HISTORIA- STAROŻYTNOŚĆ(1).doc

HISTORIA – STAROŻYTNOŚĆ

Historia – nauka o dziejach człowieka  w czasie i przestrzeni
Historia zaczyna się wraz z powstaniem pisma. ok.  IV p.n.e. Summerowie 
Australo Pitec – I człowiek , 4 mln lat temu
Homo Habilis- człowiek zręczny , 2,5 mln lat temu
Homo erectus- człowiek wyprostowany, opanował ogień
Homo sapiens-  człowiek myślący
Homo sapiens sapiens- człowiek myślący – myślący , 300 tys. lat temu

10 tys – 6tys p. n. e. - rewolucja neolityczna :

• udomowienie roślin, rolnictwo – pszenica
• udomowienie zwierząt , hodowla – kozy owce
• powstanie miast, życie w grupach
• wytop metali – miedź, brąz, żelazo
• kult bogów
• wynalezienie ceramiki i tkactwa

7500 p. n. e. - pierwsze miasto, w Azji Mniejszej
Żyzny Półksiężyc -  doliny Tygrysy i Eufratu, miejsce, w którym rozpoczęto i rozwijano  hodowle i rolnictwo, były tu dobre warunki klimatyczne .
SUMEROWIE: od 4 tys p. n. e, na terenach Mezopotamii

• wprowadzili pismo
• tworzyli miasta-państwa , Ul, Uruk
• tworzyli świątynie -zinkkuraty

Na ziemiach Mezopotamii rozwinięte :

• obrona
• kult religijny
• rolnictwo, hodowla
• pomysłowość → wiele wynalazków

Faraonowie- egipscy królowie i bogowie.
Egipt był rozwinięty rolniczo, ale brak sąsiadów spowodował brak rozwoju obrony oraz nie tak szybki rozwój jak w Mezopotamii.

1. XXIV- XXIII - Państwo Akadyjskie/ Sargona -  I państwo na świecie
2. XVIII p. n. e- Państwo Hammurabiego
3. Państwo Asyryjskie , stolica Niniwa, zdobywali tereny terroryzując
   612 p. n. e- upadek państwa asyryjskiego, zostali podbici przez Medów

Wynalazki :

• udomowili konie
• zastosowali koło → wozy
• stosowali łuki

Teokracja- Bóg najwyższym zwierzchnikiem
Niewola babilońska(586 p. n. e.)- okres kiedy lud Judei przebywał w Babilonii

STAROŻYTNA GRECJA

2000- 1500 p. n. e – kultura minojska / kreteńska

• znali pismo
• handlowali ze Wschodem
• ich polityka wpływała na część Morza Egejskiego
• zanikli z powodu braku surowca na budowę statków
• pałac w Knoss – siedziba króla Minosa, miała skomplikowany układ

1700 – 1200 p. n. e- kultura mykeńska

• mówili po Grecku
• pisali pismem linearnym typy B

1200-900 p. n. e- wieki ciemne
Wszyscy Greccy to Hellenowie , ponieważ mają wspólnych bogów , wspólną tradycję.
Barbarzyńcy- wszyscy, którzy mieszkali poza Grecję, i używali nie zrozumiałego języka.

8 w. p. n. e – Wielka Kolonizacja rozpoczęta przez Greków. Kolonizowali wybrzeża M. Czarnego i M. Śródziemnego. Celem kolonizacji było znalezienie nowych terenów pod uprawy, ponieważ u nich panował głód.
Celem kolonizacji Fenicjan było znalezienie miejsc do handlu. Największa ich kolonia – Kartagina
Gimnazjon- zespół budynków w których ćwiczono i uczono się.
Wielka Grecja- południe Włoch, utworzono tam kolonię Grecką.

776 p. n. e. - pierwsza Olimpiada w Grecji.
Ustrojowe wynalazki Greków:

• arystokracja
• oligarchia
• demokracja
• tyrania

Ustrój w Sparcie ~ oligarchia :

• Spartiaci- wojskowi, nie pracowali ponieważ wyręczali ich niewolnicy = heloci
• krypteja- co roczne zabijanie młodych helotów zagrażających Spartiatom
• Zgromadzenie ludowe- o wynikach obrad decydowało natężenie krzyku
• Rada starszych (geruzja)- os. powyżej 66 r.ż

◦         wybierani przez zgromadzenie

◦         dożywotnia władza

• eforowie

◦         zajmowali się sprawami zagranicznymi, systemem wychowania młodzieży

◦         nadzorowali królów

• Królowie- dowodzili na wojnie

Wychowanie Spartańskie, organizacja wojska:

• walczyli w falandze ( szyk) złożonej z hoplitów
• Spartiatom wszystko zapewniało państwo

Ustrój Aten ~ demokracja 508 p. n .e

• założyciel Klejstenes
• każdy urząd sprawowało naraz kilka osób, roczna kadencja, na koniec pisze się raport
• Instytucje:

◦         Sądy Ludowe- do kilkuset osób, wszyscy dorośli Ateńczycy

◦         Zgromadzenie Ludowe- uchwały

▪         „żaden projekt nie może być poddany głosowaniu na tym samym zgromadzeniu, na którym go przedstawiono”

◦         Rada Pięciuset- przygotowywali projekty ustaw

• Ostracyzm- sąd skorupkowy- co roczne głosowanie, na którym wybierano osobę zagrażającą demokracji
• Urzędnicy:

◦         Archonci- 10 os., zajmowali się sądami, sprawami religijnymi

◦         Stratedzy- dowódcy wojskowi

▪         zajmowali się finansami i organizacją wojska, wojen

▪         można było zostać wybranym wiele razy , poprzez losowanie

• Areopag- sąd, który karał najcięższe zbrodnie
• demagodzy- dobrzy mówcy, później negatywnie odbierani
• sykofant- donosiciel

Solon:

• zakazał pożyczek, w których zastawem był człowiek
• podzielił Ateńczyków na 4 grupy ze względu na dochody

Pizystran- tyran Aten

490 p. n. e- wyprawa Króla Dariusza na Grecję w celu jej podbicia

490- bitwa pod Maratonem, Grecy zwyciężyli

480- Termopile, Persowie zaatakowali Grecję i wygrali
480- bitwa pod Salaminą,, bitwa morska, zwyciężają Grecy

479- spalenie Aten przez Persów, Persowie przegrywają pod Platejami , zginął król królów
Triera- trójrzędowiec najpopularniejszy grecki okręt,taranowano lub  uderzano w bok by zniszczyć wiosła.

Związek Morski- sojusz Ateńczyków i ich sprzymierzeńców , tych których obronili przed Persami

Sofiści- nauczyciele uczący wymowy i wszystkich potrzebnych umiejętności do polityki
431- 404 p. n. e- wojna peloponeska, Sparta ← → Ateny, wygrała Sparta

• była to wojna na wyczerpanie, długotrwała, a wielu Ateńczyków zmarło z powodu zarazy wraz z Królem

Skutki wojny peloponeskiej:

• osłabienie Aten i Sparty
• Macedonia umacnia się

Filip II ( twórca potęgi macedońskiej)  podbija Trację

338p. n. e – bitwa pod Cheroneą, Macedonia ← → polis Greckie np. Ateny

              wygrała Macedonia i przejęła kontrolę nad Grecją

334- Aleksander wyrusza do Azji Mniejszej
334- Granik- I bitwa, wygrywa Aleksander z Persją

333- Issos- II bitwa, wygrana Aleksandra 
331- bitwa pod Gaugamelą, król Persji chciał przekupić Aleksandra oferował pieniądze, rękę swojej córki oraz połowę ternu Persji. Aleksander odrzucił ta propozycję i wyruszył na Babilon by zdobyć całą Persją, udało mu się to.
Aleksandria przy Egipcie- największe miasto kultury i sztuki, ośrodek handlu.

323- śmierć Aleksandra , rozpoczął on hellenizacje świata : szerzenie kultury, języka , sztuki greckiej , lecz podbite państwa nie przejmowały ustroju.
Z powodu śmierci króla i walk o tron państwo rozpadło się na wiele mniejszych

Falanga macedońska- posługiwała się sarissami (długie włócznie ok6m), miała więcej szeregów i nie była aż tak ścisłą jak falanga grecka.

              Wielka Bogini/ Matka- bóstwo opiekujące się płodnością pól i kobiet






   

              złota maska – nakładana na twarz zmarłego w Mykenach