DYDAKTYKA OGÓLNA2.docx

·         cele kształcenia

·         treści kształcenia

·         prawidłowości procesu nauczania

·         zasady nauczania

·         metody nauczania

·         formy organizacyjne procesu nauczania

·         koncepcja kształcenia wielostronnego

·         techniki Freinet

·         niepowodzenia dydaktyczne (terapia, diagnoza, profilaktyka w zakresie niepowodzeń)

DYDAKTYKA OGÓLNA- PIOTROWSKI

CZYM SIĘ ZAJMUJE

1 celami nauczania

2 problematyką treści kształcenia:

-  to zbiór haseł propagowanych o zobiektywizowanym charakterze

- to ogół sytuacji/doświadczeń w które ucznia należy wprowadzić po to by dokonać w nim zmiany

- to oparte na psychologicznej teorii czynności, która nakazuje patrzeć na tr.kształ. trójwymiarowo:

1 w treść kształcenia wchodzi zmiana

2 materiał zmiany (musi być aprobowany przez ucznia) hasła

3 czynności uczniów

Czynności uczniów  wywołane przez materiał zmiany prowadzą do zmiany w obrębie np.  świadomości, umiejętności , wartości człowieka – najtrudniejszy rodzaj zmiany ,bo oparte są na przekonaniach , które tak łatwo nie poddawają się zmiany

Dydaktyka - nauka o nauczaniu i uczeniu się, jest to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń, hipotez dot.zjawisk zależności prawidłowości uczenia się i nauczania oraz przekształcania tych zjawisk przez człowieka. 

Dydaktyka ogólna obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedm. nauczania i wszystkie szczeble pracy szkolnej. 

Dydaktyka szczegółowa (metodyka) to teoria nauczania, uczenia się poszczególnych przedmiotów na określonych szczeblach nauczania. 

Przedmiotem bad. dydakt. jest świadoma działalność dydakt. tj. procesy nauczania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja. Dydakt. spełnia określoną funkcje poznawczą (rozpatruje ona przedmiot swoich badań wszechstronnie, ustala lub odkrywa fakty bezpośrednio z nim związane, uogólnia i systematyzuje je, tłumaczy je, ustala zależności między nimi) oraz funkcję utylitarną, praktyczną, służebną względem życia (dostarcza n-lowi określonych przesłanek i norm, które powinien stosować). 

Cele kształcenia są to sensowne, świadome, z góry oczekiwane, planowe, a w miarę konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Cele edukacji szkolnej są jednym z najważniejszych motywów aktywności ludzkiej. Takie cele regulują zachowania ludzkie, nadają sens i porządek życiu, pomagają w tworzeniu i uregulowaniu przyszłości i pomagają odkrywać własne możliwości. 

Cele nauczania to zbiór ideałów i zamierzeń które programują nauczanie. 

Cele operacyjne- operacyjne sposoby wyrażania ogólnych celów kształcenia w postaci zadań, pytań, problemów i poleceń. 

Operacyjne cele kształcenia- to opisy zachowań ucznia jakie mają oni przejawiać po ukończeniu lekcji. 

Cele operacyjne składają się z 3 elementów: 
1) Opis sytuacji w której uczeń będzie manifestował zmiany w swoim zachowaniu. 
2) Pojęcia określające planowane zmiany w zachowaniu się ucznia, 
3) Pojęcia kwalifikacyjne (normy), które dokładnie określają jakie nawet minimalne zmiany w zachowaniu ucznia można uznać jako etap operacji założonego wcześniej celu. Szczegółowe cele staramy się formułować na podst. konkretnych dających się zaobserwować wskaźników świadczące o zmianach w zachowaniu ucznia. 

 

PRAWIDŁOŚCIAMI PROCESÓW NAUCZANIA- w  oparciu o badania prowadzone przez dydaktyke pedagogiczną,socjologie i wiele innych)Nie ma w niej miejsca na jakąkolwiek ideologię. Punktem wyjścia jest:

- uświadomienie uczniom celów i zadań nauczania

-  kierowanie procesem poznawania rzeczywistości  przez uczniów – ważna rola zmysł

- uogólnienie nowego materiału, które polega na kształtowaniu pojęć i sądów – wiedza pojęciowa wpleciona w system kognitywny (poznawczy) jest wiedzą czynną

- utrwalenie materiału: polega na wzmacnianiu śladu pamięciowego; przede wszystkim na nauczaniu podlegającemu rozumieniu

- Kształtowanie umiejętności i nawyków ( punktem wyjścia jest uświadamianie uczniowi reguł działania)

- Powiązanie teorii z praktyką:

              1.pr. jako źródła wiedzy

2. pr.która stanowi kryterium prawdziwości teorii

3. pr.za której pomocą można przekształcać rzeczywistość ( praktyka jako narzędzie)

– kontrola i ocena wyników nauczania

ZASADY NAUCZANIA- to ogólne normy które wynikają z analizy prawidłowości procesu nauczania

1         zasada POGLĄDOWOŚCI- bezpośrednie poznawanie przedmiotów, rzeczy, zjawisk, procesów

2         STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI- zaczynać od tego co jest bliskie i znane i stopniowo przechodzić do tego co jest nieznane- od łatwego do trudnego

3         ZASADA SYSTEMATYCZNOŚCI- odnosi się do  nauczyciela , ucznia i materiału

4         ZASADA TRWAŁOŚCI WIEDZY- uczniów ( utrwalenie , wzmacnianie)np. powiązanie teorii z praktyką (rozwiązywanie różnych zadań)

5         ZASADA INDYWIDUALIZACJI- ,każdy uczeń jako osobne indywiduum i uspołecznienia

Wspólczesny człowiek żyje  w grupach społecznych, kontrola społeczna jest bardziej szczelna i trwa tak długo jak póki trwa zespól

FALICYTACJA SPOŁECZNA- mechanizm ułatwienie zespołowe- Jednostka w grupie  przejawia dodatkowe aktywności , wczesniej takiej nie przejawiała , może być to aktywność pozytywna lub destruktywna.

Mechanizm pełnienia ról społecznych –podział na mniejsze zespoły , umożliwia poszczególne role  mogą być pełnione w każdej grupie

Dydatktyka zajmuje się metodami

Metoda- systematyczne stosowane sposoby realizacji celu

1-metody słowne(asymilacja wiedzy

2 metody oparte na poglądzie- obserwacji, Pokaz i pomiar

   Pokaz- nauczyciel pokazuje coś na swoim stole

   Pomiar- wyzwala zaufanie do liczb

3 Metody oparte na działaniu praktycznym- zajęcia praktyczne i zajecia laboratoryjne

4 Metody aktywizujące- gry i zabawy dydaktyczne

5 Srodki dydaktyczne- przybliżają rzeczywistość poznania przez ucznia np. koncept, filmy, modele,mapy, wykresy, preparaty, pomoce

SRODKAMI DYDAKTYCZNYMI (przybliżają rzeczywistość poznawczą przez uczniów)- ??????????może za aktywnym elementem myślenia nie są statyczne obrony  lecz

PROCED INTERIORYZACJI –uwewnętniania (np. nauka jazdy na rowerze, która raz opanowana nigdy nie zostanie zapomniana)

FORMAMI ORGANIZACYJNYMI PROCESU NAUCZANIA

Jak zorganizować proces nauczania (sposób) żeby stworzyć korzystne warunki do realizacji celu

1.       Liczba uczniów biorących uczniów w procesie nauczania:

-  podział na jednostkowe, zbiorowe- zespołowe

Jednostkowe-przetrwało  w postaci korepetycji, indywidualne nauczanie

zbiorowe- proces uspołeczniania dziecka(praca zespołowa)

2.       czas odbywania zajęć:

– Zajęcia lekcyjne (różne odmiany zajęć)

- pozalekcyjne- jedna z podst. form pracy z uczniem zdolnym, rozwijanie zainteresowań

3.       miejsce odbywania zajęć

szkolne

pozaszkolne- wycieczki, zadania domowe

NIEPOWODZENIA SZKOLNE

Niepowodzenia szkolne - to sytuacje, które charakteryzują się występowaniem wyraźnych rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a postępowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania.

1-Przyczyny o charakterze biopsychicznym- tkwiące w uczniu (choroby psychiczne, niskie lub słabo rozwinięte zmysły, długotrwałe choroby, kalectwo)

2  o charakterze szkolnym- względnie zależne i niezależne od nauczyciela

zależne- niewłaściwy stosunek emocjonalny nauczyciela do ucznia, złe przygotowanie metodyczne nauczyciela(nie potrafi przekazać wiedzy), złe przygotowanie merytoryczne n-la

Niezależne- przeładowany program nauczania, niewłaściwie skonstruowane podręczniki, brak odpowiedniego wyposażenia, brak Sali gimnastycznej

3 Czynniki o charakterze ekonomiczno-społecznym

DYDAKTYKA

wszystko co wiąże się z teorią uczenia się i nauczania. Współcześnie jest nauką teleologiczną zajmującą się celami, aksjologiczna- wartościująca

Domeną dydaktyczną-jest szukanie dróg do realizacji celów i wartości

empiryczną- do nowych twierdzeń dochodzi się na drodze badań naukowych/empirycznych

prewidystyczna- przewidywanie- stara się przewidzieć przyszły stan rzeczy

POJĘCIA DYDAKTYCZNE

Socjalizacja-  proces uspołeczniający, całokształt oddziaływania o charakterze nieświadomym

Wychowanie- proces wychowania o charakterze celowym i świadomym i ukierunkowanym

Kształcenie- równoznaczne z procesem samokształcenia, efektem którego jest wykształcenie, nadawać osobowości nową formę

Nauczanie-jedna z form kształcenia pod bezpośrednim kierunkiem nauczyciela

Uczenie się- proces w którym na podst. doświadczenia i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania , zmieniając stare formy zachowania i działania , bądź też powstają nowe możliwości do nowych form zachowania i działania, proces asymilacji i akomodacji

PROCES UCZENIA SIĘ

1-Klasycznego uwarunkowania (Pawłow)

2 Instrumentalnego uczenia się  (Skiner )  bodziec -> reakcja 

CECHY WSPÓŁCZESNEGO PROCESU UCZENIA SIĘ

1 Jedność procesu uczenia się i nauczania

2 Jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych

3 Możliwość realizacji szerokiego zakresu zadań dydaktyczno- wychowawczych

4 Możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku życia ale o niższym zasobie wiedzy wyjściowej

5 Elastyczność organizacyjna i metodyczna

Dydaktyka szkoły opierała się na słowie. Nauczyciel przekazywał wiedzę a uczeń ją ???????

cechowała ją aktywność nauczyciela

Dydaktyka szkoły aktywnej- aktywny jest uczeń, używa myslenia a nie pamięci (Tuley ?)

Obecnie nauczyciel i uczeń są podmiotami

Sd=f (WiC)

Sd- sytuacja dydaktyczna

Wz – wzory założone

C- cele obojętne

. czyli razy- i

= jest

TA sytuacja służy dysproporcji instrumentalnym a cel w jakim będą one używane są obojętne

Sdw = f ( Wz . Cz )

Sdw- system dydaktyczno-wychowawczy

Wz- wzory założone

Cz – cele założone

Szkoła wychowująca- szkoła która czyni ucznia odpowiedzialnym za mienie szkolne

AKT MOTYWACYJNY- ciąg aktywności która wynika z danego motywu

rodzaje

prakseologiczny- sprawnoscowy ( system dydaktyczny)

społeczno-moralny – dominuje proces wychowania

ad.2) BY ZREALIZOWAĆ CELE WYCHOWAWCZE I DYDAKTYCZNE NALEŻY ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE

-jakie cele dydaktyczne i wychowawcze  na tej lekcji chce zrealizować

- Do jakich sytuacji muszę się odwołać aby oba cele były możliwe do zrealizowania

- Do jakich motywów muszę się odwołać aby oba cele zrealizować,

- w obrębie jakich aktów motywacyjnych zamierzone cele będą realizowane

- Do jakich metod muszę się odwołać by możliwe było zrealizowanie celów dydaktycznych i wychowawczych

SZKOŁA  AUTENTYCZNEGO DZIAŁANIA UCZNIA

-kształtuje określone wychowania

-kształtuje określone postawy ( prozdrowotne, prospołeczne, proekologiczne)

- eliminuje przepaść jaka się tworzy między teoretycznie przyswojonymi normami etycznymi a postępowaniem

- nie segregować dzieci i nie zamykać im drzwi

- na rozwój człowieka ma wpływ: zadatki wrodzone, środowisko społeczne,proces wychwania,własna aktywność

Trzeba stosowac wielość metod i srodków dydaktycznych w przedziale czasowym, odwoływać się do kilku metod w zależności od celów (czy to metoda słowna czy inna

Nadmiar poglądowości jest zły bo zabija myslenie uczniów

    Podział technik pedagogicznych C.Freineta (wg H.Semenowicz)*:

     I.  Techniki wychowawcze:

1.      Stanowiące podstawę wychowania moralnego i obywatelskiego:

         a)      gazetka wychowawcza,

         b)     spółdzielnia klasowa,

         c)     zebranie organizujące pracę tygodniową,

         d)     zebranie oceniające pracę całego tygodnia,

         e)     graficzny obraz całotygodniowej pracy każdego ucznia,

         f)      dyplomy za sprawność.

2.      Stanowiące podstawę wychowania estetycznego:

        a)      swobodna ekspresja artystyczna:

           - plastyczna,

           - muzyczna,

           - ruchowa.

3.      Stanowiące środek wyzwalania zainteresowań, pielęgnowania zamiłowań i uzdolnień,
    umiejętności, samokształcenia:

       a)      referaty,

       b)     sprawności,

4.      Stanowiące podstawę kontaktów społecznych:

       a)      korespondencja.

   ...