy o pracę lub niezbędne do podjęcia koniecznych działań przed zawarciem umowy.
Są to:
Udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie złożenia określonych dokumentów, w tym zwłaszcza kwestionariusza osobowego, świadectwa pracy czy dokumentów stwierdzających kwalifikacje zawodowe.
Pracodawca może:
· Żądać od pracownika podania innych danych dotyczących jego lub jego dzieci niezbędnych dla przyznania określonych uprawnień
· Poddać kandydata sprawdzeniu przydatności do pracy (przez testy, rozmowy kwalifikacyjne)
· Uzyskać informacje o osobie, której dane zostały zgromadzone w Krajowym Rejestrze Karnym, co do wymogu niekaralności, korzystania w pełni z praw publicznych.
Pracownik jest obowiązany przeprowadzić wstępne badania lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy, a pracodawca nie może go dopuścić do pracy bez takich badań. Badania te są przeprowadzane na koszt pracodawcy.
Pracodawca ma obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników.
W przypadku likwidacji lub upadłości pracodawcy, przekazuje on dokumentację pracowniczą podmiotowi prowadzącemu działalność w dziedzinie przechowywania dokumentacji, zapewniając na ten cel srodki finansowe na czas, jaki pozostał do końca 50-letniego okresu przechowywania dokumentacji, liczonego:
ð Od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy- dla dokumentacji osobowej
ð Od dnia wytworzenia- dla dokumentacji płacowej
ZAWARCIE UMOWY O PRACĘ
Umowa o pracę to zgodne oświadczenie woli stron, według którego jedna ze stron (pracownik) zobowiązuje się do świadczenia w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz drugiej strony (pracodawcy) pracę określonego rodzaju, a druga- zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem.
Cechy:
Funkcje umowy o pracę:
Składniki (treść) umowy o pracę:
a) Rodzaj pracy
b) Miejsce wykonywania pracy
c) Wynagrodzenie ze wskazaniem jego elementów
d) Wymiar czasu pracy
e) Termin rozpoczęcia
Rodzaj pracy może być określony przez podanie nazwy stanowiska, funkcji lub oznaczenia zespołu czynności, które będzie wykonywał pracownik. Może on być uzupełniony tzw. „zakresem czynności”, czyli szczegółowym wyliczeniem obowiązków pracownika. Stanowi składnik konieczny umowy.
W zakresie wykonywania pracy danego rodzaju pracownik może pozostawać tylko w jednym stosunku prawnym z tym samym pracodawcą.
Miejsce pracy nie może być jednostronnie określone przez pracodawcę. Może być wyznaczone przez podanie adresu osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej będącej pracodawcą. Miejscem może być:
a. Siedziba pracodawcy lub
b. Określona jednostka organizacyjna poza tą siedzibą
Prawo nie ogranicza miejsca wykonywania pracy. Można je ustalić w umowie jako ruchome lub ograniczone do określonego obszaru. Nie jest to konieczny składnik umowy. W razie jego braku- wykonywanie pracy odbywa się w siedzibie pracodawcy.
Kodeks nie określa stopnia szczegółowości składników wynagrodzenia, zawieranych w umowie. Wynagrodzenie zasadnicze należy podać w sposób wyraźny. Jeżeli niektóre składniki mają charakter zmienny, np.: uzależniony od zysku pracodawcy, mogą w umowie zostać określone przez odesłanie do odpowiednich przepisów płacowych. Określenie wysokości wynagrodzenia nie jest koniecznym składnikiem umowy.
Wymiar czasu pracy oznacza głównie rozmiar zatrudnienia: cały etat lub jego część. Może on również określać dzienna lub tygodniową normę czasu pracy, ewentualnie w powiązaniu z dniami, w których świadczona jest praca.
Ustalenie terminu rozpoczęcia pracy oznacza zarazem ustalenie terminu nawiązania stosunku pracy. W razie braku takiego ustalenia w umowie stosunek pracy nawiązuje się z dniem jej zawarcia, a jeżeli i to nie zostało ustalone- z chwilą dopuszczenia pracownika do pracy, zatem nie stanowi elementu koniecznego umowy.
Określeni rodzaju umowy o pracę również nie jest koniecznym jej składnikiem. Umowa, która nie została oznaczona jako terminowa jest umową na czas nieokreślony.
Umową muszą być objęte wszystkie postanowienia będące przedmiotem negocjacji.
Umowa o pracę z pracownikiem skierowanym do pracy na obszarze państwa niebędącego członkiem UE na okres dłuższy niż 1 miesiąc powinna dodatkowo określać:
1. czas wykonywania pracy za granicą
2. walutę, w której będzie wypłacane wynagrodzenie
Pracodawca jest zobowiązany w takiej sytuacji poinformować na piśmie pracownika o świadczeniach przysługujących mu z tytułu skierowania do pracy za granicą, obejmujących zwrot kosztów przejazdu i zapewnienie zakwaterowania.
Tylko w umowie o pracę można ustalić:
a) zatrudnienie pracownika w skróconym tygodniu pracy lub pracy weekendowej
b) liczbę godzin pracy osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze godzin, powyżej których przysługuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe
Umowa o pracę może regulować wszystkie sprawy dotyczące zatrudnienia pod warunkiem, że nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z przepisami prawa.
Umowa może określać:
· prawo do dodatkowych składników wynagrodzenia
· prawo do dodatkowych świadczeń- dodatek urlopowy
· prawo do korzystania ze służbowego samochodu
· zapewnienie możliwości podniesienia kwalifikacji na koszt pracodawcy
Pracodawca informuje pracownika na piśmie o:
v dobowej i tygodniowej normie czasu pracy
v częstotliwości wypłaty
v urlopie wypoczynkowym
v długości okresu wypowiedzenia umowy
Przekazanie tych informacji powinno nastąpić w ciągu 7 dni od zawarcia umowy.
SPOSÓB ZAWARCIA UMOWY O PRACĘ
Umowa o pracę powinna być zawarta:
1) w drodze negocjacji- gdy uzgodnione zostaną wszystkie postanowienia objęte negocjacjami (ogłoszenie o wolnych miejscach pracy w prasie lub urzędzie pracy uważa się za zaproszenie do negocjacji)
2) złożenie oferty i jej przyjęcie przez drugą stronę- polega na złożeniu przez pracodawcę lub kandydata do pracy oświadczenia wyrażającego wolę zawarcia oznaczonej umowy i na przyjęciu tej oferty przez drugą stronę (wyrażenie zgody lub przystąpienie do pracy)
3) dopuszczenie do pracy osoby, która wyraziła gotowość podjęcia zatrudnienia. Z reguły przyjmuje się, że dopuszczenie pracownika do pracy oznacza zawarcie umowy na czas nieokreślony.
Umowa o pracę może być zawarta przez przedstawiciela, ale samo świadczenie pracy musi mieć charakter osobisty.
FORMA ZAWARCIA UMOWY O PRACĘ
Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie (z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków umowy, w szczególności rodzaju pracy i terminu jej rozpoczęcia, wymiaru czasu pracy oraz wynagrodzenia, odpowiadającego rodzajowi pracy). W Kodeksie Pracy brakuje jednak przepisu określającego skutki niezachowania formy pisemnej. Nie został ustanowiony rygor nieważności. Jedyną sankcją jest obowiązek pisemnego potwierdzenia przez pracodawcę rodzaju umowy i jej warunków nie później, niż w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Wynika z tego, że ważna jest także umowa zawarta ustnie lub w sposób dorozumiany (przez przystąpienie lub dopuszczenie do pracy).
USTANIE STOSUNKU PRACY
Ustanie stosunku pracy następuje w drodze jego rozwiązania lub wygaśnięcia. Rozwiązanie jest następstwem czynności prawnych jednej lub obydwu stron stosunku pracy. Wygaśnięcie następuje z mocy prawa z powodu innych zdarzeń niż czynności prawne.
I. CZYNNOŚCI PRAWNE DWUSTRONNE- ZA POROZUMIENIEM STRON.
Obie strony umowy o prace mają prawo swobodnego rozwiązywania umowy na mocy dwustronnej czynności prawnej, która dochodzi do skutku z chwilą złożenia przez obie strony- pracownika i pracodawcę zgodnych oświadczeń zmierzających do rozwiązania stosunku pracy w określonym terminie.
Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron może nastąpić z inicjatywy każdej ze stron.
Propozycja zawarcia takiego porozumienia nie może być utożsamiana z rozwiązaniem umowy na podstawie jednostronnego oświadczenia woli (wypowiedzeniem lub rozwiązaniem bez wypowiedzenia).
Propozycja ta przestaje wiązać stronę, która ją składa, jeżeli nie zostanie ona przyjęta przez drugą stronę w wyznaczonym terminie lub niezwłocznie, jeżeli została złożona bez terminu odpowiedzi.
Tym samym nie można też uznać, że propozycja zawarcia porozumienia przekształca się w wypowiedzenie umowy o prace składane przez pracownika.
Porozumienie powinno mieć formę pisemną z dokładnym oznaczeniem daty jego zawarcia i daty rozwiązania stosunku pracy.
II. CZYNNOŚCI PRAWNE JEDNOSTRONNE.
Stosunek pracy może ustać wskutek złożenia przez jedną ze stron oświadczenia woli, że nie zamierza pozostawać w stosunku pracy. Do jednostronnych czynności prawnych rozwiązujących stosunek pracy zaliczamy:
a) Wypowiedzenie umowy o pracę- rozwiązujące umowę z upływem określonego czasu. Okresy wypowiedzenia zależą od rodzaju umowy i stażu pracy.
b) Niezwłoczne rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, powodujące natychmiastowe ustanie stosunku pracy.
c) Rozwiązanie umowy za kilkudniowym uprzedzeniem ze strony pracownika, będące wyjątkowym sposobem rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą w sytuacjach określonych przepisami prawa.
III. ZDARZENIA, NIEBĘDĄCE CZYNNOŚCIAMI PRAWNYMI.
1. zdarzenia, które z woli stron powodują rozwiązanie stosunku pracy w przyszłości (upływ czasu,. Na jaki umowa została zawarta, ukończenie pracy, do wykonania której umowę zawarto).
2. ...
mirella562