Niemcy za czasów Napoleona.doc

Niemcy za czasów Napoleona

              Napoleon Bonaparte pierwszy raz dał się we znaki podczas działań francuskich na froncie włoskim, gdzie swoje posiadłości posiadali Habsburgowie. W 1796 r. objął on dowództwo i już pod Valmy udowodnił swój geniusz. Z wykształcenia oficer artylerii, świetnie wykorzystywał tę umiejętność przełamując kolejne fronty. W 1797 r. zmusił Austrię do podpisania pokoju w Capio Formio na mocy którego Austria zrzekła się Belgii oraz Lombardii, otrzymując w zamian większą część zajętej bez trudu przez Bonapartego Republiki Weneckiej. Ponad to Francja otrzymała część Niemiec leżącą na zachód od Renu.

              W 1799 r. pod groźbą ataku ze strony drugiej koalicji antyfrancuskiej w której skład weszly: W. Brytania, Austria, Neapol – Sycylia, Rosja i Turcja, władzę we Francji przekazano Bonapartemu jako pierwszemu konsulowi. Warto tu zauważyć, że Prusy nie weszły w skład tej koalicji. Gdyby Car Paweł I nie wycofał się na rzecz ataku brytyjskich Indii z koalicji wówczas Napoleon miałby duże problemy z uniknięciem klęski. W tej sytuacji jednak Jean Moreau rozbił główne siły austriackie pod Hohenlinden, a Napoleon dzięki pomocy gen. Luisa Desaix wygrał pod Marengo. Następstwem tych wygranych był pokój w Luneville w 1801 r., pomiędzy zwycięską Francją, a Austrią i Cesarstwem Rzymskim, potwierdzający decyzje podjęte w Campo Formio, poszerzający jednak ten układ o rekompensatę posiadłościami kościelnymi na rzecz książąt niemieckich, którzy utracili swe posiadłości za Renem. Stało się to przyczyną powołania przez Sejm Rzeszy deputacji w celu przeprowadzenia zmian terytorialnych, które poszły o wiele dalej. W 1803 r. przeprowadzono sekularyzację posiadłości kościelnych z wyjątkiem elektoratu mogunckiego, gdyż arcybiskup moguncki był członkiem owej deputacji. Liczba państw niemieckich spadła z 289 do 176.
              W 1804 r. Bonaparte koronował się na Cesarza Francuzów, a Cesarz Rzymski Franciszek II, na dziedzicznego Cesarza Austrii. Rok później Napoleon koronował się na króla Włoch co wzbudziło niepokój Franciszka I (takie imię przybrał) o Wenecję. Zawarł on nowy sojusz antyfrancuski z Rosją, W. Brytanią, Neapol – Sycylia oraz Szwecja. Po stronie Francji stanęły Bawaria, Badenia, Hesja – Darmstadt i Wirtembergia co stało się początkiem kolejnej wojny. Napoleon pokonawszy armię austriacką pod Ul-mem, zajął Wiedeń i w bitwie trzech cesarzy pod Sławkowem czyli słynnym Austerlitz pokonał przeważające siły rosyjsko – austriackie. Na mocy pokoju w Pressburgu Włochy zyskały Wenecję, Francja Dalmację i Gorycję, Bawaria Tyrol i Vorarlberg, natomiast Austria w zamian za te ziemie otrzymała Zalzburg i ziemie Zakonu Krzyżackiego. Ponadto Bawaria i Wirtembergia stały się królestwami, Badenia, Hesja i Berg wielkimi księstwami. W konsekwencji zależni od Napoleona książęta założyli Związek Reński w 1806r., występując z Cesarstwa Rzymskiego. Miesiąc później Cesarz Franciszek I złożył koronę Cesarstwa Rzymskiego, co stanowiło koniec Pierwszej Rzeszy Niemieckiej. Najbardziej zyskały na tym Prusy powiększając swoje terytorium o 235.5 mil kwadratowych.

              Prusy nie brały udziału w tej wojnie, lecz w tym samym roku król pruski Fryderyk Wilhelm III wystosował ultimatum do Napoleona w którym żądał wycofania wojsk francuskich z Niemiec i zgody na utworzenie związku państw północnoniemieckich. Wybuchła wojna z dwiema ważnymi bitwami, pod Jeną i Auerstadt, w których Francuzi zwyciężyli. W ciągu jednego dnia, tydzień od rozpoczęcia wojny załamała się armia uchodząca za najlepszą w Europie. W takiej sytuacji przyszłość Prus leżała w rękach Cara Aleksandra I, który dzielnie walczył z Francuzami pod Pruską Iławką, ale niestety już pod Frydlandem uległ. W 1807 r. zawarto pokój w Tylży na mocy którego Prusy utraciły terytoria na zachód od Łaby oraz ziemie zagarnięte w II i III rozbiorze Polski. Z tych ziem powstało po przyłączeniu do nich części Hanoweru, Brunszwiku i Hesji elektorskiej Królestwo Westwalii, a Hieronim brat Napoleona zasiadł tam na tronie. Ziemie Polskie zaofiarował Aleksandrowi I lecz ten odrzucił tę propozycję, zastrzegając, że utworzone państwo nie może nazywać się Polska. Napoleon jak dobrze nam wiadomo utworzył Księstwo Warszawskie obsadzając na jego tronie Fryderyka Augusta I. Rosja otrzymała Białystok, a Gdańsk ogłoszono wolnym miastem pod protektoratem Prus i Księstwa Warszawskiego.

              W 1809 r. powstała kolejna koalicja wymierzona przeciwko Francji z inspiracji Austrii w niemalże takim samym składzie, dołączyły Hiszpania i Portugalia. Cesarz ponownie uporał się z Austriakami pod Wagram, po czym zawarto pokój pod Wiedniem. Na jego mocy Francja uzyskała półwysep Istria, port Triest i Krainę wraz z Dalmacją i Gorycją, Bawaria uzyskała Salzburg, a Rosja Tarnopol. Księstwo Warszawskie uzyskało ziemie III rozbioru austriackiego. Austria stała się słabym państwem, a córka Franciszka I Maria Luiza musiała poślubić Napoleona, który potrzebował dynastycznej prawowitości.

              Na ziemiach podległych cesarzowi wprowadzono Kodeks Napoleona, który wprowadzał równość wszystkich wobec prawa, znosił przywileje feudalne i uprawnienia cechów rzemieślniczych. W Prusach w dobie reform szefem rządu został Karl vom Stein, który zniósł poddaństwo chłopów, zezwolił szlachcie na zajmowanie się handlem i rzemiosłem,, dał miastom samorządy. Jego następca Karl August von Hardenberg bardziej konserwatywny dokonał sekularyzacji dóbr kościelnych w celu spłacenia należności względem Napoleona. Umożliwił uprawianie rzemiosła pod warunkiem uiszczenia opłaty, chłopom zniósł pańszczyznę i dał możliwość posiadania ziemi na własność. Reformie uległo wojsko oraz szkolnictwo. Warto zwrócić uwagę na założenie Uniwersytetu w Berlinie w 1810 r., który dzięki niskim cenom ściągał studentów z całych Niemiec.

              W 1812 r. Napoleon zaatakował Rosję. Po niespodziewanej klęsce, w Niemczech zaobserwować można wybuch patriotyzmu. 16.III.1813 r. Fryderyk Wilhelm III wypowiedział wojnę Napoleonowi. Wszyscy zdolni do służby mieli wstępować do wojska, a ludność ogarnął zapał wojenny. Napoleonowi udało się pokonać wojska prusko – rosyjskie pod Lutzen i Budziszynem. Austria zaprzestała swojej polityki neutralności po tym jak Napoleon odrzucił pokój wysunięty przez Klemensa Metternicha, który miał polegać na tym, że Francja powróci do swoich granic z końca 1792 r. Do Austrii przyłączyły się W. Brytania, Portugalia, Prusy, Rosja, Szwecja i Bawaria. W 3 dniowej bitwie narodów pod Lipskiem Napoleon przegrał, a król Fryderyk August I dostał się do niewoli. W 1814 r. Napoleon abdykował, a ostatecznie po 100 dniach kiedy to powrócił z Elby i po przegranej bitwie pod Waterloo został zesłany na Wyspę św. Heleny, a Francja powróciła do granic z 1790 r.

Bibliografia:

Jerzy Krasuski, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław 2002r. s. 163 – 172