Zderzenie cywilizacji. Sąd nad teorią S. Huntingtona, po red. P. Marchewskiego.pdf

Prezentowane w niniejszej publikacji stanowiska wyrażają poglądy Autorów i niekoniecznie są zbieżne

ze stanowiskiem zatrudniających ich instytucji, Portalu Spraw Zagranicznych psz.pl lub Instytutu

Spraw Zagranicznych.

Warszawa 2006

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabronione jest kopiowanie, przetwarzanie oraz rozpowszechnianie

w jakimkolwiek celu i postaci bez pisemnej zgody autora i wydawcy.

Opracowanie graficzne: Przemysław Wasilewski

Redakcja: Piotr Marczewski i Paweł Świeżak

Wydawca:

Instytut Spraw Zagranicznych

ul. Światowida 63a/84

03-144 Warszawa

e-mail: instytut@psz.pl

www.psz.pl

Druk i oprawa:

ISBN 83-923198-0-X

Publikacja jest rozprowadzana bezpłatnie.

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI........................................................................................................................................................ 5

WSTĘP ................................................................................................................................................................. 7

CZĘŚĆ I............................................................................................................................................................... 11

Paweł Świeżak

S AMUEL H UNTINGTON : P ROROK CZY PODPALACZ ? .......................................................................................................... 11

CZĘŚĆ II .............................................................................................................................................................23

Piotr Marczewski

Ś WIAT NAUKI I MEDIÓW WOBEC TEZY „ ZDERZENIA CYWILIZACJI ” S AMUELA H UNTINGTONA .................................. 23

CZĘŚĆ III

ANALIZA PRZYPADKÓW – EMPIRYCZNA WERYFIKACJA TEORII SAMUELA HUNTINGTONA ..45

Michał Tekliński

Z ACHÓD -I SLAM : O STATNIE CHWILE PRZED ZDERZENIEM …........................................................................................... 45

Kamila Łoś

Z ACHÓD -I SLAM : N IEUNIKNIONY KONFLIKT ? .................................................................................................................... 48

Justyna Pierzchała

Z ACHÓD -C HINY : K RUCHA RÓWNOWAGA SIŁ ..................................................................................................................... 52

Ewa Rakowska

I SLAM -R OSJA : H ISTORIA O MOCARSTWOWYM KOLOSIE NA GLINIANYCH NOGACH I SKUTKACH JEGO

IMPERIALNYCH ASPIRACJI ....................................................................................................................................................... 55

Agnieszka Strażewicz

I NDIE -I SLAM : D WIE RELIGIE , JEDEN KRA J ? ......................................................................................................................... 62

Maciej Nawrot

C HINY -I NDIE : P OJEDYNEK GIGANTÓW ? ............................................................................................................................. 69

Grzegorz Morawski

J APONIA - R OSJA : O D KONFLIKTU DO WSPÓŁPRACY ? .......................................................................................................... 71

CZĘŚĆ IV

PODZIELONY ŚWIAT, ZDERZAJĄCE SIĘ CYWILIZACJE?

OPINIE, PRZEMYŚLENIA, KOMENTARZE................................................................................................75

Katarzyna Górak-Sosnowska

R ÓŻNE OBLICZA FUNDAMENTALIZMU MUZUŁMAŃSKIEGO .............................................................................................. 75

Joanna Wilgorska

S POTKANIE CYWILIZACJI . M IEJSCE : L ONDYN ...................................................................................................................... 81

Aleksandra Dzisiów

„D IALOG C YWILIZACJI ” M OHAMMADA C HATAMIEGO JAKO WSPÓŁCZESNY MODEL STOSUNKÓW

MIĘDZYNARODOWYCH – ALTERNATYWA DLA „Z DERZENIA CYWILIZACJI ” S AMUELA H UNTINGTONA .................... 83

Katarzyna Götz

T URCJA W U NII E UROPEJSKIEJ A ZDERZENIE CYWILIZACJI ............................................................................................... 88

Hubert Kozieł

C ZY KONFLIKT IZRAELSKO - ARABSKI JEST CZĘŚCIĄ ZDERZENIA CYWILIZACJI ? ............................................................. 91

Anna Głąb

K U E UROPIE CZY KU A ZJI ? P ROBLEMY ROSYJSKIEJ TOŻSAMOŚCI . ................................................................................... 95

Anita Uchańska

Z BAWIENNY ZMIERZCH CYWILIZACJI Z ACHODU ? ............................................................................................................101

ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................................................. 107

ANEKS

KONFLIKTY NA ŚWIECIE W LATACH 1997 ORAZ 2005 .......................................................................... 109

NOTY O AUTORACH..................................................................................................................................... 113

W STĘP

Kolejna już z klasycznych (papierowych) publikacji Portalu Spraw Zagranicznych psz.pl

podejmuje temat słynnej tezy Samuela P. Huntingtona, głoszącej nadejście ery „zderzenia

cywilizacji”. Charakter niniejszego zbioru tekstów pozwala go wpisać w paletę wydawnictw

traktujących o stosunkach międzynarodowych. W tym „sądzie nad teorią Samuela Huntingtona”

znajdują się teksty o profilu naukowym, publicystyczno-naukowym oraz publicystycznym.

Autorami są redaktorki i redaktorzy Portalu Spraw Zagranicznych psz.pl, jak również

osoby współpracujące, specjalnie zaproszone do uczestnictwa w tym projekcie. Są wśród nich

studenci szeroko rozumianych kierunków związanych z nauką o współczesnych stosunkach

międzynarodowych, absolwenci podobnych studiów oraz osoby, które rozpoczynają lub już

rozpoczęły swoją karierę zawodową, nierzadko łącząc ją z pracą naukową. Realizacja przyjętych

założeń publikacji pozwoliła otworzyć środowisko Portalu Spraw Zagranicznych psz.pl na

autorów związanych, bądź wywodzących się z licznych ośrodków naukowych położonych

w różnych częściach Polski – obok Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie jest to m.in.

Uniwersytet Warszawski, Collegium Civitas, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Jagielloński,

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Autorzy publikacji nierzadko studiowali, uczyli się i mieszkali za granicą, co pozwoliło im

przyjąć szeroki kontekst badawczy. Sądzimy, że ta nowa publikacja środowiska związanego

z Portalem Spraw Zagranicznych psz.pl przyczyni się do stworzenia szerszej palety wydawnictw

propagujących oraz promujących teksty młodych i ambitnych autorów, którzy chcieliby przy

pomocy podobnych publikacji rozwinąć swój warsztat naukowo-badawczy, a często nie jest im to

dane, gdyż możliwości publikacji pozostają dla nich niestety wciąż ograniczone.

Temat „zderzenia cywilizacji” zostaje podjęty przez grono wyżej wymienionych autorów

z kilku zasadniczych powodów. Po pierwsze, dyskusja wokół tez stawianych przez Huntingtona

nie była jak dotąd w Polsce szczególnie dynamiczna. Po drugie, można stwierdzić, że od publikacji

oryginalnego „Zderzenia cywilizacji” (odpowiednio wydanie artykułu i książki: 1993 oraz 1996 rok)

mija obecnie mniej więcej 10 lat, co pozwala już spojrzeć na całość hipotezy z odpowiedniej

perspektywy czasu. Po trzecie wreszcie, ów temat bywał niejednokrotnie traktowany w nielicznych

dyskusjach w sposób szalenie jednostronny, co, jak sądzimy, nie grozi w przypadku autorów

Portalu Spraw Zagranicznych psz.pl, który skupia ludzi o rozmaitych zapatrywaniach i poglądach –

dobrze to wróży jakości dyskusji i ostatecznemu sądowi nad huntingtonowską tezą.

Publikację pt. „Zderzenie cywilizacji? Sąd nad teorią Samuela Huntingtona” podzielono na

cztery zasadnicze rozdziały. W pierwszym z nich, którego charakter można w głównym zarysie

uznać za „faktograficzny”, zaprezentowano oryginalną teorię, wskazując na jej słabe i mocne

strony. Przedstawiono tu także późniejszą ewolucję myśli i poglądów amerykańskiego badacza.

W drugim rozdziale podjęto próbę ukazania reakcji świata nauki i mediów na paradygmat

„zderzenia cywilizacji”. Dominują tu głosy krytyki. Trzeci rozdział pracy poświęcono empirycznej

weryfikacji koncepcji „zderzenia cywilizacji”. Wprawdzie czas, jaki upłynął od jej sformułowania,

wciąż nie jest bardzo długi, niemniej jednak przyjęto tu założenie, iż warto przyjrzeć się

kontrowersyjnym tezom Huntingtona i sprawdzić, czy istotnie teoria zyskuje potwierdzenie

w faktach, tj. czy nadaje się do „objaśniania rzeczywistości” – czyli, czy jest „użyteczna”

i „prawdziwa”? Sprawdzono tu, czy w relacjach międzycywilizacyjnych, które Huntington określił

jako potencjalnie konfliktowe, faktycznie można znaleźć elementy nasilającego się antagonizmu.

Wreszcie, w rozdziale czwartym świadomie przyjęto koncepcję swego rodzaju „ringu”, na którym

ścierają się (bądź uzupełniają) poglądy zaproszonych autorów. Prezentują oni swoje przemyślenia,

opinie i komentarze na temat teorii Huntingtona oraz zagadnień, które są z nią bezpośrednio, bądź

pośrednio związane.

Życzymy przyjemnej i satysfakcjonującej intelektualnie lektury!

Piotr Marczewski i Paweł Świeżak

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: