PEDAGOGIKA_terapeutyczna.doc

PEDAGOGIKA SPECJALNA

Co to jest pedagogika specjalna?

-jest to nauka, która zajmuje się problematyką osób niepełnosprawnych.

Pedagogika specjalna jest nauka, ponieważ spełnia kryteria naukowe:

(ma swój cel, problem, metody i techniki, którymi się posługuje)

1.              posiada swój przedmiot (niepełnosprawność, edukacja, wychowanie, terapia, itd.) oraz
swój podmiot (osoba niepełnosprawna i jej rodzina)

Przedmiotem badań jest przede wszystkim wszelka, celowa, intencjonalna i spontanicznie podejmowana działalność na rzecz osób niepełnosprawnych i ich rodzin.

2.              posiada swoją metodologię, należy do nauk społeczno-humanistycznych,
interdyscyplinarnych, posługuje się metodami i technikami nauk socjologicznych,
psychologicznych, dydaktycznych oraz ma swoją metodę: metoda indywidualnych
przypadków (wyparła metody ilościowe)

Metody: obserwacja, eksperyment pedagogiczny, rozmowa (funkcja poznawcza i terapeutyczna), techniki projekcyjne.

3.posiada swoją terminologie, a więc język naukowy,

4.posiada reprezentacje instytucyjną i osobową (nauczyciele, doktorzy, profesorowie).
Cele pedagogiki specjalnej :

Celem naczelnym jest:

przygotowanie osób niepełnosprawnych, na miarę ich indywidualnie maksymalnych możliwości do życia samodzielnego w środowisku

zapewnienie  maksymalnego   i   wszechstronnego  rozwoju,   na  miarę   możliwości psychofizycznych.

A. Hulek wyróżnia 2 cele:

·         rewalidacyjny (rehabilitacyjny) - odnosi się do osób niepełnosprawnych;

·         poznawczy - odnosi się do osób sprawnych, akcje edukacyjne, propagandowe - spektrum wiedzy o osobach niepełnosprawnych.

M. Grzegorzewska wyróżnia 3 rodzaje celów:

·         humanistyczny — podkreśla podmiotowość osób niepełnosprawnych., traktowanie osób niepełnosprawnych z należytą im godnością;

·         wychowawczy — jest bardziej priorytetowy, umiejętności jakie osoby niepełnosprawne są bardzo istotne, nacisk na kształcenie umiejętności znalezienia się w różnych sytuacjach życiowych.

·         - utylitarny (ekonomiczny) - powinien uwzględniać osoby niepełnosprawne jako potencjalnych pracowników (jeszcze w większości wypadków pozostaje celem teoretycznym)

Historia pedagogiki specjalnej

Wiek XIX przyjmuje się za okres tworzenia się PS jako nauki. Inaugurujący jest rok 1861 kiedy to ukazały się pierwsze pozycje naukowe tłumaczące podstawy tej pedagogiki -autorami byli Georgens i Deinhard. Pedagogika ta istniała pod nazwą „pedagogika lecznicza" , która to dominowała do II wojny światowej w krajach europejskich. Nazwę tę stosuje się jeszcze powszechnie w Austrii, także w Polsce tak określa się dział pedagogiki specjalnej zajmujący się dziećmi przewlekle chorymi, W Czechosłowacji nazwa ta oznacza praktyczną działalność terapeutyczną.

Niektóre działy pedagogiki specjalnej określano nazwami pochodzącymi z lecznictwa, np. pedagogika upośledzonych umysłowo nazwano psychopatologią stosowaną, pedagogikę zaburzeń mowy nazwano logopedią. Na przełomie XIX i XX wieku stosowana była nazwa „psychiatria dziecięca" rozumiana jako pedagogika lecznicza. M. Tramer stosował określenie „psychiatria nieletnich", „psychiatria dzieci i młodocianych" w sensie pedagogiki resocjalizacyjnej.

Nazwy podkreślające leczenie i powiązanie z medycyną spotkały się z coraz ostrzejszą krytyką, czego wyrazem jest sformułowanie P. Moora (Heilpadagogik). że pedagogika specjalna jest przede wszystkim „pedagogiką i niczym innym". W rezultacie sporów, jakie toczono na ten temat już w okresie międzywojennym, przyjmowała się coraz powszechniej w krajach europejskich nazwa: „pedagogika specjalna". Nazwę tę stosow:ano także w krajach niemieckich, w krajach anglosaskich i we Francji.

U. Bleidick zwraca uwagę, ze skoro pedagogika specjalna zawiera treści ogólne dotyczące wszystkich jej podziałów, powinna nosić nazwę „ogólna pedagogika specjalna", potem proponuje wprowadzenie nazwy „pedagogika ograniczonych", obejmująca ogólne problemy, praktyki i teorię wychowania ograniczonych w rozwoju.

W Związku Radzieckim wprowadzono określenie „defektologia", której przedmiotem jest rozwój wychowanie i kształcenie jednostek defektywnych.

W Holandii i w Anglii wprowadzono nazwę „ortopedagogika" (z greckiego orthos -prosty, słuszny, prawdziwy), podkreślająca, że jest to pedagogika „prostująca", „wyrównująca", „korygująca". W Polsce coraz bardziej przyjmuje się określenie „Ortodydaktyka" dla dydaktyki specjalnej stosowanej w szkołach specjalnych. Wydaje się, że ortopedagogika jest terminem trafniejszym niż pedagogika specjalna. „Orto" występuje zresztą w wielu wyrazach złożonych, które przyjęły się w języku polskim, np. ortofonia, ortografia, ortopedia.

Niektórzy teoretycy uważają, że stosowanie określenia „pedagogika specjalna" nie jest słuszne. Stwierdzają bowiem, że słowo „specjalna" sugeruje podział dzieci na „normalne" i „specjalne", a stosowane środki wychowawcze i kształcenia także na środki „normalne" i „specjalne". Tym samym, pedagogika specjalna podkreśla jakby inność dzieci z odchyleniami od normy, przyczyniając się do pogłębienia izolacji tych dzieci od normalnych, a wszystkie dzieci powinny być traktowane jako równoprawne

W Niemieckiej Republice Demokratycznej od niedawna używana jest nazwa „pedagogika rehabilitacyjna". Nie wszyscy się jednak z nią zgadzają gdyż rehabilitacja rozumiana jest także szerzej - jako rehabilitacja medyczna, społeczna, zawodowa, polityczna, prawna.

Klasyfikacja uwzględniająca podmiot pedagogiki specjalnej:

·         są to osoby . u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, na skutek uszkodzonej aparatury percepcyjnej (węch, słuch, wzrok, dotyk, itd.)

·         są to  osoby,  u  których  postrzegany  obraz poznawczy jest  nie  adekwatny  do rzeczywistości, mają nieograniczoną zdolność do działania, ekspresji i rozumowania — możemy uznać, że są to osoby poniżej normy i wykazują duże problemy adaptacyjne (przy sto so wawcze)

·         są to osoby mające w wyniku uszkodzenia narządu ruchu lub przewlekłej choroby ograniczoną zdolność do działania i ekspresji oraz trudności adaptacyjne w środowisku szkolnym, rodzinnym, w życiu społecznym i pracy zawodowej.

·         są to osoby, które podlegają resocjalizacji, czyli niedostosowane społecznie w skutek zaniedbań i błędów wychowawczych, zarówno przez szkołę, jak i dom, rodzinę, są to osoby wchodzące w konflikt z normami prawnymi i społecznymi

·         są to osoby znacznie przekraczające poziom normy intelektualnej i zdolności, które wymagają specjalistycznego ukierunkowania, stymulacji i specjalnego kształcenia.

Klasyfikacja M. Grzegorzewskiej (uwzględniała stopnie niepełnosprawności, na tej podst. stworzono system edukacji, wychowania oraz subdyscypliny PS):

·         oligofrenopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń umysłowych

·         surdopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń słuchu i mowy

·         tyflopedagogika - pedagogika dotycząca upośledzeń wzroku

·         resocjalizacyjna - pedagogika dotycząca zaburzeń w zachowaniu, na tle czynników organicznych i środowiskowych

·         terapeutyczna z rehabilitacyjna - pedagogika dotycząca kalectwa i schorzeń przewlekłych

·         praca socjalna

·         pedagogika korekcyjna

·         logopedia

Współczesna klasyfikacja osób niepełnosprawnych Z. Sękowskiej wyróżnia:

1      niewidomi i niedowidzący:

·         niewidomi od urodzenia lub przed 5 rokiem życia

·         ociemniali

·         niewidomi i ociemniali z dodatkowymi kalectwami

·         niewidomi i ociemniali z upośledzeniem umysłowym

·         niedowidzący

·         słabo widzący w wysokim stopniu

2.     głusi i niedosłyszący:

·         głusi od urodzenia

·         głusi i niedosłyszący z dodatkowym kalectwem

·         ogłuchli mówiący

·         głusi z upośledzeniem umysłowym

·         głusi z resztkami słuchu

·         niedosłyszący

·         głucho - niewidomi

3. upośledzeni umysłowo:

·         w stopniu lekkim

·         w stopniu umiarkowanym

·         w stopniu znacznym

·         w stopniu głębokim

4. przewlekle chorzy:

·         ze względu na rodzaj schorzenia

·         ze względu na formę leczenia

1.      osoby z uszkodzona aparatura ruchowa:

·         wady, choroby, urazy i uszkodzenia kręgosłupa

·         wady postawy, deformacje, amputacje, dysfunkcje kończyn

·         porażenia, atropia (zanik mięśni

6- nieprzystosowani społecznie:

·         z wyraźnymi zaburzeniami wyższych czynności U.N. oraz na tle endokrynologicznym
(psychopaci, neuropaci, itp.)

·         przy   braku   wyraźnych   zaburzeń   O.U.N.   przy   istniejących   zaniedbaniach
środowiskowych — młodzież moralnie zaniedbana

7. osoby z trudnościami w uczeniu w skutek dysharmonii rozwojowych i mikro deficytów

Pedagogika Specjalna wspiera się kilkoma kierunkami poszukiwań i badań:   

-   etiologia - nauka, która próbuje dochodzić przyczyn, wyjaśnia, analizuje te czynniki,

które   zdeterminowały   obniżenie   sprawności   psychicznej,   nieprawidłowy   rozwój,

dysfunkcjonalność.

fenomenologia - nauka, która pomaga zrozumieć zjawisko towarzyszące upośledzeniu fizycznemu i psychicznemu, interpretuje objawy i opisuje objawy współwystępujące w danym przypadku.

profilaktyka - nauka, która próbuje zapobiegać, działania, które zmierzają do uniknięcia danego zjawiska ( patologii, dewiacji, schorzenia czy niepełnosprawności) terapia pedagogiczna - koryguje, usprawnia i leczy pewne odchylenia

integracja - jest to idea, ruch zmierzający do zespolenia osób sprawnych i niep.,

(normalizacja - idea głoszona przez osoby niepełnosprawne.)

Różnice wśród samych osób niepełnosprawnych:

Norma jest to zbiór przepisów, zespół ogólnie przyjętych zasad ustalone przez większość. Nienormalność występuje wówczas gdy zagraża normom, wartościom, bezpieczeństwu., przekonaniom ideologicznym czy religijnym.

Norma w Pedagogice Specjalnej:

·         statystyczna

·         wartościująca (oceniająca) idealna

Jak i dlaczego zmieniają się normy?

Pojęcie normy zależy od kryteriów oceny i wartościowania, które są zmienne i zależne od wielu czynników, m.in. od postępu wiedzy, techniki, czynników społecznych i ekonomicznych.

Na przykład w Polsce dzieci z ilorazem inteligencji poniżej 75 zaliczono do grupy upośledzonych umysłowo. Po przyjęciu w 1968 r. nowej klasyfikacji Międzynarodowej Organizacji Zdrowia, za upośledzone umysłowo uznaje się dzieci, u których iloraz inteligencji jest niższy od 68.

Innym przykładem jest: po wprowadzeniu protez słuchowych (aparatów elektroakustycznych) dzieci, które z tych protez z pożytkiem mogą korzystać z ubytkiem słuchu w granicach 80 db, określa się jako dzieci niedosłyszące. Przed wprowadzeniem tych zdobycz}" techniki dzieci z takim samym ubytkiem słuchu przyjmowano do szkół dla

głuchych jako praktycznie głuche.

35

Nauka interdyscyplinarna jest to nauka, która ściśle współpracuje i korzysta z innych nauk, na bazie których tworzy swoje teorie, oddaje swój dorobek empiryczny i naukowy innym naukom.

Nauka praktyczna - weryfikuje swoja wiedzę na gruncie praktycznym.

Przez dziecko niepełnosprawne uważamy taką osobę, która na skutek ograniczeń pod względem fizycznym, somatycznym łub psychicznym ma znaczne trudności w wywiązywaniu się z zadań, jakie stawiają przed nią życie codzienne, szkoła, praca zawodowa i czas wolny.

Przez specjalne potrzeby edukacyjne rozumie się potrzeby, które w procesie rozwoju dzieci i młodzieży wynikają z ich niepełnosprawności lub powstałe z innych przyczyn trudności w uczeniu się.

Klasyfikacja dzieci (osób) o specjalnych potrzebach edukacyjnych:

1. Uczniowie z uszkodzeniami sensorycznymi, do których należą:

·         osoby niewidome i słabo widzące

·         osoby niesłyszące i słabo słyszące

2.Uczniowie z uszkodzeniami motorycznymi, do których należą:

·         osoby z niepełnosprawnością motoryczną - z uszkodzeniem narządu ruchu

·         osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych

·         Uczniowie z upośledzeniem umysłowym, z niesprawnością intelektualną,

·         Uczniowie z zaburzeniami komunikacji językowej,

Uczniowie ze złożonymi niepełnosprawnościami, do których należą:

·         dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi — niep. wzajemnie się warunkującymi,

·         dzieci z niepełnosprawnościami dodatkowymi - nakładającymi się.

·         Uczniowie z zaburzeniami emocjonalnymi i zachowania,

·         Uczniowie z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi zaburzeniami (zespól Aspergera, mutyzm)

·         Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dyslalia, dysgrafia, dysleksja itd.)

·         Uczniowie z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi - które cierpią na choro nieuleczalną albo nawracającą lub postępującą, trwającą jeden rok lub więcej.

Problem dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych był bardzo szeroko omawiany na Światowej Konferencji w Salamance (Hiszpania) w 1994 r.

Obecnie wprowadzono kodyfikację i symbolikę zaburzeń DSM IV:

01U - up. Umysłowe

02P - choroby psychiczne

03L - wady, choroby, zaburzenia słuchu, głosu i mowy

04O - wady, choroby, zaburzenia narządu wzroku

05K - wady, choroby, zaburzenia narządu ruchu

06E - epilepsja

07S - wady, choroby, zaburzenia układu oddechowego

08P - wady, choroby, zaburzenia układu pokarmowego

09M - wady, choroby, zaburzenia układu moczowo-płciowego

10N - wady, choroby, zaburzenia układu neurologicznego

111 - inne w skład, których wchodzą choroby układu neurologicznego, enzymatycznego endokrynologicznego, immunologicznego, odzwierzęce, zeszpecenia, AIDS, metaboliczne.

:

Zadania Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej

...