1. Metody nauczania – ogólna charakterystyka
METODY NAUCZANIA ► -to sposób postępowania nauczyciela z uczniami, w celu osiągnięcia zamierzonego celu, systematyczne stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiające uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnościami posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań umysłowych.
Wg Okonia – systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zainteresowań umysłowych i zdolności.
Wg Zaczyńskiego – celowo i systematycznie stosowany sposób kierowania pracą uczniów w procesie dydaktycznym użyty ze świadomością możliwości jego zastosowania.
METODY NAUCZANIA (treść celów, możliwości, potrzeby)
1. AKTYWIZUJACE : przypadkowe, sytuacyjna, gier planowych, burzy mózgów, inscenizacji)
2. PODAJĄCE – wykład, pogawędka, przemówienie, kazanie
3. POSZUKUJACE – dyskusja : inspirująca, badawcza, panelowa : zamknięta, otwarta)
4. PODAJĄCO – POSZUKUJĄCA : udział, obserwacja, pokazy, eksperyment, ćwiczenie, praca z książką
KRYTERIA PODZIAŁU
1. OKOŃ – sposoby dochodzenia do wiedzy :
- metoda asymilacji wiedzy ( dyskusja, pogadanka)
- metody waloryzujące – eksponujące
- praktyczne – ćwiczenia
- metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy (przypadków, gier dydaktycznych, burza mózgów)
2. Metody aktywne:
- flesz – jedno zdanie na dany temat
- karuzela – podobnie jak na pierwszy szkoleniu
- kolaż – każdy w grupie prezentuje dany temat, później cała grupa
- kino – do 20 minut film
- metoda archmidesa – albo za albo przeciw
- list do siebie
- mądrala
2. Pojęcie metody
Jest to droga, sposób postępowania. Dają odpowiedź na pytanie „ jak trzeba uczyć w zakresie różnych przedmiotów i na różnych szczeblach pracy dydaktycznej, a także stosowanie do realizowanych celów i zadań nauczani”.
METODY NAUCZANIA ► - to sposób postępowania nauczyciela z uczniami, w celu osiągnięcia zamierzonego celu.
3. Metody a inne elementy systemu dydaktycznego
System dydaktyczny – całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki
nauczania – uczenia się tworzące spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowanie relacji
społecznie akceptowanych celów kształcenia
Uczenie się – nauczanie = zbiór powiązanych ze sobą czynności uczniów i
nauczycieli, warunkujących się wzajemnie i podporządkowanych realizacji wspólnego
celu, jakim jest wywołanie u uczniów pewnych zamierzonych i względnie trwałych
zmian.
4. Analiza metod nauczania:
a. dyskusja – metody oparte na słowie
b. wykład – oparte na słowie
c. „burza mózgów” – metody problemowe
d. pogadanka – „giełda pomysłów”– oparte na słowie
e. opowiadanie – metoda oparta na słowie
f. pokaz – oparte na obserwacji i pomiarze
g. wyjaśnienie
h. prezentacja – na obserwacji i pomiarze
i. laboratoryjna – oparte na praktycznej działalności
j. ćwiczeniowa – j.w.
Metody oparte na słowie:
1. Opowiadanie – polega na zaznajomieniu uczniów z jakimiś rzeczami, zjawiskami w formie ich słownego opisu. Wykorzystywane jest w młodszych klasach szkoły podstawowej, dlatego musi być obrazowe.
2. Wykład – służy przekazywaniu uczniom jakiś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.
a. Wykład konwencjonalny – treść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do zapamiętania.
b. Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego
c. Wykład konwersatoryjny – polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy.
3. Pogadanka – jej istota polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie znanego celu stawia pytania uczniom, na które oni udzielają odpowiedzi. Jest to najstarsza metoda dydaktyczna, stosowana już przez Sokratesa. Jest ona przede wszystkim wykorzystywana w niższych klasach szkoły podstawowej.
4. Dyskusja – polega na wymianie poglądów na określony temat, można wykorzystać ją dopiero w najwyższych klasach szkoły podstawowej oraz w szkole średniej. Dyskusja, bowiem wymaga specjalnego przygotowania uczestników.
5. Praca z książką – jeden z najważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości. Samodzielne korzystanie z książek przez uczniów może mieć formę - uczenia się z podręcznika, - sporządzania notatek, - lektury uzupełniającej.
►Metody oglądowe – oparte na obserwacji
Pokaz – demonstrowanie uczniom czegoś, to metoda oparta na obserwacji. Pokaz bywa metodą towarzyszącą, która występuje z inną.
►Metody oparte na działalności praktycznej:
1. Metoda laboratoryjna – polega na tym, że uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment (np. na chemii). Może występować w dwóch odmianach:
a. tradycyjna – uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela
b. problemowa – uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment, nie wiedząc, z jakim skutkiem
2. Metoda zajęć praktycznych – stosowana na zajęciach praktycznych, ma miejsce wtedy, gdy uczniowie wykonują czynności związane z zawodem (szkoły zawodowe)
►Metody problemowe – inaczej gry dydaktyczne.
Gry dydaktyczne pierwszy uporządkował i przeniósł z zachodniej dydaktyki Kraszewski. Są to metody z grupy aktywizującej np. gry komputerowe.
Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania – należących do grupy metod problemowych, które organizują treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji, w celu zbliżenia procesu poznawczego ucznia do poznania bezpośredniego, dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem.
5. Pojęcie : heurezy, problemu, pseudoproblemu
Problem polega na tym że jednostka będąc motywowana do osiągnięcia jakiegoś celu nie może go zrealizować za pomocą znanych jej lub dostępnych w danej chwili sposobów i wiadomości.
6. Tradycyjne a problemowe metody kształcenia
7. Gry dydaktyczne – ogólna charakterystyka
W pierwszym znaczeniu oznacza ono, iż gra jest narzędziem za pomocą którego chcemy osiągnąć jakiś cel w pracy z uczniami i dlatego wykorzystywana jest w celowo zorganizowanym procesie dydaktycznym czyli w nauczaniu zinstytucjonalizowanym. W drugim znaczeniu oznacza to, iż ktoś się czegoś uczy, nabywa określonych umiejętności, niekoniecznie w ramach kształcenia zinstytucjonalizowanego; może to być nauka sytuacyjna, w okolicznościach przypadkowych, tj. nauka okazjonalna.
Potwierdzeniem tego, iż zabawa dydaktyczna jest wykorzystywana w określonym celu są słowa Wincentego Okonia, który uważa, że zabawa dydaktyczna „to zabawa według wzoru opracowanego przez dorosłych, prowadząca z reguły do rozwiązania jakiegoś założonego w niej zadania. Najczęściej jest to gra umysłowa, której celem jest rozwijanie zdolności poznawczych.”
8. Pojęcie gry dydaktycznej
9. Rodzaje gier dydaktycznych
Podział gier dydaktycznych:
1. Burza mózgów – ta metoda przeznaczona jest do samodzielnego, szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.
2. Metoda sytuacyjna – zwana metodą przypadków – polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, że jest on typowy, często wykorzystujemy w szkolnictwie medycznym, wojskowym.
3. Metoda symulacyjna – inaczej inscenizacja – to udawanie kogoś np. nauczyciela, robi się wszystko tak jakby się nim było. Uczeń jest aktywny.
Dzieli on gry dydaktyczne na:
Ø burzę mózgów,
Ø metodę sytuacyjną,
Ø metodę symulacyjną,
Ø metodę biograficzną.
Burza mózgów jest metodą przeznaczoną do samodzielnego i szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.
Metoda sytuacyjna nazywana także metodą przypadków, polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, żeby był typowy dla dużej klasy zdarzeń. Rozwiązanie problemów zawartych w grze sytuacyjnej służy ukształtowaniu umiejętności przydatnych do rozwiązywania często trafiających się zadań, których główne cechy uczyniono przedmiotem gry.
Uczniom przedstawia się sytuację wymagającą podjęcia decyzji, doprowadza się ich do zaproponowania kilku rozmaitych projektów decyzji i omawia się konsekwencje każdej z nich.
Metoda biograficzna, jak sama nazwa wskazuje ma u podstaw biografię wielkiego uczonego lub kogoś znanego, który mógłby posłużyć poznaniu szerszego zjawiska. Nie sama postać i jej życie jest poznawaną rzeczywistością, ale sprawy, które można poznać z perspektywy życiorysu jednego człowieka. Wyróżnić można przy stosowaniu tej metody następujące etapy:
· wybór postaci,
· zebranie materiałów,
· określenie tematyki gry,
· przygotowanie zestawu pytań,
· opracowanie scenariusza gry,
· określenie zadań dla uczniów,
· przygotowanie wytycznych do końcowego omówienia gry.
Metoda symulacyjna. W trakcie symulacji (inscenizacji) gracze mają znaczne możliwości oddziaływania na model, który wskutek działań podlega zmianom: staje się modelem procesu rzeczywistego, którego częścią są działania graczy i skutki tych działań. Gracze są więc współtwórcami modelu, ich działanie sprawia, że model zyskuje na trafności i kompletności.
· gry arytmetyczne – do których zaliczamy te gry, które kształcą umiejętności związane ze sprawnym liczeniem w zbiorze liczb naturalnych. Gry te sprzyjają kształtowaniu pojęcia liczby, odróżnieniu cyfry od liczby, służą też poznaniu struktury liczby w zależności od kolejności zapisanych cyfr a także kształcą sprawności rachunkowe;
· gry geometryczne – rozwijają spostrzegawczość oraz kształcą umiejętność wyszukiwania i układania figur geometrycznych różniących się przynajmniej jedną cechą;
· gry logiczne – uczą dzieci logicznego myślenia i poprawnego posługiwania się zwrotami logicznymi „nie”, „lub”, „żaden”, „każdy”;
· gry kombinatoryczne – stwarzają możliwości rozwijania myślenia matematycznego i kształtowania pewnych pojęć matematycznych;
gry algebraiczne – przygotowują uczniów do rachunku algebraicznego
· gry sprawnościowe to takie, którym głównym celem jest rozwijanie określonych umiejętności i sprawności matematycznych uczniów, np. technik liczenia;
· gry strukturalne zawierają takie reguły, które sprzyjają poznawaniu przez uczniów określonych struktur logicznych lub matematycznych. Wymagają logicznego myślenia i uczą zachowania określonego porządku, np. w układaniu elementów danego zbioru;
gry strategiczne to trzeci rodzaj gier matematycznych. Reguły tego typu gier umożliwiają poszukiwanie strategii wygrania, dzięki czemu mają one korzystny wpływ na rozwój logicznego myślenia matematycznego. Istota gier strategicznych polega na tym, że rozpoczynający grę może wykonać taki ruch, który da mu gwarancję wygrania. Jest to możliwe wtedy, gdy ten gracz pozna dokładnie strukturę gry i odgadnie strategię prowadzącą do wygrania
10. Formy pracy uczniów na lekcji
Podające, problemowe, ćwiczeniowe, eksponujące, wycieczki, powtórzeniowa
11. Praca domowa ucznia, organizacja pracy szkolnej i domowej
praca domowa : powinna wiązać się z treścią lekcji, być jej pogłębieniem lub kontynuacją, powinna być zrozumiała dla ucznia, nie może go przeciążać, ma wdrażać do samokontroli utrwalać materiał rozwijać indywidualne doświadczenie
Jest uzupełnieniem i ciągiem dalszy, pracy lekcyjnej, umożliwia pogłębienie i utrwalenie wiedzy ucznia, a przede wszystkim wdrożenie go do samodzielnego myślenia i posługiwania się wiedzą
12. Wycieczki i jej funkcje dydaktyczne
Dydaktyczna funkcja wycieczki jest swoistą, szczególną i niezastąpioną formą organizacyjną kształcenia, polegająca na wyprowadzaniu uczniów poza klasę szkolną w celu bezpośredniego zetknięcia się z rzeczami, zjawiskami i procesami w ich naturalnym otoczeniu. Bezpośredni kontakt z rzeczywistością, możliwość obserwacji przebiegu zjawisk i procesów w ich naturalnych warunkach jest niezbędnym warunkiem jako punkt wyjścia dla racjonalnego tworzenia pojęć, sądów, uogólnień.
13. Organizacyjne formy kształcenia
I. Szkolne
a) Lekcyjne:
- zajęcia edukacyjne
- zajęcia klasowo – lekcyjne
- zajęcia w klasach – pracowniach -
b) pozalekcyjne
· zajęcia : wyrównawcze
· koła zainteresowań i zajęcia świetlicowe
- praca domowa
- wycieczki
- zajęcia w domach kultury, klubach
14. Scharakteryzuj metodę inscenizacji – może przybrać dość różne formy, np. wcześniej przygotowanego improwizowanego dialogu lub dyskusji na określony temat, odtworzenie wydarzeń, którym nie przysługuje walor autentyzmu itp.
15. Opisz tzw. Metodę sytuacyjną. Jakie widzisz możliwości i ograniczenia w stosowaniu gry dydaktycznej we współczesnej szkole – służy wyrabianiu u uczniów umiejętności dokonywania wszechstronnej analizy problemów składających się na tzw. sytuację trudną, a także podejmowania na tej podstawie odpowiednich decyzji oraz wskazywania przewidywanych następstw poczynań zgodnych z tymi decyzjami.
16. Metoda nauczania a inne elementy systemu dydaktycznego. Wskaż pozycję metody w systemie i określ jej związki z innymi elementami
Ze względu na zależność stosowanych metod nauczania od realizowanych przez szkołę zadań dydaktycznych, metody te dzielą się również na podporządkowane :
A) opracowane nowemu materiału – z tych grup zalicza się metody podające ( wykłady, opowiadania), metody poszukujące ( pogadanka heurystyczna i dyskusja), metody kierowania samodzielną pracą uczniów ( praca z ksiązką i wypracowanie pisemne )
B) jego utrwalaniu – służby utrwalaniu przerobionego materiału włącza się takie metody szczegółowe, jak : asymilacja treści utworu, polegająca na powtarzaniu danej treści w stale zmienianych układach, nie zaś mechanicznej memoryzacji, a także ćwiczenia
C) sprawdzaniu wyników z nauczania – różne techniki badania wyników nauczania, a mianowicie sprawdziany pisemne i ustne oraz sprawozdawczość statystyczna.
17. Omów działanie sprzyjające powstaniu optymalnej motywacji uczenia się
Czynnikiem determinującym niepowodzenia uczniów w nauce jest czynnik podstawowy, czyli motywacja do uczenia się. Wzmacnianie tej motywacji zależy w dużym stopniu od nauczyciela, od tego, jaką wartość nada treściom przekazywanym na lekcji. We wzmacnianiu motywacji do uczenia się dużą rolę odgrywa zaspokojenie potrzeby sukcesu i osiągnięć. Uczeń, który mimo rzetelnej pracy ma słabe osiągnięcia, zniechęca się, zaniedbuje się w nauce. Potrzeba sukcesu odgrywa więc poważną rolę motywującą do nauki. Uczniów opóźnionych w opanowaniu wiadomości i umiejętności, należy aktywizować na każdej lekcji, a nie pozostawiać ich własnemu losowi. Powinno się u nich rozwijać motywację do uczenia się szukając dodatnich momentów zasługujących na pochwałę. Wyrażenie uczniowi słabemu uznania nawet za drobne osiągnięcia zmienia jego motywację do nauki. Należy jednak pamiętać, aby następne pochwały wyrażać za coraz wyższe osiągnięcia, gdyż pochwała za minimalne sukcesy może spowodować, że uczeń zadowoli się przeciętnymi osiągnięciami i nie będzie starał się podwyższać swoich wyników.
Brak motywacji powoduje, że uczeń nie przeznacza wystarczającej ilości czasu na uczenie się, nie wykonuje prac domowych, a przy odpytywaniu nie liczy na posiadaną wiedzę, lecz na własny spryt i podpowiadanie kolegów. Brak motywacji sprzyjającej efektywnemu uczeniu się może powstać na tle występujących u ucznia...
Kaacha91