zazenyojinki.pdf

Spis zasad, na które nale»y zwróci¢

szczególn¡ uwag¦ praktykuj¡c siedz¡c¡

medytacj¦.

Uło»one przez Keizana Jokina, mnicha [z klasztoru Yokoji na

górze] Tokoku.

Przekład z oryginału chi«skiego: Hojun

* * *

Keizan Jokin — ur. 8 pa¹dziernika 5 roku ery Bun’ei (21 listopada 1268),

zm. 15 sierpnia 2 roku ery Shochu (29 wrze±nia 1325) — czwarty patriarcha

japo«skiej szkoły zen soto oraz zało»yciel linii przekazu zen soto w Japonii.

Keizan został mnichem w klasztorze Eiheiji w wieku trzynastu lat. W wieku

trzydziestu dwóch lat otrzymał przekaz nauk od Tettsu Gikaia (1219–1309),

trzeciego patriarchy linii zen soto w Japonii. Keizan był spadkobierc¡ linii prze-

kazu Dogena i przekształcił klasztor Daijoji znajduj¡cy si¦ w Kaga (dzisiejsza

prefektura Ishikawa) w klasztor w stylu chi«skiego buddyzmu chan. W pó¹niej-

szym okresie zast¡pił Gikaia jako przeło»ony klasztoru Daijoji i dzi¦ki niemu

klasztor ten stał si¦ głównym o±rodkiem zen soto w tym rejonie. Keizan zało»ył

i odbudował równie» znaczn¡ liczb¦ innych klasztorów, które słu»yły szerzeniu

tradycji zen soto w całej Japonii m.in. Jojuji, Yokoji oraz Sojiji. Do najwa»-

niejszych dzieł Keizana nale»¡: „Spis zasad, na które nale»y zwróci¢ szczególn¡

uwag¦ praktykuj¡c siedz¡c¡ medytacj¦” (jap. Zazen yojinki ), „Zapis przekazu

±wiatła” (jap. Denkoroku ) oraz „Czyste reguły Keizana” (jap. Keizan shingi ).

* * *

Siedz¡ca medytacja 1 pozwala [ci] bezpo±rednio urzeczywistni¢ podstaw¦ umysłu 2 i spo-

cz¡¢ w jego pierwotnej naturze. Nazywa si¦ to „pojawieniem si¦ prawdziwej twarzy” 3

tudzie» „pojawieniem si¦ pejza»u pierwotnej natury” 4 . Odrzu¢-ciało-i-umysł 5 i stro« od

[poj¦cia] siedzenia czy le»enia. Nie my±l o dobru i złu. Przekrocz wyobra»enie o zwykłych

istotach i m¦drcach. Nie ulegaj dyskusji na temat tego, co jest przebudzeniem a co ułu-

d¡. Nie rozgraniczaj buddów i »yj¡cych istot. Zatrzymaj dziesi¦¢ tysi¦cy spraw 6 i odrzu¢

wszelkie przywi¡zania, niczego nie tworz¡c; bez aktywno±ci »adnego z sze±ciu organów

zmysłów. Któ» to jest? Ten, którego imi¦ nigdy nie było znane. Nie mo»e by¢ to ciało,

ani nie mo»e by¢ to umysł. Je±li chcesz o tym pomy±le¢, my±l zostaje przeci¦ta. Je±li

1 Chi«. zuochan , jap. zazen .

2 Umysł porównywany jest w naukach buddyjskich do »yznego gruntu, z którego wzrasta wszelka

Dharma i cała zasługa, dlatego przyrównywany jest on cz¦sto do gleby, podło»a, na którym wyrastaj¡

trawa, krzewy oraz ró»nego rodzaju zbo»a.

3 Tzw. „twarz sprzed narodzin”, twarz Przebudzenia.

4 Chi«. benlai mianmu , jap. honrai menmoku oraz chi«. bendi fengguang , jap. honji no fuko . Metafory

okre±laj¡ce pierwotn¡ natur¦ umysłu — wrodzon¡ natur¦ buddy.

5 Chi«. jap. shinjin datsuraku . Termin po raz pierwszy u»yty przez Tiantonga Rujinga (jap. Tendo Ny-

ojo; 1163–1228) — porzuciwszy raz na zawsze ograniczenia zarówno ciała jak i umysłu adept osi¡ga Wiel-

kie Przebudzenie. Rujing mieszkał w klasztorze Qingde (jap. Keitokuji) na górze Tiantong (jap. Tendozan)

w rejonie Yinzhou, w Ningbo, w Chinach. Jego uczniem i bezpo±rednim spadkobierc¡ Dharmy był Dogen

Kigen oraz Jiyuan (jap. Jakuen).

6 W Chinach tak jak i w Japonii liczby dziesi¦¢ tysi¦cy u»ywano dla wyra»enia niezliczono±ci.

chcesz cokolwiek o tym powiedzie¢, słowa si¦ wyczerpuj¡. Niczym idiota, niczym głupiec.

Wysokie niczym góra i gł¦bokie jak ocean — nie ukazuj¡c szczytu, ani nie widz¡c dna.

Nie reaguj¡c na bod¹ce 7 i ±wiec¡c, oko rozbłyska wysoko ponad chmurami. Nie my±l¡c

pojmuje wszystko, jasno ukazuj¡c si¦ w swym milczeniu.

Na niebie i ziemi 8 jedynie to ciało si¦ ukazuje. Niezmierzonej wielko±ci, wielki człowiek.

Niczym ten, który umarł wielk¡ ±mierci¡. Nie ma pojedynczej rzeczy, która przesłoniłaby

wzrok. Nie ma pojedynczego pyłku kurzu przylegaj¡cego do stóp. Gdzie» miałby osi¡±¢

kurz? Która» z rzeczy miałaby stanowi¢ przeszkod¦? Czysta woda z natury nie ma ani

przodu ani tyłu. W przestrzeni nie istnieje ani wewn¡trz ani zewn¡trz. L±ni¡ce i nieska-

zitelnie czyste, samo o±wietlaj¡ce si¦ i naturalnie si¦ ukazuj¡ce 9 . Zanim jeszcze forma

i pustka rozdzieliły si¦ jak»e mogły istnie¢ zjawiska [obiektywnego ±wiata] oraz poznanie

[subiektywnego umysłu]? Istniało [to] od zawsze, ale nigdy nie posiadało nazwy. Trzeci

Patriarcha 10 , wielki nauczyciel, tymczasowo nazwał to umysłem, a Czcigodny Nagarjuna 11

nazwał to niegdy± ciałem — pojawieniem si¦ natury buddy, ukazaniem ciała wszystkich

buddów. Temu ksi¦»ycowi w pełni niczego nie brakuje ani nie ma niczego w nadmiarze.

Wła±nie ten umysł jest tym budd¡.

wiatło m¡dro±ci pierwotnej natury dawno temu wzeszło i ±wieci [nieustannie] a» do

teraz. Nagarjuna posłu»ył si¦ tym obrazem [na okre±lenie] osi¡gania stanu skupienia 12

wszystkich buddów. Umysł pierwotnie nie jest dwojaki, lecz ciała ró»ni¡ si¦ z wygl¡du.

Tylko umysł. Tylko ciało. Nie mo»na mówi¢, »e si¦ od siebie ró»ni¡ ani »e s¡ tym samym.

Umysł zmieniaj¡c si¦ tworzy ciało. Kiedy pojawia si¦ ciało, jest podzielone na cechy.

Kiedy fala delikatnie si¦ poruszy pod¡»a za ni¡ dziesi¦¢ tysi¦cy innych fal. Kiedy pojawi

si¦ ruch ±wiadomo±ci umysłu pod¡»a za nim dziesi¦¢ tysi¦cy dharm 13 . Tak zwane cztery

7 Skt. pratyaya , chi«. yuan , jap. en , „warunek”, „po±rednia przyczyna”, „bodziec”.

8 Tzn. w całym wszech±wiecie; w nierozró»niaj¡cym stanie wchłoni¦cia medytacyjnego.

9 Metafora obrazuj¡ca stan umysłu towarzysz¡cy praktykowaniu siedz¡cej medytacji.

10 Sengcan (jap. Sosan; ?–606) — chi«ski tradycyjnie uwa»any za trzeciego patriarch¦ w linii przekazu

buddyzmu chan. Jest autorem m.in. Strof wiary w umysł (chi«. Xinxin ming , jap. Shinjin mei ).

11 Chi«. Longshu, jap. Ryuju (przełom II i III w. n. e.). Jeden z najwa»niejszych ﬁlozofów buddyjskich,

zało»yciel szkoły madhyamika (chi«. zhongguan , jap. chugan , „±rodkowa droga”), uznawany przez szkoły

zenistyczne za czternastego patriarch¦ zen w Indiach.

12 Skt. samadhi , chi«. sanmei , jap. zammai . Wysoki poziom wchłoni¦cia medytacyjnego, w którym

do±wiadczaj¡cy podmiot staje si¦ jednym z do±wiadczanym przedmiotem. Jeden z trzech podstawowych

elementów praktyki buddyjskiej obok wskaza« i m¡dro±ci.

13 Chi«. fa , jap. ho . W tym kontek±cie termin ów odnosi si¦ do wszelkich oceniaj¡cych i rozró»niaj¡cych

funkcji umysłu; przedmiotu ±wiadomo±ci.

wielkie elementy 14 oraz pi¦¢ zbiorów 15 ł¡cz¡ si¦. Cztery składniki 16 i pi¦¢ zmysłów nie-

postrze»enie tworzy si¦ i pojawia. Ponadto powstaje trzydzie±ci sze±¢ substancji [ciała] 17 ,

oraz dwana±cie ogniw współzale»nego powstawania 18 . To tworzenie wci¡» trwa i zmienia

si¦ nieustannie tworz¡c ci¡gło±¢ — istnieje ona jedynie wskutek kombinacji wielorakich

dharm 19 . Dlatego te» umysł jest niczym ocean, a ciało niczym fale. Podobnie jak nie

istnieje pojedyncza fala poza oceanem tak poza fal¡ nie istnieje ani jedna kropla wody

oceanu. Fala nie jest oddzielona od oceanu. Ruch i bezruch nie s¡ od siebie ró»ne. Dlatego

zostało powiedziane: „Prawdziwy człowiek rodzi si¦ i umiera, odchodzi i przychodzi —

niezniszczalne ciało czterech wielkich elementów i pi¦ciu zbiorów”.

Siedz¡ca medytacja jest bezpo±rednim wej±ciem w ocean natury buddy. Jest ukazaniem

si¦ ciała wszystkich buddów. Ukazuje si¦ przed tob¡ pierwotnie istniej¡cy, nieskazitelnie

czysty i ±wietlisty umysł, i pierwotne ±wiatło m¡dro±ci buddy raz na zawsze całkowicie

wszystko o±wietla. Wody oceanu nie przybywa ani nie ubywa a fale nie cofaj¡ si¦. St¡d

wszyscy buddowie z powodu jednej najwa»niejszej rzeczy pojawiaj¡ si¦ w [tym] ±wiecie

14 Skt. maha-bhuta , chi«. sida , jap. shidai . Cztery elementy, z których zło»one s¡ wszystkie substancje

materialne. S¡ to: element ziemi (skt. prthivi dhatu , chi«. tu , jap. do ), którego podstawow¡ wła±ciwo±ci¡

jest twardo±¢ oraz funkcja ochronna; element wody (skt. ab-dhatu , chi«. shui , jap. sui ), który posiada

funkcj¦ zbierania oraz magazynowania wilgoci; element ognia (skt. teja-dhatu , chi«. huo , jap. hi ), którego

natur¡ jest gor¡co i posiada funkcj¦ ogrzewania; element wiatru (skt. vayu-dhatu , chi«. feng , jap. fu ),

którego funkcj¡ jest wprawianie w ruch wszystkich o»ywionych rzeczy i tym samym podtrzymywania

»ycia.

15 Skt. skandha , chi«. wuyun , jap. goun . Jest to zbiór pi¦ciu elementów składowych tworz¡cych isto-

t¦. Pi¦¢ zbiorów podzielonych jest pod wzgl¦dem substancji i umysłu na pi¦¢ kategorii, w±ród których

wymieniamy: form¦, doznania, postrze»enia, umysłowe formacje oraz ±wiadomo±¢. „Forma” (skt. rupa ,

chi«. se , jap. shiki ) to ogółem substancja, ciało czyli materialno±¢. „Doznania” (skt. vedana , chi«. shou ,

jap. ju ) to funkcja receptywna. „Postrze»enia” (skt. sa . jna , chi«. xiang , jap. so ) to obrazy, które poja-

wiaj¡ si¦ w umy±le — funkcja symboliczna. „Umysłowe formacje” (skt. sa . skara , chi«. xing , jap. gyo )

to wola, intencja czyli funkcje umysłu, które odpowiadaj¡ za po»¡danie — moc potencjału tworzenia.

„wiadomo±¢” (skt. vijnana , chi«. shi , jap. shiki ) to funkcja poznawcza.

16 Skt. a nga-catu . . aya , chi«. si zhi , jap. shi shi . Cztery składniki medytacji na poziomie drugiej dhyany:

wewn¦trzna czysto±¢, rado±¢, błogo±¢, skupienie umysłu; cztery wst¦pne metody koncentracji nauczane

w chengshi lun (jap. maka shikan ) — zbiorze wykładów na temat medytacji wygłoszonych przez Zhiyi

(jap. Chigi) (538–597), zało»yciela chi«skiej szkoły tiantai (jap. tendai).

17 Chi«. sanshiliu wu , jap. sanjuroku motsu . S¡ one uło»one w trzy grupy po dwana±cie ka»da: (1)

dwana±cie zewn¦trznych oznak — włosy, paznokcie, itd., (2) dwana±cie wewn¦trznych — krew, ko±ci,

itd., oraz (3) dwana±cie organów — serce, płuca, itd.

18 Skt. dvada±a-astanga pratıtyasamutpada , chi«. shier yinyuan , jap. juni innen . Kiedy pytany o przy-

czyn¦ cierpienia, Budda tłumaczył j¡ nieprzerwanym kontinuum dwunastu nast¦puj¡cych po sobie

faz uwarunkowania. S¡ to: niewiedza (skt. awvidya , chi«. wuming , jap. mumyo ), umysłowe formacje

(skt. sa . skara , chi«. xing , jap. gyo ), ±wiadomo±¢ (skt. vijnana , chi«. shi , jap. shiki ), nazwa i forma

(skt. namarupa , chi«. mingse , jap. myoshiki ), sze±¢ organów zmysłów (skt. . a . ayatana , chi«. liuchu ,

jap. rokusho ), kontakt (skt. spar±a , chi«. chu , jap. soku ), doznanie (skt. vedana , chi«. shou , jap. ju ),

po»¡danie (skt. t . . . a , chi«. ai , jap. ai ), lgni¦cie (skt. upadana , chi«. qu , jap. shu ), istnienie (skt. bha-

va , chi«. you , jap. yu ), narodziny (skt. jati , chi«. sheng , jap. sho ), staro±¢ i ±mier¢ (skt. jara-mara . a ,

chi«. laoshi , jap. roshi ).

19 Tzn. zjawisk.

i bezpo±rednio otwieraj¡, ukazuj¡c [przed »yj¡cymi istotami], stan przebudzenia, pozwa-

laj¡c [im] wej±¢ na Drog¦ Buddy i osi¡gn¡¢ Przebudzenie 20 . Dlatego istnieje cudowna

technika uspokojenia i nieskalanej [pragnieniami] czysto±ci, któr¡ nazywamy siedz¡c¡ me-

dytacj¡. Innymi słowy, jest to skupienie przyjmowania i u»ywania samego siebie 21 wszyst-

kich buddów, Królewskie Skupienie 22 . Chwila do±wiadczenia stanu tego» skupienia jest

chwil¡ urzeczywistnienia podstawy umysłu. Wiedz, i» jest to prawdziwe przekroczenie

bramy wiod¡cej na Drog¦ Buddy.

Je±li pragniesz urzeczywistni¢ podstaw¦ umysłu musisz porzuci¢ chwasty wiedzy i po-

mieszane zrozumienie i zostawi¢ zarówno ±wiatowe prawo jak i Prawo Buddy, odci¡¢

złudne emocje. Kiedy uka»e si¦ prawdziwy umysł jedynej rzeczywisto±ci, rozpierzchn¡

si¦ obłoki iluzji i na nowo wzejdzie ksi¦»yc Umysłu 23 . Budda mówił: „Słuchanie [nauk]

i rozmy±lanie [nad nimi] jest niczym pozostawanie za bram¡, siedz¡ca medytacja jest bez-

po±rednim powrotem do domu i spocz¦ciem w wygodzie”. Czy» tak w rzeczy samej nie

jest? Słuchaj¡c [nauk] i rozmy±laj¡c [nad nimi] nie zdołałe± do teraz uciszy¢ wszystkich

pogl¡dów a pierwotna natura umysłu pozostaje przesłoni¦ta — dlatego jest tak jakby±

został poza bram¡. Jedynie praktykuj¡c siedz¡c¡ medytacj¦ wszystko zatrzymujesz. Nie

ma »adnego miejsca, ani ruchu — dlatego jest to jak powrót do domu i spocz¦cie w wygo-

dzie. Równie» wszystkie splamienia pi¦ciu zasłon 24 pojawiaj¡ si¦ z niewiedzy, a niewiedza

oznacza niezrozumienie siebie. Praktykuj¡c siedz¡c¡ medytacj¦ dochodzisz do zrozumie-

nia siebie. Nawet je±li odrzuciłby± pi¦¢ zaciemnie«, a nie wyeliminowałby± niewiedzy, nie

jeste± jeszcze [na Drodze] buddów i patriarchów. Je±li pragniesz wykorzeni¢ niewiedz¦,

wyt¦»aj si¦ praktykuj¡c siedz¡c¡ medytacj¦ — to najwa»niejsza sprawa.

Staro»ytni mawiali: „Porzuciwszy ułud¦, pojawia si¦ spokój. Kiedy pojawi si¦ spokój,

zamanifestuje si¦ m¡dro±¢. Wraz z ni¡ uka»e si¦ prawdziwy wgl¡d”. Je±li pragniesz wy-

korzeni¢ złudny umysł, musisz porzuci¢ my±li o dobru i złu. Porzu¢ wszelkie troski tego

±wiata — nie my±l umysłem i nie czy« ciałem. Na to musisz zwróci¢ najwi¦ksz¡ uwag¦.

Kiedy wyczerpiesz złudne przywi¡zania, umysł ułudy ustanie. Je±li złudny umysł ustanie,

20 Cytat z Sutry Lotosu Tajemnego Prawa (skr. Saddharmapu . . arıka-sutra , chi«. Miaofalianhuajing ,

jap. Myoho rengekyo , Taisho 262, przekł. Kumarajıvy [chi«. Jiumoluoshi, jap. Kumaraju; 350–409?] z 406

roku), rozdz. „O zr¦cznych ±rodkach”.

„iariputro, có» to znaczy, »e wszyscy Czczeni-przez-±wiat-buddowie, dla tej jednej jedynej rzeczy

pojawiaj¡ si¦ w tym ±wiecie? Wszyscy Czczeni-przez-±wiat-buddowie pragn¡c, by przed »yj¡cymi istotami

otworzyły si¦ wrota m¡dro±ci buddy, pozwalaj¡c im przez to osi¡gn¡¢ czysto±¢. Dlatego pojawiaj¡ si¦

w tym ±wiecie. Pragn¡c ukaza¢ »yj¡cym istotom m¡dro±¢ buddy pojawiaj¡ si¦ w tym ±wiecie. Pragn¡c,

by »yj¡ce istoty przebudziły si¦ w m¡dro±ci buddy, pojawiaj¡ si¦ w tym ±wiecie. Pragn¡c, by »yj¡ce istoty

weszły na Drog¦ m¡dro±ci buddy pojawiaj¡ si¦ w tym ±wiecie. iariputro, dlatego wła±nie, z powodu tej

jednej jedynej rzeczy, wszyscy buddowie pojawiaj¡ si¦ w tym ±wiecie”.

21 Chi«. zishouyong sanmei , jap. jijuyo sammai . Stan wchłoni¦cia medytacyjnego, podczas którego osi¡-

gn¦ło si¦ Przebudzenie, samemu czerpie si¦ z niego korzy±ci i je wykorzystuje w dalszym »yciu.

22 Skt. samadhi-raja-samadhi , chi«. sanmei wang sanmei , jap. zanmai o zanmai . Najwy»sze ze wszyst-

kich stanów wchłoni¦cia medytacyjnego. W buddyzmie chan/zen zwi¡zane jest to z siedz¡c¡ medytacj¡;

w buddyzmie czystej ziemi natomiast stan ten osi¡ga si¦ poprzez recytacj¦ imienia Buddy Amitabhy.

23 Tzn. pierwotnej natury buddy.

24 Skr. pancavara . a , chi«. wugai , jap. gogai . S¡ to: »¡dza, gniew, apatia, poruszenie i zw¡tpienie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: