SOCJOLOGIA OGÓLNA Ustala to co wspólne dla różnych grup, zbiorowości społecznych, instytucji i problemów społecznych. W ten sposób powstaje wiedza teoretyczna. Dostarcza teorii, aparatu pojęciowego i metod. Zajmuje się głównie dwiema teoriami:
1. Teorią struktur społecznych,
2. Teorią zmian społecznych.
PRZEDMIOT BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH
- Zjawiska tworzenia się różnych form zbiorowego życia ludzi;
- Struktury różnych form zbiorowości ludzkich;
- Zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie;
- Siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości;
- Zmiany i przekształcenia zachodzące w tych zbiorowościach
BADANIA SOCJOMEDYCZNE
Wykorzystuje się socjologiczne teorie i pojęcia (np. teoria roli społecznej, teoria osobowości, teoria środowiska społecznego) do badania zjawisk medycznych szeroko pojętych, oraz metody przy badaniu, analizie i interpretacji zjawisk socjomedycznych. Badania socjologiczne np. personelu medycznego, roli społecznej chorego, instytucji medycznych poszerzają wiedzę ogólnosocjologiczną o stosunkach międzyludzkich, instytucjach, rolach społecznych.
Socjologia medycyny – przedmiotem zainteresowania jest medycyna jako instytucja społeczna – jest o medycynie.
Socjologia w medycynie – przedmiotem zainteresowania są warunki społeczne powstawania chorób – jest dla medycyny.
ROLA SPOŁECZNA Wykonywanie pewnych układów czynności w sposób formalnie lub nieformalnie ustalony przez grupy społeczne
SPOŁECZNE KONSEKWENCJE CHOROBY
1. Choroba wyłącza jednostkę z pełnienia ról;
2. Zachodzi wymóg aktywności pacjenta;
3. Zachodzi wymóg akceptacji nowej sytuacji, zwłaszcza pobytu w szpitalu;
4. Pojawia się zależność społeczna od personelu służby zdrowia;
5. Zachodzi konieczność wsparcia materialnego jednostki;
Zagrożenie chorobą grupy, z której wywodzi się jednostka (choroby zakaźne, alkoholizm, narkomania, inne choroby społeczne).
ŚRODOWISKO SPOŁECZNE - Określa ogół jednostek, kręgów społecznych, grup i innych zbiorowości, z którymi osobnik styka się w ciągu swojego życia i które wywierają wpływ na jego zachowanie. Jest zbiorem ludzi otaczających jednostkę a jego zakres jest wyznaczony stycznościami z tymi ludźmi.
STYCZNOŚĆ SPOŁECZNA - Pewien układ lub układy, złożone przynajmniej z dwóch osób oraz pewnej wartości, która jest przedmiotem tej styczności; jest istotnym elementem więzi społecznej.
WIĘŹ SPOŁECZNA - Ogół stosunków, połączeń i zależności łączących ludzi w trwałe zbiorowości.
KONTROLA SPOŁECZNA - W każdej grupie powstaje system kontroli społecznej utrzymujący postępowanie swoich członków w ramach pożądanych wzorów, obowiązków, norm, dokonujący represji zachowań niepożądanych, nagradzający zachowania pożądane, uniezależniający trwanie grupy od indywidualnych decyzji jej członków.
SOCJALIZACJA - Modeluje sposoby zaspokajania popędów biologicznych, ale samych popędów nie usuwa, daje jednostce nawyki, umiejętności zachowania się w różnych sytuacjach społecznych i naturalnych, daje możność przystosowania się
Wsparcie społeczne
Jest to wsparcie człowieka płynące z powiązań z innymi ludźmi, grupami społecznymi czy całym społeczeństwem. (może być emocjonalne lub materialne)
WSPARCIE
q Składa się nań wsparcie emocjonalne, oceniające, instrumentalne, informacyjne;
q Działa buforowo, osłaniająco i ochraniająco jednostkę przed niekorzystnymi wpływami i doświadczeniami;
q Efekt buforowy wsparcia wynika z faktu, że jest ono konsekwencją relacji międzyludzkich, w których znaczącą rolę odgrywa:
§ Liczba osób wyrażających gotowość udzielenia wsparcia,
§ Zasoby, które mogą być uruchomione w celu zapewnienia wsparcia,
§ Zakres, w którym osoby z otoczenia chcą udzielać wsparcia;
q Rodzina dostarcza zasobów do codziennego radzenia sobie ze stresem. Stopień w jakim rodzina podziela z chorym emocje związane z chorobą i reakcje na nią warunkują strategię radzenia sobie z tą trudną sytuacją.
q W przypadku choroby szczególnego znaczenia nabiera wsparcie emocjonalne, rozumiane jako dzielenie myśli i uczuć z innymi. Wsparcie emocjonalne jest szczególnie istotne w sytuacjach ważnych życiowych kryzysów, kiedy to wyrażanie swoich uczuć i podzielenie się nimi z innymi osobami, staje się próbą rozładowania napięć charakterystycznych dla tej sytuacji kryzysowej.
q Organizowanie efektywnego wsparcia powinno opierać się na następującym modelu organizacyjnym:
KROK I: rozpoznawanie, KROK II: planowanie, KROK III: realizowanie, KRKO IV: ocenianie
ZACHOWANIA ZDROWOTNE W CHOROBIE
- Zachowania w chorobie czyli reakcja na obawy choroby są uzależnione od tego, jakie wyobrażenia o chorobie i jej źródłach i konsekwencjach posiada sama jednostka, czy i na ile wyobrażenie to pokrywa się z racjonalnym sposobem postępowania. Dlaczego pewna kategoria ludzi nie leczy się?
- Zachowania zdrowotne obejmują swym zakresem ogół nawyków, zwyczajów, postaw odnoszących się do zdrowia w wymiarze jednostkowym i społecznym.
- Do zachowań w zdrowiu należą:
= Zachowania podejmowane przez osobę zdrową w celu uzyskania jeszcze lepszego stanu zdrowia;
= Zachowania profilaktyczne- uczestnictwo w badaniach przesiewowych oraz inne zachowania w celu uniknięcia zachorowania;
= Zachowania osób uznanych za zdrowe ale bardziej niż przeciętnie narażonych na zachorowania, zmierzające do zapobiegania skutkom zagrożenia;
= Zachowania prokreacyjne – w celu zajścia w ciążę i prawidłowego jej przebiegu.
= Zachowania chroniące środowisko.
J.Wardl i A. Steptoe wyróżnili 5 klas zachowań zdrowotnych:
1.Unikanie używek
2.Pozytywne praktyki zdrowotne – ćwiczenia fizyczne, odpowiednia ilość snu, używanie filtrów przeciw słonecznych, częste mycie zębów, itp.
3.Zwyczaje żywieniowe - ilości spożywanych takich produktów jak mięso, owoce, sól, tłuszcze zwierzęce, ilość posiłków dziennie itp.
4.Bezpieczeństwo komunikacyjne- używanie pasów bezpieczeństwa, bezpieczna prędkość, trzeźwość
Zachowania profilaktyczne –badania kontrolne u lekarzy specjalistów (dentysta, ginekolog, internista, okulista), pomiar ciśnienia tętniczego, samobadanie piersi i jąder, badania cytologiczne
W SOCJOMEDYCZNEJ PERSPEKTYWIE RODZINĘ PRZEDSTAWIA SIĘ JAKO:
A. ZESPÓŁ ZDROWOTNY W ZNACZENIU : NEGATYWNYM - jako źródło chorób (somatycznych, psychicznych, niedostosowania społecznego),
- dostarczający niekorzystnych wzorów zachowań zdrowotnych;
- charakteryzujący się niską kulturą zdrowotną.
POZYTYWNYM - jako źródło zdrowia fizycznego, społecznego i psychicznego;
- dostarczający korzystnych wzorów zachowań zdrowotnych;
- charakteryzujący się wysoką kulturą zdrowotną
OPIEKA ZDROWOTNA REALIZOWANA JEST W OBRĘBIE WIELU FUNKCJI RODZINY. OPIEKA MA CHARAKTER WIELOSTRONNY I ZŁOŻONY:
1. Przekazuje, kształtuje wzory, motywuje do przestrzegania właściwych zachowań zdrowotnych;2. Stwarza warunki ich realizacji;3. Zabezpiecza w trudnych sytuacjach życiowych;4. Wspomaga emocjonalnie i opiekuńczo w sytuacji choroby;5. Pozwala na odreagowanie silnych napięć emocjonalnych niekorzystnych dla zdrowia;6. Realizuje pełną opiekę i pomoc w samoobsłudze i innych czynnościach (gotowanie, sprzątanie, załatwianie spraw poza domem) w stosunku do osób wymagających takich działań (małe dzieci, osoby starsze).
ZDROWIE ZACZYNA SIĘ W RODZINIE
Wyróżnione są 4 rodzaje związków między zdrowiem i rodziną.Dwa z nich analizują kierunek: Ø RODZINA→ZDROWIE 1. Rodzina sprawująca opiekę nad zdrowiem jej członków, 2. Rodzina jako zagrożenie zdrowia.Dwa następne- odwracają kierunek zależności zdrowia od rodziny: Ø CHOROBA→ RODZINA 1. Negatywne zmiany zachodzące w rodzinie w przypadku choroby jednego z jej członków, 2. Pozytywne zmiany zachodzące w rodzinie w przypadku choroby jednego z jej członków
makrauhenia