Niemułka różana
Ardis plana
Systematyka:
Błonkówki (Hymenoptera)
Występowanie i rośliny żywicielskie:
Powszechnie występujący na terenie kraju, również w uprawach szklarniowych.
Atakuje wszystkie gatunki róż, z wyjątkiem Rosa rugosa.
Opis:
Dorosła samica jest czarno ubarwiona, 3-4 mm długości. Larwy początkowo są białe, później jasnozielone o brunatnej głowie, z 3 parami nóg tułowiowych i 8 parami nóg odwłokowych. Dorasta do 9 mm długości.
Szkodliwość:
Powoduje obniżenie jakości hodowanych róż oraz znacząco obniża wartość estetyczną zakładanych klombów. Cykl rozwojowy i specyfika zachowania gatunku mogą w bardzo poważnym % uszkodzić uprawę. Szczególne nasilenie szkód ma miejsce na obszarach zacienionych i wilgotnych.
Rozwój i objawy żerowania:
Rujka odbywa się od V do VI. Samica składa jaja w nakłuciach wykonanych pokładełkiem w blaszce liściowej w różnych miejscach. W niektóre z nakłuć samica nie składa jaja a jedynie wydziela substancje które w ciągu 24 godzin powodują zwinięcie się liścia w rurkę. Podobny proces zwijania liścia przeprowadza wylęgająca się z jaja larwa. Liść zwinięty jest~ od brzegów pod spód wzdłuż nerwu, głównego. Siedząca wewnątrz rurki larwa jest charakterystycznie zwinięta w kształt litery C. Larwa wygryza tkankę miękiszową liścia szkieletując go. Dojrzała larwa wychodzi z rurki i opada na ziemię. Na głębokości ok. 10 cm otacza się kokonem i zimuje.
Czynniki ograniczające, profilaktyka i zwalczanie:
- Skuteczna walka z owadem wymaga użycia insektycydów, naj skuteczniej jest wykonać 2 zabiegi oprysku w odstępie 14 dni.
Przędziorek chmielowiec
(Tetranych us urticae)
Roztaocza (Acaridida) z rodziny przedziorkowatych (Tetranychidae)
Występowanie i rośliny zywicielskie:
Występuje na całym świecie. Jest szkodnikiem wielożernym, polifag związany z około 300 gatunkami roślin, zarówno uprawowych jak i chwastów.
Samice mają ciało owalne około 0,5 mm długości. Zimujące są ceglastopomarańczowe, letnie żółtozielone z dwiema brunatnozielonymi plamami po bokach. Samiec romboidalnego kształtu jest nieco mniejszy od samicy. Jajo tuż po złożeniu jest przeźroczyste, później żółtawe, kuliste, średnicy około 0,13 mm. Larwa z 3 parami nóg, żółtawozielona.
Objawy żerowania i szkodliwość:
Dorosłe przędziorki i larwy nakłuwają tkankę liścia i wysysają zawartość komórek. Na górnej stronie opanowanych liści pojawiają się jasnożółte plamy, których ilość i wielkość zależy od liczebności szkodnika. Silnie uszkodzone liście stopniowo żółkn~ brązowieją i zasychają, ich brzegi zawijają się do góry a na dolnej stronie widoczna jest delikatna pajęczyna. Uszkodzone rośliny mają osłabiony wzrost i dają niewielki plon.
Rozwój:
Zimują zapłodnione samice w resztkach roślinnych, w pobliżu rośliny żywicielskiej, w skupiskach po kilka lub kilkanaście sztuk, oprzędzone delikatną pajęczyną. Wczesną wiosną w temperaturze 10-12 °C zaczynają żerować i po kilku dniach przybierają zielonkawa barwę. Samica składa ok. 80-200 jaj na dolnej stronie liści. Tam też żerują larwy. Rozwój jednego pokolenia, zależnie od temperatury, trwa 2-3 tygodnie. W sezonie pojawia się 4-6 pokoleń.
Rozwojowi sprzyja sucha i upalna pogoda.
-
W warunkach naturalnych przędziorki ograniczane są przez drapieżne roztocze
z rodziny dobroczynkowatych (P/”zytoseiidae)
Niektóre fun~gicydy stosowane do zwalcząn~a chorób grzybowych dziąłają ną
ogramczenie liczebriosci przędziorka
Zwalczanie chemiczne na stadia ruchome prowadzi się najczęściej w okresie
letnim, lub przy silnym występowaniu każdego z pokoleń.
Tarcznik paprotkowiec
Pinnaspis aspidistrae
Pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera), rodzina tarcznikowate (Diaspididae)
Występuje często w ciepłych strefach klimatycznych. W warunkach Polskich w większych nasileniach jedynie w uprawach szldarniowych. Spotykany na dolnej stronie liści paproci a także palm i storczyków.
Tarczki samic kształtu gruszkowatego, spłaszczone, żółtobrunatne, długości 1,8 do 2,5 min. U tego gatunku osłonki larw przeobrażających się w samce zawsze dobrze widoczne i liczne. Są bardzo małe, wydłużone i śnieżnobiałe. W niesprzyjających warunkach szkodnik chowa się pod osłoną tarczki, szczelnie przylegającej do powierzchni rośliny.
Żerują na pędach i liściach, nakłuwają tkanki rośliny. Larwy i samice są przytwierdzone do rośliny kłujką wbitą w tkankę. W miejscach wysysania soków powstają odbarwienia i przebarwienia. Często rośliny tracą liście i usychają.
Samice składają jaja pod tarczką i giną. Wylęgłe larwy w ciągu kilku pierwszych godzin życia są bardzo ruchliwe. W tym czasie umiej ścawiają się~~ na roślinie żywicielskiej i przytwierdzają się kłujką. W tym czasie tracą oczy, czułki i nogi, a w miarę wzrostu na ich grzbietowej stronie tworzy się coraz większa tarczka ze zrzucanych kolejno wylinek i wydzielin gruczołów. Pewna częśc larw zachowuje oczy, czułki i nogi z czasem wytwarza 1 parę skrzydeł przekształcając się w samce. Samce są nieliczne i żyją bardzo krótko. W miejscach żerowania widoczne są plamy po nakłuciach.
Przy silnym wystepowaniu tworzy się na liściach warstewka rosy miodowej.
Usuwać silnie porażone liście.
Przy masowym wystąpieniu spryskiwać powierzchnię roślin preparatami
zawierającymi olej parafmowy.
W przypadku pojedynczego wystąpienia szkodnika można zdejmować go
mechanicznie np. szczoteczką do zębów i miejsca po oderwaniu smarować
olejem co doprowadzi do uduszenia larw.
Welnowiec cytrusowiec
Planocoecus citri
Pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera)
Szeroko rozpowszechniony na Swiecie. W Polsce częsty w uprawach
szldamiowych lub domowych gatunków roślin egzotycznych, szczególnie częsty w uprawach kaktusów i roślin cytrusowych.
Ciało samic szerokoowalne, barwy różowej, niekiedy zielonkawej, pokryte białą mącznistą wydzieliną woskową, boki ciała okolone krótkimi szczecinkami. Długość ciała 3-5 mm. Samiec występuje rzadko, jest mniejszy delikatnie zbudowany, ma oczy, czułki i skrzydła, porusza się szybko i żyje krótko.
Opanowane rośliny są zwykle bardzo osłabione, w miejscach wysysania soków tkanki ulegają odbarwieniu, wreszcie całe rośliny żółkną, tracą liście i stopniowo usychają. Ze względu na sposób żerowania polegający na nakłuwaniu tkanek długą kłujką sięgającą do głębokich tkanek roślinnych, często nawet do wiązek przewodzących, bardzo trudno jest prowadzić skuteczną walkę ze szkodnikiem. Dodatkowo wszystkie zabiegi są utrudnione ze względu na przebywanie szkodników na starszych fi~agmentach rośliny oraz często na spodach liści.
Samice składają jaja luzem między kłębkami wydzieliny woskowej, z nich wykluwają się czerwce, które wysysają sok z tkanek rośliny. Na ogonkach liściowych oraz w kącikach nerwów blaszki liściowej oraz w rozwidleniach gałązek obserwować można białe woskowate wydzieliny pod którymi znajduje się szkodnik. W ciągu sezonu w optymalnych warunkach rozwinąć się może kilka pokoleń.
- Usuwać zaatakowane rośliny z hodowli.
- Opryskiwać zaatakowane miejsca olejem parafinowym, co doprowadza do uduszenia czerwców.
- Skuteczne jest metoda biologiczna polegająca na przeciwstawieniu
szkodnikom ich wrogów naturalnych. Są to organizmy zarówno pasożytnicze jak i drapieżne. Można je nabyć w sklepach specjalistycznych.
Zastosowanie jedynie w pomieszczeniach zamkniętych.
Wciornastek mieczykowiec
Taeniot/irips simplex
Przylżeniec (T/iysanoptera) z rodziny wciornastkowatych (T/iripidae)
Szeroko rozpowszechniony w Europie. W wielu krajach szkodnik objęty jest przepisami kwarantanny roślin. W Polsce powszechny. Szkodnik głównie
mieczyka, jednak występuje również na frezji, kosaćcu oraz narcyzie.
Postać dorosła o d~ługości 1,3-1,7 mm, barwy ciemnobrunatnej do czarnej, z
dobrze widocznym poprzecznym paskiem jaśniejszym na złożonych skrzydłach.
Larwa żółtopomarańczowa.
Powoduje uszkodzenie bulwocebul w przechowalniach oraz znaczne obniżenie plonów i wartości zdobniczej kwiatów.
Rozwój i objawy źerowania:
Najpierw na liściach potem na kielichach kwiatowych ukazują się liczne małe plamki srebrzystobiałe, później powstają żółtawoszare plamy i smugi, z czasem jasnobrunatne i cienmobrunatne. Na płatkach kwiatowych widoczne są wypłowiałe plamki białe do żółtawobrunatnych. Kwiaty słabo się rozwijają, często pozostają w paj<u. Liście i kwiaty pokryte są czarnymi, zeschniętymi grudkami kału na których nierzadko rozwijają się grzyby saprofityczne. W przechowalniach na bulwocebulach widać skorupiaste, pomarszczone, brunatne ślady po nakhiciach. Takie bulwocebule kurczą się i na wiosnę źle kiełkują.
Samice składaj ąjaja w tkanki liści i płatków kwiatowych. W ciągu roku rozwija się kilka pokoleń szkodnika. W naszym klimacie przezimowuje tylko w bulwocebulach w przechowalniach.
- W szerokim zakresie przestrzegać zasad higieny roślin w uprawie, stosować
bezwzględnie przepisy kwarantannowe.
- Przed wysadzeniem bulwy mieczyka zanurzać w emulsji wodnej preparatów
metyloparationowych.
- Zagrożone rośliny spryskiwać co 10-14 dni preparatami zawierającymi w/w
substancję.
- W czasie zbioru bulwocebule oczyszczać z łodyg, które należy bezwzględnie
natychmiast palić. Następnie bulwy co ok. 14 dni opylać preparatami
nietyloparationowymi.
Bruzdownica pędówka
Ardis bruniyentris
Powszechnie występujący na terenie kraju, również w uprawach szldarniowych.
Atakuje wszystkie gatunki róż
Mała błonkówka długości 5-6 mm. Imago ma kształt wydłużony, cylindryczny, ciało koloru czarnego z białymi plamkami i obrzeżeniami, pokryte szarymi włoskami. Przedpiecze z tyłu głęboko półkolisto wcięte. Skrzydła szaro przydymione z obfitym ciemnobrunatnym użyłkowaniem i ciemnobrunatną plamką brzeżną (znamieniem) na przedniej krawędzi pierwszej pary skrzydeł. Odwłok całą swoją szerokościąpołączony jest z tułowiem i zwęża się ku tyłowi. Larwa o długości do 12 mm, ciało wydłużone o powierzchni matowo połyskującej barwy żółtawobiałej. Głowa żółtobrunatna, wyraźna, oczy czarne.
Może doprowadzić do szkód o charakterze klęski. Spotyka się krzaki róż na których szkodnik opanował wszystkie pędy kwiatowe. Roślina broniąc się przed owadem wytwarza na wierzchołkach nowe odbicia w kształcie miotły.
Lot owadów rozpoczyna się pod koniec kwietnia lub na początku maja. Samica składa jaja w delikatne, zdrowe i soczyste pędy róż w pobliżu ich wierzchołka. Po wylęgu larwa wgryza się w pęd i drąży w nim chodnik o długości 3-5 cm, posuwając się w dół, przez co koniec pędu wygina się ku dołowi, ciemnieje i obumiera. Larwa usuwa kał i skórki wylinek przez otwór na górze. Dojrzała larwa na przełomie czerwca i lipca wygryza z boku pędu okr~ły otwór, przez który wychodzi i przedostaje się do ziemi. Tam wytwarza brunatny oprzęd i w nim zimuje. W ciągu roku jest tylko 1 pokolenie.
Szczególną uwagę należy zwrócić na usuwanie i niszczenie uszkodzonych
wierzchołków roślin.
Skuteczna walka z owadem wymaga użycia insektycydów.
Mszyca różano-szczeciowa
Macrosip/ium rosae
Pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera), rodzina mszycowatych (Aphididae)
Gatunek kosmopohtyczny znany w Polsce na róży, jabłoni oraz na truskawkach w rejonach tradycyjnej uprawy.
Duża mszyca o wielkości 4-6 mm, w zależności od rasy o zabarwieniu różowym lub zielonym. Syfony długie, ciemne, z charakterystycznym, siatkowatym wzorkiem. Ogonek długi palcowaty. Czułki długie, głowa ciemna.
Zasiedla zwykle najmłodsze f~agmenty pędów i liści powodując ich deformację przy masowych pojawach. Mszyce są wektorami wirusów zwłaszcza związanych z truskawką, co przy zmianie żywicieli w ciągu sezonu wegetacyjnego ma spore znaczenie.
Zimuje na różach w postaci jaj z których na wiosnę wylęgają się dorosłe mszyce. W ciągu sezonu rozwija się wiele pokoleń z których część pozostaje na różach a część przelatuje na inne rośliny, jak: jabłoń, truskawka, szczeć, świerzbnica, kozłek. Jesienią uskrzydlone samice wracają na róże i składają zimujące jaja. Największe nasilenie pojawu ma miejsce w maju do połowy czerwca oraz w okresie jesiennym we wrześniu.
- Sadzonki pobierać tylko z plantacji matecznych wolnych od szkodnika.
- Mszyce naturalnie ograniczane są przez biedronki oraz złotooki.
- Na zasiedJony~h plaptaęjach można zwalczać mszyce środkami chemicznymi
w okresie ich Żerowania na liściach.
Obnażacz różówka
Argae rosae
Błonkówki (Hymenoptea)
Gatunek pospolity, szczególnie duże nasilenie występowania w środkowej i zachodniej części Polski. Związany jest z wieloma gatunkami róż.
Imago o wielkości do 10 mm. Głowa czarna, tułów żółto zabarwiony. Larwa do 20 n-im długości, barwy niebieskozielonej z czarnymi brodawkami na całym ciele, posiada 9 par nóg. Dorosłe żerujące larwy łatwo poznać, gdyż przednimi odnóżami przytwierdzone są do liścia, natomiast tylna cześć ciała jest esowato wygięta i wzniesiona ku górze.
Objawy żerowania i rozwój:
Od V do VII samica składa jaja na pędach kilka centymetrów poniżej wierzchołka. Nacina skórkę pędu, pod ...
jadzika16