Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną                                                                   

Temat 9: Potrzeba odżywiania

Zasady odżywiania:

- pożywienie powinno być urozmaicone, zawierać szeroki asortyment produktów i uwzględniać różne składniki pokarmowe

- stosowanie diety powinno utrzymać dobry stan odżywienia, a niezadowalający – poprawić

- należy poznać zwyczaje pacjenta dotyczące odżywiania się, rodzaje i ilość spożywanych pokarmów, reakcję na ich zmianę, pokarmy lubiane i nietolerowanie, stan uzębienia

- dieta powinna opierać się na zapotrzebowaniu na substancje spożywcze wynikającym z rozpoznanego stanu fizycznego i stanu odżywienia

- powinna uwzględniać odrębności kulturowe i religijne w zakresie odżywiania oraz nawyki i upodobania

- każda zmiana wprowadzona w żywienie pacjenta powinna być przemyślana i uzasadniona

Klasyfikacja diet

·         Dieta podstawowa – zwana ogólną lub normalną jest stosowana w żywieniu ludzi zdrowych oraz 60% pacjentów, szczególnie ludzi w podeszłym wieku. Polega na unikaniu pokarmów wzdymających, ostro przyprawionych, używek i marynat. Zaleca się potrawy gotowane, duszone, obsmażane i smażone bez tłuszczu.

·         Dieta bogatobiałkowa – stosowana jest w chorobach nowotworowych, oparzeniach, marskości wątroby w okresie wyrównania. Dziennie podaje się 1,5-2,0g białka/kg m.c., w tym 0,5-0,75% białka zwierzęcego o dużej wartości odżywczej, zawartego w takich produktach jak: mleko i jego przetwory, jaja, chuda wołowina, ryby. Ilość pozostałych składników odżywczych nie ulega zmianie.

·         Dieta ubogobiałkowa – stosowana jest w niewydolności nerek i wątroby, biegunkach gnilnych i zaparciach spastycznych. Dziennie podaje się 0,6-0,7g białka/kg m.c., w tym 2/3 białka pochodzenia zwierzęcego.

·         Dieta ubogotłuszczowa – z ograniczeniem błonnika jest wskazana do stosowania w stanach zapalnych pęcherzyka i dróg żółciowych, kamicy dróg żółciowych i schorzeniach trzustki. Ogranicza spożycie tłuszczów do

      25-50g/dobę

·         Dieta bogatopotasowa – polega na zwiększeniu podaży potasu w ilości 4-5mg/dobę i jest stosowana przy długotrwałych wymiotach i biegunkach, przy podawaniu leków moczopędnych. Źródłem potasu są warzywa korzeniowe: marchew, buraki, liściaste: szpinak, kalafior, selery oraz ziemniaki, zielona fasolka szparagowa, pomidory, mięso i ryby.

·         Dieta ubogowęglowodanowa – ogranicza spożycie węglowodanów (zwłaszcza cukrów prostych) i słodyczy, miodów dżemów. Stosowana głównie w cukrzycy.

·         Dieta ubogoenergetyczna – 1200-2000/kcal/dobę ogranicza podaż tłuszczów do około 0,75g/kg m.c. oraz cukrów prostych. Stosuje się ją w otyłości, miażdżycy, nadciśnieniu.

·         Dieta oszczędzająca – z ograniczeniami substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz błonnika. Zlecane są potrawy gotowane, duszone, pieczone w folii, mleko, ser biały, białko jaja kurzego. Ogranicza się: surowe owoce i warzywa, mocną herbatę, kawę, rosoły, przyprawy. Posiłki w formie rozdrobnionej stosuje się w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego.

·         Dieta z ograniczeniem chlorku sodu (małosolna) – polega na zmniejszeniu spożycia soli kuchennej do 0,1-3,0g/dobę. Stosuje się ją w niewydolności krążenia, nerek, nadciśnieniu tętniczym. Zaleca się owoce i warzywa.

Diety z modyfikacjami konsystencji:

·         Płynna, głodówkowa – polega na podawaniu przez okres 1-2 dni niesłodzonych płynów: słaba herbata, napar z rumianku, mięty. Stosuje się ją w leczeniu ostrych nieżytów żołądka, poi zabiegach chirurgicznych przewodu pokarmowego, w ostrym ataku bólowym przy kamicy żółciowej, przy zapaleniu trzustki.

·         Kleikowa (Kepnera) – zawiera w swoim składzie kleiki przygotowane z ryżu lub kaszy na wodzie bądź na mleku, stosowana przy biegunkach.

·         Płynna bogatoodżywcza – zawiera mleko, jaja, przecierane kasze, mięso, warzywa. Stosowana w odżywianiu przez zgłębnik.

·         Dieta papkowata – stosuje się ją u pacjentów mających problemów z żuciem, połykaniem oraz w schorzeniach układu pokarmowego.

Inne diety:

·         Diety niefizjologiczne tzn. specjalne – stosuje się na 24-48h w celu wyłączenia chorego narządu z pracy związanej z trawieniem. Może to być dieta owocowa, ziemniaczana, ryżowa.

·         Diety eliminacyjne – stosowane w leczeniu chorób metabolicznych i alergicznych, np. dieta bezglutenowa, dieta bezlaktozowa z ograniczeniem fenyloalaniny, dieta bezmleczna.

·         Dieta diagnostyczna – np. dieta bez mięsa i zielonych jarzyn, polega na podawaniu jej przez 3 dni, a następnie badaniu kału na krew utajoną. Stosowana jest w celu wykrycia krwawienia z przewodu pokarmowego.

Produkty trudnostrawne

1