Dyskalkulia - Artykul.pdf

(87 KB) Pobierz
QPrint
DYS KA LKUL IA
Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajw zaburzeĺ:
DYSLEKSJA- trudnońci w czytaniu (zaburzenia zarwno tempa i techniki czytania,
jak i stopnia rozumienia treńci)
DYSORTOGRAFIA- trudnońci z opanowaniem poprawnej pisowni ( dziecko popeĀnia
bĀİdy ortograficzne mimo dobrej znajomońci zasad pisowni)
DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma (brzydkie, końlawe litery, trudnońci
z utrzymaniem siİ w linijce, litery w wyrazach nierwne)
DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski poziom rozumowania
operacyjnego, kĀopoty z pojİciami abstrakcyjnymi, np. pojİciem liczby,
wielkońci, proporcji)
Te trudnońci w uczeniu siİ nie zaleŐī od poziomu inteligencji dziecka (czİsto
dyslektycy to osoby o wysokiej, a nawet wybitnej inteligencji- np. Albert Einstein,
twrca teorii wzglİdnońci), od kompetencji nauczyciela (dysleksja jest zjawiskiem
powszechnym na caĀym ńwiecie, bez wzglİdu na preferowany system ksztaĀcenia), nie sī
teŐ wynikiem lenistwa czy zĀej woli ucznia (przypominaĀoby to robienie na zĀońġ sobie
samemu)
DYSKALKULIA- strukturalne zaburzenie zdolnońci matematycznych, przy oglnym
dobrym rozwoju intelektualnym. NaleŐy zwrciġ uwagİ, iŐ nie dotyczy sytuacji, kiedy to
uczeĺ posiadaĀ zdolnońci myńlenia w kategoriach liczbowych i ilońciowych, ale utraciĀ je
po urazie czaszki (np. w wypadku). W swoim charakterze moŐe obejmowaġ zaburzenia
umiejİtnońci sĀownego wyraŐania, zapisywania oraz czytania pojİġ i zaleŐnońci
matematycznych, np. nazywanie cyfr, symboli. MoŐe siİ manifestowaġ zaburzeniami
w manipulacji konkretami- trudnońci w dodawaniu, porwnywaniu wielkońci
przedmiotw. U jej podĀoŐa leŐī wybircze deficyty niektrych zdolnońci, np. pamiİci
wzrokowej i sĀuchowej oraz wzrokowo- sĀuchowej liczb, percepcji dĀugońci, wielkońci,
ksztaĀtu i liczby przedmiotw, odpowiedniońci ilońciowej i jakońciowej, zdolnońci
szeregowania, klasyfikowania i myńlenia operacyjnego oraz integracji wzrokowo-
ruchowej. Dyskalkulia dotyczy trudnońci zwiīzanych z niektrymi procesami
poznawczymi, a nie z caĀkowitym brakiem zdolnońci matematycznych.
WyrŐnia siİ dyskalkuliİ:
werbalnī- przejawia siİ zaburzeniem umiejİtnońci sĀownego wyraŐania pojİġ
i zaleŐnońci matematycznych, takich jak oznaczanie liczby i kolejnońci
przedmiotw, nazywanie cyfr i liczebnikw oraz symboli dziaĀaĺ
leksykalnī- przejawia siİ zaburzeniami w czytaniu symboli matematycznych
(cyfr, liczb, znakw dziaĀaĺ matematycznych i zapisanych operacji
matematycznych). W ciİŐszych przypadkach dyskalkulii leksykalnej dziecko nie
potrafi odczytywaġ pojedynczych cyfr czy prostych znakw dziaĀaĺ
matematycznych (+, -, x, :, itd.). Dyskalkulia w lŐejszej postaci powoduje, Őe nie
umie ono czytaġ liczb wielocyfrowych (szczeglnie jeŐeli majī wiİcej niŐ jedno
zero w ńrodku), uĀamkw, kwadratw i pierwiastkw, liczb dziesiİtnych itd.
Niekiedy zastİpuje ono podobnie wyglīdajīce cyfry (3 zamiast 8, 6 zamiast 9,
i odwrotnie) albo odczytuje w odwrotnym kierunku liczby dwucyfrowe (12 jako
dwadzieńcia jeden). Dyskalkulia leksykalna bywa nazywana dysleksjī liczbowī
graficznī- przejawia siİ niezdolnońciī zapisywania symboli matematycznych.
Dyskalkulia graficzna wspĀwystİpuje czİsto z dysgrafiī i dysleksjī. W ciİŐszych
przypadkach osoba dotkniİta tym typem dyskalkulii nie jest w stanie napisaġ
dyktowanych jej liczb, napisaġ nazw liczb, ani nawet ich skopiowaġ.
W Āagodniejszym przebiegu tej dysfunkcji uczeĺ nie moŐe napisaġ liczb dwu- lub
trzycyfrowych, pisze je niezgodnie z poleceniem, izoluje pojedyncze elementy
(np. 1284 jako 1000, 200, 80, 4 czy 1000, 200, 84), pomija zera (np. 20073 jako
273 czy 20730), albo wymyńla wĀasne sposoby zapisu. Dyskalkulia graficzna bywa
nazywana dysgrafiī liczbowī
ideognostycznī- przejawia siİ przede wszystkim niezdolnońciī rozumienia pojİġ
i zaleŐnońci matematycznych oraz niezdolnońciī wykonywania obliczeĺ w pamiİci
operacyjnī- przejawia siİ zaburzeniem zdolnońci wykonywania operacji
matematycznych. Przypadkiem typowym jest zamienianie operacji,
np. wykonywanie dodawania zamiast mnoŐenia, odejmowania zamiast dzielenia
czy zastİpowanie bardziej skomplikowanych dziaĀaĺ prostszymi. Typowym
objawem jest rwnieŐ preferowanie pisemnego wykonywania obliczeĺ, ktre
Āatwo moŐna wykonaġ w pamiİci, lub liczenie na palcach, gdy zadanie Āatwo
moŐna rozwiīzaġ pamiİciowo lub pisemnie, bez liczenia na konkretach
prognostycznī- przejawia siİ zaburzeniem umiejİtnońci manipulowania
konkretnymi lub narysowanymi przedmiotami (palcami, piĀkami, kostkami,
patyczkami itd.)
Wńrd przyczyn dyskalkulii wymienia siİ:
uwarunkowania genetyczne
zaburzenia dojrzewania zdolnońci matematycznych
okoĀoporodowe uszkodzenia mzgu
Objawy symptomatyczne dla dyskalkulii:
> dziecko nie lubi matematyki
> wytĀumaczone przez rodzica (korepetytora) zagadnienie, jakby zrozumiaĀo,
a nastİpnego dnia nie wie o co chodzi
> czİsto pomimo korepetycji, z klaswek dostaje bardzo sĀabe oceny,
> w szkole nie radzi sobie ani przy tablicy, ani na klaswce,
> nie jest w stanie nauczyġ siİ tabliczki mnoŐenia, wyraŎnie odbiega poziomem
i tempem opanowywania materiaĀu od rwieńnikw,
> w dniu, w ktrym jest klaswka skarŐy siİ na ble brzucha, gĀowy itp.,
> zakĀcone jest rozumienie pojİġ (np. iloraz- iloczyn) i zaleŐnońci matematycznych
(np. licznik- mianownik), wykonywanie obliczeĺ w pamiİci (nierzadko jedynie
w obrİbie pierwszej dwudziestki, pomagajīc sobie na palcach),
> zaburzona jest zdolnońġ wykonywania i rozumienia operacji matematycznych
(zamiast dodawaġ mnoŐy), itp.
Specyficzne trudnońci w uczeniu siİ matematyki (dyscalculia) stanowiī jednī spońrd
wielu innych trudnońci w uczeniu siİ, stwierdzanī u dziecka o normalnej lub
ponadprzeciİtnej inteligencji, ktre wykazuje znacznī niezdolnońġ do przyswojenia
matematyki. W literaturze angielskiej stosowane sī takŐe inne okreńlenia tego
syndromu tj. akalkulia (acalculia), niezdolnońġ do nauki matematyki (math disability),
niezdolnońġ arytmetyczna (arithmetic disability), zaburzenie w przyswajaniu
matematyki (math disorder), arytmetyczne zaburzenie rozwojowe (developmental
arithmetic disorder).
Jakie sī rŐnice miİdzy trudnońciami w uczeniu siİ matematyki wystİpujīcymi
u dyslektyka a trudnońciami w uczeniu siİ matematyki wystİpujīcymi
u dyskalkulika?
MoŐna wskazaġ takie obszary trudnońci wystİpujīce u niektrych dyslektykw, ktre
wpĀywajī na zdolnońġ uczenia siİ matematyki. NaleŐī do nich kĀopoty z pamiİciī
krtkotrwaĀī, dekodowaniem jİzyka oraz sekwencjonowaniem. KĀopoty te wystİpowaġ
mogī rwnieŐ u uczniw dyskalkulicznych. Dyslektycy majī trudnońci
z zapamiİtywaniem faktw matematycznych oraz ze zrozumieniem zadaĺ z treńciī.
Czasami zapisujī cyfry w niewĀańciwej kolejnońci, ale zwykle nie majī problemw ze
zrozumieniem matematycznych prawidĀowońci. Natomiast jedynī Ï byġ moŐe Ï
umiejİtnońciī, ktra jest potrzebna do opanowania rachunkw i ktra wystİpuje
u uczniw dyslektycznych, a nie wystİpuje u uczniw dyskalkulicznych, jest rozumienie
charakteru liczby (numerosity). Rozumienie charakteru liczby oznacza rozpoznawanie
wartońci liczby wzglİdem innych liczb. Ta podstawowa wĀasnońġ leŐy u podĀoŐa caĀej
nauki o liczbach i ich wzajemnych zaleŐnońciach. Brak rozumienia charakteru liczby jest
czasem podstawī definicji dyskalkulii. Dzieci z dyskalkuliī wykazujī podstawowe
problemy w rozumieniu matematyki.
Jeńli przyjmiemy zaĀoŐenie, Őe przyczynī dyskalkulii jest dysfunkcja niektrych
obszarw mzgu, to czy oznacza to, Őe dyskalkulikom nie moŐna pomc?
Niekoniecznie. Na dziaĀanie mzgu majī wpĀyw nie tylko geny, ale rwnieŐ
ńrodowisko, w ktrym Őyjemy. Badania prowadzone przez ostatnie 30 lat pokazaĀy, Őe
mzg jest bardzo âplastycznyÒ, Őe jest zdolny do modyfikacji w okreńlonych warunkach.
Badania mzgu doprowadziĀy do odkrycia, Őe obszary odpowiedzialne za sĀuch sī
w wysokim stopniu zaangaŐowane w proces czytania. Jednak nie wiadomo jeszcze
obecnie, czy istnieje podobny typ âplastycznońciÒ w zakresie umiejİtnońci
matematycznych, ale prace badawcze w tym kierunku sī prowadzone. Obecnie
stosowanī, gĀwnī formī pomocy sī specjalnie przygotowywane programy edukacyjne.
Literatura:
Murowaniec Jzef, Podrİczny sĀownik logopedyczny, Wydawnictwo Naukowe WSP, Krakw 1993
Kossobudzki Piotr, Jak dwa razy dwa, âWiedza i ŐycieÒ nr 9, wrzesieĺ 2001
Monika Pońwiatowska, Praca z uczniem dyslektycznym, âMatematykaÒ nr 2, marzec/ kwiecieĺ 2004, WSiP
Opracowaþa: Izabela NiedŅwiedzka, nauczyciel Szkoþy Podstawowej nr 3 w Lubsku
Zgłoś jeśli naruszono regulamin