Referat
PROBLEMY I CELE
Referować oznacza zdawać komuś sprawę z czegoś, np. z obrad, zebrania, przeczytanego tekstu; referuje się czyjeś sądy, spostrzeżenia, wnioski. Synonimy do słowa referowanie to: prezentowanie, przedstawienie, streszczenie, informowanie, zapoznawanie (z), opowiadanie, relacjonowanie. Na ich podstawie można stwierdzić, że referat to najczęściej forma prezentacji. Jej popularność w szkole jest duża (poza zainteresowaniami pozostaje referat naukowy).
Aby szkolny referat osiągnął swój cel, którym jest zdobycie przez słuchacza określonych informacji, należy kształcić takie umiejętności, jak:
· świadome korzystanie z różnych źródeł informacji (nie tylko z Internetu). Praca z różnymi słownikami, leksykonami, encyklopediami powinna wykształcić u uczniów krytycyzm w przyjmowaniu różnych wiadomości, umiejętność zestawiania ze sobą różnych stanowisk w tej samej sprawie i wyciąganie wniosków, wyrabiania sobie własnego zdania;
· czytanie ze zrozumieniem, ponieważ, aby zreferować problem, najpierw trzeba go samemu poznać i zrozumieć. Należy też kłaść nacisk na przedstawienie informacji „swoimi słowami”;
· sprawne posługiwanie się podstawowymi i bardziej złożonymi gatunkami wypowiedzi: skracanie, streszczanie, wnioskowanie, uogólnianie, cytowanie, parafrazowanie, dowodzenie, wyszukiwanie istotnych informacji i hierarchizowanie ich, definiowanie pojęć, relacja, sprawozdanie, opis, opowiadanie;
· rzetelne i lojalne odtwarzanie cudzej myśli – konieczność redagowania przypisów i opisów bibliograficznych;
· łączenie różnych elementów w całość, redagowanie spójnej i logicznej wypowiedzi;
· wygłaszanie tekstu – umiejętne zaprezentowanie materiału przy wykorzystaniu dostępnych środków głosowych (tempo mówienia, barwa głosu, intonacja, interpunkcja, zawieszanie głosu, nawiązywanie kontaktu ze słuchaczami, wyrazistość mówienia);
· celowe posługiwanie się rozmaitymi środkami technicznymi dla wzbogacenia swojego wystąpienia (mapy, obrazy, slajdy, prezentacje komputerowe);
· aktywne słuchanie i notowanie prezentowanego materiału.
Ocena:
Ocenę referatu zazwyczaj wydają słuchacze, a jej bezpośrednim wykładnikiem jest poziom skupienia słuchaczy i dyskusja po zakończeniu prezentacji. Na potrzeby szkolne można przygotować kryteria oceny. Nauczyciel sam powinien znaleźć sposób, by ocenić wkład w przygotowanie pracy.
ZADANIA
A. LEKTURA PRZYKŁADÓW
Zadanie 1.
Jest adresowane do uczniów trzeciej klasy gimnazjum. Lektura i analiza wybranych przykładów powinna przygotować ich do podjęcia podobnych własnych prób opracowania podobnych informacji.
Zadanie polega na tym, by:
- zgromadzić jak najwięcej synonimów i związków leksykalno-frazeologicznych odpowiadających pojęciom referować i referat;
- określić na podstawie załączonych przykładów, czym w tych referatach odznacza się sposób korzystania z rozmaitych opracowań (rzeczowa i rzetelna relacja cudzej wiedzy – cytaty i parafrazy – bibliograficzny opis źródeł – inne?);
- określić zasady wyboru informacji ze względu na temat, odbiorcę, warunki prezentacji;
- ustalić, do czego w tego rodzaju referatach sprowadza się samodzielność i odpowiedzialność referenta.
Ćwiczenia studyjne – lektura i analiza przykładów
W wyniku pracy ustalić należy:
· porządek informacji i sposób ich prezentowania w referacie sprawozdawczymPRZYKŁAD I:
› tytuł zapowiadający obszar zainteresowań;
› podtytuł zawierający prezentację problemu do wskazania na rodowód teatru i tragedii;
› wstęp ukazujący związek między życiem starożytnych Greków a religią;
› rozwinięcie sygnalizowane śródtytułami i obejmujące: genezę teatru, charakterystykę pierwszych widowisk teatralnych, reformę teatru na przestrzeni wieków, definicję tragedii, notki na temat pierwszych twórców tragedii greckiej;
› podsumowanie eksponujące ponadczasowość sztuki greckiej.
PRZYKŁAD II:
› tytuł zapowiadający tematykę prezentacji;
› wstęp informujący o pierwszych widowiskach i narodzinach teatru;
› rozwinięcie obejmujące szczególne zmiany w teatrze: wprowadzenie pierwszego aktora, upowszechnienie się tragedii i komedii, budowa teatru wpisanego w krajobraz, powstanie teatru jako „instytucji kulturalnej”;
› podsumowanie eksponujące podobieństwa i różnice między teatrem antycznym a współczesnym;
· sposób łączenia poszczególnych informacji w spójną całość – obecność wskaźników zespolenia, np. Jeśli chodzi o; Sofokles z kolei; Niezwykłe jest to, że; Teraz to my);
· stosunek wkładu własnego do informacji zaczerpniętych z cudzych opracowań (w przedstawionych referatach uczniowski komentarz właściwie ogranicza się do ostatniego akapitu) – wyróżnikiem jest, np. słownictwo oceniające (czujemy się jak odmienieni, przez moment jesteśmy lepsi) i uogólniająca refleksja (W idei teatru jest jakiś niewidzialny magnetyzm; ludzie będą chcieli uczęszczać na pokazy sztuk teatralnych za sto, dwieście czy tysiąc lat – bez względu na to, jak zmieni się świat). Uczeń nie jest znawcą w zakresie prezentowanego materiału. Jego rola sprowadza się zazwyczaj do zgromadzenia informacji, celowego wyboru z różnych źródeł, opanowania zagadnienia pod względem merytorycznym i przystępnego zaprezentowania słuchaczom (stworzenie własnych rzeczowych objaśnień, zadbanie o spójny i logiczny układ treści, lojalne korzystanie ze źródeł, poprawna pod względem głosowym prezentacja);
· sposób zaznaczania informacji cudzych, przepisanych (warto pod dyskusję poddać wypowiedź Pilcha, który stwierdza, że we współczesnym świecie należałoby robić przypis do przypisu).
B. DZIAŁANIA NA TEKSTACH
Zadanie 2.
Ćwiczenia transformacyjne i syntetyzujące
Przedstawione są materiały, które mogą stanowić kanwę do opracowania referatu na tematu rozwoju teatru w Anglii za czasów królowej Elżbiety I oraz roli Szekspira (str. 203). Reprezentują one różne źródła informacyjne (encyklopedie, podręczniki, opracowania popularnonaukowe). Ważne by uczniowie wybrali tylko istotne dla tematu informacje i logicznie połączyli je w całość. Sposób postępowania podpowiadają podręcznikowe instrukcje do zadania.
Zadanie polega na tym, by podczas pracy w grupach:
- z tekstów zamieszczonych po jednej stronie kartki wybrać przydatne ze względu na temat fragmenty, zaznaczyć je, np. kolorowymi markerami, te zaś, które wydają się szczególnie istotne, odnotować – w odpowiadających im miejscach po drugiej stronie – w formie:
§ cytatów,
§ parafraz,
§ wniosków,
§ głównych myśli;
- ponumerować przygotowane po prawej stronie cytaty i parafrazy;
- opracować plan prezentowania informacji, kierując się numerami przypisanymi poszczególnym notatkom;
- opracować tekst referatu, wprowadzając do cytowanych i parafrazowanych materiałów wyznaczniki spójności (pamiętać o przypisach i bibliografii);
- przedstawić i przedyskutować w klasie rezultaty prac.
C. DZIAŁANIE POPRZEZ TEKSTY
Zadanie 3.
Samodzielne zgromadzenie materiału i przygotowanie referatu (str. 225).
Opracowanie zaproponowanych tematów ma służyć pogłębieniu wiedzy na temat starożytnych i średniowiecznych kultur i cywilizacji:
§ Starożytny Egipt: związek geografii z historią – wierzenia – architektura świątyń i piramid (przy okazji Faraona Bolesława Prusa);
§ Starożytna Grecja: geografia i mity – mity i rytuały – religia i teatr;
§ Pierwsi chrześcijanie (w związku z lekturą Qou vadis Henryka Sienkiewicza);
§ Średniowieczna kultura rycerska (w związku z lekturą opowieści o Rycerzach Okrągłego Stołu, Pieśni o Rolandzie, historii Tristana i Izoldy, Don Kichota Cervantesa);
oraz ważnych postaci zajmujących znaczące miejsce w kulturze polskiej i światowej, np.: Homera, Williama Szekspira, Jana Kochanowskiego, Adama Mickiewicza, Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza.
Wystąpienia przygotowywane przez uczniów można zaplanować w związku z rozmaitymi innymi pracami, np. z lekturą. W liceum można poświęcić całą lekcję na wygłaszanie referatów, w gimnazjum jest na to za wcześnie. Ocenie poddać należy zarówno stronę merytoryczną referatu, jak i jego ustną prezentację. W czasie wygłaszania słuchacze powinni robić koniecznie notatki.
Kaacha91