estetyka.pdf

Estetyka czasu rzeczywistego Ï

Barbara Panek & PaweĀ Janczaruk

OdparulatfotografiazostałaposzerzonaonowemoŜliwościjakimjest

cyfrowa rejestracja i przetwarzanie obrazu. Nowe moŜliwości kreowania w

nielicznych przypadkach doczekały się opracowań, jednak kompleksowe

opracowanianowychtechnikjeszczeniepowstały.Oczywiściemójreferatnie

mazamiarutegouczynić,jedyniepragnęzwrócićuwagęnakilkaaspektów

jakimi róŜnią się fotografia analogowa od cyfrowej. Większość moich tez

naleŜałobyrozszerzyćirozwinąć.Mogłybyonestanowićoddzielnereferaty.

NiektórezespostrzeŜeńnaleŜałobypoddaćrównieŜbadaniom.Stanowiłoby

tozaląŜekwiększegoibardziejwartościowegoopracowanianatematnowych

mediów.

Nowe media w tym teŜ fotografia cyfrowa nie posiada przede

wszystkimwłasnejterminologii,tą którąobecnieposługujemysięprzejęta

zostaławduŜejmierzeodfotografiitradycyjnej,jednakŜebrakniektórych

pojęć i terminów został uzupełniony językiem informatycznym. RównieŜ

wszelkiegorodzajuporównaniafotografiicyfrowejkierowanesą dofotografii

analogowej.Przysparzatowwieluprzypadkachbrakzrozumienianowych

mediów.PowodemtegojestrównieŜto,Ŝeokreśleniawfotografiicyfrowejsą

wprostprzenoszonedonowychmediów.Fotografiaanalogowaodcyfrowej

jednak w zasadniczy sposób róŜnią się od siebie. Mowa tu oczywiście o

technologiiwytwarzaniaobrazu.

Musimy równieŜ pamiętać, Ŝe w dobie nowych technik zmienia się

równieŜfunkcjafotografii.UŜytkowanieobrazówpoprzezelektronicznemedia

staje się elementem powszednim jak tysiące innych czynności

wykonywanych kaŜdego dnia. Obraz cyfrowy traci rangę zjawiska

odświętnego,któretowarunkijeszczespełniatradycyjnyobrazfotograficzny.

Powolizanikamagiaoglądaniaklasycznejfotografii,czytowformiealbumów

rodzinnychczyteŜsalwystawowych.Fotografięcorazczęściejoglądasięna

monitorzekomputera.InternetdałnamcoprawdamoŜliwośćoglądaniaprac

słynnych fotografików, ale w gruncie rzeczy pozbawił obcowania z

oryginałem.

Do korzystania z nowych mediów potrzebna stała się znajomość i

sprawnośćobsługiurządzeńelektronicznych.Jednakobrazcyfrowyoferuje

widzowizaledwiesymulacjęoderwanąodrealności.Widzowinieświadomemu

w zasadzie obojętne jest natura tworzywa: cyfrowa, elektroniczna,

magnetyczna czy fotograficzna. Widz nieświadomy tego faktu, ma szansę

ujrzenia obraz wykreowany na monitorze jako oryginał, podobnie jak

odbiorcatradycyjnegoobrazufotograficznego.Jeszczewiększąrealistyczność

obrazuświataproponujenamwirtualnarzeczywistość,oszukującnietylko

zmysłwzrokualerównieŜ,pozostałezmysły:słuch,dotyk.

Jednaktowłaśniewynalazekfotografiiugruntowałpostawępoznania,

poniewaŜ w załoŜeniach powstania fotografii zakładano odzwierciedlenie

rzeczywistości. Wierne przedstawienie otaczającego nas świata poprzez

fotografie miało słuŜyć wzmocnieniu zmysłu wzroku. Tak teŜ było do

momentu kiedy to fotografia za kaŜdą cenę chciała udowadniać, Ŝe jest

sztukąizatraciłarealizm.

Musimy pamiętać, Ŝe aparat fotograficzny pod wieloma względami

przypomina oko ludzkie. Wpadające przez obiektyw światło, którego ilość

regulowanajeststopniemprzymknięciaprzysłony,tworzyobraznamatówce.

To właśnie promieniowanie jest przyczyną powstawania obrazu

fotograficznego i widzenia. Analogiczna funkcja przypada tęczówce oka.

Tworzenie obrazów analogowych rozpoczyna się od źródła światła,

bezpośredniegolubodbitego,któretopadającnaobiektrejestrowanyrysuje

nam jego obraz na matówce. Na skutek naświetlenia materiału

fotograficznegoobrazprzedmiotówzostajezarejestrowany.

Obraz jaki widzimy, to nic innego jak rozkład sygnałów świetlnych na

powierzchnidnaoka,moŜemyjednaktraktowaćgowybiórczo.InaczejniŜw

przypadku aparatu, który rejestruje wszystko na co został skierowany

obiektyw.Rejestrujeonbezwzględniewszystkonawetszczegóły,którychnie

dostrzegliśmywprocesiepostrzegania.RzeczywistośćwtychobrazachmoŜe

natomiastzostaćzafałszowananapóźniejszymetapieobróbki.Toczłowiek

decydujeodoborzerodzajumateriałuświatłoczułego,obiektywu,filtrów.Ma

to zasadniczy wpływ na powstający obraz, ale to fotografia rejestruje

rzeczywistość zachodzącą przed obiektywem. Obraz analogowy zawsze

potrzebuje oryginału, niezaleŜnie czy jest on aranŜowany czy teŜ zastany.

Inaczej rzecz się ma w obrazach cyfrowych, dla których oryginał nie jest

potrzebny.RównieŜprocesrejestracjimoŜebyćwybiórczyizapisaćwyłącznie

tocochcemyzarejestrować,anietocodziejesię przedobiektywem.Dla

fotografiicyfrowejnajistotniejszymjestmoŜliwośćprzeliczeniadanych,czyli

samproceszapisu.Wobecczegodlaobrazówcyfrowychnajistotniejszymsą

dane. NiezaleŜnie od metody wprowadzenia ich do komputera zawsze

jesteśmywstanieotrzymaćobraz.MoŜeonbyćpozbawionyoryginału,oraz

momentu rejestracji, moŜe być całkowicie niezrozumiałym w procesie

postrzegania, czy wprowadzania do komputera, ale zawsze zostanie

wygenerowanywedługzaleceńoperatoraczytwórcy.

JeŜeli obrazy analogowe wychodziły od przedmiotu i dopiero gotowy

obraz stawał się interpretacjom, to symulacje cyfrowe odwracają ten

kierunek.Wychodząoneodgotowejwizjiobrazu,któryzostajezrealizowany

wprocesietwórczym.Kontynuującporównanie,jeŜelipowstawanieobrazów

analogowych nasuwa skojarzenia z powstaniem obrazu na siatkówce oka,

obrazy cyfrowe przypominają proces psychicznego powstawania obrazów.

Przedmiotemprzetwarzanianiejestwięcsamobrazznajdującysięwpolu

widzeniatylkorzędycyfrprzeliczonychprzyuŜyciuodpowiedniegoprogramu

wpamięcikomputerabędącychkodemobrazu.Materializująsięonejedynie

wkomputerzeprzybierającpostaćwidzianejrzeczywistościbezkonieczności

odniesienia się do rzeczywistości zewnętrznej. Postać binarna obrazu

wyświetlanegonieprzypominawogóleobrazuwizualnegojestjedynieduŜym

zbioremcyfrikodów,którychjakoodbiorcyniejesteśmywstaniedostrzecw

postaci obrazu. Dopiero interpretacja poprzez odpowiedni program

komputerowyzamieniatecyfrywobrazwidzianyprzeznas.MoŜemymówićo

kreacjiobrazównieposiadającychswojegoodniesieniawotaczającymnas

świecie.Proceskreacjizachodzipoprzezprzetwarzaniedanychwchodzących

dokomputeraiinterpretacjęprzezodpowiedniealgorytmy,którewefekcie

dają nam obraz lecz duŜa część kreacji uzaleŜniona jest od programistów

konstruującychodpowiednieinterpretatoryczyliprogramy.Oilewychodzące

od obiektywnych sygnałów obrazy analogowe dawały moŜliwość ukazania

subiektywnego świata dzięki inscenizacji, efektom optycznym oraz

montaŜowi,otyleobrazycyfrowejuŜgenetyczniewywodząsięztegoobszaru.

MoŜliwość manipulacji na poziomie rejestracji uwalnia fotografię

cyfrową od realności i realizmowi. Zafałszowanie i łatwość manipulacji

odrealnia obraz cyfrowy wywołując poniekąd u świadomego odbiorcy

odrzucenie.WtymwypadkubrakakceptacjileŜywświadomościodbiorcyw

wyniku moŜliwości łatwego zafałszowania rzeczywistości. Rzeczywistość

przestaje być fizycznym odniesieniem. Zjawisko prawdy obiektywnej

przestajeistniećnakorzyśćsubiektywnejkreacji.Obrazyteznosządystans

wymaganywprzypadkuklasycznychobrazów,czegonajbardziejskrajnym

przypadkiemjestwirtualnarzeczywistośćcałkowiciewykreowananiemająca

odniesieniawotaczającymświecie.Prawdanieistniejezostałastworzona,

wykreowananapotrzebynieistniejącejrzeczywistości.

Nawet jeŜeli wychodzi się od parametrów istniejącego modelu bądź

obrazuanalogowego,zapiscyfrowyzrywawięziłącząceobrazzrzecząktórą

przedstawia. Obraz przekształcony w mozaikę pikseli staje się czystym

logicznym przedmiotem, który moŜna wykorzystać w róŜnych celach,

poddawać nieustannym zmianom i manipulacjom. Siła kreacji obrazów

cyfrowych pozwala na ciągłe tworzenie i metamorfozy znanych nam juŜ

obrazów.Wpewnymmomenciedochodzidosamogenerowaniasięobrazów.

WynikatorównieŜzkonstrukcjisamychprogramówprzetwarzającychdane,

czyliwtymwypadkuobrazu.FormazapisuwpostacipikselidajemoŜliwość

manipulacjiobrazempunktpopunkcie.Obrazcyfrowywyświetlanyjestna

monitorze w postaci zbioru kwadratów, wobec czego moŜliwość zamiany

danychjestnieograniczenienieskończona.Przypomocynarzędzicyfrowych

moŜna dokonać perfekcyjnych manipulacji słuŜących nieprawdzie, aŜ po

wygenerowanie w komputerze obrazu wirtualnego, całkowicie sztucznego

mogącegodozłudzeniaprzypominającegofotografię.Podczaszmianyobrazu

na piksele atom znika jako nośnik energii i pojawia się bit, który jest

niematerialny.PikseljestjednostkąmoŜnanimmanipulowaćwpojedynczą

jednostkę obrazu. W emulsji srebrowej nie jesteśmy w stanie wymienić

pojedynczego atomu. Ta istotna róŜnica określa kres przetworzeń obrazu

fotograficznego. Techniki cyfrowe pozwalają na daleko idące manipulacje

zdjęciemorazjegotreściąktóretoniekonieczniesłuŜącelomartystycznym

czy teŜ czysto uŜytkowym. Przeciętny odbiorca wcale sobie tego nie

uświadamia,aniniejestwstaniezweryfikowaćwiarygodnościtakichzdjęć.

Staje się wobec nich nieufny jego nieufność moŜe rozciągnąć się na całą

fotografię.

Dziś niemal wszystkie drukowane reprodukcje to obrazy cyfrowe.

Prawiecałasferareprodukcjizostałaopanowanaprzeztechnikicyfrowe.Nie

mamy wcale gwarancji, Ŝe oglądane przez nas zdjęcie na stronie

ilustrowanegopismazostałopoddanejedyniereprodukcyjnejobróbceanie

jego treści. Pewności w tej sprawie nie będziemy mieli praktycznie nigdy,

chyba,Ŝeznamyoryginałanalogowy.ZapostępwkaŜdejdziedzinietrzeba

płacić. W przypadku fotografii ceną jest wiarygodność. Fotografia cyfrowa

znajduje zastosowanie przede wszystkim w przemysłowym kontekście

produkcji,gdziewaŜnajestszybkośćimoŜliwośćmanipulacji.

Fotografia analogowa zostanie co prawda odepchnięta w swoich

wpływachilościowychleczwszechobecnaformaobrazuelektronicznegowe

wszelkiego rodzaju mass mediach cyfrowych doprowadzi do tego, Ŝe

przypisywać się będzie więcej znaczenia oryginałowi. Klasyczne obrazy

tworzoneprzypomocyŜelatynyisrebrazczasemzyskiwaćbędąnawartości.

Stanąsiędobramijednostkowymiczylibędzieichmałoibędądrogie.Ijest

topomyśliartysty.

Obrazcyfrowy,abywogólemógłbyćobrazemmusibyćpowiązanyz

ekranemmonitorakomputerowego.ObrazytenawetjeŜeliprezentująsiebie

niesądłuŜejobrazamisiebiealestająsięzaleŜneodtelewizoraczymonitora.

Owa niematerialność pozwala mówić o współczesnej epoce dryfujących

obrazów uwolnionych od trwałego odniesienia, zarówno od nośnika jak i

rzeczywistości.Obraznieistniejejakwprzypadkufotografiianalogowejw

postaci błony fotograficznej czy odbitki na papierze istnieje jedynie w

rzeczywistościekranowej.KaŜdaklatkaobrazuekranowegowkaŜdejchwili

znajdujesięwstanietworzenia,nawetjeŜelipozornieekranznajdujesięw

stanie spoczynku. Klatka filmowa jest konkretnym zapisem przeszłości,

klatka telewizyjna natomiast jest odbiciem Ŝywej bezustannie zmieniającej

sięteraźniejszości.

Obrazy cyfrowe symulują tylko siebie w czasie rzeczywistym. Ze

względu na rozwój sztuk interaktywnych mediów powoływane są dzisiaj

zupełnie nowe instytucje słuŜące funkcjonowania sztuki i kultury

artystycznej.Realizacjomartystycznychfunkcjonującymwcyberprzestrzeni

tradycyjne muzeum jest w zasadzie zbędne. Muzea zastępowane są przez

cyberkawiarnieiklubyinternetowe,gdziepoprzezłączamoŜnaodwiedzaćje

nacałymświecie.Obrazymedialne,wszczególnościcyfroweoferujątwórcy

wizualnemoŜliwości,którychniemogłyzaoferowaćdotychczasowetechnikii

technologie.Technikimechaniczne,elektroniczneicyfrowestałysięczęścią

warsztatu współczesnego twórcy wizualnego. Z tego faktu nie wynika

konkurencyjnośćmiędzysztukątworzonąmetodamitradycyjnymiinowymi.

Takwjednejidrugiejpowstanądziełachybione,jeśliichautorzyniepotrafią

przekroczyćprogufascynacjijedynienarzędziem.Senssztukitkwibowiemw

tym,abyprzypomocydowolnegonarzędzianawiązaćkontaktzodbiorcąi

przekazaćmupewnewartościestetyczne,artystyczneiduchowe.Narzędzia

nie powinny przysłaniać tego zadania. Wydaje się jednak, Ŝe w sztuce

posługującejsięmediamicyfrowymiowieletrudniejjestprzełamaćówpróg

fascynacjiwciąŜnowymjeszczenarzędziem.Noweibogateinstrumentarium

cyfrowe spowodowało równieŜ przemianę jakościową. Wykształcił się nowy

rodzajtwórczościwizualnej,któraniejestjuŜfotografiąwjejtradycyjnym

rozumieniu, ale nie jest równieŜ tylko grafiką komputerową. Stworzone

wobecobrazuoptycznego,przedstawiającegorealnywycinekrzeczywistości,

techniki obróbki cyfrowej pozwalają na niedostępne w tradycyjnych

technikachefekty,zmieniająctakgłębokopierwotnyobrazoptyczny,Ŝetraci

onstatusobrazufotograficznego.CzasamiowazmianamoŜebyćniewielkai

niemal niezauwaŜalna, innym razem tak duŜa, Ŝe w efekcie końcowym

trudnojestdostrzeczwiązekzobrazemoptycznyorazrealnymfragmentem

rzeczywistości.

Nowe media wprowadzają w nasz świat nowe wartości. Tradycyjne

gałęzie sztuki takie jak fotografia, film, grafika otrzymują nową jakość.

Prowadzitowefekciedoweryfikacjipoglądówwsztuce.Tworząsięnowe

kierunki.

Wtejkrótkiejwypowiedzichciałemzwrócićuwagęnakilkaaspektów

związanych z mediami elektronicznymi. Poruszyłem równieŜ kilka

problemów, którymi krytycy i teoretycy sztuki powinni się zająć. Rozwój

obrazów cyfrowych jest nieunikniony. Nowych technologii nie da się

zatrzymać.Fotografiacyfrowa,wirtualnarzeczywistość,grafikakomputerowa

jestjuŜrzeczywistościąatechnikabędzienadalrozwijaćtemedia.Postęp

wprowadza nowe rewolucje, równieŜ w sztuce. Krytyka obecnie musi to

zaakceptować i zacząć nadąŜać za nowymi trendami i technologią. Wiek

pofotograficznyjuŜnastał.

¨ Barbara Panek & PaweĀ Janczaruk

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: