PRAWA DZIECKA.doc

Geneza Praw Dziecka

Istota praw dziecka

Dzieci posiadają szczególne prawa. Rozwój ich człowieczeństwa przebiega bowiem w szczególny sposób. Dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie, nie potrafi samodzielnie kształcić swojej natury. Potrzebuje do tego rodziców, opiekunów, potrzebuje wielu innych ludzi. Dlatego naturalnymi "strażnikami" praw dziecka są jego rodzice i opiekunowie. Ale dziecko potrzebuje też specjalnego zabezpieczenia w prawie stanowionym. Dobre prawo stanowione może i powinno pomagać rodzicom
i opiekunom w rozwoju dziecka.

Janusz Korczak, ceniony na całym świecie prekursor walki o prawa najmłodszych, powiedział "dziecko nie jest przyszłym człowiekiem tylko człowiekiem", w związku z tym tak samo jak dorosłym dzieciom również przysługują prawa.

Natomiast Jan Jakub Rousseau powiedział coś, co do dzisiaj nie straciło na aktualności "Mniej mówmy
o obowiązkach dzieci, a więcej o ich prawach". Także współcześnie można spotkać się z opiniami,
że przyznanie dzieciom praw musi prowadzić do utraty autorytetu przez rodziców i wychowawców. Należy jednak pamiętać, że prawa dziecka wywodzą się z praw człowieka, których zasadności nikt nie kwestionuje. Dzieci nie są dojrzałe i nie są w stanie same w pełni o siebie zadbać, dlatego należy im się szczególna opieka i ochrona - także prawna. Wraz z urodzeniem każdy człowiek zyskuje swoje prawa, nie trzeba na nie zasłużyć poprzez spełnianie jakichś wymagań czy wykonywanie obowiązków.
Prawa i obowiązki to dwie całkowicie niezależne od siebie rzeczy.
 

Prawa dziecka wynikają z godności i niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej i przysługują każdemu dziecku. Praw nie można dziecko pozbawić. Państwo musi zapewnić dziecku  możliwość korzystania z przysługujących mu praw.

Historia praw dziecka

Historia praw dziecka nie jest zbyt długa, bowiem dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku
w świadomości ludzi ukształtowało się przekonanie, że dziecko potrzebuje specjalnej opieki i ochrony.
W okresie średniowiecza i kilku kolejnych epok hołdowano przekonaniu, że dziecko, będące zaledwie "materiałem" na człowieka, wymaga surowego traktowania i bezwzględnego dyscyplinowania, ponieważ tylko w ten sposób może wyrosnąć na pełnowartościową jednostkę ludzką. Rodziło się wiele dzieci,
ale niewiele z nich miało szansę dożyć wieku kilku lat - nie tylko ze względu na trudne warunki sanitarne itp., ale także brak należytej opieki i troski.
 

Osobą, której tragiczna historia zapoczątkowała w XIX w. działalność międzynarodowego ruchu na rzecz ochrony praw dzieci była 8-letnia dziewczynka, Mary Ellen Wilson z Baltimore, bita regularnie przez matkę. Pomoc uzyskała od osób należących do lokalnego oddziału stowarzyszenia przeciwdziałania okrucieństwu wobec zwierząt. Pod wpływem tamtego wydarzenia od roku 1874 w USA powstało ponad 200 różnych lokalnych stowarzyszeń, których celem była ochrona dzieci przed przemocą. Zaczęto traktować najmłodszych obywateli jak pełnowartościowych ludzi, którzy jako osoby jeszcze niedorosłe potrzebują szczególnego traktowania, opieki i warunków życia, które mogą zapewnić im możliwość prawidłowego rozwoju. Państwo, samorządy i organizacje społeczne postawiły sobie za cel działanie na rzecz dobra dzieci i przestrzegania ich praw do godziwego życia.
 

Stopniowo także w innych krajach powstawały organizacje chroniące dzieci i walczące w imię ich praw. Od 1880 r. w Europie powstawały towarzystwa międzynarodowe (kryminologów, sędziów dla nieletnich, opieki nad dziećmi porzuconymi i bezdomnymi), które pracowały nad łagodzeniem prawa karnego dla nieletnich, zakładaniu placówek wychowawczych i opiekuńczych dla dzieci itp.
 

Po raz pierwszy prawa dziecka zapisano w Deklaracji Genewskiej z 1924, jednak najważniejszym, kompleksowym dokumentem określającym prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona 20 listopada 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, nazywana często światową konstytucją praw dziecka. Jest to pierwszy międzynarodowy dokument dotyczący dzieci, który uwzględnia ich prawa i wolności osobiste. Do chwili obecnej dokument ratyfikowała rekordowa liczba 192 państw co świadczy o jego uniwersalizmie. Polska ratyfikowała Konwencję w 1991 roku.
i poprzez to zobowiązała do realizacji postanowień i respektowania praw dziecka w niej zawartych.
Warto tutaj wspomnieć, że to Polska była inicjatorem i pomysłodawcą powstania Konwencji o Prawach Dziecka, toteż ciąży na nas szczególna odpowiedzialność, by w naszym kraju prawa najmłodszych były znane i przestrzegane
 

PRAWA DZIECKA

Na katalog praw przyznanych dziecku składają się prawa cywilne, socjalne, kulturalne
i polityczne (dla starszych dzieci).

Nie przyznano dzieciom praw ekonomicznych pozostawiając je pod prawną opieką dorosłych.

Prawa dziecka:
• prawo do życia i rozwoju
• prawo do posiadania stanu cywilnego
• prawo do uzyskania obywatelstwa
• prawo dziecka do rodziny; prawo poznania swego genetycznego pochodzenia, do wychowania przez rodziców naturalnych,
• prawo do wolności religii lub przekonań
• prawo do swobodnego wyrażania poglądów i poszanowania ich przez dorosłych
• wolność od przemocy fizycznej lub psychiatrycznej, wyzysku, nadużyć seksualnych wobec okrucieństwa
• wolność od bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych (do lat 15)
• zakaz wykonywania kary śmierci lub stosowania kary dożywocia więziennego wobec dziecka
Prawa socjalne:
• prawo do zabezpieczenia socjalnego
• prawo do możliwie najwyższego poziomu ochrony zdrowia,
• prawo do odpowiedniego standardu życia
• prawo do wypoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy,
Prawa kulturalne:
• prawo do nauki (nauka w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjalnej jest obowiązkowa i bezpłatna),
• prawo do zmienności swych praw
• prawo do korzystania z dóbr kultury,
• prawo mniejszości etnicznych do znajomości swojej kultury, wyznania i praktyk religijnych
Prawa polityczne:
• prawo do stowarzyszania się i gromadzenia w celach pokojowych
• prawo wolności wypowiedzi, swobody poszukiwania i przekazywania informacji i idei wszelkiego rodzaju
 

DO CZEGO MAMY PRAWO?

Zapewne każdy z nas zdaje sobie sprawę, że jest kimś wyjątkowym, ważnym i niepowtarzalnym, nie zawsze jednak wie, w jaki sposób to nazwać i wypowiedzieć.

Jeżeli mamy szczęście żyć w kochającej się rodzinie nasze poczucie godności i podmiotowości jest czymś naturalnym i nie wyobrażamy sobie żeby mogło być inaczej. Nasi rodzice i opiekunowie zdają sobie sprawę, że nie jesteśmy jeszcze w pełni dojrzali i że do naszego pełnego i harmonijnego rozwoju potrzebne jest spełnienie specjalnych warunków. Stąd mamy szczególne prawa pośród których możemy wyróżnić prawo do:
• życia i ochrony zdrowia
• wychowania w rodzinie
• godziwych warunków socjalnych
• nauki
• ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.
 

Wszystkie te prawa zabezpieczają odpowiednie, szczegółowe zapisy, które stanowią rozwinięcie najważniejszych aktów prawnych odnoszących się do dzieci.

Jeżeli masz poczucie, że Twoje prawa nie są dostatecznie wypełniane, nie wiesz co robić i nikt z Twoich najbliższych (rodziców, opiekunów, wychowawców lub nauczycieli) nie potrafi Ci pomóc - skontaktuj się z Rzecznikiem Praw Dziecka!

Kontakt z Rzecznikiem Praw Dziecka odbywa się za pośrednictwem Biura Rzecznika Praw Dziecka. Wszystkie sprawy mogą Państwo kierować osobiście, za pośrednictwem poczty elektronicznej, telefonicznie lub wysyłając list. Rzecznik gwarantuje zachowanie poufności uzyskanych informacji.
Oto adres:

Biuro Rzecznika Praw Dziecka
ul. Śniadeckich 10
00-656 Warszawa
telefon: 0 22 696 55 45
fax: 0 22 629 60 79

Biuro jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 08.15 - 16.15.

Adres poczty elektronicznej:
rpd@brpd.gov.pl