Analiza ekonomiczna
ANALIZA EKONOMICZNA
LITERATURA:
T. Waśniewski, W. Skoczylas “Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie”
Wydawnictwo Rozwoju Rachunkowości 2004
ELEMENTY BILANSU ORAZ RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT
1. Bilans - Zestawienie aktywów i pasywów na dany moment
A) Bilans
Usystematyzowane zestawienie wartości składników zasobów majątkowych (aktywów) jednostki oraz źródeł ich finansowania (pasywa), sporządzonym na dany dzień i w określonej formie.
To zestawienie statyczne, gdyż ukazuje stany aktywów i pasywów w danym dniu.
Bilans jest elementem sprawozdania finansowego, który charakteryzuje największa pojemność informacyjna. W bilansie znajduje bowiem odzwierciedlenie zarówno sytuacja majątkowa jak i finansowa jednostki gospodarczej. Sytuacja ta jest przedstawiona w dwóch momentach: na początku i na końcu roku obrotowego. Porównanie stanu w tych dwóch momentach stwarza możliwość dokonania oceny rezultatów rocznej działalności danej jednostki gospodarczej.
STRUKTURA BILANSU
Struktura bilansu obejmuje pięć poziomów szczegółowości wykazywania składników aktywów i pasywów.
Pozycje znajdujące się na danym poziomie agregacji są sumą pozycji wykazywanych na niższym poziomie . Suma pozycji znajdujących się na najwyższym poziomie agregacji (pod literką A. lub B.) jednej ze stron bilansu, tj. aktywów lub pasywów, daje s u m ę b i l a n s o w ą.
Jednostki prowadzące działalność gospodarczą na mniejszą skalę mogą sporządzać bilans w formie uproszczonej, tj. wykazywać tylko dane dotyczące dwóch najważniejszych poziomów agregacji (pozycje pod literkami A. i B. oraz cyframi rzymskimi)
a) Aktywa:
To zasoby majątkowe, jakimi dysponuje jednostka gospodarcza prowadząca działalność. Są one zasobami majątkowymi, wyrażanymi wartościowo. Zastosowanie miernika pieniężnego umożliwia agregację różnych pozycji aktywów.
* wg Założeń koncepcyjnych KMSR
Aktywa to zasoby kontrolowane przez jednostkę w wyniku zdarzeń z przeszłości, z których, według przewidywań, jednostka osiągnie w przyszłości korzyści ekonomiczne.
* wg Ustawy o rachunkowości z dn. 29 września 1994 r.
Aktywa to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości napływ korzyści ekonomicznych do jednostki.
Duże zróżnicowanie składników aktywów, jakimi mogą dysponować jednostki prowadzące działalność gospodarczą, powoduje konieczność dokonania ich klasyfikacji wg określonych kryteriów.
Dwoma podstawowymi kryteriami klasyfikacji aktywów są:
1) kryterium rodzajowe
2) kryterium stopnia płynności
Ad 1) kryterium rodzajowe pozwala wyróżnić trzy grupy składników aktywów o odmiennej postaci:
- aktywa rzeczowe
Są składnikami zasobów majątkowych, które mają charakter materialny i przyjmują postać fizyczną, rzeczową.
- aktywa finansowe
To aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.
- aktywa niematerialne
Są składnikami zasobów majątkowych, które nie mają ani nie są aktywami finansowymi. Szczególną postacią tych aktywów są inwestycje, którymi mogą być zarówno aktywa finansowe, jak i materialne oraz rzeczowe.
Ad 2) aktywa są uporządkowane w bilansie wg kryterium rosnącej płynności, które jest nadrzędnym kryterium klasyfikacji aktywów.
Przez płynność aktywów rozumie się możliwość zamiany poszczególnych składników aktywów na środki pieniężne, które są najbardziej płynnym składnikiem aktywów.
Na podstawie kryterium rosnącej płynności aktywa wykazywane w bilansie dzieli się na dwie grupy:
A. Aktywa trwałe
B. Aktywa obrotowe
A. AKTYWA TRWAŁE
To składniki zasobów majątkowych, które charakteryzuje długotrwałe użytkowanie lub wyłączenie z obrotu w danej jednostce. W praktyce przyjmuje się, że okres ekonomicznej użyteczności w danej jednostce składników zaliczanych do aktywów trwałych, jest dłuższy niż jeden rok.
Zgodnie z kryterium rosnącej płynności, składniki aktywów trwałych zostały podzielone w bilansie na pięć grup:
I. Wartości niematerialne i prawne
Obejmują nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone na potrzeby jednostki, czyli:
a) autorskie prawo majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje
b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych
c) know -how
Do wartości niematerialnych zalicza się ponadto nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych.
Klasyfikacja W.N.iP. w bilansie jest następująca:
1. Koszty zakończonych prac rozwojowych
2. Wartość firmy
3. Inne W.N.iP.
4. Zaliczki na W.N.iP.
II. Rzeczowe aktywa trwałe
Obejmują składniki zasobów majątkowych o charakterze materialnym, których okres ekonomicznej użyteczności w danej jednostce jest dłuższy niż jeden rok.
Składniki rzeczowych aktywów trwałych zostały zgrupowane w bilansie w następujący sposób:
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie
III. Należności długoterminowe
Obejmują ogół należności, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.
ND = ND + NK
w formie analitycznej w formie podstawowej pow. 12 miesięcy
NK = NK - NK
IV. Inwestycje długoterminowe
To aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Są to więc aktywa, które stanowią długoterminowe lokaty kapitału.
CELE INWESTYCJI:
Zwiększenie zysków firmy
(w przypadku akcji) rozwój swojej działalności podstawowej,
poprzez podmioty zależne i stowarzyszone
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
To rozliczenia międzyokresowe, które trwają dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. podatek dochodowy.
B. AKTYWA OBROTOWE
To składniki zasobów majątkowych jednostki, które zużywają się w jednym cyklu operacyjnym. Wykorzystanie tych składników w procesie gospodarczym powoduje ich przekształcenie oraz zmianę pierwotnej postaci:
- za środki pieniężne dokonuje się zakupu materiałów
- materiały przekształcane są w produkty w procesie przetwarzania
- produkty gotowe po sprzedaży zamieniają się na należności
- należności zamieniają się w środki pieniężne.
Klasyfikacja aktywów obrotowych w bilansie przedstawia się następująco:
I. Zapasy
aby je ocenić należy zwrócić uwagę na przychody ze sprzedaży.
W małych firmach poziom zapasów nie powinien rosnąć, chyba że rośnie sprzedaż. Wyjątkiem są odbiorcy lub dostawcy hurtowi.
Zapasy to:
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy.
Oceniając zapasy należy zapoznać się z płynnością, wypłacalnością i efektywnością działalności przedsiębiorstwa.
Zapasy są składnikami rzeczowych aktywów obrotowych, czyli że są przeznaczone d zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego, właściwego dla danej działalności, jeśli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.
II. Należności krótkoterminowe
Obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezliczonych do
aktywów finansowych, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
III. Inwestycje krótkoterminowe
krótkoterminowe aktywa finansowe w jednostkach powiązanych, środki pieniężne i inne aktywa pieniężne, tj.
gotówka i jej ekwiwalent:
Jeśli poziom gotówki wzrasta - wzrasta płynność finansowa firmy
Jeśli poziom gotówki maleje - maleje płynność finansowa firmy
To aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonom. w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
To rozliczenia trwające nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Obejmują one wydatki poniesione z góry, które stanowią koszty przyszłych okresów sprawozdawczych, np.
tj. ubezpieczenia, prenumerata czasopism, nakłady na
badanie i rozwój.
Patrz:
“BILANS. AKTYWA” załącznik nr 1
“PODZIAŁ AKTYWÓW” załącznik nr 2
b) Pasywa:
Są to źródła finansowania zasobów majątkowych. Przedstawiają źródła pochodzenia zasobów majątkowych oraz wskazują, jaki jest czas ich zwrotu.
Pasywa stanowią równowartość zasobów majątkowych zaangażowanych w działalność jednostki gospodarczej. Wynika to z faktu, że każdy składnik zasobów majątkowych jednostki musi mieć odpowiednie źródło finansowania.
Źródła finansowania zasobów majątkowych mogą być różne:
- część jest finansowana ze źródeł własnych, tj. kapitały (fundusze) własne
- część jest finansowana ze źródeł obcych, tj. kapitały (fundusze) obce lub zobowiązania
Pasywa są uporządkowane w bilansie wg zasady rosnącej wymagalności, czyli pilności zwrotu. Zgodnie z tym kryterium ogół pasywów bilansu podzielono na dwie grupy:
A. Kapitał (fundusz) własny
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
Stanowi równowartość zasobów majątkowych jednostki, którymi ona dysponuje w całym okresie działalności.
Jest on tworzony z wpłat akcjonariuszy lub udziałowców, wkładów właścicieli lub wspólników jednostki, przy czym wkład może mieć postać pieniężną lub niepieniężną, nazywaną aportem. Źródłem tworzenia kapitału (funduszu) własnego jest także wypracowany przez jednostkę zysk.
Kapitał (fundusz) własny jest wykazywany w bilansie wg następujących pozycji:
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
Jest równowartością zasobów majątkowych jednostki, która odpowiada wartości wkładów wniesionych w momencie założenia jednostki w celu finansowania jej działalności.
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)
Są wykazywane w bilansie jako wielkości ujemne. Korygują kapitały podstawowe.
III. Udziały (akcje ) własne (wielkość ujemna)
jw.
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
Stanowi tę część kapitału (funduszu) własnego, która powstaje w trakcie funkcjonowania jednostki.
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
Jest tworzony w zawiązku z aktualizacją wyceny środków trwałych oraz inwestycji długoterminowych. Przenosi się na niego różnicę wartości netto środków trwałych powstającą w rezultacie przeszacowania ich wartości oraz różnice między cenami nabycia a cenami rynkowymi inwestycji długoterminowych.
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
Są przeznaczone na pokrycie spodziewanych w przyszłości wydatków specjalnych i ewentualnych strat. Kapitał (fundusz) ten wypracowuje jednostka z wygenerowanego zysku netto.
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
Dotyczy nie podzielonego zysku netto lub niepokrytej straty netto z lat ubiegłych.
VIII. Zysk (strata) netto
Przedstawia wynik finansowy netto wygenerowany w danym roku obrotowym. Zysk netto jest podstawowym źródłem powiększania zasobów majątkowych. Z kole strata netto przyczynia się do zmniejszenia ogólnej wartości tych zasobów.
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielość ujemna)
Wykazywane są jako wielkość ujemna, korygują wypracowany w ciągu roku zysk netto, przeznaczony do podziału.
B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania oznaczają wynikający z przyszłych zdarzeń obowiązek wykonywania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania są sklasyfikowane w bilansie następująco:
I. Rezerwy na zobowiązania
Są to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota zapłaty nie są pewne, ale można wiarygodnie oszacować ich wysokość. Tworzenie rezerw jest spowodowane niepewnością towarzyszącą wielu transakcjom finansowym.
II. Zobowiązania długoterminowe
To zobowiązania, których termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy, począwszy od dnia bilansowego.
III. Zobowiązania krótkoterminowe
Jest to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub część zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
IV. Rozliczenia międzyokresowe
Jako pozycja pasywów bilansu, obejmują kwoty, które podlegają rozliczeniom w czasie, zgodnie z zasadą współmierności kosztów i przychodów.
W bilansie analitycznym (stworzonym dla potrzeb badań analitycznych) wyróżniamy w części PASYWÓW pod pozycją B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (kapitał obcy) następujące elementy:
I. Zobowiązania i rezerwy długookresowe
związane są z rozwoje firmy, powinny finansować aktywa obrotowe.
Suma D
II. Zobowiązania i rezerwy krótkookresowe
związane są z bieżącą działalnością firmy.
Suma K
Rezerwy
* długoterminowe D:
- rezerwa na podatek dochodowy
- świadczenia na rzecz pracowników
- inne rezerwy
* krótkoterminowe K:
Zobowiązania:
- pożyczki
- emisja papierów wartościowych
- zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy od jednostek powiązanych i pozostałych
- pozostałe zobowiązania
- na wynagrodzenie
- z tytułu dostaw i usług do 12 miesięcy
- inne
Rozliczenia międzyokresowe:
- ujemna wartość firmy
- inne rozliczenia międzyokresowe
Porównując zobowiązania z tytułu dostaw i usług bierzemy pod uwagę koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów.
Kapitał stały
Może być zdefiniowany jako różnica pasywów i zobowiązań krótkoterminowych. Przedstawia stałe i długoterminowe źródło finansowania działalności jednostki gospodarczej, na podstawie niżej podanego wzoru:
KS = KW + ZD
Gdzie:
KS - to kapitał stały
KW - to kapitał własny, który ukazuje wkład właścicieli jednostki gospodarczej w finansowanie jej działalności. Kapitał ten bowiem odzwierciedla równowartość środków wniesionych przez właścicieli. KW jest powiększony o wypracowany i zatrzymany w jednostce zysk.
ZD - (kapitał obcy długoterminowy) to zobowiązania długoterminowe, który odzwierciedla długoterminowe finansowanie aktywów jednostki ze źródeł obcych.
Kapitał zainwestowany
To ten kapitał, który jego dawcy zainwestowali w nasze przedsiębiorstwo:
* W przypadku kapitału własnego KW - zainwestowali właściciele
* W przypadku kapitału obcego KO - zainwestowali wierzyciele
KZ = KW + KOD oprocentowane + KOK oprocentowane
KOD oprocentowane - to kapitały obce, długookresowe, tj. kredyty, pożyczki, emisja obligacji
KOK oprocentowane - to kapitały obce, krótkoterminowe, tj. kredyty, pożyczki, weksle, dłużne papiery wartościowe do 12 miesięcy
Kapitał obcy
Stanowi równowartość tej części zasobów majątkowych jednostki, która nie została sfinansowana kapitałami (funduszami) własnymi.
“BILANS. PASYWA” załącznik nr 3
“PODZIAŁ PASYWÓW ” załącznik nr 4
2. Rachunek zysków i strat
B) Rachunek zysków i strat
Jest zestawieniem rachunkowym wyników finansowych osiągniętych przez jednostkę gospodarczą w okresie sprawozdawczym. W zestawieniu tym przedstawia się kwotę wyniku finansowego oraz kwoty wielkości, które wpłynęły na wynik finansowy.
Podstawową kategorią występującą w rachunku zysków i strat jest wynik finansowy. Stanowi on różnicę między osiągniętymi przychodami i kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów.
Ogólna formuła wyniku finansowego jest następująca:
Wynik finansowy = Przychody - Koszty
Ustawa o rachunkowości z dn. 29 września 1994 r. dopuszcza dwa warianty rachunku zysków i strat:
1) wariant porównawczy
Polega na wykazywaniu kosztów własnych sprzedanych produktów w układzie rodzajowym w wysokości poniesionej w okresie sprawozdawczym.
2) wariant kalkulacyjny
Polega na wykazywaniu kosztów własnych sprzedanych produktów wg pozycji kalkulacyjnych. W trakcie kalkulacji ustala się koszty wytworzenia sprzedanych produktów, które porównuje się z przychodami ze sprzedaży produktów.
Analityczny rachunek zysków i strat
Jest pewną uproszczoną wersją rachunku sprawozdawczego. To uproszczenie polega na agregacji danych pozycji szczegółowych w pozycje o większej pojemności informacyjnej. (patrz: przykład dla firmy odzieżowej)
Rachunek zysków i strat jest sporządzany w układzie segmentowym. Oznacza to odrębne wykazywanie dla każdego rodzaju działalności:
1) osiągniętych przychodów
2) poniesionych kosztów
Następnie ustala się cząstkowy wynik finansowy dla danego rodzaju działalności.
Sposób ten polega na tym, że uwzględnia się coraz większy zakres działalności przedsiębiorstwa i każdemu rodzajowi działalności przyporządkowuje się osiągnięte przychody i poniesione koszty.
“KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI JEDNOSTKI W RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT”
załącznik nr 5
Ad 1)...
wiedzma987