DYDAKTYKA OGÓLNA.docx

Dydaktyka - nauka o nauczaniu i uczeniu się, jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń, hipotez dot.zjawisk zależności prawidłowości uczenia się i nauczania oraz przekształcania tych zjawisk przez człowieka. 
Dydaktyka ogólna obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedm. nauczania i wszystkie szczeble pracy szkolnej. 
Dydaktyka szczegółowa (metodyka) to teoria nauczania, uczenia się poszczególnych przedmiotów na określonych szczeblach nauczania. 
Przedmiotem bad. dydakt. jest świadoma działalność dydakt. tj. procesy nauczania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja. Dydakt. spełnia określoną funkcje poznawczą (rozpatruje ona przedmiot swoich badań wszechstronnie, ustala lub odkrywa fakty bezpośrednio z nim związane, uogólnia i systematyzuje je, tłumaczy je, ustala zależności między nimi) oraz funkcję utylitarną, praktyczną, służebną względem życia (dostarcza n-lowi określonych przesłanek i norm, które powinien stosować). 
Cele kształcenia są to sensowne, świadome, z góry oczekiwane, planowe, a w miarę konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Cele edukacji szkolnej są jednym z najważniejszych motywów aktywności ludzkiej. Takie cele regulują zachowania ludzkie, nadają sens i porządek życiu, pomagają w tworzeniu i uregulowaniu przyszłości i pomagają odkrywać własne możliwości. 
Cele nauczania to zbiór ideałów i zamierzeń które programują nauczanie. 
Cele operacyjne- operacyjne sposoby wyrażania ogólnych celów kształcenia w postaci zadań, pytań, problemów i poleceń. 
Operacyjne cele kształcenia- to opisy zachowań ucznia jakie mają oni przejawiać po ukończeniu lekcji. 
Cele operacyjne składają się z 3 elementów: 
1) Opis sytuacji w której uczeń będzie manifestował zmiany w swoim zachowaniu. 
2) Pojęcia określające planowane zmiany w zachowaniu się ucznia, 
3) Pojęcia kwalifikacyjne (normy), które dokładnie określają jakie nawet minimalne zmiany w zachowaniu ucznia można uznać jako etap operacji założonego wcześniej celu. Szczegółowe cele staramy się formułować na podst. konkretnych dających się zaobserwować wskaźników świadczące o zmianach w zachowaniu ucznia. 
Cele operacyjne stanowią punkt wyjścia do precyzyjnego określania zakresu wiedzy na określonych zajęciach. Pozwalają także ocenić w każdym procesie etap realizacji założonych celów. Hierarchiczny układ celów kształcenia nazywamy taksonomią (bliższe określenie celów kształc.)- polega na tym że wyższe kategorie mieszczą w sobie niższe kategorie osiągnięcia celu. 
Taksonomia celów kształc. zmierza do: - ułatwienia pogrupowania celów, - ujawnienia ewentualnych niedostatków w ich doborze i formułowaniu, - ułatwia definiowanie czynn. uczących się, - ułatwia dobór zadań testowych do czynności ucznia, - ułatwia precyzowanie celów i przedstawiania ich w aspekcie hierarchi. Taksonomia ABC funkcjonuje w Polsce i składa się z 2 poziomów i 4 kategori: 
I Poziom to wiadomości, odpowiadają 2 kategorie: A) zapamiętanie wiadomości przez ucznia oznacza jego gotowość do przypomnienia sobie pewnych faktów, tematów, praw, teori nauk, zasad działania, przedmiotów, terminologi i pojęć. Jest to elementarny poziom wiedzy, uczeń nie może ich mylić między sobą ani zniekształcać. B) zrozumienie wiadomości przez ucznia oznacza że potrafi on przedstawić je w innej formie niż zapamiętał, ponadto umie je uporządkować, powiązać między sobą, z innymi wiadomościami znaleźć cechy wspólne i różnice charakteryzujące poznane zjawiska, wykryć związki przyczynowo-skutkowe, uogólnić, podsumować, objaśnić, formułować wnioski, uczynić podstawę prostego wnioskowania. 
II Poziom to umiejętności, 
A) stosowanie wiadom. w sytuacjach typowych wyraża się tym że uczeń potrafi posłużyć się w praktyce zdobytymi wiadomościami wg podanych mu uprzednio reguł i algorytmów, potrafi dokonać obserwacji zjawisk, stosować reguły z elementami twórczości oraz analizować związki przyczynowo-skutkowe. Celom którym te wiadomości mają służyć nie powinny zbytnio odbiegać od tych które osiągnięto w toku nauki szkolnej. 
B) Stosowanie wiadom. w syutuac. problemowych oznacza że uczeń potrafi formułować problemy a także je rozwinąć, dokonać analizy, syntezy,wartościować zjawiska i przedmioty wg przyjętych kryteriów, formułować plan działania. 
Czynniki determinujące dobór treści kształcenia: 
a) wymagania społeczno-polit. sprawiają że dobór treści był w sposób jawny i wyraźny. W treściach kształcenia powinny być uwzględnione najważniejsze potrzeby społeczeństwa, powinny kształcić u uczniów naukowy pogląd na świat oraz tworzyć jednolity system oświaty. 
b) wymagania zawodowe- zadaniem szkoły jest podnoszenie kultury technicznej społeczeństwa poprzez odpowiednią realizację zadań kształcenia politechnicznego i przysposobienia zawodowego. Zadaniem jest kształtować postawę racjonalizatorską, poczucie odpowiedzialności za efekty jakościowe wykonywanej pracy oraz ekonomiczne i ilościowe. 
c) wymagania kulturowe- szkoła powinna wdrażać uczniów do systematycznej zróżnicowanych co do treści recepcji dóbr kulturalnych. Szkoła powinna stworzyć warunki umożliwiające pomnożenie dóbr kulturalnych. 
d) wymag. naukowe- zakładają że treści kształcenia muszą odpowiadać rygorystycznym wymaganiom nauki czyli najpierw znajomość podstaw nauki stanowi podstawę do kształcenia ogólnego. Opanowanie naukowego poglądu na świat jest najważniejszym składnikiem przygotowania do życia indywidualnego i społecznego. 
e) wymag. dydaktyczne- składają się z 3 elementów: 
1. postulat systematyczności polega na tym że treści kształcenia powinny być ułożone zgodnie z logiką wewnętrzną danej dziedziny. 
2. Postulat korelacji mówi że muszą zachodzić związki pomiędzy poszczególnymi przedmiotami.
3. postulat wiązania teorii z praktyką.

3 układy treści nauczania: - układ liniowy , - układ koncentryczny (materiał powtarzany po pewnej przerwie), - układ spiralny (treści nauczania omawia się na coraz wyższych poziomach). f) wym. psychologiczne- dostosowanie treści nauczania do możliwości ucznia a przede wszystkim do ich rozwoju intelektualnego i psychofizycznego. 3 okresy rozwoju ucznia: młodszy wiek szkolny, wiek dorastania, wiek wczesnej młodości. 
Cele kształcenia to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

Cele kształcenia według K. Denka są to świadome, z góry oczekiwane, planowane, a zarazem w miarę konkretne efekty edukacji. Efekty te odnoszą się do pożądanych zmian, które dokonują się w wiedzy, umiejętnościach, zdolnościach, zainteresowaniach i innych cechach osobowości uczniów pod wpływem procesu kształcenia.

Podział celów kształcenia

cele rzeczowe (ogólne, odnoszące się do rzeczywistości):

cele kształcenia ogólnego

cele kształcenia zawodowego

cele podmiotowe (subiektywne, odnoszące się do osobowości wychowanka):

cele kształcenia ogólnego

cele kształcenia zawodowego

DYDAKTYKA OGÓLNA-CZYM SIĘ ZAJMUJE

1 celami nauczania

2 problmatyką treści kształcenia(zbiór haseł propagowanych o zobiektywizowanym charakterze)

treść kształcenia to także ogół sytuacji w które ucznia należy wprowadzić po to by dokonać w nim zmany

treść kształcenia oparty na psychologicznej teorii czynności

1 w treść kształcenia wchodzi zmiana

2 materaiał zmiany (musi być aprobowany przez ucznia) hasła

3 czynności uczniów musi być zbiór haseł ??????? tak skonstruowanych by doszło do zmian w czynnościach

Czynności uczniów  wywołane przez materiał zmiany prowadzą do zmiany ( zmiana w obrębie świadomości, w umiejętnościach , w obrębie wartości człowieka – najtrudniejszy rodzaj zmiany ,bo oparte są na przekonaniach , a gdy ktoś jest przekonany  (do czegoś) to cieżko go przekonać do zmiany)

PRAWIDŁOŚCIAMI PROCESÓW NAUCZANIA- w  oparciu o badania prowadzone przez dydaktyke pedagogiczną,socjologie i wiele innych)Nie ma w niej miejsca na jakąkolwiek ideologię

1uświadomienie uczniom celów i zadań nauczania

2nauczyciel kieruje procesem poznawania rzeczywistości  przez uczniów – ważna rola zmysł

3uogólnienie nowego materiału (kształtowanie pojęć i sądów – wiedza pojęciowa wpleciona w stytem kognitywny (poznawczy) jest wiedzą czynną

4 Utrwalenie materiału ( polega na wzmacnianiu śladu pamięciowego – teoria z praktyka , na rozmawianiu)

5 Kształtowanie umiejętności i ewentualnych nawyków ( uświadamianie uczniowi reguł działania , nowych jest doskonałością umiejętności

6 Powiązanie teorii z praktyką

praktyka – 3 funkcje

- źródło wiedzy

-stanowi kryterium prawdziwości teorii

- za pomocą praktyki można przekształcać rzeczywistość ( praktyka jako narzędzie)

7 – kontrola i ocena wyników nauczania

ZASADY NAUCZANIA-ogólne normy które wynikają z analizy prawidłowości procesu nauczania zasada

POGLĄDOWOŚCI- bezpośrednie poznawanie przedmiotów, rzeczy, zjawisk, procesów

STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI- zaczynać od tego co jest bliskie i znane i stopniowo przechodzić do tego co jest nieznane- od łatwego do trudnego

ZASADA SYSTEMATYCZNOŚCI- odnosi się do  nauczyciela , ucznia i materiału

ZASADA TRWAŁOŚCI WIEDZY- uczniów ( utrwalenie , wzmacnianie)np. powiązanie teorii z praktyką (rozwiązywanie różnych zadań)

ZASADA INDYWIDUALIZACJI- ,każdy uczeń jako osobne indywiduum i uspołecznienia

Wspólczesny człowiek żyje  w grupach społecznych, kontrola społeczna jest bardziej szczelna i trwa tak długo jak póki trwa zespól

FALICYTACJA SPOŁECZNA- mechanizm ułatwienie zespołowe- Jednostka w grupie  przejawia dodatkowe aktywności , wczesniej takiej nie przejawiała , może być to aktywność pozytywna lub destruktywna.

Mechanizm pełnienia ról społecznych –podział na mniejsze zespoły , umożliwia poszczególne role  mogą być pełnione w każdej grupie

Dydatktyka zajmuje się metodami

Metoda- systematyczne stosowane sposoby realizacji celu

1-metody słowne

2 metody oparte na oglądzie- obserwacji, Pokaz i pomiar

   Pokaz- nauczyciel pokazuje coś na swoim stole

   Pomiar- wyzwala zaufanie do liczb

3 Metody oparte na działaniu praktycznym- zajęcia praktyczne i zajecia laboratoryjne

4 Metody aktywizujące- gry i zabawy dydaktyczne

5 Srodki dydaktyczne- przybliżają rzeczywistość poznania przez ucznia np. koncept, filmy, modele,              mapy, wykresy, preparaty, pomoce

SRODKAMI DYDAKTYCZNYMI (przybliżają rzeczywistość poznawczą przez uczniów)- ??????????może za aktywnym elementem myślenia nie są statyczne obrony  lecz

PROCED INTERIORYZACJI –uwewnętniania (nap nauka jazdy na rowerze)

FORMAMI ORGANIZACYJNYMI PROCESU NAUCZANIA

Jak zorganizować proces nauczania (sposób) żeby stworzyć korzystne warunki do realizacji celu

Liczba uczniów biorących uczniów w procesie nauczania

-  podział na jednostkowe, zbiorowe- zespołowe

Jednostkowe-przetrwało  w postaci korepetycji

zbiorowe- proces uspołeczniania dziecka

CZAS ODGRYWANIA ZAJĘĆ

1 – Zajęcia lekcyjne i

pozalekcyjne- pdst forma pracy z uczniem zdolnym, rozwijają ciekawość, twórczy sposób prowadzenia zajęć

2 Miejsce odbywania zajęćszkolne

NIEPOWODZENIA SZKOLNE

1-Przyczyny o charakterze biopsychicznym- tkwiące w uczniu (choroby psychiczne, niskie lub słabo rozwinięte zmysły, długotrwałe choroby, kalectwo)

2  o charakterze szkolnym- względnie zależne i niezależne od nauczyciela

zależne- niewłaściwy stosunek emocjonalny nauczyciela do ucznia, złe przygotowanie metodyczne przez nauczyciela(nie potrafi przekazać wiedzy), złe przygotowanie merytoryczne

Niezależne- przeładowany program nauczania, niewłaściwie skonstruowane podręczniki, brak odpowiedniego wyposażenia, brak Sali gimnastycznej

3 Czynniki o charakterze ekonomiczno-społecznym

DYDAKTYKA

wszystko co wiąże się z teorią uczenia się i nauczania. Współcześnie jest nauką teologiczną(o celach) zajmującą się celami, Aksjologiczna- wartościująca

Domeną dydaktyczną-jest szukanie dróg do realizacji celów i wartości

empiryczną- do nowych twierdzeń dochodzi się na drodze badań naukowych/empirycznych

prewidystyczna- przewidywanie- stara się przewidzieć przyszły stan rzeczy

POJĘCIA DYDAKTYCZNE

Socjalizacja-  proces uspołeczniający, całokształt oddziaływania o charakterze nieświadomym

Wychowanie- proces wychowania o charakterze celowym i świadomym i ukierunkowanym

Kształcenie- równozanaczne z procesem samokształcenia, nadawac osobowości nową formę

Nauczanie-jedna z form kształcenia pod bezpośrednim kierunkiem nauczyciela

Uczenie się- proces w którym na pdst doświadcznia i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania , zmieniając stare formy zachowania idziałania , bądź też powstają nowe możliwości do nowych form zachowania i działania, proces asymilacji i akomodacji

PROCES UCZENIA SIĘ

1-Klasycznego uwarunkowania (Pawłow)

2 Instrumentalnego uczenia się  (Skiner )  bodziec -> reakcja  (przykład gołębi- ale już nie pamiętam)

CECHY WSPÓŁCZESNEGO PROCESU UCZENIA SIĘ

1 Jedność procesu uczenia się i nauczania

2 Jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych

3 Możliwość realizacji szerokiego zakresu zadan dydaktyczno- wychowawczych

4 Możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku życia ale o niższym zasobie wiedzy wyjściowej

5Elastyczność organizacyjna i metodyczna

szkoły Dydaktyka opierała się na słowie. Nauczyciel przekazywał wiedzę a uczeń ją ???????

cechowała ją aktywność nauczyciela

Dydaktyka szkoły aktywnej- aktywny jest uczeń, używa myslenia a nie pamięci (Tuley ?)

Obecnie nauczyciel i uczeń są podmiotami

Sd=f (Wz.Co)

Sd- sytuacja dydaktyczna

Wz – wzory założone

Cz- cele obojętne. czyli razy- i= jest

TA sytuacja służy dysproporcji instrumentalnym a cel w jakim będą one używane są obojętne

Sdw = f ( Wz . Cz )

Sdw- system dydaktyczno-wychowawczy

Wz- wzory założone Cz – cele założone

Szkoła wychowująca- szkoła która czyni ucznia odpowiedzialnym za mienie szkolne

AKT MOTYWACYJNY- ciąg aktywności która wynika z danego motywu

rodzaje

prakseologiczny- sprawnoscowy ( system dydaktyczny)

społeczno-moralny – dominuje proces wychowania

BY ZREALIZOWAĆ CELE WYCHOWAWCZE I DYDAKTYCZNE NALEŻY ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE

1 jakie cele dydaktyczne i wychowawcze  na tej lekcji chce zrealizować

2 Do jakich sytuacji muszę się odwołać aby oba cele były możliwe do zrealizowania

3 Do jakich motywów muszę się odwołać aby oba cele zrealizować, w obrębie jakich aktów motywacyjnych te cele będą realizowane

4 Do jakich metod muszę się odwołać by możliwe było zrealizowanie celów dydaktycznych i wychowawczych

SZKOŁA  AUTENTYCZNEGO DZIAŁANIA UCZNIA

-kształtuje określone wychowania

-kształtuje określone postawy ( prozdrowotne, prospołeczne, proekologiczne)

- eliminuje przepaść jaka się tworzy między teoretycznie przyswojonymi normami etycznymi a postępowaniem

- nie segregować dzieci i nie zamykać im drzwi

- na rozwój człowieka ma wpływ: zadatki wrodzone, środowisko społeczne,proces wychwania,własna aktywność

Trzeba stosowac wielość metod i srodków dydaktycznych w przedziale czasowym, odwoływać się do kilku metod w zależności od celów (czy to metoda słowna czy inna

Nadmiar poglądowości jest zły bo zabija myslenie uczniów

Teoria kształcenia wielostronnego - forma kształcenia polegająca na ujmowaniu w procesie nauczania trzech komponentów:

działalności poznawczej, czyli nabywania wiedzy,

działalności praktycznej, czyli nabywania umiejętności,

strony afektywnej, czyli emocjonalnego nastawienia ucznia do nauki.

Środki dydaktyczne, w zależności od formy, w której występują, dzielimy na:

słowne, tj. udostępniające teksty drukowane lub pisane

wzrokowe proste, zwane tradycyjnie pomocami naukowymi, jak np. modele, oryginalne przedmioty, obrazy, wykresy, mapy itp.

techniczne środki wzrokowe, jak np. grafoskop, mikroskop, diaskop czy teleskop

techniczne środki słuchowe - czyli gramofon, magnetofon lub radio

słuchowo-wzrokowe, jak np. film dźwiękowy, telewizja, telewizja kasetowa, wideofon

automatyzujące proces dydaktyczny, jak maszyny dydaktyczne, wyposażenie gabinetów językowych, urządzenia symulacyjne czy komputery.

Ogólnie można środki dydaktyczne podzielić na proste, do których zaliczamy ujęte w pkt. 1 i 2 oraz złożone, obejmujące pozostałą grupę.

Sal...